________________
अधिकार दसमो मंडल विभाग
-
१९५
सूर्यमण्डलादेकादशं चन्द्रमण्डलभ्यन्तरं प्रविष्टमवसेयं, शेषं त्वेकः एकषष्टिभाग एकस्य च एकषष्टिभागस्य सत्का: पंच सप्तभागा इत्येतावत्प्रमाणं सूर्यमण्डलसंमिश्रं तस्माच्च परतः षट्चत्वारिंशतमेकषष्टिभागान् द्वौ चैकस्यैकषष्टिभागस्य सप्तभागौ यावत् केवलं सूर्यमण्डलम्, एवं शेषेष्वपि द्वादशादिषु मण्डलेषु भावना कार्या ॥ २०७ ॥ तदेवमुक्तं चन्द्रमण्डलान्तरेषु सूर्यमार्गपरिमाणं चन्द्रसूर्यमण्डलान्तरपरिमाणं चन्द्रमण्डलसूर्यमण्डलसाधारणासाधारणभागपरिमाणं च, साम्प्रतमुक्तमेवार्थं सुखग्रहणधारणनिमित्तं गाथाषट्केन संजिघृक्षुः प्रथमतः सर्वाभ्यन्तराणां पंचानां साधारणमण्डलानां गाथाद्वयेन भावनामाह
:
ગાથાર્થ ઃ- ઇચ્છામંડળ જેને ૧ રૂપ ન્યૂનથી ગુણતાં સૂર્યનું અત્યંતર મંડળ જાણવું. તેનું જે શેષ તે સામાન્ય અને જે સામાન્ય કરતાં વિશેષ તે ચંદ્રનું પરિમાણ જાણવું. ॥
૨૦૫ ॥
ટીકાર્થ :- જેમાં ચંદ્રમંડળથી અત્યંતર પ્રવેશેલા સૂર્યમંડળનું પ્રમાણ જાણવાની ઇચ્છા છે તે રૂપન્સૂન કરેલા એવા ઇચ્છા મંડળ સાથે પૂર્વનું અત્યંતર પ્રવેશેલા સૂર્યનું મંડળ પરિમાણ ગુણવું. ગુણેલું જેટલું થાય તેટલા પ્રમાણ તે મંડળમાં ચંદ્રમંડળથી અત્યંતર સૂર્યમંડળ પ્રવેશેલું જાણવું. તે આ રીતે - ત્રીજા ચંદ્રમંડળમાં જાણવાની ઇચ્છા છે તેથી ૧૧ ભાગો ગુણવા ૨૨
ત્રણને રૂપ ન્યૂન કરવા એટલે બે થયા. તેના દ્વારા પૂર્વોક્ત
થયા
૬૧
૬૧
૧
ભાગ મળ્યો તે પૂર્વના ૬૧
અને જે ૐ ભાગ તે પણ ૨થી ગુણતાં ુ હવે, ૭ દ્વારા રહ્યું, એટલે નિષ્કર્ષ એ આવ્યો કે ત્રીજા ચંદ્રમંડળમાં ચંદ્રમંડળથી
૨૩ ૧ ૬૧ ৩
માં ઉમેરતાં અત્યંતર પ્રવિષ્ટ સૂર્યમંડળ
ભાગ છે. એમ ચોથા ચંદ્રમંડલમાં ચંદ્રમંડળથી
૪૬ ૬૧'
'
અત્યંતર સૂર્યમંડળ પ્રવેશેલું ૪, ૐ ભાગ, પાંચમા ચંદ્રમંડળમાં ૐ ભાગ, હવે છઠ્ઠા વગેરે ચંદ્રમંડળોમાં વિશેષ જણાવાશે - તે અત્યંતર પ્રવિષ્ટ સૂર્યમંડળનું સૂર્યમંડળ સંબંધિ જે શેષ છે તે સાધારણ છે અર્થાત્ ચંદ્રમંડળના અંદર પ્રવેશેલું છે. ચંદ્રમંડળના વિધ્વંભનું જે સામાન્ય કરતાં અતિરિક્ત છે. તે ચંદ્રનું અસાધારણ જાણવું. તે આ રીતે બીજા ચંદ્રમંડળમાં સૂર્યમંડળના સાધારણ ભાગો અર્થાત્ આટલું પ્રમાણ બીજા
૨૩ ૧ ૬૧ ૭
૩૬
૬૧’
ચંદ્રમંડળમાં સૂર્યમંડળ પ્રવેશ્યું. ચંદ્રમંડળનો વિધ્વંભ * યોજન તેથી માંથી
૧
૬૧
૨૨
૬૧
૩૬ ૩
૬૧ ૭
