Book Title: Samya Shatak
Author(s): Vijaysinhsuri
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007163/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI vijyasahasUrijI viracita sAmyazataka mULa zloka artha bhAvArtha bhAvAnuvAda samatAzataka (upAdhyAyazrI yazovijayajI) zrIma Azraya dharamapura Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrImad rAjacaMdra Azrama (zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra saMcAlita) dharamapura-396050 jillo valasADa, gujarAta paryuSaNa parva, saMvata-2060 I.sa. 2004 prata : 2250 kiMmata rUA. 35/ mudraka : konama prInTarsa muMbaI - 400034 prApti sthAna : zrImad rAjacaMdra Azrama dharamapura-396050 jillo valasADa, gujarAta Te.naM. (02633)240969 (02633)241602 phaeNksa (02633)241603 zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra, 10-bI, IsTa viMga, bombe mArkeTa epArTamenTa, 78-tAradeva roDa, muMbaI-400034 Te.na. (022)23511352 TelIphaeNksa. (022)23511353 E-mail : info@sradharampur.org Web Site : www.shrimadrajchandradharampur.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra janma dehavilaya caitra vada pAMcama 1957 kArataka suda pUnama 1924 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 'duHkhanuM kAraNa mAtra viSamAtmA che, ane te jo sama che to sarva sukha ja che.' (patrAMka-133) parama jJAnAvatAra,sanAtana vItarAgamArganA uddhAraka, pracaMDa AtmapariNAmI, apramatta yogIzvara paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInirdiSTa satpaMtha upara vicaranArA teozrInA parama bhakta pUjyazrI rAkezabhAInI AtmazreyaskArI nizrAmAM ame, 'zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra'nA mumukSuo, chellA be dAyakAthI amArAM AtmalakSanuM pariprekSaNa ane adhyAtmarucinI paripuSTi karI rahyA chIe. janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono atyaMta kSaya karanAro evo je vItarAgapuruSono mULa mArga, tenuM rahasya teozrInI sAmarthyamayI nizrA ane adbhuta zailInA baLe samajavA-pAmavA ame prayatnarata chIe. pUjyazrI rAkezabhAInA amUlya mArgadarzana anusAra amArI AdhyAtmika sAdhanA samagra varSa daramyAna vividha prakAre premollAsapUrvaka pragatirata rahe che. A sAdhanA aMtargata prativarSa paryuSaNa parva nimitte, zuddha mokSamArganI ArAdhanAmAM upakArI thAya evA koI eka anubhAvaka graMthavizeSa upara svalakSI adhyayana-satsaMganI sAdhanA paNa samAviSTa thayela che. parvAdhirAja paryuSaNa parva daramyAna jAta ane jagatanuM yathArtha svarUpa darzAvI, sva-para bhedavijJAnanI ArAdhanAmAM preratI AdhyAtmika satsaMgazreNI dvArA pUjyazrI rAkezabhAI, pUrvanirdhArita paramArthapradhAna graMthanA viSayanI viziSTa chaNAvaTa karI, varSovarSa A parvane tathA e daramyAna thatI sAdhanAne adhikAdhika jomavaMtI ane hetulakSI banAvI rahyA che. gata varSonAM paryuSaNa parva daramyAna teozrIe aneka satkRtiono AdhAra laI, vyavahAranizcayanI saMdhirUpa, atIndriya nijasukhanI prAptinA mArgano Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAra' suMdara krama jijJAsu bhavyAtmAo mATe vizeSapaNe anAvRta karyo che. A viSama bhautika yugamAM bhakti, vairAgya ane jJAnanI prabhAvanA e pUjyazrInI niSkAraNa karuNAnI niSpatti che. A varSanA ArAdhanAgraMthanI vigatamAM praveza karIe te pUrve chellAM thoDAM varSomAM paryuSaNa parva daramyAna avagAhela satkRtionuM vihaMgAvalokana karI laIe - varSa racayitA I.sa. 1992 apUrva avasara zrImad rAjacaMdrajI I.sa. 1993 "cha padano patra' zrImad rAjacaMdrajI I.sa. 1994 : "ATha yogadaSTi upAzrI yazovijayajI I.sa. 1995 cha DhALA' paMDitazrI daulatarAmajI I.sa. 1996 samAdhitaMtra' AcAryazrI pUjyapAdasvAmI I.sa. 1997 "anubhavaprakAza' paM. dIpacaMdajI kAsalIvAla I.sa. 1998 yogasAra' AcAryazrI yogIndudeva I.sa. 1999 'tattvajJAnataraMgiNI' bhaTTArakazrI jJAnabhUSaNajI I.sa. 2000 "samyajJAnadIpikA' su. bahmacArIzrI dharmadAsajI I.sa. 2001 "zrI bhaktAmara stotra' AcAryazrI mAnatuMgasUrijI I.sa. 2002 'ibdopadeza' AcAryazrI pUjyapAdasvAmI I.sa. 2003 "AtmAnuzAsana' AcAryazrI guNabhadrasvAmI sAmyabhAva e mokSamArgano anivArya sAthI che, svarUpArohaNanI nisaraNI che. viSayo ane kaSAyomAM ramamANa rahetA upayogane paramAMthI pAcho kheMcI, pratyeka paristhitimAMthI samapariNAme pasAra thaI javAno AtmahitakArI bodha paramakRpALudeve niraMtara prakAzyo che. saMsArabhAvathI aspaSTa rahI paramAnaMdamaya sAmyAsana para birAjamAna thavAnI preraNA ApatAM teozrI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI nizcita karI potAnI prazasti kalayadavasa patrAMka-678mAM pharamAve che - "jemAM kSaNavAramAM harSa ane kSaNavAramAM zoka thaI Ave evA A vyavahAramAM je jJAnI puruSo samadazAthI varte che, tene atyaMta bhaktithI dhanya kahIe chIe; ane sarva mumukSu jIvane e ja dazA upAsavA yogya che, ema nizcaya dekhIne pariNati karavI ghaTe che." A lakSyanI jAgRti arthe evam uparokta maMgaLa paraMparAne anulakSIne A varSe AcAryazrI vijayasiMhasUrijIviracita "sAmyazataka' graMtha para sAmyabhAvapreraka bodhaka satsaMgamALAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. AcAryazrI vijayasiMhasUrijI kyAM ane kyAre thaI gayA e viSe koI nizcita mAhitI upalabdha thaI zakI nathI. graMthanA aMtima zlokamAM temaNe potAnA nAmano ullekha sAthe potAnA guruvarya AcAryazrI abhayadevasUrijInI prazasti karI che; paraMtu bhagavAna mahAvIrasvAmInI zAsanaparaMparAmAM cha abhayadevasUrijI thaI gayA che, emAMthI saMthakAra kayA abhayadevasUrijInuM ziSyatva zobhAvatA hatA eno nirNaya thaI zakyo nathI. tathApi prastuta graMthamAM sphaTita thayela temanI ucca prajJA ane AtmadazAnA AdhAre AcAryazrI vijayasiMhasUrijInuM nAma jinazAsanamAM gauravapUrvaka levAmAM Ave che. sAmyabhAvane puSTa karI sAdhakane sAdhanAnA sarvocca zikhara para prasthApita karAvanAra 'sAmyazataka' eka uttama vairAgyapradhAna adhyAtmagraMtha che. laghugraMtha hovA chatAM emAM prarUpAyela viSaya gahana che. zabdacamatkRti sAthe arthacamatkRti ane alaMkAranA suMdara upayoga sAthe suyogya, marmasparzI bhASA-zailIno sumeLa sAdhato A graMtha AtmahitAbhilASI sAdhakone sAmyabhAvanI sAdhanAmAM adbhuta avalaMbana pUruM pADe che. prastuta graMthanI upAdeyatAnuM sabaLa pramANa e che ke upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje teonA ziSya zrI hemavijayajI muninA svAdhyAya arthe A graMthano doharUpe bhAvAnuvAde karI Apyo hato. upAdhyAyazrI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA racAyela bhAvAnuvAda - "samatAzataka' atre samAviSTa karavAmAM Avyo che. prastuta saMkalananA mudraNa-upakrama arthe zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa, mahesANA dvArA prakAzita tathA AcAryazrI vijayabhadraguptasUrijIvivecita "pIyo anubhava rasa pyAlA' pustakano AdhAra levAmAM Avyo che, je arthe prakAzaka saMsthA temaja vivecanakArazrInA RNano svIkAra karIe chIe. prastuta saMkalana pragaTa karavAnA satkAryamAM bhaktisabhara yogadAna ApanAra zrImatI smitAbena koThArI, DaoN. atulabhAI zAha, zrImatI lInAbena gAlA, kumArI rImA parIkha, zrI pramezabhAI zAha Adi sarva mumukSuone atre aMtaHkaraNapUrvaka dhanyavAda pAThavIe chIe. samapariNAme pariNamavuM yogya che, ane e ja amAro bodha che." (patrAMka-374) paramakRpALudevanI A AjJAmAM sahAyabhUta thanAra A uttama sAdhanApreraka graMthane AtmakalyANanA A viziSTa avasare rajU karatAM ane AnaMda anubhavIe chIe. A graMthanuM bhAvapUrvaka adhyayana tathA tajjanya bodhanI sUkSma vicAraNA karavAthI nijadoSanuM apakSapAta darzana, vairAgyanuM apUrva ciMtana ane sAmyabhAvanI anupama anubhUtino lAbha thaze. jJAnI mahAtmAonI anubhavamUlaka ArSavANInA sAtizaya prabhAvathI sarva AtmArthI jIvo adhyAtmasAdhanAmAM AgaLa vadhe ane sAmyabhAvane AtmasAt kare e ja bhAvanA. "sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo.' paryuSaNa parva, vinIta TrasTIgaNa, vi.saM. 2060 zrImad rAjacaMdra tA. 11-9-2004 AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra muMbaI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka' zloka-1 ahaMkArAdirahitaM niHchadmasamatAspadam / / AdyamapyuttamaM kiMcit puruSaM praNidadhmahe / / artha - ahaMkAra Adi doSothI rahita, svAbhAvika samatAnA sthAnarUpa ane sarvaprathama thayelA uttama evA koI anirvacanIya puruSanuM ame dhyAna karIe chIe. ra1 thI nahI bhAvArtha - AcAryazrI vijayasiMhasUrijI "sAmyazataka' graMthano maMgaLa prAraMbha karatI vakhate zreSTha evA Adya puruSanuM dhyAna kare che. vItarAga paramAtmAnA anaMta guNomAMno eka guNa che samatA. A graMthamAM samatA guNanuM pratipAdana karavAnuM hovAthI, svAbhAvika samatAnA dhAraka evA paramAtmAnuM dhyAna karIne teo potAne e bhAvamAM otaprota kare che ke jethI samatvanuM samyaka svarUpa samajAvI zake, temaja graMthanuM adhyayana karanAra A viSayanuM tAtparya grahaNa karI zake. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-2 - Hara unmanIbhUyamAsthAya nirmAya samatAvazAt / jayanti yoginaH zazvadaMgIkRta zivazriyaH / / artha - mAyArahita samatAnA kAraNe 'unmanIbhAva' prApta karIne, haMmezAM mokSalakSmI aMgIkAra karanArA yogIo jaya pAme che. bhAvArtha - ati caMcaLa manano sarva vyApAra vilaya thAya te che unmanIbhAva. AtmA manane preraNA karato nathI ane mana Indriyone preraNA karatuM nathI, arthAt manano preryabhAva ane prerakabhAva naSTa thAya tene unmanIbhAva kahevAya che. mAyAdi doSothI rahita samatAbhAvamAM ramaNa karatA yogI unmanIbhAva vaDe sarva bhAvathI udAsIna thaIne AtmAmAM sthira thayA che, zivagati pAmyA che. mokSalakSmIne varanAra bhagavaMto A vizvamAM sadaiva, sarvatra jaya pAme che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-3 audAsInyakramasthena bhoginAM yoginAmayam / AnaMdaH ko'pi jayatAt kaivalyapratihastakaH / / artha - audAsI (madhyasthapaNA)nA krama vaDe bhoga bhogavatA evA yogIone mokSa ApavAmAM jAmInarUpa evo koI AnaMda (cidAnaMda) thAya che, te AnaMda jaya pAmo! bhAvArtha - saMsAramAM koI mUlyavAna vastu prApta karavI hoya to tenA bAnArUpe kaMIka ApavAthI te vastu potAnI mAlikInI gaNAya che. bhale hajI tenI pUrI kiMmata na cUkavI hoya topaNa te vastu tene maLaze evI bAMhedharI apAya che. tema AtmAnubhUtithI prApta thayela sahaja AnaMda - cidAnaMda mokSanA bAnArUpa che. te sahajAnaMdamAM nimagna rahetAM nizcita mokSa maLaze ja evI jAmIna vItarAgavijJAna Ape che. udAsInatA dhAraNa karanAra yogIpuruSone prApta thayela A kevaLajJAnanA prabhAtarUpa cidAnaMda jayavAna thAo! - Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-4 snAnanirvANacetasAm / jayatAllayaH || sAmyapIyUSapAthodhi yoginAmAtmasaMvedyamahimA artha samatArUpI amRtanA sAgaramAM snAna karavAthI jemanAM citta zAMta thayAM che, tevA yogIono AtmajJAnamAM tanmaya thavArUpa laya jaya pAmo; ke je layano mahimA AtmAnubhavarUpa che. bhAvArtha cittazAMtino rAjamArga che kSaNekSaNa samatAbhAvamAM ramaNatA. rAga-dveSa-moha ghaTADatAM, viSaya-kaSAyamAM anAsakta thatAM samatA AvirbhAva pAme che. A samatArUpI sAgaramAM sadaiva nimajjana karanAra yogIo AtmajJAnamAM layalIna thAya che, AtmAmAM ekatA thAya che. AtmAnubhava karAvanAra A layalInatAno mahimA anero che. anaMta zAMti bakSanAra, paramAnaMda ApanAra layalInatA sadA jayavaMta raho! Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-5 AstAmayaM layaH zreyAn kalAsu sakalAsvapi / .. niSkale kila yoge'pi sa eva brahmasaMvide / / artha - sarva kaLAomAM zreSTha laya che e vAtane choDo, paraMtu saMpUrNa (niSkala) yogamAM paNa e ja laya bahmajJAna mATe bane che. bhAvArtha - jyAre mana, vacana ane kAyAnI pravRttino saMpUrNapaNe nirodha thAya che tyAre yogasthiratA Ave che. A sthiratAne laya kahevAya che. A layalInatA sarva kaLAomAM zreSTha to che ja, paNa mAtra tenuM ATaluM ja mAhAbhya nathI. yogamAM A layalInatA akhaMDapaNe AvI jAya to bahmajJAna prApta thAya che, AtmAnubhava thAya che. tethI yogIo tenuM niraMtara sevana kare che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-huM nityAnanda sudhArazmeramanaskakalAmalA / amRtaM syAdimaM bIjamanapAyA jayatyasau / / artha - nitya AnaMdasvarUpa caMdranI amanaskatArUpa nirmaLa kaLA amRta(mokSa)nuM mULa bIja che. evI e zAzvata kaLA jaya pAme che. bhAvArtha - amanadazAmAM mana-vacana-kAyAnA yoga saMpUrNapaNe nizcaLa hovAthI, rAga-dveSano saMpUrNa abhAva hovAthI zAzvata sahaja AnaMdanI anubhUti thAya che. A anubhUti vANIthI kahI zakAtI nathI. te mAtra anubhavagocara che. jema caMdranI kaLA amRtanuM bIja che, tema amanaskatA - cidAnaMdanI kaLA kevaLajJAnanuM bIja che. A zAzvata kaLAno sadA jaya ho! Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-7 yaH kazcinna layaH sAmye manAgAvidnmama / tamAzu vacasAM pAtraM vidhAtuM yatate matiH // artha - mane samatAmAM koI jAtano laya jarA paNa pragaTa thayo nahIM, tethI have mArI buddhi te layane tatkALa vacanano viSaya karavAno prayatna kare che. bhAvArtha - jene buddhi varNavI zakatI nathI, jene vacana dvArA vyakta karI zakAto nathI, e samatAbhAvane tema chatAM zabdamAM utAravAno prayatna karatAM saMthakAra kahe che ke samatvabhAvamAM nimajjana karavAnI mane abhilASA che, paraMtu vartamAna kSaNa sudhI A abhIpsA adhUrI rahI che, tethI sAmyabhAvane graMthabaddha karI e bhAvamAM raMgAI javA mArI buddhi tatpara thaI che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 sAmyazataka zloka aSTAMgasyApi yogasya rahasyamidamucyate / yad viSayAsaMgatyAgAnmAdhyasthya sevanam // artha viSayonI Asaktino tyAga karI, mAdhyasthyabhAva(samatA)ne sevavo, e aSTAMga yoganuM rahasya kahevAya che. bhAvArtha yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e ATha yoga che. yoganAM A ATha aMgano abhyAsa karavAthI cittavRttino nirodha thAya che, viSayomAM rahelI Asaktino tyAga thAya che. Asakti ghaTatAM, mana zubhAzubha vikalpothI pAra thatAM mAdhyasthyabhAvanI prApti thAya che. Ama, samatvanI prApti e aSTAMga yoganuM phLa che. - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-9 rAga-dveSa parityAgAdviSayeSveSu vartanam / .. audAsInyamiti prAhuramRtAya rasAMjanam / / artha - viSayomAM rAga-dveSa vinA pravartavuM, tene audAsInya kahevAya. te audAsInya (samatva) mokSa (amRta) mATe rasAMjana (auSadharU5) che. bhAvArtha - udAsInatA hoya tyAM pAMca indriyonA viSayomAM rAga-dveSathI rahita pravRtti thAya che. jyAM sudhI mana-vacanakAyAnA yoga che tyAM sudhI pravRtti rahe che, paraMtu jo temAM IniSTanI kalpanA na rahe, rAga-dveSa na udbhave, anAsakta thavAya to citta sthira thAya che. citta sthira thatAM sahaja bhAvamAM pravartana thAya che. sahaja bhAvamAM lInatA thavI e udAsInatAnuM phaLa che. jema ArogyanI prApti mATe auSadhasevana karavAmAM Ave che, tema udAsInatAnuM niraMtara sevana karavAthI Atma-Arogya - mokSa prApta thAya che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-10 tasyAnaghamaho bIjaM nirmamatvaM smaranti yat / tadyogI vidadhItAzu tatrAdaraparaM manaH / / artha - kharekhara, te udAsInatAnuM pavitra bIja nirmamatA che. mATe yogIe avilaMba te nirmamatva upara manane AdaravALuM karavuM joIe. bhAvArtha - saMsAranuM mULa aha-mamabuddhi che ane saMsArakSayano upAya udAsInatA che. aha-mamabhAva, Asakti rAga-dveSane utpanna kare che. jo rAga-dveSano nAza thAya to mana vizrAma pAme che temaja udAsInatAno udbhava thAya che; ane rAgadveSano kSaya nirmamatvathI thAya che. nirmamatvarUpa bIja aMkurita thatAM udAsInatAno choDa navapallavita thAya che. tethI yogI nirmamatAmAM vinA vilaMbe manane joDe che, temAM ja ramaNatA kare che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 11 bloka-11 vihAya viSayagrAmamAtmArAmamanA bhavan / nirmamatvasukhAsvAdAnmodate yogipuMgavaH / / artha - viSayonA samUhano tyAga karI, potAnA AtmAmAM manane ramADato uttama yogI, nirmamatvanA sukhano svAda laI AnaMda pAme che. bhAvArtha - anAdi kALathI jIva rAga-dveSa sahita viSayomAM ramaNatA karI sukhI thavA prayatna kare che, paraMtu tene sukhanA badale duHkha maLe che. zAzvata sukha to ekamAtra nirmamatvanA sevana vaDe AtmAmAM ramaNatA karavAthI maLe che, bAkInuM badhuM sukhAbhAsa che. A tathyanA jANakAra yogI indriyaviSayo pratye anAsakta rahI, teno tyAga kare che. teo potAnAM nirmaLa manane AtmAnA guNomAM ramADI, nirmamatAnA sukhathI AnaMda pAme che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka loka-12 ye'nizaM samatAmudrAM viSayeSu niyuate / karaNaizvaryadhuryAste yogIno hi niyoginaH || artha - je yogIpuruSo (indriyonA) viSayomAM sadaiva samatAnI mudrA yoje che, te yogIpuruSo indriyonA niyAmakapaNAne vahana karanArA sAcA sattAdhIza adhikArI che. bhAvArtha - jema koI dezanA aizvaryanA, enI samRddhinA pUrNa niyAmaka banavA mATe sattAdhIza potAnI mudrA, mahora sthApita kare che ane e deza upara potAnI sattA calAve che; tema yogI indriyo upara potAnI sattA sthApita karavA, indriyonA niyAmaka banavA indriyaviSayo upara samatAnI mahora mAre che. bhogI jIvo upara indriyonI sattA cAle che, jyAre yogI mahAtmA indriyo upara samatva vaDe potAnI sattA calAve che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-13 mamatvavAsanA nityasukhanirvAsanAnakaH / nirmamatvaM tu kaivalyadarzanapratibhUH param // artha - mamatAnI vAsanA zAzvata sukhane vidAya karavAmAM paTaharUpa che ane nirmamatA kaivalyadarzana karAvavAmAM utkRSTa sAkSIrUpa che. bhAvArtha - mamatvanI upasthitimAM jo samatvanuM sukha paNa rahI zakatuM na hoya to zAzvata sukha na ja rahe e vAta nirvivAda che. mamatAnI sAthe rAga-dveSa, harSa-zoka, rati-arati jevA aneka kaMko cittamAM UchaLatA hovAthI tyAM cittasthiratA hotI nathI, tethI aMzamAtra paNa sukhanI prApti thaI zakatI nathI. paraMtu nirmamatA hoya tyAM citta zAMta hoya che, prasanna hoya che. prasanna citta AtmAmAM lIna thatAM. paramAnaMdano anubhava thAya che. Ama, nirmamatA Ave eTale kaivalya hAthaveMta che, mukti nizcita che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sAbhyazataka bloka-14 bhuvyabhiSvaMga evAyaM tRSNAjvarabharAvahaH / nirmamatvauSadhaM tatra viniyuMjIta yogavit / / artha - A jagatamAM ati Asakti te ja tRSNArUpa jvarano moTo bhAra che. te jvarane dUra karavA yogIe nirmamatvarUpa auSadhano upayoga karavo joIe. bhAvArtha - viSayatRSNAnA kAraNe jIva anaMta kALathI herAnaparezAna thayo che, duHkhamAM taraphaDiyAM mArI rahyo che. jyAre ati AsaktinA kAraNe aneka tRSNAo jAge che tyAre tenI AMtara-bAhya sthiti gaMbhIra banI jAya che. AvA duHkhapUrNa tRSNArUpI tAvane utAravA mATe nirmamatvarUpa auSadhano nirdeza jJAnI bhagavaMtoe karyo che. A eka advitIya auSadha che, jenuM vinA vilaMbe nitya sevana karI, AtmazAMtinA bhoktA banI zakAya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-15 paryavasyati sarvasya tAratamyamaho kvacit / / nirmamatvamataH sAdhu kaivalyopari niSThitam // artha - aho! sarve padArthonI taratamatA (ochAvattApaNuM) koI ThekANe paryavasAna pAme che, (arthAt samApta thAya che); paNa e badhAmAM zreSTha evuM nirmamatva to kevaLajJAnamAM ja paryavasAna pAme che. bhAvArtha - saMsAranAM sukha alpakAlIna che, taratamatAvALAM che, sImita che. vaLI, te vAstavika sukha nahIM paNa sukhAbhAsa che, chatAM mUDha jIvo temAM rAce che. teo nirmamatvathI prApta thatAM sukhanI kalpanA paNa karI zakatA nathI, to te mATe prayatna to kyAMthI kare? nirmamatvanuM sukha niHsIma che ane te jIvane paramasukha tarapha laI jAya che. nirmamatvanAM sukhanI gaMgA anaMta, zAzvata sukhanA sAgaramAM jaIne bhaLe che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sAmyazataka bloka-16 mamatvaviSamUrchAlamAMtaraM tattvamuccakaiH / tadvairAgyasudhAsekAccetayaMte hi yoginaH / / artha - mamatAnA jherathI atyaMta mUcchita thayelA AMtara tattvane yogIjano vairAgyanA amRtasiMcanathI saceta kare che. bhAvArtha - jIva anaMta kALathI mamatvanA kAraNe mohamUDha che. anAdinI A mUccha dUra karavA mATe vairAgya jevuM koI sAdhana nathI. saMsAra pratye vairAgya pragaTatAM, audAsInyabhAva AvatAM aha-mamanAM jhera AtmAmAMthI osaravA mAMDe che. paraMtu anAdinA A saMskAra baLavAna hovAthI koI vAra yogIjano paNa tenA jhapATAmAM AvI jAya che. tethI teo AMtara tattvane vairAgya jaLa vaDe siMcIne eTaluM puSTa kare che ke jethI mamatAnA jherathI AtmA kadI paNa mUcchita na thAya. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 17 zloka-17 virAgo viSayeSveSu parazubhavikAnane / samUtrachAyuM varuSita mamatA-va~irutvaUT: || artha - viSayo pratye pragaTelo vairAgya, saMsAravanamAM kuhADA samAna che. vairAgyano kuhADo mamatAnI velane mULamAMthI ukheDI nAMkhe che. bhAvArtha - saMsAravanamAM pAMgarelI mamatAnI velInAM mULa ghaNAM UMDAM hoya che. mamatAnI A velI jIvane viSayomAM bAMdhI rAkhI, duHkhI kare che. tene jaDamULathI ukheDI nAMkhavAmAM Ave to ja duHkhathI chuTakAro thAya che. paraMtu tenAM gADha, sajjaDa mULa sahelAIthI UkhaDatAM nathI. jo ke vairAgyarUpI tIkSNa kuhADo hoya to game teTalAM majabUta mULano paNa savaze nAza thaI zake che. viSayomAM rahelI Asakti tUTatAM vairAgya pragaTe che, je mamatAnI velIno mULamAMthI viccheda karI nAMkhe che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sAmyazataka bloka-18 zarIrake'pi duHkhAya mohamAdhAya tatparAH / klizyante jaMtavo haMta, duHstarA bhavavAsanA || artha - aho! saMsAravAsanA kevI dustara che! zarIra uparano moha duHkhI ja kare che, chatAM mohAsakta rahIne jIvo kleza pAme che! bhAvArtha - dareka janma vakhate maLatA dehamAM jIva potApaNuM mAnI, emAM atyaMta gADha moha kare che; paNa e nazvara deha uparanA mohathI tene duHkha sivAya kaMI maLatuM nathI. vaLI, zarIramAM rahelI ahaMbuddhinA kAraNe te parapadArthomAM mamabuddhi, kare che, tethI klezaparaMparA UbhI thAya che ane te duHkhanA dAvAnaLamAM baLe che. ajJAnane lIdhe saMsArI jIva A duHkhanAM - klezanAM kAraNane samajI zakato nathI ane tethI dustara evI saMsAravAsanArUpI vaitaraNI nadI te tarI zakato nathI, dukhathI mukta thaI zakato nathI. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka . 19 bloka-19 aho mohasya mAhAtmyaM vidvatsvapi vijRbhate / ahaMkArabhavAtteSAM yadaMdhaM karaNaM zrutam // artha - aho! vidvAnomAM paNa mohano prabhAva vRddhi pAme che! ahaMkAra utpanna thavAthI temane zAstra paNa baMdha karI nAMkhe che. bhAvArtha - zrutajJAna jIvane moha-aMdhakAramAMthI prakAza tarapha laI jAya che, paNa te zrutajJAnI jo mohanA prabhAva heThaLa AvI jAya to e ja zrutajJAnano te ahaMkAra kare che. je vidvattA vaDe mohanAM mULiyAM jaDamULathI ukheDI zakAya, enuM abhimAna karI koDInA mUlya ratna vecavA jevI bhayaMkara bhUla te kare che. je zAstrajJAna pAmI vidvAno bhavasamudranI pAra jaI zake che, pote tarI zake che ane bIjAne tArI zake che; e zAstrajJAnano jo teo garva kare to temane moharUpI aMdhApo Ave che ane tethI pote to saMsAramAM bhaTake che ane bIjAne paNa saMsAramArge ghasaDI jAya che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrutasya vyapardazena vivartastamasAmasau / aMtaH saMtamasaH sphAtiryasminnudayamIyuSI / / sAmyazataka zloka-20 artha je zrutanA abhimAnathI aMdara ajJAnarUpa aMdhakArano vistAra udaya pAme, te zAstra nathI; paraMtu zAstranA bahAne ajJAnarUpa aMdhakAranuM rUpAMtara che. - bhAvArtha zrutajJAnanA abhimAnathI zAstra zastrarUpe pariName che, arthAt te jJAna jJAnarUpa rahetuM nathI, paraMtu ajJAnamAM pariNata thaI jAya che. jema jema zAstrajJAna vRddhi pAme, tema tema jIva vinamra bane to te jJAna moha-aMdhakArano nAza karavA samartha bane che. paraMtu jo zAstrajJAna abhimAnathI AvarAyeluM hoya to tenAthI ajJAna-aMdhakAra vistAra pAme che ane tethI AtmajJAnarUpa prakAzanI upalabdhi thaI zakatI nathI. - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 sAmyazataka zloka-21 keSAMcitkalpate mohAd vyAvabhASIkRte zrutam / payo'pi khalu maMdAnAM sannipAtAya jAyate // artha - keTalAka vidvAnonuM jJAna mohathI vAdavivAda mATe thAya che. jevI rIte mAMdA mANasone ApeluM dUdha paNa saMnipAtaroga utpanna kare che. bhAvArtha - jema dUdha pauSTika AhAra hovA chatAM mAMdA mANasane ApavAmAM Ave to e tene nIrogI banAvavAne badale teno roga vadhAre che. tema zrutajJAnano upayoga jo aMtarazuddhi mATe karavAne badale vAdavivAda karavA mATe, tarkathI bIjAne harAvavA mATe, potAnI mithyA mAnyatA siddha karavA mATe thAya to jenAthI jIvanA moha, rAga, dveSAdi dUra thaI zake - AtmAnuM kalyANa thaI zake, enAthI ja jIva potAnuM saMsAraparibhramaNa vadhAre che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAbhyazataka bloka-22 mamatvapaMkaM niHzaMkaM parimASTuM samaMtataH / , vairAgyavArilaharI pariraMbhaparo bhava / / artha - mamatAnA kAdavane cAre bAjuthI niHzaMkapaNe dhoI nAMkhavA vairAgya jaLano saMparka karavA tatpara thA. bhAvArtha - sarva duHkhonuM mULa mamatva che. mamatvanA kAdavathI kharaDAyelA jIvane lezamAtra paNa sukha maLI zakatuM nathI. jo mamatvano kAdava dhovo haze to bIjuM koI jaLa kAma nahIM Ave, ekamAtra vairAgyajaLa ja mamatvano kAdava dhoI zake che. citta jyAre vairAgyathI bhAvita thAya che tyAre vibhAvano dAha zAMta thAya che, tRSNArUpI tRSA chipAya che ane mamatvarUpI kAdava dhovAya che. mATe he jIva! tuM tvarAthI vairAgyajaLanI prAptino upAya kara. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-23 rAgoraga viSajvAlAvalIr3ha draDhacetanaH / na kiMciccetati spaSTaM vivekavikalaH pumAn / / artha - rAgasarpanA viSanI jvAlAthI jenuM caitanya sajjaDa vyApta thayeluM che, evo puruSa spaSTa rIte viveka vinAno thaI, jarA paNa caitanya pAmato nathI. bhAvArtha - jIva anaMta kALathI rAgarUpI sarpanA sakaMjAmAM sapaDAyelo che. e rAgarUpI sarpa evo jherIlo che ke e gela karatAM karatAM DaMkha mAre che, tethI jIvane e amRta samAna bhAse che. enuM viSa eTaluM badhuM bhayaMkara che ke jIvanuM caitanya haNAI jAya che, arthAt tenAmAM viveka raheto nathI, teno viveka naSTa thaI jAya che. jyAM viveka nahIM tyAM caitanya nahIM - A satyane lakSamAM rAkhI jIve viveka jAgRta karI, rAgane dUra karavAno puruSArtha karavA yogya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sAmyazataka bloka-24 tadvivekasudhAMbhodhau snAyaM snAyamanAmayaH / vinayasva svayaM rAgabhujaMgama mahAviSam // artha - (he Atma!) svayaM vivekarUpa amRtanA samudramAM snAna karI, taMdurasta thaI, rAgasarpanA tIvra viSane dUra kara. bhAvArtha - anAdithI jIva svasvarUpane vIsarI gayo che ane teNe karmakRta vyaktitvane sva mAnI emAM ahaMbuddhi, paramAM mamabuddhi karI che. potAthI taddana bhinna evA para pratyenuM A rAgarUpI viSa tene cirakALathI asvAthya pradAna karatuM rahyuM che. A viSathI chUTavuM hoya, nIrogI thavuM hoya to svaparano viveka pragaTAvavo joIe. sAra-asAra, dharma-adharma, heya-upAdeya, satya-asatya samajAtAM jIvanI paramAM rahelI Asakti tUTe che, teno rAga baLahIna thAya che. anAdinuM rAga sarpanuM viSa eTaluM badhuM tIvra che ke vivekanA amRtasamudramAM jo te niraMtara snAna kare to ja te enAthI mukta thaI zake, svastha thaI zake. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-25 prathayantamanazvaram / bahiraMtarvastutattvaM vivekamekaM kalayettArtIyIkaM vilocanam / / 25 artha bahAranI ane aMdaranI vastunA tattvane jonAra ane kyAre paNa nAza nahIM pAmanAra evo viveka trIjuM locana che ema jANavuM. bhAvArtha jema netrahIna jIva joI zakato na hovAthI, tenA jIvanamAM eTaluM aMdhAruM hoya che ke te jyAM tyAM bhaTakIne duHkhI thAya che; tema jIvane anAdi kALathI mithyAtvarUpI aMdhApo hovAthI, te saMsAramAM jyAM tyAM bhaTakI anaMta duHkha pAme che. vaLI, jAta ane jagatanAM satya svarUpane oLakhavA mATe mAtra carmanetra pUratAM nathI. e mATe vivekarUpI trIjuM netra hovuM jarUrI che. jo jIva AMtara-bAhya tattvane yathArtha rIte samaje to teno aMdhApo dUra thatAM tene samyak dRSTi prApta thAya che ane te sukhI thAya che. tethI sAdi-anaMta sukha bakSanAra A anazvara vivekarUpI samyak dRSTine trIjuM netra kahyuM che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 uddAmakramamAbibhrad dveSadaMtAvalI balAt I dharmArAmamayaM bhindan niyamyo jitakarmabhiH || sAmyazataka zloka-26 artha uddhata rIte cAlIne dveSarUpa hAthI potAnA baLathI dharmarUpI bagIcAne bhAMgI nAMkhe che.. mATe karmone jItanArA (jItavAno prayatna karanArA) puruSoe te dveSarUpa hAthIne vaza rAkhavo joIe. - bhAvArtha dharmarUpI bAgamAM vicaranAra jIva, karmono nAza karI zAzvata sukhane prApta kare che ane mohane vaza jIva, karmo bAMdhI saMsAraparibhramaNa vadhAre che. jema anaMta saMsAramAM rakhaDAvanAra rAga jIvano zatru che, tema du:khaparaMparA UbhI karanAra dveSa paNa jIvano moTo zatru che. dveSarUpI unmatta hAthI jIvane evo to bharamAve che ke te enA upara savAra thaI anaMta sukha ApanAra dharmanA bAgane veravikhera karI nAMkhe che. tethI karmo upara vijaya meLavavA icchanAra vivekI jIve A dveSarUpI unmatta hAthIne aMkuzamAM rAkhavo joIe ke jethI dharmArAdhana karI te mokSasukha prApta karI zake. -- Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saiSa dveSazikhI jvAlAjaTAlastApayanmanaH 1 nirvApyaH prazamoddAmapuSkarAvartasekataH // sAmyazataka oNka-27 - artha hRdayane tapAvanAra, jvAlAothI vyApta dveSAgnine prazamanA puSkarAvarta nAmanA ugra meghanA jaLasiMcanathI zamAvavo joIe. 27 - , bhAvArtha dveSa agni samAna dAhaka che. e evo bhayaMkara agni che ke dveSa karanArane to e bALe che, udvigna kare che ane sAthe sAthe jenA pratye dveSa karavAmAM Ave che, tene paNa bALe che, saMtApe che. enI jvALAo eTalI bhayAnaka che ke jenA hRdayamAM ene sthAna maLe che, tenAmAM premanuM nAmanizAna rahevA pAmatuM nathI, maitrI Adi cAra bhAvanAne e bhasmIbhUta karI nAMkhe che ane tethI te jIva mokSamArgathI bhraSTa thaI jAya che. graMthakAra A dveSAgnine bujhAvavAno upAya jaNAvatAM kahe che ke A agnine bujhAvavA sAdhAraNa megha pUrato nathI. tenA mATe prazamabhAvano puSka2Avarta megha varasAvavo joIe, arthAt avirata upazamabhAvanI varSA A dveSAgnine bujhAvI zake che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sAmyazataka bloka-28 vazyA vezyeva kasya syAdvAsanA bhavasaMbhavA / vidvAMso'pi vaze yasyAH kRtrimaiH kila kiMcitaiH / / artha - A saMsAranI vAsanA vezyAnI jema kone vaza thAya? jenA kRtrima (banAvaTI) hAvabhAvathI vidvAno paNa vaza thaI jAya che. bhAvArtha - graMthakAre saMsAranI vAsanAne vezyAnI upamA ApI che. jema vezyA jUTho sneha darzAvI, jAtajAtanA hAvabhAva vaDe sAmI vyaktine mugdha karI potAne AdhIna kare che, paNa te koIne vaza thatI nathI. tema saMsAranI vAsanA eTalI bhrAmaka hoya che ke te jIvane sukhanI AzA batAvI potAne vaza kare che, paNa te koInA aMkuzamAM rahetI nathI. deha, strI, putra, pada, pratiSThA, dhana, vaibhavanI tRSNA jIvane duHkha sivAya kaMI ja ApatI nathI; chatAM mohavaza bhalabhalA vidvAno paNa lAcAra thaI, tene AdhIna thaI jAya che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 sAmyazataka bloka-29 yAvajjAgarti saMmohahetuH saMsAravAsanA / nirmamatvakRte tAvat kutastyA janminAM ruciH / / artha - jyAM sudhI jIvone mohanA hetubhUta saMsAranI vAsanAo jAge che, tyAM sudhI nirmamatvanI ruci kyAMthI thAya? bhAvArtha - jyAM nAmamAtra sukha che tathA klezanI paraMparA che evo saMsArapatha mohAsaktino mArga che ane jyAM nAmamAtra duHkha che tathA zAzvata sukha che evo mokSapatha nirmamatvano mArga che. paraMtu mohavaza jIva te jANI-samajI zakato nathI. te mUDha banI, saMsArasukha pAchaLa doDe che ane duHkhI thAya che. te duHkhamAM sabaDato hovA chatAM tene sukhanuM kAraNa to saMsAravAsanA ja lAge che ane tethI te enA mATe phAMphA mAre che tathA sAcA sukha mATe prayatna ja karato nathI. Ama, tene sasukhanuM bhAna na hovAthI enI prApti mATenI icchA tene jAgatI nathI ane nirmamatva tarapha tenI ruci vaLatI nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YO sAmyazataka bloka-30 doSatrayamayaH saiSaH saMskAro viSamajvaraH / medUrIbhUyate / yena kaSAyakvAthayogataH // artha - te A saMskAra (vAsanA) tridoSamaya viSama jvaranA jevo che, je kaSAyarUpa kvAtha(ukALA)nA yogathI puSTa thAya che. bhAvArtha. - jema vAta-pitta-kaphanI vikRtithI utpanna thato jvara ghaNo viSama hoya che ane jo ayogya rasAyaNa levAI jAya to te jIvaleNa nIvaDe che; tema mana-vacana-kAyArUpa triyoganA doSamaya AcaraNathI utpanna thato jvara, arthAt saMsAravAsanA atizaya bhayaMkara hoya che ane tenI auSadhi tarIke kaSAyarUpa kvAtha levAmAM Ave to te vadhu vakarIne jIvanA bhAvaprANone harI le che. eka to saMsAravAsanAnI tRSNA jIvane duHkhI kare che ane e duHkhanA nivAraNa mATe levAmAM Avato kaSAyano sahAro tene vizeSa duHkhamAM ghasaDI jAya che. davA dArUnuM kAma kare che ane jIvano sarvanAza kare che. . . Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-31 tatkaSAyAnimAMcchetumIzvarImavinazvaram / pAvanAM vAsanAmenAmAtmasAtkurute drutam / / 31 - artha - (tethI) e cAra kaSAyone chedavAne samartha ane kyAre paNa nAza na pAme evI pavitra vAsanAne satvare svAdhIna karavI. bhAvArtha zubhAzubha pariNAmarUpa bhayaMkara jvarane maTADavA, nIrogI thavA cAra kaSAyane chedavA atyaMta Avazyaka che. vaLI, A saMsArabhAvo jIva upara evA to chavAI gayA che ke te atizaya asvastha rahe che. paraMtu ene haNavA saraLa nathI. mAtra dharmakriyAo karavAthI vijaya meLavavo asaMbhavita che. ene chedavA mATe, svastha thavA mATe dharmavAsanArUpa auSadhanuM sevana karavuM atyaMta jarUrI che. jo dharmabhAvanA AtmasAt thAya to te bhAvanA vAsanArUpa bane che ane te AtmasAt tyAre thaI zake, jyAre te kyAreka kyAreka nahIM paNa nitya bhAvavAmAM Ave, niraMtara tenuM gholana thAya. A rIte sudRDha banelI pavitra vAsanA vaDe kaSAyajaya thAya che, tethI jIve tvarAthI ene potAne AdhIna karavI joIe. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 sAmyazataka zloka-32 spaSTaM duSTo jvaraH krodhaH caitanyaM dalayannayam / sunigrAhyaH prayujyAzu siddhauSadhimimAM kSamAm / / artha - spaSTa rIte ja krodha duSTa jvara che, te caitanyano nAza karanAra che. mATe kSamArUpI siddha auSadhino prayoga karI, te(krodha)no nAza karavo joIe. bhAvArtha - krodha jIvanI buddhine bhraSTa kare che ane te vakhate jIva bhAnarahita thaI jAya che, avivekI banI jAya che. enAM lakSaNa jIvanI kAyA upara, temaja vacanamAM spaSTa jaNAI Ave che. vaLI, e krodha karanAranuM to ahita kare ja che, paNa jenA upara krodha karavAmAM Ave che, tene vizeSa duHkhI ane azAMta kare che. Ama, krodharUpI duSTa jvara jIvanA caitanyane haNe che, tethI jIve kSamArUpI auSadha rahaNa karI krodha upara kAbU meLavavo joIe. vItarAga bhagavaMtoe darzAvela kSamAdharma eka evuM siddha auSadha che ke te acUka krodhane haNe che. jo kSamA AtmasAt thaI jAya, te vAsanArUpa banI jAya to jIva krodhathI mukta thaI zake che. . Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmanaH satatasmerasadAnandamayaM vapuH I sphurallukAjilasphAtiH kopo'yaM glapayatyaho / sAmyazataka zloka-33 - artha AtmAnA niraMtara vikAsa pAmelA zreSTha AnaMdathI vyApta evA A zarIrane, prajvalita jvALAonA vistArathI sphurAyamAna evo krodha glAni pamADe che. 33 -- bhAvArtha manuSyadeha vaDe jo AtmAnaMdanI prAptinI sAdhanA karavAmAM Ave to te ratnaciMtAmaNi tulya che ane jo viSayakaSAya pAchaLa veDaphavAmAM Ave to phUTI badAmanI kiMmatano paNa nathI, tethI yogIo ratnaciMtAmaNi tulya evA A manuSyadehano upayoga mokSaprApti arthe kare che. AtmaramaNatA karatA AvA yogIono deha paNa pavitra banI jAya che, adbhuta kAMtiyukta banI jAya che. paraMtu jo kSaNArdha mATe paNa krodha karavAmAM Ave to te hajAro varSanAM tapane bALI nAMkhe che, pavitra banelA A dehane apavitra karI nAMkhe che ane tenA tejane haNI nAMkhe che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 sAmyazataka bloka-38 vyavasthApya samunmIladahiMsA vallimaMDape / nirvApaya tadAtmAnaM kSamA zrIcandana dravaiH || artha - (he AtmAnuM!) tArA AtmAne ahiMsArUpa praphullita latAmaMDapamAM rAkhIne, kSamArUpa zrIcaMdananA rasathI tene zAMti Apa. bhAvArtha - ahiMsAdharmanuM sevana karavAmAM Ave, kSamAdharmane AcaravAmAM Ave to kaSAyano nAza thAya che. jema unALAnA prakhara tApamAM baLatA jIvane latAmaMDapa zItaLatA Ape che ane caMdananuM vilepana dAhano nAza karI zAtA Ape che; tema ahiMsArUpa latAmaMDapa krodhanI jvALAothI jIvanuM rakSaNa kare che ane kSamArUpa caMdana tene zAMti Ape che. krodhAgnimAM baLI rahelA jIvane saMthakAra kahe che ke he AtmanuM, krodhanA tApathI bacavuM hoya to tuM ahiMsArUpa latAmaMDapanI bahAra na nIkaLa ane kSamArUpa caMdananuM vilepana karIne tArA AtmAne zItaLa rAkha, zAMta rAkha.. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 35 bloka-35 krodhayodhaH kathaMkAramahaMkAraM karotyayam / lIlayaiva parAjigye kSamayA rAmayApi ca / / artha - A krodharUpI yoddho zA mATe abhimAna karato haze? kema ke eka kSamA-strI lIlAmAtramAM harAvI zake che! bhAvArtha - krodha evo yoddho che ke je jIvano kSaNamAM parAjaya karI, azAMtinI AgamAM homI de che. vaLI, A yoddho durjaya che, eTale ke tene jItavo bahu kaThina che. paraMtu saMthakAra kahe che ke he krodha, bhale mohAMdha jIvo tane parAjita karavAmAM asaphaLa thAya che, paraMtu tuM tenuM abhimAna na kara; kAraNa ke samA-strI AgaLa tAruM baLa nakAmuM thaI jAya che, tuM kSaNavAramAM parAjaya pAmI jAya che. ahIM kSamAne strInI upamA ApavAmAM AvI che. jema jagatamAM bhalabhalA puruSo strI AgaLa hArI jAya che, tema kSamArUpI strI AgaLa game tevo krodha paNa hArI jAya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sAmyazataka bloka-37 bhartuH zamasya lalitairbibhratI prItisaMpadam / .. nityaM pativratA vRttaM zAMtireSA niSevate // artha - potAnA vilAsothI 'zama'rUpa patinI prIti-saMpattine dhAraNa karatI e kSamA-strI sadaiva pativratAnuM vrata seve che. bhAvArtha - jo AtmA uttejita hoya, klezita hoya to te svabhAvarUpa pariNamato nathI, paNa vibhAvarUpa pariName che; eTale ke te kaSAyonuM sevana kare che. paraMtu jyAre krodhAdi kaSAyonI upazAMtatA hoya, AtmA prazamarasamAM DUbelo hoya tyAre te svabhAvarUpa pariName che, arthAt tenuM pariNamana kSamAdi guNarUpe hoya che. saMthakAre kSamA-strInA pati tarIke prazamane darzAvI eka adbhuta rUpaka yojyuM che. pativratA strInI jema jyAM prazama hoya tyAM kSamA hoya che, arthAt AtmA prazAMta hoya tyAre game tevA pratikULa prasaMga vakhate paNa te kSamAdhArI rahe che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kAraNAnugataM kAryamiti nizcinu mAnasa! nirAyAsaM sukhaM sUte yanniH klezamasau kSamA || sAmyazataka zloka-39 - artha he mana, kA2NAnusArI kArya hoya che ema tuM nizcaya kara. jethI prayatna vinA kSamA, kleza vinAnuM sukha utpanna kare che. 37 - bhAvArtha svabhAvapariNamanathI satsukha prApta thAya che, jyAre vibhAvapariNamana duHkha-kleza Ape che. kSamA e AtmAno sahaja guNa che. sahaja guNanA pariNamana mATe koI prayatna karavo paDato nathI, tethI kSamA dhAraNa karanArane prayatna vinA evuM svAbhAvika sukha prApta thAya che, je kyAre paNa nAza pAmatuM nathI. he mana, tuM nizcayapUrvaka svIkAra ke kAraNa anusAra kArya nIpaje che. jo tAre sukhI thavuM hoya to tuM saMga-prasaMge kyAre paNa krodhAdinuM sevana na kara ane kSamA dhAraNa kara ke jethI tane svAbhAvika sukhanI prApti thAya. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 sAmyazataka zloka-38 akharvagarva zailAgra zRMgAduddharakaMdharaH / pazyannahayurAzcaryaM gurunapi na pazyati / / artha - moTA garvarUpa parvatanA agazikhara uparathI Doka UMcI karIne AzcaryathI joto evo ahaMkArI manuSya, gurujanone paNa joI zakato nathI. bhAvArtha - jIva jyAre mAna kaSAyamAM lapaTAya che tyAre tene bIjA badhA potAthI UtaratA lAge che. te potAmAM rahelA sAmAnya guNane ativizeSa guNa mAne che ane tene bIjAnA "guNo sAmAnya, " tuccha bhAse che. vaLI, te potAne eTalo "ucca mAne che ke gurujano paNa tene sAmAnya lAge che ane te potAnI mAnelI vizeSatAomAM evo to lIna rahe che ke emanA guNo upara tenI dRSTi paNa jatI nathI, emanA mATe tene Adara paNa hoto nathI. ahaMkArathI unmatta thaI te potAne sarvazreSTha mAne che ane gurujanonI upekSA kare che, niMdA kare che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-39 uccastaramahaMkAranagotsaMgamasau zritaH / yuktameva gurunmAnI manyate yallaghIyasaH / / artha - abhimAnarUpa parvatanA UMcA utsaMgamAM rahelo abhimAnI puruSa, gurune laghu (moTAone nIcA) mAne che te yukta ja che! bhAvArtha - jema parvata upara caDhelI vyaktine taLeTImAM rahelA loko nAnA dekhAya che, tema abhimAnanA parvata upara caDhelA ahaMkArI jIvane bIjA badhA tuccha, nagaNya, halakA lAge che. te bIjAnA guNane avaguNarUpe khatave che ane potAnA avaguNane guNarUpe mAne che. potAnA karatAM vizeSa guNavALA, ucca dazAvALA tene potA samAna paNa nahIM, nIcA lAge che ane pote emanAthI caDiyAto che ema tene bhAse che. te eTalo uddhata hoya che ke guNIjanono Adara to karato nathI paNa emano tiraskAra kare che. ahaMkArI jIvanI AvI ja pratikriyA hoya temAM koI Azcarya nathI. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sAmyazataka bloka-40 tirayannujvalAlokamabhyunnatazirAH puraH / niruNaddhi sukhAdhAnaM mAno viSamaparvataH / / artha - mAna - abhimAna UMcA zikharavALo viSama parvata che. te potAnI AgaLa rahelA ujvaLa prakAzane DhAMkIne sukhanA pravAhane roke che. bhAvArtha - ujvaLa jJAnaprakAza vaDe ajJAna-aMdhakAra nAza pAme che. ajJAna-aMdhakAra naSTa thatAM sarva duHkhano aMta Ave che ane zAzvata sukhanI prApti thAya che. mAna eka ati UMco, ATha madarUpI ATha moTAM moTAM, asamAna zikharavALo parvata che. A bhayAnaka parvata nirmaLa, ujvaLa, zuddha jJAnaprakAzane roke che, DhAMkI de che. tenA vaDe AtmAnI pragatimAM avarodha UbhA thAya che ane tethI Atmahita haNAya che. AtmAnA guNono ghAta thatAM dAruNa duHkhanI paraMparA sarjAya che ane jIvane avyAbAdha sukhanI jhalaka paNa maLatI nathI. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 41 bloka-41 mRdutvabhidurodyogAdenaM mAnamahIdharam / mitvA vidhehi he svAta! praguNaM sukhavartinIm / artha - he hRdaya! e mAnarUpa parvatane komaLatArUpa vaja vaDe bhedIne sukhano mArga saraLa kara. bhAvArtha - komaLatA - mArdava e AtmAno svAbhAvika guNa che, paraMtu mAnanA kAraNe te guNa avarAI gayo che. ahaMkArI jIva parvata jevA kaThora hRdayavALo hovAthI, te vivekahIna banI dharmathI vimukha rahe che; ane dharmahIna kyAre paNa sukhI thaI zakato nathI. mAnanA sadbhAvamAM tene A loka ane paraloka bannemAM duHkha ja maLe che. he jIva! jo tAre sukhI thavuM hoya to tuM vinamra bana, komaLa bana ke jethI tuM satya dharmane pAmI sukhI thaI zake. tuM mAnarUpI kaThora parvatane chedavA mATe komaLatArUpI vajane dhAraNa kara ane mAnaparvatane naSTa karI sukhI thA. paraloka kare che vizake. te Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 citramaMbhojinIkomalaM kila vajrasAramahaMkAraparvataM sarvataH - sAmyazataka zloka-42 artha kamalapatra jevI komaLa mRdutA, vajra jevA abhimAnanA pahADane cotaraphathI toDI nAMkhe che, e Azcarya che! bhAvArtha jagatanuM A eka mahAna Azcarya che ke vaja jevA ahaMkAranA parvatane toDI nAMkhavAnuM sAmarthya kamalapatra jevI komaLa mRdutA dharAve che. mRdutAno visphoTa ahaMkAranA vizALa, kaThora parvatane kSaNamAtramAM bhedI tenA cUrecUrA karI nAMkhe che. evuM to mRdutAmAM zuM che? te sarva dharmanuM mULa che, vivekane pragaTAvanAra che, samyaktvAdi guNono AdhAra che, tapane zobhAvanAra che, vItarAgatA upara anurAga karAvanAra che; nirdayatAne haNanAra che, svacchaMda-Agrahane naSTa karanAra che, kumatino kALa che, samasta doSonuM mRtyu che, saMsAraparibhramaNano aMta lAvanAra che. AvI mRdutA mAnane gALI, tenuM nAmonizAna na rahevA de emAM Azcarya zuM? , L - mArdavam / svati || Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAzataka 43 zloka-43 asmin saMsArakAntAre smeramAyA latAgRhe / azrAntaM zerate haMta, pumAMso hatacetasaH / / artha - A saMsArarUpa jaMgalamAM vikAsa pAmelA mAyArUpa latAmaMDapamAM hRdayahIna puruSo bhAna vinAnA thaIne haMmezAM sUI rahe che! bhAvArtha - jaMgalamAM ADIavaLI keDIo hoya che, koI vyavasthita mArga tyAM hoto nathI. je jaMgalano mAhitagAra na hoya te emAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI ane bhaTakI bhaTakIne thAkI jAya che. A saMsAra paNa jaMgala jevo che. saMsAranA svarUpane yathArtha rIte na jANanAra emAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI, bhaTakI jAya che. vaLI, te saMsArajaMgalamAM vikasita thayelA mAyArUpa latAmaMDapane jue che ane enAthI mohita thaIne tyAM vizrAma kare che. paraMtu A maMDapa hRdayanI saraLatAne haNato hovA chatAM te mUDha potAnAM jJAnanetrone mIMcIne sUI jAya che, paNa vicArato nathI ke je tene sukharUpa lAge che e kharekhara sukha che ke atizaya duHkha che! Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sAmyazataka bloka-44 mAyAvallIvitAno'yaM ruddhabrahmAMDamaMDapaH / vidhatte kAmapicchAyAM puMsAM saMtApadIpanam // artha - jeNe bahmAMDanA maMDapane DhAMkI dIdho che evo A mAyAno latA-caMdaravo, mANasone koI saMtApa karanArI chAyA Ape che. bhAvArtha - sAmAnya rIte caMdaravo sUryanA tApathI rakSaNa kare che, ukaLATa zamAve che ane zItaLatA Ape che. paraMtu mAyArUpa caMdaravo vicitra che. tenI chAyA bhAmaka che. chAyA to maLatI jaNAya che, paNa na zItaLatA maLe che, na ukaLATanuM zamana thAya che. zAMtinI vAta to dUra rahI, tenI nIce saMtApanuM uddIpana thAya che. Avo A mAyArUpa caMdaravo samasta lokane AcchAdIne rahelo che, tethI lokamAM paribhramaNa karatA ajJAnI jIvo paritApamAM baLe che, klezita thAya che, duHkhI thaI saMsAramAM bhaTake che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka - 45 zloka-45 sUtrayaMtI gatiM jihmAM mArdavaM bibhrati bahiH / ajasraM sarpiNIveyaM mAyA daMdazyate jagat / / artha - vakra (vAMkI) gativALI ane bahArathI komaLatA dekhADatI A mAyAsApaNa niraMtara jagatane atizaya DasyA kare che. bhAvArtha - mAyA eTale kuTilatA, kapaTa. kapaTa eTale manamAM hoya tenAthI juduM vacanamAM hoya ane pravRtti to tenAthI paNa judI hoya. mAyAvI bahArathI saraLa lAge, komaLa lAge, paNa tenAM pariNAma sadA vakra hoya che, tenuM hRdaya atizaya kaThora hoya che. teno vizvAsa karanAra haMmezAM ThagAya che. te AkhA jagatane kapaTa vaDe sApanI jema Dase che. teno DaMkha mitratAne haNe che, prIti-pratItino nAza kare che. sApane tenuM potAnuM viSa nukasAna karatuM nathI, paNa mAyArUpI sApa to evo bhayaMkara che ke potAnA - te jIvana ja sarva guNono nAza kare che ane tene vinAzanA paMthe laI jAya che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 - sAmyazataka zloka-4 praNidhA tatazcetaH tannirodhavidhitsayA / RjutAM jAMgulImetAM zItAMzu mahasaM smaret // artha te mAyAne rokavAnI icchA hoya to cittane sthira rAkhIne caMdranI kAMti jevA saraLatArUpI 'jAMgulI maMtra'nuM smaraNa karavuM. bhAvArtha mAyAvIno vyavahA2 kapaTayukta hovAthI potAnuM chaLa kapaTa khulluM na paDI jAya te arthe te satata prayatnazIla rahe che, tethI tenuM citta vyAkuLa rahe che. te haMmezAM bhayabhIta rahe che. te kyAre paNa zAMti anubhavato nathI. jene potAnuM kalyANa karavuM che, jene sukha-zAMtinI abhilASA che; teNe kuTilatA choDI, caMdranI zItaLa cAMdanI samAna saraLatArUpa jAMgulI maMtrane ArAdhavo joIe. jema sApanuM viSa utAravA mATe 'jAMgulI maMtra' siddha jApa japavAmAM Ave che, tema sthira citta vaDe ujvaLa, pavitra saraLatAne sevavAthI jIvane mAyArUpa sApanuM viSa caDatuM nathI ane tene vItarAgadharmanI prApti thAya che. - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-47 lobhadrumamavaSTabhya tRSNAvalliruditvarI / AyAsavujhumasmItA, du:svaireSA opratti: || 47 artha - lobharUpI vRkSanA sahAre tRSNArUpI vela upara caDhe che. te prayAsarUpa puSpothI vRddhi pAme che ane tene duHkharUpa phaLo Ave che. - bhAvArtha bhogamAM Asakti, parapadArthonI lAlasA, laukika mAna-moTAI meLavavAno bhAva Adi sarva lobha che. lobhanA kAraNe tRSNA janme che. tRSNAnI vela lobharUpI vRkSano sahAro laI pAMgare che, arthAt lobha vipula hoya to tRSNA paNa vizeSa hoya che. tRSNAnI pUrti karavA ghaNI mahenata ka2vI paDe che ane eka pUrI thAya na thAya, tyAM bIjI aneka utpanna thAya che. pAchI te pUrI karavAnI mahenata! vaLI, dareka tRSNA pUrI thatI nathI eTale tRSNAnI vela upara kheda, glAni, azAMtirUpa puSpo khIle che; pariNAme aneka prakAranAM duHkharUpa phaLa Ave che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 AzAH kuvalayannuccaistamo mAMsalayannayam / homa: pumarthahaMsAnAM prAvRSeNyaghanAghanaH / / sAmyazataka zloka-4 artha AzAone ucca rIte praphullita karato ane aMdhakArane puSTa karato evo lobha, puruSArtharUpa haMsone mATe varSAkALanA megha jevo che. -- bhAvArtha jema varSAkALano megha dase dizAone praphullita kare che, aMdhakAranI vRddhi kare che ane rAjahaMsone nasADe che; tema lobharUpI megha icchAone praphullita kare che, ajJAna-aMdhakAranI vRddhi kare che ane puruSArtharUpI rAjahaMsone niSphaLa banAve che. dharma-mokSano puruSArtha to thaI zakato ja nathI, paraMtu kAmaarthanA puruSArtha paNa saphaLa thatA nathI. Ama, lobhanA kAraNe jJAnaprakAza tirohita thAya che, jIvanI tRSNAo vadhe che ane asaMtoSanI Aga tene niraMtara bALyA kare che. na te dharma karI zake che, na tene zAMti maLe che, na tene sukha maLe che, na tene AtmajJAnanI prApti thaI zake che. -- Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-49 kSamAbhRdapriyaH sAdhuvRttalakSmIvinAkRtaH / maryAdAmadayaM lupan lobho'mbunidhirayaM navaH || artha - A lobharUpI samudra navI jAtano che! te parvatone apriya che. te sAdhuvRtta (sArA AcaraNa)nI lakSmI (zobhA) vinAno che ane nirdayapaNe maryAdAne lopanAro che. bhAvArtha - saMthakAra lobhane samudranI upamA ApatAM kahe che ke sAmAnya samudra karatAM lobharUpI samudra vicitra che. samudra kSamAmRta arthAt parvatane priya hoya che, paraMtu lobharUpI samudra kSamAbhUta arthAt kSamAzIla puruSone kyAre paNa priya hoto nathI. vaLI, samudra sAdhuvRttathI arthAt vartulAkArathI zobhe che. te sArA AcaraNavALI lakSmIthI yukta hoya che, jyAre lobharUpI samudra sArA AcaraNanI zobhAthI sadA vaMcita hoya che. samudra kyAre paNa tenI maryAdA choDato nathI, paraMtu lobhane thobha hoto nathI, arthAt lobharUpI samudra maryAdAno lopa kare che. Ama, judI judI upamA dvArA graMthakAre lobhanA anartho sacoTa rIte darzAvyA che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 sAmyazataka bloka-pa0 lavaNo danvato yaH syAdagAdhabodhane vibhuH / alaMbhaviSNuH so'pyasya naiva vaibhavasaMvide / / artha - je puruSa lavaNa samudranI agAdhatAne jANavA samartha hoya, te puruSa paNa A lobhanA vaibhavane jANavA samartha thato nathI. bhAvArtha - madhyalokanI madhyamAM AvelA jaMbudvIpanI pharate Avelo lavaNasamudra be lAkha yojana pahoLo che, jenA madhyatalamAM 1,000 pAtALa Avelo che. sAmAnya mAnavI A lavaNasamudranI agAdhatA jANI zakavA samartha nathI, te chatAM koI mahAsAmarthyavAna tenI agAdhatA jANI paNa zake. paraMtu lobharUpI samudranI agAdhatA, teno vaibhava jANavA koI samartha nathI. lobhI sadA bhikhArI ja rahe che. tenI pAse game teTalI saMpatti hoya to paNa tene kyAre paNa tRpti thatI nathI. tene adhika ne adhika saMpatti prApta karavAnI AkAMkSA rahe che. vizeSa meLavavAnI tRSNAmAM te pApa karatAM aTakato nathI, nIca AcaraNa karatAM kSobha pAmato nathI. lobhanA asIma svarUpane darzAvavA, tenI anaMtatA samajAvavA graMthakAre vaibhava' zabda prayukta karyo che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51. sAmyazataka zloka-pa1 samaMtAt tasya zoSAya svasthIkRtajalAzayam / imaM mAnasasaMtoSamagastiM zraya satvaram // artha - e(lobharUpI samudra)nuM samagratayA zoSaNa karavA mATe jalAzaya(jaDAzaya)ne svastha karanAra hRdaya! saMtoSarUpa agasti munino satvara Azraya kara. bhAvArtha - agasti muninI kathAmAM Ave che ke temaNe samudranuM pAna karIne tenuM zoSaNa karyuM hatuM. vaLI, AkAzamAM agastino tAro Uge che tyAre samudrajaLanuM zoSaNa thAya che tathA bIjAM jaLAzayomAM pANI svaccha thAya che. tema lobharUpI samudranuM zoSaNa karavA saMtoSarUpI agastino Azraya levo joIe. cidAkAzamAM saMtoSarUpI tAro camakatAM hRdaya svaccha ane svastha thAya che. aMtaramAM saMtoSa pratiSThita thatAM lobhanuM zoSaNa thAya che ane viveka pragaTa thatAM nirupAdhika sukha, zAMtino AvirbhAva thAya che, Atmika guNo khIle che ane mokSamArge AgaLa vadhAya che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 sAmyazataka bloka-para yasmai samIhase svAMta! vaibhavaM bhavasaMbhavam / anIhayaiva tadvazyamavazyaM zraya zaMsukham // artha - he hRdaya je sukha mATe tuM saMsAranA vaibhavo icche che, te sukhane anicchAthI vaza karIne, zamasukhano Azraya kara. bhAvArtha - dareka jIva sukhI thavA mATe prayatna kare che, paNa tene koI vastu, vyakti ke paristhitimAMthI sukha maLI zakatuM nathI. ajJAnavaza tene parapadArthonAM rahaNamAM sukha bhAse che, tethI te saMsAranA bhautika vaibhava icche che; paraMtu te padArtho maLe ke na maLe, te to duHkhI ja thAya che, kAraNa ke sukha bahAra nahIM paNa aMtaramAM che. graMthakAra kahe che ke jo tAre sukhI thavuM hoya to bhautika vaibhava prApta karavAnI icchAno tyAga kara, tenI lAlasAthI paNa dUra rahe, jethI cittamAMthI AkuLatA-vyAkuLatA dUra thatAM tane prazamasukhanI anubhUti thaze. A prazamasukha adbhuta che, anupama che, pratyakSa mokSasukha ja che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 etAni saumanasyasya dviSanti mahatAmapi / svArthasaMpattiniSTAni spardhante haMta durjanaiH // sAmyazataka zloka-54 artha svArtha sAdhavAmAM tatpara evI e indriyo, mahAna puruSonA zreSTha hRdayano paNa dveSa kare che. ethI teo kharekhara durjanonI spardhA kare che, (arthAt durjanonI sAthe harIphAImAM Utare che). - bhAvArtha indriyajanya sukha evuM che ke jIvane kyAre paNa enAthI tRpti thatI nathI. jema jema te indriyaviSaya bhogavato jAya che, tema tema indriyo tene vadhu ne vadhu parAdhIna karatI jAya che. te enA sakaMjAmAMthI chUTI zakato nathI. vaLI, enI pAchaLa lolupa thayelA jIvane e sukhazAMti to ApatI nathI, paNa tene barabAda karI nAMkhe che. uttama puruSonAM hRdayamAM AvI indriyo mATe koI Adara hoto nathI, eTale e indriyo temanA upara dveSa kare che ane temane viSayo tarapha AkarSA, temane pAyamAla kare che. Ama, indriyo durjanomAM paNa durjana che! - Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka papa zloka-papa yadvAmI pizunAH kuryuranAryamiha janmani / indriyANi tu durvRttA, nyamutrApi prakurvate / / artha - athavA pelA durjano to A janmamAM ja anartha kare che, jyAre duSTa AcaraNavALI indriyo to A janmamAM ane paralokamAM paNa anarthakArI che. bhAvArtha - je potAnA svArtha mATe game tevuM AcaraNa karatAM paNa saMkoca na pAme, upakAra karanAra upara apakAra karatAM je khacakATa na anubhave, potAnA sukha mATe bIjAne duHkhI karI zake, barabAda karI zake tevo durjana paNa vadhumAM vadhu koIno A bhava ja bagADI zake che. te game teTalo durjana hoya topaNa parabhava bagADavA te samartha nathI. paraMtu indriyaviSayo pAchaLa pAgala thanAra game tevuM pApAcaraNa karatAM aTakato nathI. te viSaya-kaSAyamAM evo to phasAya che ke A bhavamAM to duHkha-azAMti pAme che, sAthe sAthe parabhava paNa bagADe che. Ama, indriyo durjana karatAM paNa vadhu anarthakArI che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 sAmyazataka bloka-paha bhogino dragviSAH spaSTaM drazA spRSTaM dahaMtyaho / smRtyApi viSayAH pApAH daMdahyante ca dehinaH / / artha - 'daSTiviSa' jAtanA sarpo jene daSTithI sparza kare te baLI mare che, paraMtu pApI viSayo to tenA smaraNa karavA mAtrathI jIvone bALI nAMkhe che! bhAvArtha - dRSTiviSa sarpamAM evuM bhayaMkara viSa hoya che ke te jenA tarapha dRSTi kare e baLI mare che. tene DaMkha mAravA najIka javAnI paNa jarUra rahetI nathI. paraMtu indriyaviSayo to tenA karatAM paNa bhayaMkara che. pUrve bhogavelA viSayonuM smaraNa jIvane azAMta-duHkhI kare che, pharIthI ene bhogavavAnI icchA thAya che ane jyAM sudhI bhoga bhogavAya nahIM tyAM sudhI bhogecchA teno pIcho choDatI nathI; eTale te vadhu azAMta, vadhu duHkhI thAya che. vaLI, bhoga pachI paNa tRpti thatI nathI eTale azAMti ane duHkha vRddhi pAme che. Ama, viSayasmaraNa, viSayaspRhA, viSayabhoga tene azAMta-duHkhI kare che ane te samaye samaye bhayaMkara bhAvamaraNa karato rahe che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka pa7 bloka-pa7 viSayeSvindriyagrAmazceSTamAno'samaMjasam / / netavyo vazyatAM prApya sAmyamudrAM mahIyasIm / / artha - viSayomAM ayogya ceSTA karanArI indriyonA samUhane, samatAnI moTI mudrA prApta karI vaza karavo joIe. bhAvArtha - indriyaviSayomAM laMpaTa jIvane svabhAva-vibhAvano, dharma-adharmano, satya-asatyano, sAra-asArano viveka hoto nathI. Avo vivekahIna jIva mAna-maryAdAnI, lAja-zaramanI paravA karyA vinA yatheccha viharI, mana phAve tema bhoga bhogave che ane rAga-dveSa-moha vaDe AtmAne pIDe che. jIva jo indriyarUpI azvone vaza kare to te zAMti, prasannatA, saMtoSa anubhave che. A indriyarUpI baLavAna azvone vaza karavA mATe samatAbhAvanuM sevana, temAM niraMtara ramaNatA e advitIya ane acUka upAya che. samatArasathI bhAvita thayelA cittanA kAraNe indriyonI caMcaLatA ghaTe che ane rAga-dveSa maMda thAya che. tethI indriyasamUhano parAjaya karavA jIve ati prabhAvazALI evI samatAnI mudrA dhAraNa karavI joIe. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 sAmyazataka bloka-58 yadAmananti viSayAn viSasabrahmacAriNaH / tadalIkamamI yasmAdihAmutrApi duHkhadAH / / artha - keTalAka loko) viSayone viSa samAna kahe che te khoTuM che, kAraNa ke viSa (jhera) to A lokamAM ja du:kha Ape che, jyAre viSayo A loka ane paralokamAM paNa duHkha Ape che. bhAvArtha - viSayo viSa samAna che ema kahevuM asatya che, kAraNa ke viSa to mAtra vartamAna jIvana ja naSTa kare che, te mAtra dravyaprANa hare che; jyAre viSayo to bhAvaprANane harI le che. bhAvaprANa haranAra viSayo A bhava to bagADe che ane vaLI parabhava paNa bagADe che. koI eka indriyaviSayanI lolupatA paNa kaI rIte jIvana harI le che tenAM dRgaMto zAstramAM ApavAmAM AvyAM che, to je pAMca indriyone vaza thAya che te to potAnA AtmAne ja khoI bese che. tenI pAse duHkha, kleza ane durgatinI paraMparA sivAya kaMI ja bacatuM nathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 sAmyazataka zloka-pa9 yadAtmanyeva niHklezaM nediyo'kRtrimaM sukham / amibhiH svArthalAmpaTyAdindriyaistadvibAdhyate / / artha - je kleza vinAnuM ane akRtrima - svAbhAvika sukha AtmAnI najIka raheluM che, te sukhano A indriyo potAnI svArthalaMpaTatAthI bAdha kare che. bhAvArtha - AtmA anaMta avyAbAdha zAzvata sukhanuM dhAma che. paraMtu ajJAnavaza jIva paramAM - IndriyaviSayonA bhogavaTAmAM sukha mAne che, temAM ja sukha zodhe che ane te mATe ja prayatna kare che. A bhAMtimAM te potAthI, AtmAnA sukhathI dUra ne dUra thato jAya che, duHkhI thAya che, azAMta thAya che, klezita thAya che; chatAM tene indriyaviSayo ja sukha Apaze ema bhAsatuM hovAthI te sukha meLavavA vAraMvAra indriyono ja Azraya le che. sukha mATenI A bAhya doDa tenA sahaja svAbhAvika sukhane rasI le che ane tene AtmAnA AMtarika sukhathI vaMcita rAkhe che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6O sAmyazataka bloka-hao. aMtaraMgadviSatsainyanAsIrairvIrakuMjaraiH / .. kSaNAdakSaiH zrutabalaM lIlayaiva vilupyate / artha - aMtaraMga zatruonA sainyanA mokhare rahenArA indriyarUpa mahAvIro, lIlAmAtra(sahajatA)thI zrutabaLa(jJAnabaLa)no kSaNamAM nAza karI nAMkhe che. bhAvArtha - rAga, dveSa ane moha e jIvanA sauthI moTA aMtaraMga zatruo che, je jIvane svarUpa sAthe aikya sAdhavA detA nathI, tene nijAnaMda bhogavavA detA nathI. A AMtarika zatruonI senAmAM indriyarUpa yoddhAo ghaNA baLavAna che, je tene bAhya doDanI preraNA Ape che ane aMtarmukha thavA detA nathI. mohanuM baLa nabaLuM paDatAM jIvane sat samajAya che ane te sasukhanI prAptino puruSArtha kare che. paraMtu sAdhanAkALa daramyAna jo jIva ajAgRta rahe to A indriyarUpI yoddhAo tene kSaNamAM bahirmukha karI, tenA jJAnane harI le che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 61 zloka-91 - 6 kamalA mATe svairacArIndriyAzvIyavizRMkhalapadakramaiH / / visRtvareNa rajasA tattvadRSTivilIyate / / artha - svecchAcArI indriyarUpI azvonA uddhata (nibaMdhana) pagalAMthI UDelI raja vaDe tattvadRSTi lopAya che. bhAvArtha - AtmasvarUpa satsukhanuM dhAma che. aMtarmukha thatAM A atIndriya sukha anubhavAya che. indriyo dvArA haMmezAM bahirmukha yAtrA karanArane kyAre paNa A sukha prApta thaI zakatuM nathI. AvI samaja - daSTi prApta thatAM jIva aMtarmukha thavAno puruSArtha upADe che. paraMtu asAvadhAnInA kAraNe pUrvasaMskAravaza te indriyaviSayomAM joDAI jato hovAthI indriyajaya arthe jJAnI bhagavaMtoe tapa-tyAgAdi satsAdhanano mArga bodhyo che. jo jIva saMsAdhano dvArA indriyo upara aMkuza na rAkhe to unmatta banelA indriyarUpI azvothI UDelI vAsanArUpI raja vaDe tene prApta thayelI tattvadRSTi lopAya che ane te satuthI vimukha thaI jAya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 sAmyazataka zloka-62 indriyANyeva paMceSurvidhAya kila sAyakAn / jagattrayajayI datte padaM vakSasi vidviSAm || artha kAmadeva pAMca indriyonAM ja pAMca bANa banAvI, enAthI traNa jagatane jItI, zatruonI chAtI upara paga mUke che. bhAvArtha kAmavAsanAnI pUrti indriyo dvArA thatI hovAthI, pratyeka paLe indriyo dvArA bahirmukha pravartana karI, mohAMdha jIve kAmadevanA hAthamAM potAnI jIvanadorI soMpI dIdhI che. tethI e kAmadeva eTalo baLavAna banI gayo che ke traNa lokamAM eNe potAnuM Adhipatya sthApyuM che. paraMtu je jIvo pAse tattvaSTi che teo enI gulAmI svIkAratA nathI, tethI kAmadeva temane zatru gaNe che. traNa jagatane jItanAra kAmadeva potAnA zatruo upara vijaya meLavavAnI eka paNa taka gumAvato nathI. jo zatru dharmArAdhanamAM zithila thAya, jarA paNa ajAgRta rahe to e temanI chAtI upara caDhI jAya che, arthAt kAmavAsanAmAM tANI jaI temane parAjita kare che. -- Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-3 vIrapaMcatayImetAmurIkRtya manobhavaH / upaiti subhaTazreNI saMkhyArekhAM na pUraNIm / / artha - manamAMthI utpana thanAro kAmadeva, pAMca indriyarUpa yoddhAone aMgIkAra karIne, subhaTonI zreNIne pUranArI saMkhyAne prApta thato nathI, arthAt te teTalAthI ja pUrNa che! bhAvArtha - kAmavAsanA saMkalpa vicAromAMthI janme che ane vicAranuM udgamasthaLa mana che, tethI kAmadevanuM janmasthaLa mana che. ajJAna-aMdhakAramAM rahetuM mana AtmAmAMthI UThatAM vibhAvabhAvonuM, viSayavAsanAnuM saMgrahAlaya hovAthI kAmadeva jANe che ke potAno nirvAha manamAM bahu sArI rIte thaI zakaze ane te tyAM rahIne jIva upara ekacakrI rAja karI. zakaze, tethI te tyAM rahIne saMsAramAM potAnuM sAmrAjya phelAve che. tenA sAmAjyanA rakSaNa ane poSaNa mATe pAMca indriyarUpa baLavAna yoddhAo tenI tahenAtamAM rahe che. A yoddhAo eTalA badhA zaktizALI che ke kAmadevane saMsAra upara rAja karavA anya koInI paNa jarUriyAta rahetI nathI. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 sAmyazataka zloka-94 aho saMkalpajanmAyaM vidhAtA nUtanaH kila / klezajaM duHkhamapyetaddhatte yastu sukhAkhyayA || . artha - aho, saMkalpajanya kAmadeva eka navI jAtano vidhAtA che ke je klezajanya duHkhane paNa sukharUpe dhAraNa kare che. bhAvArtha - lokaprasiddha vidhAtA, bahmA evA jagatanuM sarjana kare che, jemAM sukha ane duHkha bane hoya che; jyAre kAmadeva eka evo sarjanahAra che ke je mAtra klezanuM, duHkhanuM sarjana kare che. vaLI, enuM sarjana duHkhadAyaka hovA chatAM tene sukhasvarUpa manAvI kAmadeva mohAMdha jIvone jamAve che, tethI ene saMthakAre navI jAtano vidhAtA kahyo che. kAmavAsanAne vaza jIva, vAstavamAM je duHkha ja che ene sukha mAnI, sukhI thavA bhAtigatapaNe kAmadevanI pAchaLa bhame che. paraMtu te kyAre paNa sukha pAmato nathI ane kleza tathA azAMtine bhogavatAM bhogavatAM cAre gatimAM rakhaDe che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-5 65 dhUrtacakrazakratvamarhati / viSameSurayaM. duHkhaM sukhatayAdarzi yena vizvapratAriNA // artha - viSama bANavALo e kAmadeva, dhUrta lokonA samUhano indra thavAne lAyaka che, kAraNa ke vizvane ThaganAro e kAmadeva duHkhane sukharUpe dekhADe che. - bhAvArtha - jema ThagAro, dhUtAro sAcI vAtane khoTI ane khoTI vAtane sAcI siddha karIne jagatane Thage che, tema atIndriya svarUpasukha ja satsukha hovA chatAM, mohathI vaza thayelA jagatane viSayasukha ja mANavA jevuM sukha che ema batAvI, kAmadeva jagatane Thage che. vaLI, enI pAse evAM indriyarUpI pAMca viSama bANo che ke je bANothI ghAyala thanAra jIvane AtmA ane jagatanuM svarUpa viparIta bhAse che, tethI te bahirmukha thaI, sukhI thavA prayatna kare che; paraMtu aMtarmukha thavA kyAre paNa taiyAra thato nathI, kAraNa ke tyAM sukha che ema te svIkArI zakato nathI. Ama, indriyarUpI viSama bANane dhAraNa karI samasta jagatane ThaganAra kAmadeva Thagono sa2dA2, indra thavAnI lAyakAta dharAve che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 66 sAzataka zloka-99 yasya sAmrAjyaciMtAyAM pradhAnaM haMta yoSitaH / so'pi saMkalpabhUH svasya kathaM sthemAnamIhate // artha - ghaNA aphasosanI vAta che ke jenA sAmrAjyanI mazalatamAM strIo pradhAna che, evo e kAmadeva potAnI sthiratA kema icchato haze? bhAvArtha - puruSapradhAna samAjamAM strInuM sthAna nagaNya hoya che. strIne pradhAnamaMDaLamAM sthAna ApavAmAM AvatuM nathI, kAraNa ke je rAjyanI dorI caMcaLatAnI mUrti jevI strInA hAthamAM hoya, te rAjya salAmata rahI zakatuM nathI. paraMtu - kAmadevanA rAjyanI lagAma to strIonA hAthamAM hoya che, tethI potAnuM rAjya salAmata rahe, sthira rahe evuM kAmadeva kaI rIte icchI zake? te game teTalo zaktizALI bhale hoya, paNa tenuM rAjya sthira nathI. jo jIva jAgRta thAya, tene svasvarUpanI oLakhANa thAya to kAmadeva parAjita thAya che, tenuM rAjya samAptatAne pAme che. . Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka ravalavairatathyamapi tAttvikam / darzayanti yA indrajAlikapraSTAstAH kiM vizrambhabhAjanam // 67 = artha je strIo zabdonA aMzamAtrathI asatyane satyarUpe batAvI zake che, evI e (strIo) indrajALa racavAmAM nipuNa hoya che. e strIo vizvAsapAtra kema gaNAya? - bhAvArtha - indrajALa - meghadhanuSa ghaNuM mohaka rUpa dharAve che, tethI loko tenA tarapha AkarSita thAya che; paraMtu te kSaNika AnaMda ApI vilIna thaI jAya che. strImAM eka evI khAsiyata che ke te alpa zabdonI indrajALa racI, sukhano bhAsa karAvI, bhalabhalA puruSone emAM phasAvI zake che. te asatyane evuM mohaka rUpa ApI zake che ke asatya satyarUpe bhAse che, tethI AvI strIno vizvAsa karanAra barabAda thaI jAya che. vaLI, tenA rUpa pAchaLa pAgala thanArane kaMI paNa prApta thatuM nathI ane te pAyamAla thaI jAya che, tethI strIno vizvAsa kevI rIte karAya? teno vizvAsa na karanAra jJAnI bhagavaMto kAmavAsanA upara vijaya meLavI saMsArathI pAra thAya che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 sAmyazataka bloka-98 nijalAlAvilaM lIDhe yathA zvA zuSkakIkasam / svavAsanArasAjjanturvastubhiH prIyate tathA / / artha - jema kUtaro potAnI lALathI vyApta evA sUkA hADakAne rasapUrvaka cATe che, tema jIvAtmA potAnI vAsanAnA rasathI, vastuothI khuza thAya che. bhAvArtha.- jema sUkuM hADakuM koI paNa prakAre sukha ApI zakatuM na hovA chatAM kUtaro tene cAvI cAvIne sukha meLavavA prayatna kare che. tene emAMthI je sukha maLatuM bhAse che, e kharekhara to emAMthI AvatuM nathI, paNa hADakAnA kAraNe paDatI lALano svAda tene sukhano bhAsa karAve che. tema mohavaza jIvane viSayavAsanA poSavAthI sukha maLaze evI bhrAMti hovAthI te paradravyane prApta karI, indriyo dvArA emAMthI sukha meLavavAno satata prayatna karato rahe che. puNyodaya hoya to tene paradravyanI prApti thavAthI emAMthI sukha maLatuM bhAse paNa che, paraMtu kharekhara paramAMthI sukha AvatuM nathI. vastutaH paranI prAptinA kAraNe thatI uttejanA, vAsanApUrti ane duHkhano pratikAra tene sukhano bhAsa karAve che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka sAmyazataka zloka-29 vidhAya kAyasaMskAramudAraghusRNAdibhiH / AtmAnamAtmanaivAho, vaMcayante jaDAzayAH // . artha - jaDa buddhinA puruSo UMcI jAtanA kezara vagerethI potAnAM zarIrane zaNagArIne AtmAthI ja AtmAne Thage che! bhAvArtha - AtmaguNavikAsa karavAthI jIvanI zobhA vadhe che, paraMtu jaDa buddhivALo - mohanA kAraNe bhAna gumAvI beThelo jIva, potAnI zobhA vadhAravA mATe zarIrane zaNagAre che. zarIrane potAnuM svarUpa mAnI, kezara-caMdana vagere dravyo vaDe tene sAcavavAmAM, zaNagAravAmAM, tenI zobhA vadhAravAmAM rAce che ane zarIranI suMdaratA vadhe temAM kRtakRtyatA anubhave che. paraMtu AvI ceSTAothI te pote potAne Thage che, kAraNa ke pUraNa-galana svabhAvavALAM pudgalanuM baneluM A zarIra nazvara che, tene sAcavavAno game teTalo prayatna karavAmAM Ave topaNa vyartha che. ajJAnIne AvuM bhAna rahetuM nathI, tethI teno mahAmUlo manuSyabhava zarIra pAchaLa veDaphI nAMkhI, te potAnA AtmAne gumAve che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 00 svAntaM vijitya durdAntamindriyANi sukhaM jayet / tattu tattvavicAreNa jetavyamiti me matiH / / sAmyazataka zloka-90 artha duHkhe karIne damana karI zakAya evA manane jItavAthI indriyo sukhapUrvaka jItI zakAya che. manane tattvavicArathI jItavuM joIe ema mAruM (graMthakAranuM) mAnavuM che. - bhAvArtha manathI saMsAra che ane manathI pAra thatAM mokSa che, tethI AtmakalyANa arthe mananA mAlika thavuM joIe. vaLI, mana vaza hoya to indriyo paNa vazamAM rahe che. manane jItavAnA be rastA che damana ane zamana. mananuM damana bahu pIDAkArI che, duHkhadAyaka che. vaLI, damana thayeluM mana game tyAre dago ApI jIvano sarvanAza karI zake che, tenuM bhavabhramaNa vadhArI zake che. paraMtu zamana thayeluM mana kyAre paNa duHkhI karI zakatuM nathI. jIva haMmeza mATe teno mAlika banI jAya che. tethI mananuM damana nahIM paNa zamana karavuM joIe. mananA zamana mATe tattvavicAra e amogha upAya che ema graMthakAranuM kahevuM che. jJAnanI ArAdhanA karI jIva manathI pAra thaI zake che. - - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 71 loka-1 saMcariSNurasau svairaM viSayagrAmasImasu / svAntadaMtI vazaM yAti vItakarmAnuzAsanAt / artha - viSayarUpI gAmanA sImADAmAM svacchaMdapaNe pharanAro manarUpI hAthI, kamarahita vItarAganA zAsanathI vaza thAya che. bhAvArtha - indriyaviSayo manane hitakArI lAgavAthI, emAM tene sukha lAgavAthI, Asakti sahita te emAM ramamANa rahe che. viSayonA atiparicayanA kAraNe te vivekahIna banI, unmatta banI, jyAM icchA thAya tyAM jAya che. Ama, svacchede pravartatuM mana eTaluM badhuM zaktizALI bane che ke te anaMta sAmarthyavAna AtmA upara potAnuM Adhipatya sthApI zake che. A manarUpI svacchaMdI hAthI koI rIte kAbUmAM Avato na hovA chatAM jo vItarAgaprabhunI AjJArUpI aMkuza tenA upara lAdavAmAM Ave to tene vaza karI zakAya che. jema jema indriyaviSayonI niHsAratAno bodha daDha thato jAya che, tema tema viSaya-kaSAyano raMga phikko paDe che, manane bhaTakavAnAM sthAna ghaTatAM jAya che, vairAgya puSTa thAya che ane mananA mAlika banI svakalyANa sAdhI zakAya che. A Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 1. bloka-72 manaH pavanayoraikyaM mithyA yogavido viduH / baMbhramIti yataH svairamatItya pavanaM manaH // artha - yogIpuruSo mana ane pavananI ekatA batAve che te khoTuM che, kAraNa ke mana to pavananuM paNa ullaMghana karI svecchAthI ati phare che. bhAvArtha - yogIjano manane pavananI sAthe sarakhAve che, paNa mananI gati pavana karatAM vizeSa hovAthI manane pavananI - upamA ApavI yathArtha nathI. mana AkAzapAtALamAM, bhUta bhaviSyamAM eTaluM jhaDapathI jaI zake che ke tenI gatino pAra . pAmavo paNa muzkela che. manane AmathI tema bhaTakavuM bahu gamatuM hovAthI bahirmukha pravartanathI pAchuM vaLavA te taiyAra thatuM nathI. bahirmukha rahevAthI anekavidha akalyANa thAya che ane aMtarmukha na thavAthI AtmakalyANa sAdhI zakAtuM nathI, chatAM manano gulAma banelo jIva aMtarmukha thaI zakato nathI. Ama, manane laIne aneka rIte nukasAna thAya che, tethI tenA paribhramaNanuM kSetra badalIne, arthAt tene jJAna-kriyAmAM joDeluM rAkhIne jIve svakalyANa sAdhavuM joIe. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 03 sAmyazataka zloka-63 cakSuSyadveSyatAM bhAveSvindriyaiH svArthataH kRtAm / Atman svasyAbhimanvAnaH, kathaM nu matimAn bhavAn / / artha - he AtmanuM, sarva padArthomAM Indriyo svArthathI je rAga-dveSa kare che, temAM tuM je kartutvanuM abhimAna rAkhe che, tethI tuM buddhimAna kema gaNAya? arthAt na ja gaNAya. bhAvArtha - parapadArthomAMthI sukha levA indriyo dvArA jIva bahAra bhaTake che. iSTa lAgatA padArtha bhogavIne sukha anubhave che ane aniSTa lAgatA padArtha prApta thatAM duHkha anubhave che, tethI ISTa mATe rAga ane aniSTa mATe DheSa kare che. vaLI, sukha satata maLatuM rahe te mATe paramAM pheraphAra karavAno puruSArtha kare che. puNyodaya hoya to tenI icchA anusAra pheraphAra thAya che, teno puruSArtha saphaLa thato jaNAya che, tethI te ema mAne che ke "mArA karavAthI thayuM." hakIkatamAM te paramAM kaMI ja karI zake tema nathI, chatAM te kartutvanuM abhimAna kare che. kartutvabhAvathI parane grahaNa karavAno ane choDavAno prayatna karI, AkuLa-vyAkuLa thaI, duHkhI thavAmAM buddhimattA kyAM che? prApti-aprAptithI je na sukhI thAya che, na duHkhI thAya che te buddhimAna che, bIjA nahIM. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 sAmyazataka zloka-74 avadhatse yathA mUDha! lalanA-lalite manaH / maitryAdiSu tathA dhehi, vidhehi hitamAtmanaH || artha - he mUDha jIva! jema tuM strInA vilAsamAM mana rAkhe che, tema maitrI vagere bhAvanAomAM rAkha ane tArA AtmAnuM hita kara. bhAvArtha - "strIthI sukha maLe che' e mAnyatAnA kAraNe jIvanI vRtti-pravRttinA kendrasthAne strI birAjamAna hoya che. tenuM mana strIvilAsamAM eTaluM badhuM rata hoya che ke tene potAno vicAra karavA mATe avakAza ja maLato nathI. te potAnAM hita-ahitane, kalyANa-akalyANane samajI zakato nathI ane potAno manuSyabhava strI pAchaLa gumAvI, potAno saMsAra vadhArI duHkhI thAya che. jJAnI bhagavaMto e mUDha jIvane samajAve che ke strI AdinA bhogavilAsathI virAma pAmI tuM maitrI Adi suvicAraNAmAM manane joDa ke jethI tArA AtmAnuM hitaahita tuM vicArI-samajI zake ane svakalyANa sAdhI zake. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 75 75. blo4-75 Atmanyeva hinediSTe nirAyAse sukhe sati / - viruM tAsi varindra! saMtRU/TyAmiNavara: || artha - jhAMjhavAnAM jaLa tarapha jema haraNa doDe che, tema che mUDha jIva! tArA AtmAnI aMdara sahaja sukha raheluM che, te choDIne bahAra zA mATe valakhAM mAre che? bhAvArtha - AtmA sukhasvarUpa che, chatAM ajJAnI sukhI thavA mATe bahAra phAMphAM mAre che, paNa tene tyAMthI sukha maLatuM nathI; kAraNa ke sukha ekamAtra AtmAmAM ja raheluM che. AtmA sAthe ekatra thAya to sukha ja sukha maLe che. vaLI, eka dravya bIjA dravyane na sukha Ape che, na duHkha Ape che; paradravyamAM rahelI sukha-duHkhanI kalpanA tene sukhI-duHkhI kare che. jema khArI jamIna upara paDatAM sUryanAM kiraNonA kAraNe, pANI na hovA chatAM pANIno bhAsa thavAthI haraNa pANI mATe tyAM doDe che, paNa te jhAMjhavAnAM pANI tenI tarasa chipAvatAM nathI, tene tRptinuM sukha ApatAM nathI; tema AtmAnI bahAra bIje kaze paNa sukha mATe valakhAM mAravAthI koIne kyAre paNa sukha maLatuM nathI. jIva aMtaramAM vaLe to ja nirAkuLa sukha anubhave che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 sAmyazataka zloka-79 vAsanAvazAt / priyApriyavyavahRtirvastuno aMgajatve sutaH preyAn, yUkAlikSamasaMmatam / / artha vastumAM priyApriyano vyavahAra vAsanAnA kAraNe che (tAttvika nathI), kema ke zarIramAMthI utpanna thayelo putra priya lAge che, e ja zarIramAMthI utpanna thayelI brU ke lIkha apriya lAge che. 1 bhAvArtha koI paNa vastu sAtheno priya-apriyano vyavahAra jIvanI vAsanAnA kAraNe hoya che, arthAt tene je game che e priya lAge che ane jenA pratye aNagamo che e apriya lAge che. eka ja zarIramAMthI utpanna thayela putra mATe gamo che, jyAre jU mATe nathI; tethI putra priya lAge che ane jU apriya lAge che. vaLI, eka samaye je priya hoya, te haMmezAM priya rahetuM nathI, jema ke lagna pahelAM putrane priya lAgatAM mAtA-pitA lagna pachI apriya banI jAya che. Ama, vAsanA, priya-apriyabhAvAdi badalAyAM karatAM hovAthI te sarva tAttvika nahIM paNa karmakRta che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 77 zloka idaM kRtrimakarpUrakalpaM saMkalpajaM sukham / raMjayatyaMjasA mugdhAnaMtarajJAnaduHsthitAn // artha - banAvaTI kapUranA jevuM saMkalpathI utpana thayeluM sukha, AMtara jJAnarahita mugdha jIvone tatkALa rAjI kare che. bhAvArtha - jema banAvaTI kapUranI sugaMdha alpakAlIna hoya che, tema vicAromAMthI - mAnyatAmAMthI janma letuM sukha kSaNajIvI hoya che. ajJAnI jIva sukhanuM svarUpa jANato na hovAthI, AtmAnA atIndriya zAzvata svAdhIna sukhanuM tene koI jJAna na hovAthI, vaLI kSaNika sukha sAcA sukhano bhAsa ApatuM hovAthI, te A kSaNika sukhane ja sAcuM sukha mAne che, samaje che. tethI te A sukha meLavavAnA prayatna kare che ane puNyodaye icchita sukha maLI jAya to te potAne sukhI mAne che. tene enI pAchaLa raheluM duHkha najare paDatuM na hovAthI AvA sukhathI te raMjAyamAna thAya che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 sAmyazataka zloka-94 mamatvaM mAma bhAveSu vAsanAto, na vastutaH / saurAparatrA i putravatsatyanIcate || artha - padArthomAM vAsanAthI ja mamatva che, vastuthI nathI. jema potAnA aurasa putra sivAya paNa bIje putravAtsalya jovA maLe che. te bhAvArtha - jyAM jyAM jIvane moha, vAsanA hoya che tyAM tyAM tene mamatva thAya che, pachI te vastu-vyakti tenI potAnI gaNAtI hoya ke bIjAnI mAlikInI hoya. saMsAramAM potAnA putramAM Asakti, moha hovAthI tenA mATe mamatva jAge che, paraMtu anya koI bALaka pratye jo moha jAge to tenA mATe paNa putravAtsalya jAge che, mamatva jAge che. A uparathI ema siddha thAya che ke vastu ke vyaktine laIne mamatva nathI, paNa temAM rahelI AsaktinA kAraNe, vAsanAnA kAraNe mamatva che. tethI vastu-vyaktino mAtra tyAga karavAthI dharma thAya che ema mAnavuM te bhAMti che. te pratyeno moha, Asakti chUTe to mamatvano nAza thAya ane Atmadharma sAdhI zakAya. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-79 vAsanAvezavazato mamatA na tu vAstavI / gavAzvAdini vikrIte, vilIneyaM kuto'nyathA / / artha - jIvane vAsanAnA AvezathI mamatA hoya che, vAstavika nathI hotI. jo mamatA vAstavika hoya to gAya, ghoDA Adi vecI dIdhAM pachI mamatA kema jatI rahe che? bhAvArtha - vAsanA AtmAno svabhAva nathI, tethI tenA AvezathI UpajatA mamatvAdi paNa svabhAvabhUta bhAva nathI. arthAt vAsanA ke tenA nimitte UpajatA bhAva haMmeza mATe tevAM ja rahetAM nathI; kyAreka hoya che, kyAreka nathI paNa hotAM, eTale te svabhAva nahIM paNa vibhAvabhAva che. vAsanA hoya to mamatvAdi bhAva hoya ane vAsanA nAza pAme to mamatvAdi bhAvano paNa nAza thAya che. gAya-ghoDAnA mAlikane e prANIo pratye mamatA hoya che, paraMtu jo te ene vecI nAMkhe to e mamatA paNa jatI rahe che. tethI jIva jo vAsanAkSayanA upAya yoje to mamatva naSTa thAya che ane te tvarAthI svarUpa prApti karI zake che. . Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka loka-40 vizvaM vizvamidaM yatra mAyAmayamudAhRtam / avakAzo'pi zokasya kutastatra vivekinAm / / artha - jemAM A samagra vizva mAyAmaya kaheluM che, temAM vivekI puruSone zokano avakAza ja kyAM che? (arthAt vivekIe zoka na karavo joIe.) bhAvArtha - mAyA eTale bhrAMti. je jema che tema pratIta na thatAM anyathA pratIta thAya te che bhAMti, mAyA. mUDha jIvo ajJAnavaza vizvanuM svarUpa jema che tema jANI zakatA nathI. sva-paranI bhinnatAno temane bodha nathI, tethI teo paramAM aikya karI saMsAra Ubho kare che, sukha-duHkhanI ghaTamALamAM pharatA rahe che. Ama, samasta vizva mAyA upara nabhe che. jIva jo samaje to tene saMsArathI mukta thatAM vAra lAgatI nathI, kAraNa ke vAstavamAM saMsAra che ja nahIM, teNe bhAMtithI saMsAra Ubho karyo che. mAyA chUTatAM saMsAra naSTa thaI jAya che. vivekI puruSa vizvanA svarUpane yathArtha rIte jANatA hovAthI temanI bhAMti nirmuLa thaI gaI che, tethI temane kazAthI paNa harSa-zokAdi thatA nathI. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhigavidyAmimAM mohamayIM vizvavisRtvarIm / yasyAH saMkalpite'pyarthe tattvabuddhirvijRMbhate // sAmyazataka zloka-1 -- artha A vizvamAM prasaratI mohamaya avidyAne dhikkAra che ke jenAthI saMkalpita karelA padArthamAM tattvabuddhi utpanna thAya che. 81 - bhAvArtha avidyA eTale ajJAna, mithyAtva sahitanuM jJAna. jIva je paNa jANe che, samaje che e tene mithyAtvanA kAraNe, mohanA kAraNe jema che tema jaNAtuM nathI. avidyA eTalI baLavAna che ke samagra vizvamAM potAnI sattA prasarAvI, jIvane mUrchita kare che. enA kAraNe jIvane samAM asatbuddhi ane asamAM sabuddhi utpanna thAya che. A dazAmAM jIvane parapadArtha - zarIra, strI-putra, dhanAdi potAnAM bhAse che, je tenA kyAre paNa hatAM nahIM, che nahIM, raheze nahIM. Ama, paramAM svapaNuM sthApI jIva svane oLakhato nathI. pote ja potAthI ajANa rahe che ane du:khI thAya che. A avidyA upara ja jIvano saMsAra nabhe che, mATe tenA svarUpane samyak rIte oLakhI, tene kyAre paNa upAsavI na joIe. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-42 anAdivAsanAjAlamAzAtantubhirumbhitam / nizAtasAmyazastreNa nikRntati mahAmatiH / / artha - AzAtaMtuothI bharelI anAdi vAsanAjALane mahAmati puruSa sAmyabhAvarUpa tIkSNa zastrathI chede che. bhAvArtha - dareka jIva sukhI thavA icche che ane paramAMthI sukha maLaze ema mAnI, e mATe te satata bahAra prayatna kare che; paNa tene kyAre paNa sukha prApta thatuM nathI. paraMtu tyAMthI sukha maLaze ja evI AzA pharI tene e prayatna karavA prere che ane tene duHkha sivAya kaMI maLatuM nathI. vAsanAnA kAraNe utpanna thayelI A AzArUpI taMtuonI jALamAM te anAdi kALathI evo phasAyo che ke emAMthI bahAra nIkaLavuM duSkara che. samatvabhAva vaDe A jALamAMthI bahAra nIkaLI zakAtuM hovAthI, prajJAvaMta puruSo tene dhAraNa karI, anAdinI vAsanAjALane chinnabhinna karI nAMkhe che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAdimAyArajanIM, jananIM tamasAM balAt / svajJAnabhAsvadAlokAdaMtaM nayati yogavid // sAmyazataka zloka-3 - artha aMdhakAranI jananI evI anAdikAlIna mAyArAtrino yogIpuruSa potAnA jJAnasUryanA prakAzathI balAtkAre (baLaprayogathI) nAza kare che. . 83 -- bhAvArtha aMdhakAra game teTalo pragADha hoya, game teTalAM varSo jUno hoya, topaNa prakAza AvatAM teno nAza thAya che. prakAza hoya tyAM aMdhakAranuM astitva rahetuM nathI. mAyArUpa rAtrimAM janmelo pragADha moha-aMdhakAra anAdithI vizva upara chavAyelo che. A moha-aMdhakArano nAza thAya ane jJAnabhAnu Uge to jIva potAnuM sahaja svAdhIna sukha prApta karI zake. paraMtu te vinA prayatna thatuM nathI. te mATe pracaMDa puruSArtha Avazyaka che. tethI yogIpuruSo atyaMta baLavAna puruSArthapUrvaka AtmajJAnano prakAza relAvI mAyArAtrino aMta lAve che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 adhyAtmopaniSadvijamaudAsInyamamandayan / na kiMcidapi yaH pazyetsa pazyet tattvamAtmanaH // sAmyazataka zloka-4 artha adhyAtmajJAnanA bIjarUpa udAsInapaNAne sateja karanAra je puruSa kaMI paNa joto nathI, te puruSa Atmatattvane jue che. - bhAvArtha rAga-dveSanAM pariNAma virAma pAmatAM udAsInatA udbhave che. A udAsInatA adhyAtmarUpa zuddha AtmadazAnI jananI che. jo jIva AMtara-bAhya tattvane yathArtha rIte jANe to te sarvathI udAsIna thaI, nijasvarUpamAM aikya sAdhe ane temAM Thare. tethI AtmajJAnanI prApti mATe udAsInatA prabaLapaNe sevavA yogya che. eka vAra aMtarmukha thaI, Atmatattvane anubhavanAra kyAre paNa bahirmukha thavA icchatA nathI. temane sva-52no samyak bodha thayo hovAthI Atmatattva sivAya kazAnuM paNa AkarSaNa rahetuM nathI. paranI Asakti chUTI jatAM teo sarva icchAthI virAma pAme che, harSa-zokAdi dvaMdvothI 52 thaI jAya che. temane ekamAtra AtmatattvanI ja ruci rahe che. - Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 85 sAmyazataka zloka-45 niHsaMgatAM puraskRtya yaH sAmyamavalambate / paramAnandajIvAtau yoge'sya kramate matiH / / artha - je puruSa niHsaMgatAne AgaLa karIne sAmyaguNano Azraya kare che, te puruSanI buddhi paramAnaMdane jIvana ApanArI yogavidyAmAM praveza kare che. bhAvArtha - AtmasvarUpano samyaka nirNaya thatAM jIvane potAnAM sukha, salAmatI svamAM bhAse che, tethI svasvarUpamAM lIna thaI, paramAnaMda pAmavAnI temane tAlAvelI lAge che. paraMtu parasaMga temAM avarodharUpa banato hovAthI teo para pratye udAsIna thAya che. sarvasaMgano parityAga karI pUrNapaNe niHsaMga thavAnI temane abhIpsA jAge che, paNa pUrvasaMskAra ane pUrvaka temAM bAdhArUpa banatAM hovAthI teo sAmya guNano Azraya grahaNa kare che. samatAyoganI prApti thatAM temane AtmAnubhUti thAya che ane kramazaH teo zAzvata paramAnaMda pAme che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-89 daMbhajAdapi niHsaMgAd bhaveyuriha saMpadaH / niHchadmanaH punastasmAt kiM davIyaH paraMpadam // artha - A duniyAmAM daMbhayukta niHsaMgatAthI paNa saMpattio prApta thAya che, to jo niHsaMgapaNuM niSkapaTa hoya to tenAthI mokSa ati dUra kema hoya? arthAt na ja hoya. bhAvArtha - aMtaraMga tyAga-vairAgya vinA jo bAhya tyAga karavAmAM Ave to paramAM rahelI AsaktinA kAraNe yathArtha virakti AvatI nathI. paramAM sukhabuddhi hovAthI aMtaramAM bhoganI vAsanAo UThe che, paNa bAhya tyAga hovAthI te ene bhogavI zakato nathI ane viraktino DhoMga dhare che. paraMtu loko to teno bAhya tyAga joI tene mAnapAna Ape che, tenA caraNe potAnI saMpatti dharI de che. vaLI, bAhya tyAgathI baMdhAtAM puNya phaLavAna thatAM te deva thAya che, jyAM te aDhaLaka saMpattino mAlika bane che. jo bAhya tyAga ATaluM aizvarya ApI zake to aMtaraMga tyAga-vairAgyathI puSTa thayelI niSkapaTa niHsaMgatA puNya-pApathI rahita dazA - mokSa, zAzvata aizvarya Ape emAM kAMI Azcarya nathI! Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-9 saMgAvezAnnivRttAnAM mA bhUnmokSo vazaMvadaH I yatkiMcana punaH saukhyaM nirvaktuM tanna zakyate / / 87 - artha - saMganA AvezathI nivRtta thayelA puruSono bhale kadI mokSa na thAya, paraMtu temane je sukha maLe che te anirvacanIya hoya che. - bhAvArtha svasvarUpamAMthI maLatAM sukhanI sarakhAmaNI paranA Azraye maLatAM sukha sAthe thaI ja na zake, kAraNa ke e bannenI jAta ja judI che. eka avyAbAdha sukha che, jyAre bIjuM duHkharUpa che. ajJAnI parathI maLatAM sukhane sukha mAnato hovAthI, avyAbAdha sukhanuM svarUpa tenI kalpanAmAM paNa Ave tevuM nathI. te e sukhane samajI zake ema paNa nathI. yogI mahAtmAne AtmAnubhUti vakhate e sukhano anubhava thayo hoya che, paNa kevaLajJAna pahelAM e sukha akhaMDa rahetuM nathI. bhale mokSa maLatAM samaya lAge, arthAt bhale e sukha niraMtara na maLyuM hoya, bhale thoDA samaya mATe eno anubhava thayo hoya topaNa e anubhava eTalo adbhuta che ke te zabdomAM mUkI zakAto nathI. e sukhane varNavavA mATe zabdanuM sAmarthya ochuM paDe che, arthAt e sukha anirvacanIya che. , Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 sAmyazataka blioka-66 sphurattRSNAlatAgraMthirviSayAvartadustaraH / klezakallolahelAbhibhairavo bhavasAgaraH / / artha - A saMsArarUpa samudramAM tRSNArUpI latAgraMthio skurAyamAna thAya che, viSayorUpa AvartethI te dustara che ane klezarUpa taraMgonI krIDAthI bhayaMkara che. bhAvArtha - jJAnI bhagavaMtoe saMsArane samudranI upamA ApI enuM ja svarUpa darzAvyuM che, te jo yathArtha rIte rahaNa thAya to A anaMta, apAra saMsArasamudra tarIne bhavapAra thaI zakAya. paraMtu A dustara, bhayaMkara bhavasAgaramAM anaMta kALathI jIvo DUbI rahyA che, azAMtinI gartAmAM khovAI gayA che, kAraNa ke saMsArasamudramAM tRSNArUpI latAo khUba ja vizeSa pramANamAM phelAyelI hovAthI, temAM taranAra e latAomAM aTavAI jAya che. vaLI, viSayonI khataranAka bhamarIothI bharelA A saMsArasamudramAM taranAra e bhamarIomAM phasAI jAya che. temAM klezarUpa taraMgo eTalA UMcA UThe che ke taranAra enI sAthe UchaLI, UchaLIne pachaDAI jAya che ane temAM DUbI jAya che. mAM hA eTalA baja UchaLI. che Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-9 vigalad baMdhakarmANamadbhutAM samatAtarIm / Aruhya tarasA yogin tasya pArINatAM zraya / / artha - he yogI, je nAvaDInAM baMdhakarma (laMgara) tUTI gayAM che, evI samatA(sAmya)rUpa abhuta nAvaDImAM besI jaladI bhavasAgarane tarI jA. bhAvArtha - sAmyabhAvanI addabhuta nAvaDI tRSNA, viSayo, klezathI bharelo saMsAra samudra taravA mATe eka samartha sAdhana che. A nAvaDInAM laMgara tUTI gayAM che, jethI kaze. paNa rokAvuM hoya, aTakavuM hoya topaNa te zakya banatuM nathI. te yogIjano, jo saMsArathI pAra UtaravuM hoya to eka samayano paNa vilaMba karyA vinA A sAmyabhAvanI nAvaDImAM besI jAo. temAM jo savAra thaI gayA to paramAM rahelI Asakti chUTI jAya che, tethI tRSNA paNa herAna karI zakatI nathI. viSayomAMthI sukhabuddhi nIkaLI javAthI durgatinI paraMparA chedAI jAya che ane samatvabhAvamAM sthiti thatAM, kleza nAza pAmatAM duHkhathI mukta thavAya che. , Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 sAmyazataka zloka-0 tapa: I zIrNaparNAzanaprAyairyanmunistapyate audAsInyaM vinA viddhi tadbhasmani hutopamam // artha sUkAM pAMdaDAMno AhAra karavArUpa je tapa munijana kare che, te tapa samatA vinA karavAmAM Ave to te rAkhamAM homelA padArtha jevuM samajo. - bhAvArtha upavAsa, rasatyAga Adi bAhya tapa kaSAyone upazAMta karavA, viSayothI virakta thavA, indriyone vaza karI viSayavikAro upara vijaya meLavavA, rAga-dveSane kSINa karavA, cittavRttinI zuddhi karavA, mAdhyasthyabhAvanI puSTi karavA mATe karavAmAM Ave che. paraMtu A lakSa vinA, saMsArathI udAsIna thayA vinA mAtra sUkAM pAMdaDAMnuM bhojana levuM te tapa nathI. jema rAkhamAM homelA ghIthI agninI prApti thatI nathI, paNa te ghI nakAmuM jAya che; tema samatAbhAva vinAnA tapa vaDe Atmazuddhi thatI nathI. te tapa mokSArthe niSphaLa jAya che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 91 zloka-1 yenaiva tapasA prANI mucyate bhavasaMtateH / tadeva kasyacinmohAd bhaved bandhanibandhanam // artha - je tapathI jIvAtmA A saMsAraparaMparAthI mukta thAya che, te ja tapa mohanA kAraNe koI puruSanA saMsArabaMdhananuM kAraNa thAya che. bhAvArtha - tapano paramArtha samajI, AtmaprApti arthe thatAM tapa mokSamArge sahAyakArI thAya che; paraMtu jo tapa vaDe Atmazuddhi karavAno lakSa na hoya to te tapa nirjarAnuM kAraNa banatAM nathI. jo tapathI zubha pariNAma rahe to zubha karmono baMdha thAya che ane jo tapa karIne ahaMkAranI vRddhi thatI hoya, mAna-satkAra AdinI AkAMkSA rahetI hoya to te tapathI azubha karmo baMdhAya che. icchAnirodha e tapa che, jenAthI malina vRttiono nAza thAya che, citta zAMta thAya che; tenA badale laukika bhAvanI vRddhi thAya to te saMsAravRddhinuM kAraNa bane che. Ama, mohAdhIna thaI karavAmAM AvelAM tapa AtmaghAtaka nIvaDe che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 saMtoSaH saMbhavatyeSa viSayopaplavaM vinA / tena nirviSayaM kaMcidAnandaM janayatyayam / / sAmyazataka zloka-92 artha viSayonA upadrava vinA evo saMtoSa utpanna thAya che ke jethI e saMtoSa viSaya vinA koI anirvacanIya AnaMda Ape che. - bhAvArtha mohAdhIna jIva potAnAM duHkhanuM yathArtha kAraNa samajI zakato nathI ane viSayonI prAptithI sukha maLaze e AzAmAM ne AzAmAM enI pAchaLa doDI, azAMti-klezAdi pAmI upadravamAM ghasaDAI jAya che, vizeSa du:khI thAya che. jyAre tene samajAya che ke kiMcit paNa ahavAthI sukhathI vimukha thavAya che; sukhI thavuM hoya to aMtarmukha thaI, svarUpamAM TharavAno puruSArtha kartavyarUpa che; tyAre tenI bAhya doDa aTake che. saMsAranI Asakti ghaTatAM, viSayonI prApti thAya ke na thAya tene koI pharaka paDato nathI ane je paNa paristhiti hoya emAM saMtoSa rahe che. A saMtoSathI tene evuM sukha anubhavAya che ke je sukha teNe pahelAM kyAre paNa anubhavyuM na hatuM. te koI anerA AnaMdamAM masta rahe che. - Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 93 zloka-93 vazIbhavanti sundaryaH puMsAM vyaktamanIhayA / yatparabrahmasaMvittinirIhaM zliSyati svayam / / artha - nispRha puruSane parabrahmanI saMvitti (jJAna) svayaM ja AliMgana kare che. jema spRhArahita manuSyane suMdara strIo svayaM ja vaza thAya che e vAta spaSTa che. bhAvArtha - saMsAramAM je puruSa suMdara strIo pAchaLa bhAgato nathI, tene suMdarIo svayaM vaza thAya che. tema jene A lokanI alpa paNa sukhecchA rahI nathI, tene AtmajJAna sAmethI AvIne maLe che. hajI jene saMsAramAMthI kaMI joIe che, saMsAramAMthI sukha maLaze evI AzA che; te game teTalo prayatna kare to paNa tene AtmaprApti thatI nathI, svarUpAnaMda maLato nathI. paraMtu jene koI spRhA nathI, jene kaMI paNa prApta thAya ke na thAya harSa-zokAdi thatA nathI, jene kiMcit mAtra paNa rahavuM nathI; te AtmasaMpattino, Atmika sukhano svAmI bane che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 sUte sumanasAM kaMcidAmodaM samatAlatA yadvazAdApnuyuH sakhyasaurabhaM nityavairiNaH // sAmyazataka zloka-94 artha samatAlatA sArA manavALAne koI sugaMdha Ape che, je sugaMdhanA kAraNe nitya vaira rAkhanArAM prANIo paNa maitrInuM saurabha prApta kare che. - bhAvArtha jene icchita prApta na thAya te svayaM duHkhI che, to te bIjAne zuM ApI zake? jene potAne ja hajI kaMI joIe che, tenI pAse bIjAne ApavA mATe kaMI ja hotuM nathI. vaLI, hajI jene joIe che, tenI potAnI pAse azAMti, klezAdi hoya che; tethI te koIne kaMI ApavA icche ke na icche topaNa je tenI pAse che e ja te Ape, arthAt klezAdi ja Ape. jyAre samatvabhAvamAM ramaNatA karanAra jIvane evo saMtoSa varte che ke teo sadA AnaMdamAM rahe che, sadA sukhI hoya che; eTale teo koIne kaMI ApavA icche ke na icche, temanI pAsethI to zAMti, AnaMda ja prApta thAya che. teo to mitra-zatru Adi saMbaMdhothI para thaI gayA che, paNa temane zatru mAnanAra temanI pAse Ave to te zatru paNa mitratAnuM saurabha ja prApta kare che. - Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-95 sAmyabrahmAstramAdAya vijayantAM mumukSavaH I mAyAvinImimAM moharakSorAjapatAkinIm // 95 artha sAmyarUpa brahmAstrane laIne mumukSuo, moharUpa rAkSasarAjanI A mAyAvI senA upara vijaya meLavo. - bhAvArtha moha sAthe anAdithI jIve gADha saMbaMdha bAMdhyo che, tethI te evo mUrchita thaI gayo che ke te samajI paNa zakato nathI ke A mAyAvI rAkSasa teno sarvanAza karI rahyo che; jene te mitra mAne che, e teno sauthI moTo zatru che. tene jyAre mohanuM yathArtha svarUpa samajAya che tyAre ene harAvavAnI tene tAlAvelI lAge che. paraMtu eka to e mAyAvI che, zaktizALI che ane enI senAmAM krodha Adi ghaNA baLavAna yoddhAo paNa che; tethI enA upara vijaya meLavavo sahelo nathI. jJAnI bhagavaMto tene kahe che ke nirAza thavAnI jarUra nathI. moha bhale game teTalo zaktizALI hoya, sAmyarUpa brahmAstra ` enA karatAM anaMtagaNuM zaktizALI che. A zastra laI kUdI paDa, vijaya tArA hAthamAM che. tuM avazya vijayI thaIza. . Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 sAmyazataka bloka-99 mA muhaH kavi saMkalpakalpitAmRtalipsayA / nirAmayapadaprAptyai sevasva samatAsudhAm // artha - he Atmana, kavijanoe mananA saMkalpothI kalpalA amRtane meLavavAnI icchAthI moha na pAma, paraMtu mokSapadanI prApti mATe samatArUpa amRtanuM sevana kara. bhAvArtha - kavi e che ke je potAnI kalpanA vaDe vAstavika duniyAthI alaga evI duniyA race ke jyAM sukha na hoya tyAM sukha bhAse, jemAM amRta che ja nahIM chatAM temAMthI amRta meLavavAnI AzA jAge. jJAnI puruSo jIvane cetavatAM kahe che ke he AtmA, tuM bhramamAM paDe nahIM. A kalpita jagatamAMthI tane sukha, zAMti, salAmatI kyAre paNa nahIM maLe, kAraNa ke e sukha to mAtra kalpanA che, vAstavika nathI. jo tane zAzvata sukha joItuM hoya to, mokSa prApta karavo hoya to samatArUpI amRtanuM sevana kara. te amRtapAna karavAthI kSaNa kSaNanAM bhAvamaraNathI, bhavobhavanA paribhramaNathI tuM mukta thaIza. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bloka-97 yogagraMthamahAMbhodhibhavamathya manomathA / sAmyAmRtaM samAsAdya sadyaH prApnuhi nirvRtim / / artha - he AtmanuM, yogagraMtharUpa mahAsAgaranuM manarUpa ravaiyAthI maMthana kara ane samatArUpa amRtane prApta karI tatkALa sukhI thA. bhAvArtha - AtmA sAthe je joDANa karAve te yogagraMtho mahAsAgara jeTalA vizALa che. jo tenuM maMthana karavAmAM Ave to AtmazuddhirUpa navanIta prApta thAya che, arthAt jo tenuM ciMtana, manana, nididhyAsana karavAmAM Ave to rAga-dveSa ghaTe che, viSaya-kaSAyanI maMdatA thAya che, IrSyA-kheda-svArtha vagere malina vRttio vilIna thAya che ane IcchAo ghaTatAM bAhya doDa maTe che. A rIte citta nirmaLa thatAM AtmavicAra mATe avakAza prApta thAya che. vaLI, satsaMga-svAdhyAye AdinuM sevana thatAM Atmatattvano nirNaya thAya che, svarUpanI ruci pragaTe che, vairAgya-upazama Adi guNo khIle che. Ama, aneka prakAre AtmalAbha thatAM sukha ane AnaMdamAM ramaNatA thAya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 maitryAdivAsanAmodasurabhIkRtadiGmukham / pumAMsaM dhruvamAyAnti siddhibhRMgAMganAH svayam // sAmyazataka zloka 1 artha maitrI vagerenI vAsanArUpa sugaMdhathI jeNe dizAonAM mukha suvAsita karelAM che, evA puruSanI pAse siddhirUpa bhamarIo svayaM avazya Ave che. 1 - bhAvArtha maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyasthya bhAvanAo nitya niraMtara bhAvatAM te vAsanArUpa banI jAya che, eTale ke tenA saMskAra dRDha thAya che. maitrI Adi bhAvanAothI vAsita thayeluM mana dareka saMga-prasaMge potAnI suvAsa phelAve che. je emAM ramamANa rahe che tenA jIvanamAM, tenI vRtti-pravRttimAM eno prabhAva dRSTigocara thAya che. te to enAthI sukhI thAya che, sAthe sAthe bIjAne paNa AnaMda-sukhanuM kAraNa bane che. vaLI, riddhi-siddhirUpa sAMsArika aizvarya paNa tene sAmethI AvIne maLe che. vaLI, jenuM jIvana maitrI Adi bhAvanAothI maghamaghatuM hoya teno manuSyabhava sArthaka thAya che. teno saMsAra sAMta thAya che ane tene mokSasuMdarI sAme cAlIne vare che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 99 bloka-99 audAsInyollasanmaitrIpavitraM vItasaMbhramam / kopAdiva vimuMcanti svayaM karmANi puruSam / / artha - udAsInatAthI ullAsa pAmatA, maitrI guNathI pavitra thayelA, saMjamathI rahita evA puruSane karmo svayaM ja jANe roSathI choDI de che! bhAvArtha - sarva paradravya ane parabhAvathI udAsIna thanArane koI duHkhI karI zakatuM nathI, temane kyAre paNa harSa-zokAdi thatA nathI ane tethI teo sadA AnaMdita rahe che, sadA ullAsamAM jIve che. vaLI, maitrI Adi bhAvanAo jemanA cittamAM vaselI che, temanuM citta eTaluM pavitra bane che ke tyAM IrSA, dveSa, kalaha Adi malina vAsanAo jIvI zakatI nathI. jeo moha-ajJAna rahita thayA che, jAgRta thayA che, teo rAga-dveSAdinuM sevana karatA nathI. Ama, zuddha thayelA cittamAM karmabaMdhanuM koI kAraNa vidyamAna rahetuM nathI, tethI karmo svayaM temane choDIne jatA rahe che, arthAt karmothI teo sadA mATe mukta thAya che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 sAmyazataka zloka-100 yogazraddhAlavo ye tu nityakarmaNyudAsate / prathame mugdhabuddhInAmubhayabhraMzino hi te / / artha je puruSo mAtra 'yoga' upara zraddhA rAkhIne bIjAM Avazyaka dharmakRtyo tarapha udAsa rahe che, teo mUrkhaziromaNi che. teo ubhaya bhraSTa thAya che. -- bhAvArtha nirvikalpa samAdhi ghaTatAM AtmAnubhUti thAya che ane A samAdhi arthe aSTAMga yoganI sAdhanA darzAvavAmAM AvI che. paraMtu jyAM azubha yoga mukhyapaNe pravartatAM hoya tyAM sIdhI nirvikalpa samAdhi prApta thaI zakatI nathI. te arthe cha AvazyakarUpa dharmakriyAo paNa darzAvavAmAM AvI che ke jethI jIva zubha yogamAM svarUpalakSe pravartana karI, yogasAdhanA dvArA zuddha bhAva sudhI pahoMcI zake. paraMtu je jIva hajI vizeSapaNe azubha yogamAM pravartato hoya, chatAM paNa jo te yogasAdhanAne, dhyAnAbhyAsane mukhya karI mAtra temAM rata rahe ane dharmakriyAo choDI de to te zuddha bhAva AtmasamAdhi prApta karI zakato nathI, paNa mokSamArgathI bhraSTa thAya che. tene azubha bhAvonI hAjarIthI sukha-zAMti maLatAM nathI ane mokSamArgathI patana thatAM ratnaciMtAmaNi jevo A manuSyabhava nirarthaka jAya che tathA tenuM bhavabhramaNa vadhI jAya che. - Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka zloka-101 101 prAtihAryamiyaM dhatte nivRttirnivRttizriyaH / ya eva rocate'muSyai tAM sa eva hi pazyati // artha - A nivRtti (upararita) mokSalakSmInI pratihArInuM kAma kare che. tethI je puruSa e nivRttine game che, te puruSa mokSalakSmInuM darzana karI zake che. - bhAvArtha jema rAjAnuM darzana karavA icchanArane jo dvArapALa aTakAve to te rAjAnAM darzana karI zakato nathI; tema nivRtti mokSalakSmInI dvArapALa hovAthI, mokSalakSmInuM darzana karavA icchanAra jo nivRttine upAse nahIM to te mokSalakSmInAM darzana karI zakato nathI. sarva parabhAvathI sarva prakAre jyAM sudhI nivRtta na thavAya tyAM sudhI mokSa thato nathI. aMzamAtra parabhAva mokSane aTakAvato hovAthI tenA saMpUrNa nAza mATe atyaMtara nivRtti sevavAyogya che. atyaMtara nivRttimAM bAhya nivRtti sahAyabhUta thAya che, paNa mAtra bAhya nivRttithI mokSanI prApti thatI nathI; tethI tenA avalaMbane atyaMtara nivRtti sAdhavAnI che - e lakSa sahita bAhyathI nivRtta thaI AtmasAdhanA karatAM mokSalakSmInAM darzana thAya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 sAmyazataka bloka-102 aho , vaNikkalA kApi manaso'sya mahIyasI / nivRttitulayA yena, tulitaM dIyate sukham // artha - aho! mananI A vaNikakaLA kevI moTI che ke je mana nivRttirUpa trAjavAthI toLIne jeTaluM joIe teTaluM sukha Ape che! bhAvArtha - mana baMdha ane mokSanuM kAraNa che. te jo saMsAramAM bhaTakyuM to duHkhanuM kAraNa bane che ane jo paradravya-bhAvathI nivRtta thAya to sukha ja sukha che. jeTalA pramANamAM te nivRtta thAya, teTalA pramANamAM sukhI thavAya. sarvabhAvathI saMpUrNa nivRtta thatAM anaMta mokSasukha prApta thAya che. eTale saMthakAre manane vANiyAnI upamA ApatAM kahyuM ke mana nivRttinA pramANamAM sukha Ape che. jema jema sAmyabhAva puSTa thAya tema tema atyaMtara nivRttinI vRddhi thAya ane teTalA pramANamAM AtmasukhamAM ramaNatA thAya. AtmasukhanI prApti AMtara nivRtti vinA thatI nathI, eTale atyaMtara nivRtti levA upara lakSa hovo ghaTe che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 sAmyazataka bloka-103 sAmyadivyauSadhisthemamahimnA nihatakriyam / kalyANamayatAM dhatte, mano hi bahu pAradam || artha - pArAnA jevuM ati caMcaLa mana, sAmyaguNarUpa divya auSadhinA sthirapaNAnA mahimAthI kriyArahita thaI kalyANapaNuM dhAraNa kare che. bhAvArtha - jema pArAne pakaDavAno game teTalo yatna karavAmAM Ave topaNa te hAthamAMthI sarI paDe che, tema mana paNa ati caMcaLa che, tene vaza karavuM ati durghaTa che, paNa sAmyaguNarUpa auSadhi vaDe tene bAMdhI zakAya che. paradravya-bhAvathI udAsIne thatAM manane bhaTakavA mATe kSetra maLatAM nathI. viSaya-kaSAya na maLatAM navaruM thayeluM mana AtmA tarapha vaLe che, arthAt te AtmA saMbaMdhI ciMtana-mananamAM temaja dharmakriyAmAM joDAya che. sAmyabhAvamAM ramaNatArUpa AMtarika sAdhanA sAthe-mana-kAyA joDAtAM AtmasthiratA sahajatAthI Ave che. jema jema AtmasthiratA AvatI jAya che, tema tema mana vilIna thatuM jAya che. ane jIva Atmahita sAdhe che. vaLI, te kalyANamUrti bIjA jIvone paNa temanuM kalyANa sAdhavAmAM sahAyabhUta thAya che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sAmyazataka zloka-104 bhUyAMsi yAni zAstrANi, yAni santi mahAtmanAm / idaM sAmyazataM kiMcitteSAmaMcalamaMcatu / / artha - mahAtmAonAM racelAM je je ghaNAM zAstro che, te te zAstronA eka eka pradezane A sAmyazataka prApta thAo. bhAvArtha - sAmyabhAva vaDe upazAMta thayelo jIva, kinI bhagavaMtoe AtmahitArthe racelAM zAstronuM adhyayana kare to temAM chupAyelAM rahasyono te jJAtA thAya ane tene AtmakalyANanI bhAvanA jAge. svAdhyAya karatAM potAnA doSa pratye jAgRta thavAya ane doSanivAraNa mATeno puruSArtha UpaDe. tethI graMthakAra AziSa ApatAM kahe che ke A laghu graMtha sarvane adhyAtmanuM pravezadvAra bano ane sarva jIvo Atmahita sAdhI sukhI thAo. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAmyazataka zloka-105 klezAvezamapAsya nirbharataraM dhyAto'pi yazcetasA, satkalyANamayatvamAzu tanute yogIndramudrAbhRtAm / so'yaM siddharasaH sphuTaM samaraso bhAvo mayA vyAkRtaH, zrImAnadbhutavaibhavaH sumanasAmAnanda nIvAtave / / artha klezAvezano tyAga karIne, sAmyabhAvanuM mAtra pUrNa rIte dhyAna karyuM hoya topaNa yogIndranI mudrAne dhAraNa karanArA puruSone zubha kalyANapaNuM Ape che, evo A sAmyabhAvarUpa siddharasa ke je mokSalakSmIvALo ane adbhuta vaibhavavALo che, tene vidvAnonA AnaMdane jivADavA mATe meM kahyo che. 105 - bhAvArtha klezanA AvezathI rahita thaIne, zAMta thaIne jo sAmyabhAvanI upAsanA karavAmAM Ave to A sAmyabhAva yogIjanone paNa vizeSa kalyANanuM nimitta bane che, Atmahita sAdhavAmAM upakArI bane che. Avo sAmyabhAva siddharasa che, arthAt jema sirasa vaDe lokhaMDa suvarNa banI jAya che, tema mohAMdha jIvane samyak dRSTi maLe che, ajJAnI jIva jJAnI bane che. vaLI, te mokSalakSmI sAthe lagna karAvI Ape che, arthAt jIva siddhapadane prApta kare che. sAmyabhAva Avo adbhuta vaibhavavALo hovAthI tene graMthabaddha karyo ke jethI vidvAno paNa AnaMdita thaI, te bhAvamAM joDAI AtmakalyANa sAdhI zake. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 sAmyazataka zrImaccaMdrakulAMbujaikataraNeH SaTtarka vidyATavI, siMhasyAbhayadevasUrisuguroradhyAtmasaMvijjuSaH / ziSyAMzena kimapyakAri vijayaprAjyena - siMhena ya navyaM sAmyazataM tadastu sahRdAmujjAgarukaM hRdi / artha - zrImAna caMdrakuLarUpI kamaLamAM sUrya samAna, cha tarka (darzana) vidyArUpI araNyamAM siMha samAna, adhyAtmajJAnanuM sevana karanArA gurudevazrI abhayadevasUrinA eka nAnakaDA ziSya vijayasiMhe A navIna sAmyazataka raceluM che. te sahRdaya puruSonAM hRdayamAM bodhanI jAgRti ApanAra thAo. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka ahaMkArAdirahitaM niHchadmasamatAspadam / AdyamapyuttamaM kiMcit puruSaM praNidadhmahe ||1|| unmanIbhUyamAsthAya nirmAya samatAvazAt / jayanti yoginaH zazvadaMgIkRta zivazriyaH ||2|| audAsInyakramasthena bhoginAM yoginAmayam / AnaMdaH ko'pi jayatAt kaivalyapratihastakaH // 3 // sAmyapIyUSapAthodhi snAnanirvANacetasAm / yoginAmAtmasaMvedyamahimA jayatAllayaH // 4 // AstAmayaM layaH zreyAn kalAsu sakalAsvapi / niSkale kila yoge'pi sa eva brahmasaMvide ||5|| nityAnanda amRtaM syAdimaM yaH kazcinna layaH sAmye manAgAvirmUnmama / tamAzu vacasAM pAtraM vidhAtuM yatate matiH // 7 // aSTAMgasyApi yogasya rahasyamidamucyate / yad viSayAsaMgatyAgAnmAdhyasthya sevanam ||8|| rAga-dveSa parityAgAdviSayeSveSu vartanam / audAsInyamiti prAhuramRtAya rasAMjanam ||9|| tasyAnaghamaho bIjaM nirmamatvaM smaranti yat / tadyogI vidadhItAzu tatrAdaraparaM manaH ||10|| vihAya viSayagrAmamAtmArAmamanA sudhArazmeramanaskakalAmalA 4. bIjamanapAyA jayatyasau ||6|| bhavan / nirmamatvasukhAsvAdAnmodate yogipuMgavaH // 11 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAbhyazataka 108 ye'nizaM samatAmudrAM viSayeSu niyuate / karaNaizvaryadhuryAste yogIno hi niyoginaH ||12|| mamatvavAsanA nityasukhanirvAsanAnakaH / nirmamatvaM tu kaivalyadarzanapratibhUH param ||13 / / bhuvyabhiSvaMga evAyaM tRSNAjvarabharAvahaH / nirmamatvauSadhaM tatra viniyuMjIta yogavit // 14 / / paryavasyati sarvasya tAratamyamaho kvacit / nirmamatvamataH sAdhu kaivalyopari niSThitam ||15|| mamatvaviSamUrchAlamAMtaraM tattvamuccakaiH / tadvairAgyasudhAsekAccetayaMte .. hi yoginaH ||16|| virAgo... viSayeSveSu parazubhavikAnane / samUlakASaM kaSita mamatA-vallirulbaNaH / / 17 / / zarIrake'pi duHkhAya mohamAdhAya tatparAH / klizyante jaMtavo haMta, duHstarA bhavavAsanA / / 18 / / aho mohasya mAhAtmyaM vidvatsvapi viz2ubhate / ahaMkArabhavAtteSAM yadaMdhaM karaNaM . zrutam ||19|| zrutasya vyapardazena vivartastamasAmasau / aMtaH saMtamasaH sphAtiryasminnudayamIyuSI ||20|| keSAMcitkalpate mohAd vyAvabhASIkRte zrutam / . payo'pi khalu maMdAnAM sannipAtAya jAyate // 21 / / mamatvapaMkaM niHzaMkaM parimASTuM samaMtataH / vairAgyavArilaharI / pariraMbhaparo bhava // 22 / / .. rAgoraga viSajvAlAvalIr3ha draDhacetanaH / _ na kiMciccetati spaSTaM vivekavikalaH pumAn // 23 / / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 108 tadvivekasudhAMbhodhau snAyaM snAyamanAmayaH / vinayasva svayaM rAgabhujaMgama mahAviSam / / 24 / / bahiraMtarvastutattvaM prathayantamanazvaram / vivekamekaM kalayettArtIyIkaM vilocanam // 25 / / uddAmakramamAbibhrad dveSadaMtAvalI balAt / dharmArAmamayaM bhindan niyamyo jitakarmabhiH // 26 / / saiSa dveSazikhI jvAlAjaTAlastApayanmanaH / nirvApyaH prazamoddAmapuSkarAvartasekataH ||27|| vazyA vezyeva kasya syAdvAsanA bhavasaMbhavA / vidvAMso'pi vaze yasyAH kRtrimaiH kila kiMcitaiH ||28|| yAvajjAgarti saMmohahetuH saMsAravAsanA / nirmamatvakRte tAvat kutastyA janminAM ruciH / / 29 / / doSatrayamayaH saiSaH saMskAro viSamajvara: .... medUrIbhUyate yena kaSAyakvAthayogataH ||30|| tatkaSAyAnimAMcchetumIzvarImavinazvaram / pAvanAM vAsanAmenAmAtmasAtkurute drutam ||31 / / spaSTaM duSTo jvaraH krodhaH caitanyaM dalayannayam / sunigrAhyaH prayujyAzu siddhauSadhimimAM kSamAm ||32|| AtmanaH satatasmerasadAnandamayaM vapuH / sphurallukAjilasphAtiH kopo'yaM glapayatyaho // 33 / / vyavasthApya samunmIladahiMsA vallimaMDape / nirvApaya tadAtmAnaM kSamA zrIcandana dravaiH // 34 / / krodhayodhaH kathaMkAramahaMkAraM karotyayam / lIlayaiva parAjigye kSamayA rAmayApi ca // 35 / / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bhartuH zamasya lalitairbibhratI prItisaMpadam / nityaM pativratA vRttaM kSAMtireSA niSevate ||36|| 110 kAraNAnugataM kAryamiti nizcinu mAnasa! nirAyAsaM sukhaM sUte yanniH klezamasau kSamA ||37|| akharvagarva zailAgra zRMgAduddharakaMdharaH / pazyannahayurAzcaryaM gurunapi na pazyati ||38|| zritaH / uccaistaramahaMkAranagotsaMgamasau yuktameva gurunmAnI manyate yallaghIyasaH // 39 // tirayannujvalAlokamabhyunnatazirAH puraH / niruNaddhi sukhAdhAnaM mAno viSamaparvataH // 40 // mAnamahIdharam / mRdutvabhidurodyogAdenaM mitvA vidhehi he svAta! praguNaM sukhavartinIm ||41|| kila citramaMbhojinIkomalaM vajrasAramahaMkAraparvataM sarvataH mArdavam / syati ||42|| asmin saMsArakAntAre smeramAyA latAgRhe / azrAntaM zerate haMta, pumAMso hatacetasaH ||43|| mAyAvallIvitAno'yaM ruddhabrahmAMDamaMDapaH / vidhatte kAmapicchAyAM puMsAM saMtApadIpanam ||44|| sUtrayaMtI gatiM jihmAM mArdavaM bibhrati bahiH I ajastraM sarpiNIveyaM mAyA daMdazyate jagat // 45 // praNidhAya - tatazcetaH tannirodhavidhitsayA / RjutAM jAMgulImetAM zItAMzu mahasaM smaret // 46 // lobhadrumamavaSTabhya tRSNAvalliruditvarI / AyAsakusumasphItA, duHkhaireSA phalegrahiH // 47 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 111 AzAH kuvalayannuccaistamo mAMsalayannayam / lobhaH pumarthahaMsAnAM prAvRSeNyaghanAghanaH ||48|| kSamAbhRdapriyaH sAdhuvRttalakSmIvinAkRtaH / maryAdAmadayaM lupan lobho'mbunidhirayaM navaH |49 / / lavaNo danvato yaH syAdagAdhabodhane vibhuH / alaMbhaviSNuH so'pyasya naiva vaibhavasaMvide // 50 // samaMtAt tasya zoSAya svasthIkRtajalAzayam / imaM mAnasasaMtoSamagastiM zraya satvaram ||51 / / yasmai samIhase svAMta! vaibhavaM bhavasaMbhavam / anIhayaiva tadvazyamavazyaM zraya zaMsukham // 52|| ajitairiMndriyaireSaH kaSAyavijayaH kutaH? tadetAni jayedyogI vairAgyasthemakarmabhiH // 53 / / etAni saumanasyasya dviSanti mahatAmapi / . svArthasaMpattiniSTAni spardhante haMta durjanaiH ||54|| yadvAmI pizunAH kuryuranAryamiha janmani / indriyANi tu durvRttA, nyamutrApi prakurvate ||55 / / bhogino dragviSAH spaSTaM drazA spRSTaM dahaMtyaho / smRtyApi viSayAH pApAH daMdahyante ca dehinaH // 56 / / viSayeSvindriyagrAmazceSTamAno'samaMjasam / netavyo vazyatAM prApya sAmyamudrAM mahIyasIm // 57 / / yadAmananti viSayAn viSasabrahmacAriNaH / tadalIkamamI yasmAdihAmutrApi duHkhadAH // 58 / / yadAtmanyeva niHklezaM nediyo'kRtrimaM sukham / amibhiH svArthalAmpaTyAdindriyaistadvibAdhyate // 59 / / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 sAmyazataka aMtaraMgadviSatsainyanAsIrairvIrakuMjaraiH / kSaNAdakSaiH zrutabalaM lIlayaiva vilupyate // 60 / / svairacArIndriyAzvIyavizRMkhalapadakramaiH / visRtvareNa rajasA tattvadRSTirvilIyate // 61 / / indriyANyeva paMceSurvidhAya kila sAyakAn / jagattrayajayI datte padaM vakSasi vidviSAm |62 / / vIrapaMcatayImetAmurIkRtya manobhavaH / upaiti subhaTazreNI saMkhyArekhAM na pUraNIm // 63 / / aho saMkalpajanmAyaM vidhAtA nUtanaH kila / klezajaM duHkhamapyetaddhatte yastu sukhAkhyayA ||64 / / viSameSurayaM.... dhUrtacakrazakratvamarhati / duHkhaM sukhatayAdarzi yena vizvapratAriNA ||65 / / yasya sAmrAjyaciMtAyAM pradhAnaM haMta yoSitaH / so'pi saMkalpabhUH svasya kathaM sthemAnamIhate // 66 / / darzayanti ravalavairatathyamapi tAttvikam / yA indrajAlikapraSTAstAH kiM vizrambhabhAjanam // 67|| nijalAlAvilaM lIDhe yathA zvA zuSkakIkasam / svavAsanArasAjjanturvastubhiH prIyate tathA // 68 / / vidhAya kAyasaMskAramudAraghusRNAdibhiH / AtmAnamAtmanaivAho, vaMcayante jaDAzayAH // 69 / / svAntaM vijitya durdAntamindriyANi sukhaM jayet / tattuH tattvavicAreNa jetavyamiti me matiH // 70|| saMcariSNurasau svairaM viSayagrAmasImasu / svAntadaMtI vazaM yAti vItakarmAnuzAsanAt // 71 / / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 113 manaH pavanayoraikyaM mithyA yogavido viduH / baMbhramIti yataH svairamatItya pavanaM manaH // 72 / / cakSuSyadveSyatAM bhAveSvindriyaiH svArthataH kRtAm / Atman svasyAbhimanvAnaH, kathaM nu matimAn bhavAn ||73 / / avadhatse yathA mUDha! lalanA-lalite manaH / maitryAdiSu tathA dhehi, vidhehi hitamAtmanaH // 74 / / Atmanyeva hinediSTe nirAyAse sukhe sati / kiM tAmyasi bahirmUDha! satRSNAyAmivaiNakaH // 75 / / priyApriyavyavahRtirvastuno vAsanAvazAt / aMgajatve sutaHpreyAn, yUkAlikSamasaMmatam // 76 / / idaM kRtrimakarpUrakalpaM saMkalpajaM sukham / raMjayatyaMjasA mugdhAnaMtarajJAnaduHsthitAn / / 77 / / mamatvaM mAma bhAveSu vAsanAto, na vastutaH / aurasAdaparatrApi putravAtsalyamIkSyate ||78|| vAsanAvezavazato mamatA na tu vAstavI / gavAzvAdini vikrIte, vilIneyaM kuto'nyathA ||79 / / vizvaM vizvamidaM yatra mAyAmayamudAhRtam / avakAzo'pi zokasya kutastatra vivekinAm / / 80 / / dhigavidyAmimAM mohamayIM vizvavisRtvarIm / yasyAH saMkalpite'pyarthe tattvabuddhirvijRbhate / / 81 / / anAdivAsanAjAlamAzAtantubhirumbhitam / / nizAtasAmyazastreNa nikRntati mahAmatiH ||82 / / . anAdimAyArajanI, jananIM tamasAM balAt / svajJAnabhAsvadAlokAdaMtaM nayati yogavid ||83|| Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 sAmyazataka adhyAtmopaniSadvijamaudAsInyamamandayan / / na kiMcidapi yaH pazyetsa pazyet tattvamAtmanaH ||84|| niHsaMgatAM puraskRtya yaH sAmyamavalambate / paramAnandajIvAtau yoge'sya kramate matiH ||85|| daMbhajAdapi niHsaMgAd bhaveyuriha saMpadaH / niHchadmanaH punastasmAt kiM davIyaH paraMpadam // 86 / / saMgAvezAnnivRttAnAM mA bhUnmokSo vazaMvadaH / yatkiMcana punaH saukhyaM nirvaktuM tanna zakyate ||87|| sphurattRSNAlatAgraMthirviSayAvartadustaraH / klezakallolahelAbhibhairavo bhavasAgaraH ||88 / / vigalad... baMdhakarmANamadbhutAM samatAtarIm / / Aruhya tarasA yogin tasya pArINatAM zraya ||89 / / zIrNaparNAzanaprAyairyanmunistapyate tapaH / audAsInyaM vinA viddhi , tadbhasmani hutopamam // 90|| yenaiva tapasA prANI mucyate bhavasaMtateH / tadeva kasyacinmohAd bhaved bandhanibandhanam ||91 / / saMtoSaH saMbhavatyeSa viSayopaplavaM vinA / tena nirviSayaM kaMcidAnandaM janayatyayam // 92 / / vazIbhavanti sundaryaH puMsAM vyaktamanIhayA / . yatparabrahmasaMvittinirIhaM zliSyati svayam // 93 / / sUte sumanasAM kaMcidAmodaM samatAlatA / yadvazAdApnuyuH sakhyasaurabhaM nityavairiNaH // 94 / / sAmyabrahmAstramAdAya vijayantAM mumukSavaH / mAyAvinImimAM moharakSorAjapatAkinIm // 95 / / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAbhyazata . 115 mA muhaH kavi saMkalpakalpitAmRtalipsayA / nirAmayapadaprAptyai sevasva samatAsudhAm // 96 / / yogagraMthamahAMbhodhibhavamathya manomathA / sAmyAmRtaM samAsAdya sadyaH prApnuhi nirvRtim // 97 / / maitryAdivAsanAmodasurabhIkRtadiGmukham / pumAMsaM dhuvamAyAnti, siddhi gAMganAH svayam // 98 / / audAsInyollasanmaitrIpavitraM vItasaMbhramam / kopAdiva vimuMcanti svayaM karmANi puruSam / / 99 / / yogazraddhAlavo ye tu nityakarmaNyudAsate / prathame mugdhabuddhInAmubhayabhraMzino hi te ||100 / prAtihAryamiyaM dhatte nivRttinivRttizriyaH / ya eva rocate'muSyai tAM sa eva hi pazyati ||101 / / aho, vaNikkalA kApi manaso'sya mahIyasI / nivRttitulayA yena, tulitaM dIyate sukham ||102 / / sAmyadivyauSadhisthemamahimnA nihatakriyam / kalyANamayatAM dhatte, mano hi bahu pAradam ||103 / / bhUyAMsi yAni zAstrANi, yAni santi mahAtmanAm / idaM sAmyazataM kiMcitteSAmaMcalamaMcatu ||104 / / klezAvezamapAsya nirbharataraM dhyAto'pi yazcetasA, satkalyANamayatvamAzu tanute yogIndramudrAbhRtAm / so'yaM siddharasaH sphuTaM samaraso bhAvo mayA vyAkRtaH, zrImAnadbhutavaibhavaH sumanasAmAnanda jIvAtave ||105 / / zrImaccaMdrakulAMbujaikataraNeH SaTtarka vidyATavI, siMhasyAbhayadevasUrisuguroradhyAtmasaMvijjuSaH ziSyAMzena kimapyakAri vijayaprAjyena siMhena yanavyaM sAmyazataM tadastu sahRdAmujjAgarukaM hRdi / / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAzavaka (upAdhyAyazrI yazovijayajIracita) samatAgaMgA maganatA, udAsInatA jAta; cidAnaMda jayavaMta ho, kevala bhAnu prabhAta. sakala kalAmeM sAra laya, raho dUra sthiti eha; akala yogameM bhI sakala, laya de brahma videha. cidAnaMda vidhukI kalA, amRta bIja anapAya; jAni kevala anubhavi, kinahi kahI kahI na jAya. 3 to bhI Asava tApake, upazama kAraNa nidAna; baraSatahuM tAke bacana, amRtabiMdu anumAna. 4 udAsInatA-- parinayana, jJAna dhyAna raMgarola; aSTa aMga muniyogako, ehI amRta nicola. anAsaMga mati viSayameM, rAga-dveSako cheda; sahaja bhAvameM lInatA, udAsInatA bheda. tAko kAraNa amamatA, tAmeM mana vizrAma; kare sAdhu AnaMdaghana, hovata AtamarAma. mamatA thira sukha zAkinI, nirmamatA sukhamUla; mamatA ziva pratikUla hai, nirmamatA anukUla. 8 mamatA viSa mUrchita bhaye, aMtaraMga guNavRMda; jAge bhAva nIrAgatA, lagata amRtake buMda. 9 pariNita viSaya virAgatA, bhavatarumUla kuThAra; tA Age kyuM kari rahe? mamatAvelI pracAra. 10 1 5 6 7 hA hA mohakI vAsanA, budhakuM bhI pratikUla; kevala zruta-aMdhatA, ahaMkArako mUla. 11 yA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 17. sAmyazataka mohatimira manameM jage, yAke udaya ache; aMdhakAra pariNAma he, zrutake nAmeM teha. 12 kare mUDhamati puruSakuM, zruta bhI mada bhaya roSa; nyuM rogIke khIra dhRta, sanipAtako poSa. 13 TAle dAha tRSA hare, gAle mamatApaMka; laharI bhAva vairAgakI, tAkuM bhajo niHzaMka. 14 rAga bhujaMgama viSaharana, dhAro maMtra viveka; bhavavanamUla ucchedakuM, vilase yAkI Teka. 15 ravi dUjo tIjo nayana, aMtara bhAva prakAza; karo dhaMdha saba pariharI, eka viveka abhyAsa. 16 prazama puSparAvartake, baraSata haraSa vizAla; leSa hutAza bujhAIe, ciMtAjAla ja TAla. 17 kinake vaza bhavavAsanA, hove vezyA dhUta? muni bhI jinake vaza bhaye, hAvabhAva avadhUta. 18 jabalo bhavanI vAsanA, jAge moha nidAna; tabalo ruce na lokakuM, nirmama bhAvapradhAna. 19 viSama tApa bhagavAsanA, trividha doSako jora; prakaTe yAkI prabaLatA, kvAtha kaSAyeM ghora. 20 tAte duSTa kaSAyake, chede hita nija citta; ? dharo eha zubha bhAvanA, sahaja bhAvameM mitta! ra1 siddha auSadhi ika kSamA, tAko karo prayoga; nyuM miTi jAye mohaghara, viSama krodha jvara roga. 22 cetanakuM komala lalita, cidAnaMdamaya deha; sUka bhUka jura jAta che, krodha lUkate teha. 23 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sAmyazataka kSamA sAra caMdanarase, sIMco citta pavitta; dayAvela maMDapa tala, raho laho sukha mitta! 24 yAko bhAse zama vadhu, kSamA sahajameM jora; krodha yodha kyuM karI kare, so apano bala sora? 25 deta pedavarjita kSamA, kheda rahita sukharAja; inameM nahi saMdeha kachu, kArana sarikho kAja. 26 parvata garva zikhare caDyo, gurukuM bhI laghu rUpa; kahe tihAM acaraja kizyo? kathana jJAna anurUpa. 27 ATha zikhara girirAjake, ThAmeM vimalAloka; to prakAzasukha kyuM lahe? viSama mAnavaza loka. 28 mAna mahIdhara cheda tuM, kara mRdutA pavi ghAta; nyuM sukha mAraga saralatA, have citta vikhyAta. 29 mRdutA komala kamalathuM, vajasAra ahaMkAra; chedata ha ika palakameM, acaraja eha apAra. 30 vikasita mAyAvelI ghari, bhava-aTavIke bIca; sovata he nita mUDha nara, nayana jJAnake mIca. 31 komalatA bAhira dharata, karata vakra gati cAra; mAyA sApiNI jaga hase, sase sakala guNa sAra. 32 tAke nigraha karanakuM, karo kyuM citta vicAra; samaro RjutA jAMgulI, pAThasiddha niradhAra. 33 lobha mahAtaru zira caDhI, baDhI nyuM tRSNAvelI; kheda kusuma vikasita bhaI, phale duHkhatu melI. 34 Agara sabahI doSako, guna dhanako baDa cora; vyasana velIko kaMda che, lobha pAsa cihuM ora. 35 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka bhaye, pApapaMka bahu hota; lobhamegha unnata bhaye, dharmahaMsa rati nahu lahai, cAhe na jJAna kou svayaMbhuramanako, je nara pAve so bhI lobhasamudrako, lahe na madhya mana saMtoSa agastikuM, tAke zoSa nimitta; nitu sevo jini so kiyo, nija jala aMjali mitta! 38 yA lAlacameM tuM phIre, cite tuM DamaDola; tAlAlaca miTi jAta ghaTa, prakaTe sukha raMgarola. 39 dhana mAnata giri mRttikA, phirata mUDha durdhyAna; akhaya khajAno jJAnako, lakhe na sukhanidAna. 40 hota na vijaya kaSAyako, bina indriya vaza kIna; tAteM indriya vaza kare, sAdhu sahaja guNalIna. 41 Apa kAja para sukha hare, dhare na kosuM prIti; indriya durjana parihe, vahe na dharma na nIti. 42 athavA durjanathaeN burai, iha parabhava duHkhakAra; indriya durjana detu hai, iha bhava duHkha ika vA2. 43 nayana pharasa janu tanu lazeM, he dRSTiviSa sApa; tinakuMbhI pApI viSe, sumare kare saMtApa. 44 icchAcArI viSayameM, phirate indriyagrAma; vaza kIje pagameM dharI, yaMtra jJAna pariNAma. 45 unmAragagAmI avasa, indriya capala turaMga; kheMcI naraka-araNyameM, leI jAya jAya nija saMga. 46 je najIka che zrama rahita, bAdhata hai tAkuM karana, 119 udyota. 36 pAra; pracAra. 37 ApahImeM sukharAja; Apa arathake kAja. 47 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 120 sAmyazataka aMtaraMga ripu kaTaka bhaTa, senAnI balavaMta; indriya kSaNameM harata hai, zrutabala atula anaMta. 48 aniyata caMcala karaNa haya, pada pravAha rajapUra; AzA chAdaka karatu huM, tattvadRSTi bala dUra. 49 paMca bANa indriya karI, kAma subhaTa jaga jIti; sabake zIra pada detu che, gaNe na konuM bhIti. 50 vIra paMca indriya lahI, kAma nRpati balavaMta; kare na saMkhyA pUraNI, subhaTa seNIko taMta. 51 duHkha sabahi sukha viSayako, karma vyAdhi pratikAra; tAkuM manmatha sukha kahe, dhUrta jagata duHkhakAra. para Thage kAmake sukha gine, pAI viSayakI bhIkha; sahaja rAja pAvata nahi, lagI na sadguru zIkha. 23 apramAda pavi daMDathuM, karI moha cakacUra; jJAnI Atamapada laheM, cidAnaMda bharapUra. 54 jAke rAja vicArameM, abalA eka pradhAna; so cAhata he jJAna jaya, kaise kAma ayAna. 55 aura bhAMti miTi jAta che, prakaTata jJAna-udyota; jJAnIkuM bhI viSayabhrama, dizA moha sama hota. pa6 dAkhe Apa vilAsa kari, jUThekuM bhI sAca; indrajAla parve kAminI, tAruM tuM mata rAca. 57 hasita kula pallava adhara, kuca phala kaThina vizAla; priyA dekhI mata rAca tuM, yA viSavelI rasAla. 58 carma maDhita he kAminI, bhAjana mUta pUrIkha; kAma kITa Akula sadA, parihara suni guruzIkha. 59 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 sAmyazataka caracata viSaya taje so saba taje, pAtaka doSa vitAna; jaladhi tarata nava kyuM tare, TinI gaMga samAna? 60 cATe nija lAlA milita, zuSka hADa jyuM zvAna; temeM rAce viSayameM, jaDa nija ruci anumAna, 61 bhUSana bahuta banAvateM, caMdana deha; vaMcata ApahI ApakuM, jaDa! dhira pudgala neha. 62 durdamanake jaya kiye, indriya jana sukha hota; tAteM manajaya karanakuM, karo vicAra-udyota. 63 viSayAmakI sImameM, icchAcArI caraMta; jina-ANA aMkuza dhira, managaja vaza karo saMta. 64 eka bhAvamana paunako, jUTha kahe graMthakAra; yAteM pavanahi adhika, hota cittako cAra. 65 jAmeM rAce tAhimeM, virace kari citta cAra; iSTa aniSTa na viSayako, yUM nizcaya niradhAra. 66 rAga-dveSaneM baMdha; kevala tAmeM karmako, 52meM nija abhimAna dhari, kyA phirata? ho aMdha! 67 jese lalanA lalitameM, bhAva dharatu he sAra; tese maitrI pramukhameM, citta dhari kari suvicAra. 68 bAhira bahurI kahA phire? ApahimeM hita dekha; mRgatRSNA samaviSayako, sukha saba jAti uvekha. 69 priya apriya vyavahAra nija, rucirasa sAco nAhi; aMgaja vallabha suta bho, yUkAdika nahi kAhi. 70 hovata sukha nRpa zaMkuM, nobata sunata samAna; iMka bhoge iMka nAhi so, baDhyo citta abhimAna. 71 * Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sAmyazataka bhavako sukha saMkalpa bhava, kRtrima jiso kapUra; rajata he jana mugadharmu, varjita jJAna-aMkura. 72 guna mamakAra na vastako, so vAsanA nimitta; mAne sutameM suta adhika, dorata he hita citta. 73 manakRta mamatA jUTha che, nahi vastu parajAya; nahi to vastu bikAyathe, kyuM mamatA miTi jAya? 74 jana janakI rUci bhinna che, bhojana nUra kapUra; bhogavaMtakuM jo ruce, karaja kare so dUra. 75 karabha hase nRpa bhogakuM, hase karabhakuM bhUpa; udAsInatA binuM nahi, donuMkuM rati rUpa. 76 parameM rAce para ruci, nija ruci nija guNa mAMhi; khele prabhu AnaMdaghana, dhari samatA gale bAMhi. 77 mAyAmaya jagako kahyo, jahAM sabapi vistAra; jJAnIkuM hovata kahAM, tahAM zokako cAra? 78 zocata nahi anityamati, hovata mAla malAna; bhAMDe bhI zocata bhage, dharata nitya abhimAna. 79 kUTa vAsanA maDhita hai, AzAtaMtu vitAna; chede tAkuM zubha mati, kara dhari bodhakRpAna. 80 jananI moha aMdhArakI, mAyA rajanI kUra; jJAna bhAnu AlokaZ, tAko kIje dUra. 81 udAsInatA magana huI, adhyAtama rasakUpa; dekhe nahi kachu aura jaba, taba dekhe nijarUpa. 82 Age karI nisaMgatA, samatA sevata jehu; rame parama AnaMdarasa, satya yogameM tehu. 83 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 123 daMbhahI janita asaMgatA, iha bhavake sukha deta; daMbha rahita niHsaMgatA, kona dUra sukha heta. 84 mata ho saMga nivRtta, prema parama gati pAI; tAko samatAraMga puni, kinahI kahyo na jAya. 85 tisanA vidgama valli ghana, viSaya ghumara bahu jora; bhIma bhayaMkara kheda jala, bhavasAgara cihuM ora. 86 cAhe tAko pAra to, saja kara samatA nAu; zIla aMga daDha pATIe, sahasa aDhAra banAu. 87 kU-thaMbha zubha yoga pari, beThe mAlima jJAna; adhyAtama saDha baneM cale, saMyama pavana pramANa. 88 yogI jabahu tapa kare, khAI jure tarupAta; udAsInatA binu bhasama, hutimeM so bhI jAta. 89 chuTe bhAvake jAlathai, jinahi tapa kari -loka; so bhI mohe kAhuluM, deta janamako zoka. 90 viSaya upadrava saba miTyo, hovata sukha saMtoSa; tAte viSayAtIta che, deta zAMta rasa poSa. 91 binu lAlaca baza hota che, vasA bAta yaha sAca; yAte kare nirIke, Age samarati nAca. 92 de parImala samatA latA, vacana agocara sAra; nitya vairi bhI jihAM vase, lahatu prema mahakAra. 93 senA rAkhasa mohakI, jIpe sukhe prabuddha; bahma bAni ika leike, samatA aMtara zuddha. 94 kavimukha kalpita amRtake, rasameM mujhata kAMhi? bhajo eka samatA sudhA, rati dhari zivapada mAMhi. 95 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 sAmyazataka yoga graMtha jalanidhi matho, mana kari meru mathAna; samatA amRta pAIne, ho anubhava rasa jAna. 96 udAsIna mati puruSa jo, samatA nidhi zubha veSa; chorata tAke krodhakI dhuM, Apa karma azeSa. 97 zuddha yoga zraddhAna dhari, nitya karamako tyAga; prathama kare jo mUDha so, ubhaya bhraSTa nirbhAga. 98 kriyAmUDha jUThI kriyA, kare na thAye jJAna; kriyAbhraSTa eka jJAna mati, chede kriyA ajJAna. 99 te donuMrthe dUri ziva, je nija bala anusAra; yoga ruci mAraga gahe, so ziva sAdhanahAra. 100 nivRtti lalanAkuM sahaja, acirakArI kole? jo nara yAkuM rucata che, yAkuM dekhe sou. 101 mana pArada mUchita bhayo, samatA auSadhi Ai; sahaja vedha rasa parama guna, sovana siddhi kamAI. 102 bahuta graMtha naya dekhike, mahA puruSa kRta sAra; vijayasiMhasUri kIo, samatAzataka udAra. 103 bhAvata jAkuM tattva mana, ho samatArasa lIna; nyuM pragaTe tuja sahaja sukha, anubhavagamya ahIna. 104 kavi jazavijaya suzikha e, Apa ApakuM deta; sAmyazataka uddhAra karI, hemavijaya muni heta. 105 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyazataka 53 ( 53 zloka-pa3 - 1 - nitairidireSa: pAyavinaya: putaH? tadetAni jayedyogI vairAgyasthemakarmabhiH / / artha - e kaSAyavijaya indriyone jItyA vinA kyAMthI thAya? tethI yogIe vairAgyanI sthiratA karI, indriyone jItavI joIe. bhAvArtha - jIva sukhI thavA indriyaviSayo pAchaLa doDe che, paNa tene sukhanA badale duHkha maLe che. tene potAnAM duHkhanAM kAraNa bahAra dekhAya che, tethI e kAraNo upara tene krodha Ave che. vaLI, viSayasAmagrInI prApti thatAM te mAna seve che, anukULatA maLe ane pratikULatA na maLe e mATe te mAyA Acare che ane vizeSa sAmagrI prApta thAya evo tene lobha rahe che. Ama, viSayasukha mATe te kaSAyonuM sevana karato rahe che ane duHkhI thAya che. jo tene sukhI thavuM hoya to teNe kaSAyone upazamAvavA joIe ane kaSAyonI upazAMtatA arthe indriyo upara vijaya meLavavo joIe. tenA upara vijaya prApta karavA sarva bhAvathI udAsIna thavuM joIe, vairAgya dhAraNa karavo joIe.