Book Title: Agam 11 Ang 11 Vipak Sutra Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006439/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANe namo siddhANaM, namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo loe savva sAhUNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 1 (Full Edition) HH yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NK SUTRA THRI VIP zrI vipAka sUtra Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlajI - mahArAjaviracitayA vipAkacandrikA TIkayA samalaGkRtaM hindI gurjara bhASAnuvAdasahitam zrI vipAkasUtram SHRI VIPAKA SUTRAM niyojakaH saMskR - prAkRtajJa - jainAgamaniSNAta - priyavyAkhyAnipaNDitamuni - zrIkanhaiyAlAlajI - mahArAjaH OCCO prakAzakaH a0 bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhAra samiti - pramukhaH zreSThi- zrIzAntilAla - maGgaladAsabhAI -mahodayaH mu0 rAjakoTa ( saurASTra ) dvitIyA AvRttiH prati 1000 vIra saMvat 2485 svIsana 1959 vikramasaMvat 2015 mUlyam rU. 15=00 &ecccccccccccccccccesssssssssss Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prApti sthAna: zrI a. bhA. dhe, sthAnakavAsI je na zA stro ddhA samiti grIna lAja pAse, rAjakoTa, Published by : Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastroddhar Samiti, Garedia Kuva Road, RAJKOT. (Saurashtra) W. Ry. India. bIjI AvRtti: prata 1000 vIra saMvata : 2485 vikrama saMvata : 2015 isvI san : 1959 mudraka ane mudraNasthAnaH jayaMtilAla devacaMda mahetA ja ya bhA ra ta presa, ga 2 DI A ku vA reDa zAka mArkeTa pAse, rAjakeTa zrI vipAka sUtra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA (1) A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAtaHuSAkALa, sandhyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. (3) mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ulkApAta--moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (9) digdAha--koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava--vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta--AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya na thAya. vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. yUpaka--zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene yUpaka kahevAya. A pramANe yUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathamA 1 prahara svAdhyAya na karavo. yakSAdIma--koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa--kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. mahikAzveta--zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddAta--cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) mahikAzveta--zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta--cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya Dha~ka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (9) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya -- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai / (14) (15) (16) mala-mUtra - sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai / I zmazAna -- isa bhUmi ke cAroM tarapha 100 - 100 hAtha taka asvAdhyAya hotA hai / (19) candragrahaNa--jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie | (17) sUryagrahaNa - jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata -- najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / patana -- koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra -- upAzraya ke andara athavA 100 - 100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA - ASAr3hI pUrNimA ( bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA ( skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya 1 bhaMgalAyaraeA 2 avatarazi vidhA'sUtra DI viSayAnuprabhaziDA dhAnagarI varSAni 4 pUladra udyAnA vana sudharmasvAbhiAvana 6 4svAbhIA varSAna 7 4jUsvAmi aura sudharmasvAbhiThA praznottara 8 yaMnapAya udhAnA varSAna 8 vibhyanRpa aura mRgAhevIDA varSAna 10 bhRgAputrA vana 11 4nmAMdhapu3SA vana 12 bhagavAn DA sabhavasarA DA varSAna 13 vibhyanAbhana rAbhA lagavAnA darzana liye bhanA 14 bhatyAndha pu3SA prosAhasa viSayameM bhujJAsA 15 andhasahAya pu3SA uttara aura lagavAnaDe samIpa usakA nA 16 dharma thAmeM sajA apane apane sthAnabhe bhanA 17 gautamasvAbhIA varSAna 18 bhatyandha pu3Sa viSayameM gautamasvAbhIThA prazna 18 bhatyandha puruSaThe viSayameM lagavAn DA uttara 20 bhRgAputro hejane ke liye gautama svAmIDA bhanA 21 mRgAhevI aura gautama svAmIDA saMvAha 22 bhRgAputro hejane ke liye gautama svAmIDA bhUbhigRhameM nA 23 gautamasvAmIDA bhRgAputro janA 24 mRgAputra avalounase gautama svAmIDe manA vicAra 25 bhagavAn ke samIpa gautama svAmIDe dvArA bhRgAputrA varzana 26 mRgAputra viSayameM gautama svAmI 5 prazna thAnA naM. 27 zatadvAranagara aura dhanapatinRpA varSAna 28 vibhyavarddhamAna jeDa 5 varSAna zrI vipAka sUtra 1 2 13 13 14 15 20 21 22 23 24 25 25 27 28 29 30 30 37 32 33 36 38 38 40 41 42 43 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya 28 jeAhi rASTraTA vana 30 jeAhi rASTraTA nyAya vana 31 jeAhi rASTraTo solaha prakAra ke rogoMDA utpanna honA aura vaidyAhi julAneDI AjJA DaranA 32 vadhAhine rAbhaDe rogA nighAnapura usakA payAra DaranA 33 rogo asAdhya mAnapura vaidyAhiThoM DA pIche bhanA 34 kheAhi rASTraTA bharapura narAyuDA upabhoga ra mRgAvA garla jAnA upa garla prabhAvase mRgAhevI zarIra meM pIDA honA aura patidvArA apamAnita hone vana 6 bhRgAvA mAnasiGa viyAra 37 bhRgaputrA varzana 38 bhRgAputrA janAgata lavaDA varSAna 8 vAzigrAma nagarakA vana 40 prAdhva vezyADA vana 41 tihAramA bhAvana 42 bhagavAno vandhana Daraneke liye bhitra rAbhA bhanA 43 bhitra rAbhI samRddhi vana 44 gautamasvAbhImA likSAyaDe liye bhanA 45 ti ghArA varSAna 46 tiDe pUrvabhavaviSayameM gautamasvAbhImA prazna pUrvabhavA vana tA pUrvalava gotrAsaGkaTagrAha 47 48 vana 48 tiThA hi lava aura jAgAbhi lavaDA vana 50 JjitaSThA jAgAmilava aura priyasena napuMsA aura zreSThiDDula me 4nbha grahA vana 51 Graeta bhuvA bhokSa gamanA vana aura adhyayanasabhApti para janasenA varSAna 43 salagna senA pUrvalava saMjaMdhI gautamasvAmI prazna 4 lagna senA pUrvabhavA vana pAnA naM. lagna senA varzana aura unake pUrvalA vana zrI vipAka sUtra 43 45 48 51 53 53 pada pa paTa 62 68 69 72 73 74 Tu phupu nu ra gai 75 81 8ya 88 100 103 104 111 112 117 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 56 zaTaThA vAryAna 57 zaSTaThA nbha vAryAna 58 zaSTaThA varzana 58 mRhaspatihattaThA varzana 60 nanTisenaSThA vAryAna 61 suTubhyarattaThA vAryAna 62 zauryahattaThA vAryAna 63 hevaghttAThA vAryAna 64 saMpuSTA vAryAna 65 ThUsarA zrutasThaMdhaThA AraMbha aura avataraziSThA 66 subhAzubhAra DA varzana 67 bhadrananTIbhAraThA varzana 68 supta bhAra chA vAryAna 68 suvAsachubhAraThA vAryAna 70 bhahAyandrAbhAra chA vAryAna 71 vaizravAhubhAra vAryAna 72 bhahAyalAbhAra ThA vAryAna 73 bhadranandIDabhAra chA vAryAna 74 bhahAyandrAbhAraThA varzana 75 varattachubhAraThA vAryAna 76 gyArahaveM aMgaThA varzana 140 146 1pa0 1pa8 167 184 200 212 232 239 240 2pa6 258 2pa9 260 261 262 263 264 265 266 ||sbhaat // zrI vipAka sUtra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvItarAgAya namaH // jainAcArya - jainadharma divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlajI - mahArAja - viracitavipAka candrikA TIkA samalaGkRtam zrI vipAkasUtram paramaguNagabhIraM tIrNasaMsAratIraM haliha [ maGgalAcaraNam ] mAlinIvRttam vRjinaghanasamIraM kopavahneH sunIram / kSapitamiha zarIraM kArmaNaM yat karIraM, zrI vipAka sUtra bhavijanavarahIraM naumi taM dhIravIram // 1 // [ vasantatilakAvRttam ] AnantarA''gamasudhArasanirjhareNa. saMsicya dharmatarumatra zubhAlavAlam / svargApavargasukharAziphalaM pradAya, mokSaM gataM tamiha gautamamAnamAmi // 2 // [ drutavilambitavRttam ] kamala komalamaJjapadadvikaM vimalabodhidabodhavibodhakam / mukhalasatsahadorakavastrikaM, guruvaraM praNamAmi vizodhakam || 2 || , (anuSTubvRttam ) vipAkazrutasUtrasya, bhAvArthAnAM prakAzikA | vipAkacandrikA TIkA, ghAsIlAlena tanyate // 4 // 1 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avataraNakA vipAkazrutasUtranI vipAkacandrikA TIkAnI avataraNikAnA gujarAtI anuvAda saMsAramAM rahenArA tamAma prANIe mithyAtva, avirati ane kaSAya Adi ka bandha karAvanArA kAraNeA vaDe hamezAM khUba sa Mtapta, ane jJAnAvaraNIya Adi aTha prakAranAM karyAMthI hamezAM bahuja akaLAyelAM thaI rahyA che. sAcI AtmazAMti kevI hAya ? te viSenuM tene jJAna thatuM nathI, kAraNa ke Atmika zAMtinA sAcA upAya eka vairAgya ja che. te vairAgyathI te jIve hamezAM vimukha che, te kAraNathI tene sAMsAra uparathI vairAgya thAya te mATe bhagavAna A vipAkazruta sUtranA artha prakaTa kare che. A sUtramAM te A spaSTa karaze ke, kayA kayA karmonA kevA kevA vipAka thAya che? enAM sAMbhaLavAthI jIvane vairAgyanI utpatti thaze ane chevaTe tene paramparAsambaMdhathI mekSanA lAbha ane sAcI Atmika zAMti prApta thaze. karyAMnuM AvavuM tenuM nAma Asava che. Asava vaDe karIne AtmAne viSe navAMnavAM jJAnAvaraNIya Adi karmAM Ave che, arthAta- jIva mithyAdezana Aphrika`khadha karAvanArA kAraNeA vaDe hamezAM kANu vAone ceAgA dvArA kheMcatA rahe che, ane te kANuva NAe kaSAyanA saMdhanA kAraNe judA judA jJAnAvaraNIya-Adi-rUpathI khAdhelA bhAjananA paripAkanI mAphaka pakava thatI rahe che. mana, vacana ane kAyAnI je kriyA tenuM nAma cAga che, ane teja Asava che. bhAvAmana, vacana ane kAyA dvArA AtmAnA pradezAmAM je parispanda (halana-calana) thAya che, tene yAga kahe che. te ceAganA traNa bheda che-manAyeAga, vacanacAga ane kAyayeAga. manocega-mananA nimitta vaDe AtmAnA pradezAmAM je halana-calana thAya che te manAyeAga che, vacananA nimitta vaDe AtmAnA pradezeAmAM je halana-calana thAya che te vacanayeAga che ane kAyAnA nimitta vaDe AtmAnA pradezAmAM je halana-calana thAya che tane kAyayAga kahe che. zrI vipAka sUtra ra Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A traNa yugonI utpattimAM vIryAntarAya karmAMnA kSayeApazama kAraNarUpa che. A traNa prakAranA yogaja Asrava che. je pramANe kuvAnI aMdara pANI AvavAmAM aMta kAraNa che tevI ja rIte AtmAmAM karmonA praveza thavAmAM cega kAraNa che. karmonA AvavAnA daravAjAnuM nAma Asrava che. jo ke cega, Asrava thavAmAM kAraNa che, te paNa ahIM kAraNamAM kAryanA upacAra karIne tene Asava kaheluM che, jevI rIte prANAnI sthitimAM kAraNa anna heAvAthI annane ja prANa kahevAnA vyavahAra che. . te yAga zubha ane azubhanA bhedathI e prakAranA che. zubha pariNAmA dvArA racelA cAganuM nAma zubhayoga ane azubha pariNAmA dvArA racelA yAganuM nAma azubhayoga che. zubhayAgathI puNya ane azubhayogathI pApanA Asrava thAya che. "punAti gAtmAne puchyuM' je AtmAne pavitra kare te puNya, ane "ti-kSati zumAtmAsmAnuM saMspApa" je AtmAne sArA kAryAMthI dUra rAkhe tene pApa kahe che. A cega, kaSAyati jIvAne sAMparAyika-AsravanuM ane kaSAyarahita jIvAne iryApatha-AsavanuM kAraNa che. AtmAne je kaze, arthAta-cAra gatimAM bhaTakAvIne du:kha Ape te kaSAya che. e kaSAya mukhya anaMtAnukha dhI, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMjvalananA bhedathI cAra 4 prakAranA che. je AsravanuM prayAjana saMsAra ja che te sAmparAyika Asrava che, sthiti ane anubhAgamaMdharahita karyAMnA AsavanuM nAma jIryApatha Asrava che. A baMdha pUrvabhavanI apekSA agiyAramA (11) tathA A bhavanI apekSA khArathI teramA (12 thI 13) guNusthAna sudhInA mokSagAmI jIvAne hAya che. enA pahelA guNasthAnAmAM sAMparAyika Asrava hAya che. IryApatha AsravanI sthiti sarvAM samayanI apekSA traNa 3 samayanI tathA khaMdha AdinI apekSAthI ekasamayamAtranI che, ahIM madhyama samayane ja grahaNa karavAmAM Avye che. pahelI avasthA khaMdhanI, bIjI avasthA vedananI ane trIjI avasthA nirAnI che, A apekSAthI te avasthAeAnA bhinna bhinna samayane ja A sthaLe madhyama samaya samajavA joie. arthAt-eka madhyama samayamAM ja sAtAvedanIya karmonA baMdhanI e tamAma bhinna-bhinna avasthA thAya che, bIjA samayeAmAM thatI nathI. A kSINamAha kevalInI apekSAthI kaheluM che, upazAMtamehanI apekSAthI anuttaravimAnavAsI devAnI tetrIsa 33 sAgarApamanI sthiti che. sAparAyika AsavanA bheda catutirUpa soMsAranuM nAma sa MparAya che. A saMparAya ja je AsavanuM pratyeAjana hAya te sAmparAyika Asrava che. saMsAramAM paribhramaNa karavAnuM je kAraNa che te sAmparAyika Asrava che. tenA bheda zrotrAdi pAMca indriyA, krodhAdika cAra kaSAya, hiMsAdika pAMca atrata ane kAyikI Adi pacIza kriyAe A pramANe 39 AgaNucAlIza bheda che. A AsravanI vizeSatAmAM ahIM nIce lakhelA bhAva kAraNa che, arthAta-saMsAramAM paribhramaNa karAvavAvALA e karmonA baMdha karanAra sakaSAya jIvAne kadaMbaMdha tulya ja thaI jAya che te vAta nathI, parantu tIvrabhAva, madabhAva, madhyamabhAva, zrI vipAka sUtra 3 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtabhAva, ajJAtabhAva, vIya vizeSa ane adhikaraNavizeSathI e AsravamAM vizeSatA mAnavAmAM AvI che. paNa jIvAnA pariNAma jyAre anekarUpa thAya che, tyAre tenA bhedathI karmonA baMdha paNa aneka prakAranA thai jAya che. kayAreka samAna paNa hAya che, ane kayAreka asamAna paNu thAya che. A niyama nathI ke samAna ke asamAna ja hoya, samAnapariNAmavALA jIvAne karmAMnA madha samAna ane asamAnaparaNAmavALA jIvane karmAMnA adha asamAna hAya che, bahuja vadhelA DhadhAdika kaSAyA dvArA je prakRSTa-tIvra pariNAma thAya che te tIvrabhAva che, 'tIvrabhAva" A sAmAnya zabda che. tIvra, tIvratara ane tIvratama e pramANe A bhAvanI traNa avasthAe thAya che, tenI traNa avasthA thavAnuM kAraNa, kAraNabhedya che. kaSAyAnA aMzanA paNa aneka prakAra che. e tamAma azAnA samAveza A traNa avasthAomAM thai jAya che. e pramANe jyAre tIvra, tIvratara ane tIvratama e pariNAma jIvAne thAya che tyAre te samaye te pariNAmeAnI apekSAthI thavAvALA AsavamAM pazu tIvra, tIvratara ane tIvratama e traNa avasthAe thAya che. tIvra pariNAmeAthI upArjita Asrava tIvra, ane tIvrata2 pariNAmeAthI upArjita Aava tIvratara, e pramANe tIvratama pariNAmethI: upArjita Asrava tIvratama thAya che. sthitibaMdhamAM paNa A pramANe antara samajI levuM joie. svapapariNAmathI-kaSAyAnI madatAthI je bhAva thAya che te sadabhAva che. temAM paNa mantra, manvaMtara ane manttama e avasthAe thayA kare che. te madalAvAnI apekSAthI paNa AsavamAM mantra, manvaMtara ane mantratama A pramANe traNa avasthAe thAya che. arthAta-madabhAvethI upArjita Asava paNa maMda hAya che. e pramANe madaMtara ane madatama pariNAmethI upArjita madatara ane madatama thaze. tIvra bhAveAthI je pramANe AsavamAM tIvratA Ave che te pramANe sadabhAvAthI upArjita AsavamAM madatA Ave che; tIvratA nahI. je pariNAma tIvra na hAya ane madre paNa na hAya, parantu madhyamadazAvALAM hAya te pariNAma madhyama che. te paNa madhyama, madhyamatara ane madhyamatama, e pramANe traNa bhedavALAM hAya che. e tIvra, manda ane madhyamabhAva tIvra, tIvratara ane tIvratama Adi rUpathI praka` ane apraka vRttivALA hAvAthI adhimAtrAdikanA bhedathI paNa aneka prakAranA mAnavAmAM Ave che. jemake :- tIvrabhAva kyAreka kayAreka adhimAtra, kayAreka kayAreka adhimAtra-madhya ane kayAreka adhimAtra-mRdu hAya che e pramANe madhya-adhimAtra, madhya-madhya ane madhya-mRdu paNa hAya che. tevI rIte kayAreka mRdu adhimAtra, mRdu-madhya ane mRdu-mRdu paNa te hAya che. jJAta nAma AtmAnu che. jJAnaAdithI upayukata AtmAnuM je pariNAma che te sAtabhAva che. jema kAI prANI peAtAnI icchAthI prerita thaine prANAtipAta Adi azubha zrI vipAka sUtra 4 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmo karavAmAM pravRtti kare che. to tenuM te pariNAma jJAta-bhAva che. ajJAtabhAva tenAthI ulaTa hoya che, arthAta-pramAda athavA ajJAnathI pravRtti thavI tenuM nAma ajJAtabhAva che. ajJAtabhAvamAM paNa kamabandhamAM vizeSatA hoya che. kalpanA kare ke -keI eka vyakti A pramANenA vicArathI ke:-"huM A mRgane mArUM" - mRgane mAravA mATe bANa choDe che, ane bIjI koI eka vyakita "huM A sthANu-jhADanuM sukuM thaDa-pADI nAkhuM"--e abhiprAyathI bANa cheDe che ane tenI vaccamAM keI kabUtara athavA te mRgane vadha thaI jAya che, te te prakAranI paristhitimAM hiMsA e bannethI thaI che, paNa tenA pariNAmonI apekSAthI karmabaMdhamAM vizeSatAja thaze, kAraNa ke jeNe saMkalpa karIne mRgane vadha karyo che tenA pariNAma jJAtabhAva che, te kAraNathI tene prakRSTa kamanA baMdha thaze. saMkalaSTabhAva ja atizayarUpathI karmabaMdhanuM kAraNa mAnavAmAM Ave che. saMkalpa vinA kaSAya Adi pramAdane vazavattI tharTane jenAthI acAnakaja mRga Adino vadha thaI gayuM che, tene paNa kamabandha te thaze ja, paraMtu te prakRSTa nahIM, paNa a5 thaze, kAraNa ke tenAthI je hiMsA thaI che te ajJAMtabhAvathI thaI che, jJAtabhAvathI thaI nathI. prakRSTakaSAya ane vezyAnA baLanA jorathI je ajJAtarUpabhAva utpanna thAya che, tenAthI A pramAdanI utpatti thAya che, tene vipAka kaTuka durgati ApanAra mAnavAmAM Ave che. pramAdadazAsaMpanna vyakitamAM narakamAM utpatti thavAyegyeja saMskAra utpanna thAya che. A pramAda paNa tIvra, tIvratara ane tIvratama nA bhedathI aneka prakArane zAstramAM varNave che. je pramAdamAM madhyamakaSAya ane vezyAnA udayarUpa baLanuM jora rahe che te madhyama, madhyamatara Adi bheTavALA hoya che, paraMtu je pramAda alapa-kaSAya ane vezyAnI pariNatinA baLathI viziSTa hoya che, tenA maMda, maMdatara Adi bheda hoya che. vIryantarAya karmanA kSapazamathI utpanna thayelI labdhinuM nAma vIrya che. zakita, sAmarthya ane mahAprANatA e sarva tenA paryAyavAcI zabda che. tenI spaSTarUpathI oLakhANa vASabhanArAcasaMhananavALA tripuSTAdi vAsudevomAM baLavAna siMhAdikanI-vidAraNa-phADI nAkhanArI-kriyA karavA samaye dekhAya che, siMha-AdikanI zaktine paricaya paNa madenmatta hAthInuM jyAre te vidAraNa kare che, tyAre jANI zakAya che. vIryanuM atizaya te ja vIryavizeSa che. tenAthI paNa kamabaMdhamAM vizeSatA Ave che. e vIryavizeSa paNa adhimAtra AdinA bhedathI pUrva-pramANe aneka bhedevALe che. jevI rIte mahAprANatAprabalazakti-mAM adhimAtra Adi bhedanI prarUpaNArUpa utkarSa jANI zakAya che tevA prakArane utkarSa maMdaprANatAmAM heya nahi. adhikaraNa, Asava AdinA AdhAranuM nAma che. jenA vaDe AtmA durgatirUpa sthAnanuM pAtra bane che, evA adhikaraNavizeSathI paNa karmonA baMdhamAM vizeSatA Ave zrI vipAka sUtra Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. prANI, jIva ane ajIvAne viSaya karIne tIvra dibhAvA dvArA pravRtti karyAM kare che, arthAta-adhikaraNanA be bheda che-(1) eka jIvAdhikaraNa, (2) ane khIjo ajIvAdhikaraNa, e anta adhikaraNa tIvra dibhAvasaMpanna vyakitanA viSayabhUta thaIne sAMparAyikaka kha dhanu' nimitta thAya che, tethI ja e banne jIva ane ajIva, temane Azraya karIne pravRtti karanArA jIva mATe durgatipaMthanuM nimitta hAvAthI adhikaraNa zabda dvArA kahevAmAM AvyA che ajIva ne bhAvA -kAI paNa prANI heAya te jIvane nimitta laIne athavA nimitta laine ja tIvrAdibhAvAthI yukta thai kriyA cAlu kare che. e apekSAthI te tannimittaka sAmparayika Asravanu baMdhaka thAya che. sAmparAyika AsavamAM e banne (jIva-ajIva ) yathAyeAgyarUpathI jIvanI pratyeka pravRttimAM nimittabhUta athavA viSayabhUta thAya che. nimitta hAvAthI e bannene sAMyarAyika AsravanA adhikaraNa kahevAmAM Ave che. (1) jIvane viSaya karIne ja sAmparAyika Asatra thAya che te jIvAdhikaraNa, ane jIvane nimitta laine je sAMparAyika Asrava thAya che te ajIvAdhikaraNa che, dravya ane bhAva nA bhedathI e jIvAdhikaraNa nA e prakAra che. chena, bhedana Adi dravyarUpa adhikaraNa che, arthAt jIvanuM chedana, bhedana Adi karavuM je dravyazastra che te dravyAdhikaraNa che. tenA paNa laukika ane lokottara e be bheda che. kuThAra Adi lekamAM zasrarUpathI prasiddha hAvAthI te laukikazastra kahevAya che te ekaja bhedavALu che. lokottarazatru, dahana, viSa, lavaNu, sneha, kSAra, amla tathA anupayukata-vivekahIna vyakitanA mana. vacana ane kAyAnA bhedathI nava prakAranA bhedavALuM che. kuThArAdika laukika zastra 1, dahanAdi lokottara zastra nava prakAranuM, e pramANe dasa prakAranuM zastra che. leAkeAttara zastra emane eTalA mATe kahyuM che ke je pramANe kuThAra, talavAra Adi dravya, lAkamAM "zastra" A nAmathI prasiddha che te pramANe e dahana karavuM-khALavuM Adi kriyA zasrarUpathI prasiddha nathI, te mATe tene leAkeAttara zastra kahe che. jIva, A dravyarUpa adhikaraNane jIva ane ajIva upara prayAga karavAthI sAmparAyika karmanA adha kare che hAtha, paga, ane grIvA-garadana Adine kuThAra AdithI kApavuM te chedana che. sacetana vRkSa Adine agnithI khALavuM te dahana che. viSa-jhera ApIne kAine mAravuM, khAra nAMkhI-vakherI pRthivIkAya Adi jIvAnA upaghAta karavA, ghI-tela AdithI jIvAnA vidhAta karaveA, kSAra-rAkha vaDe karI tamAma cAmaDI ane mAMsa vagere kApavuM, AranAla-kAMjI Adi Amla-khATI cIjo vaDe pRthivIkAya Adi jIvAno upaghAta karavA, te samasta laukika ane leAkAttarika dravya-zastra sAMpAyika karmabaMdhanuM kAraNa che. e pramANe anupayuta-upayega vinAnI vyakitanI mAsika, vAcika ane kAyika kriyA ane pravRtti paNa peAtAnA Azrita jIvane karmabaMdhanuM kAraNa thAya che. AtmAnA tIvra, tIvratara Adi je bhAva che te bhAvAdhikaraNa che. A bhAvAdhikaraNathI saMmilita jIva ane ajIvane nimitta karIne sAMparAyika karmonA baMdha zrI vipAka sUtra 6 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. A bhAvAdhikaraNa 108 ekase ATha prakAranA che, te A prakAre jANavA joie. A bhAvAdhikaraNarUpa jIvAdhikaraNa sakSeSathI traNa prakAranA che--(1) saraMbha, (2) samAraMbha, (3) Ara bhatenA, traNa yegA-maneyAga, vacanayoga ane kAyayoganA bhedathI nava bheda, tene kRta, kArita ane anumedanA, A traNathIzutAM sattAvIsa 27, ane tene krodha, mAna, mAyA ane lela, A cAra kaSAyethI guNatAM 108 prakAra-bhedo thAya che. hiMsAdika kArya karavAnA saMkalpa--vicAra karavA te saMrabha, te kAnI sAmagrInuM Ayojana-ekatrita karavuM te, athavA jIvAne saMtApa pahoMcADavA-- kaSTa devuM te samArabha, ane prANIne vadha--hiMsA karavI te Arabha che. kahevu che ke:" saMrambhaH saMkalpaH paritApanayA bhavet samArambhaH / prANivadhastvArambhaH trividho yogastato jJeyaH // " '' / / " bhAvA --manathI saMrabha karavA, manathI samAraMbha karavA, manathI AraMbha karavA; vacanathI saMraMbha karave, vacanathI samAraMbha karavA, vacanathI AraMbha karavA; kAyathI saMrabha karavA, kAyathI samAra Mbha karavA, ane kAyathI Ara Mbha karavA; A prakAre sarabha AdinA, yogAnI sAthe nava bhe thAya che. eja prakAre manathI sarabhara karAvavA' Adi nava bheda, ane manathI sarabha karavAnI anumAdanA karavI' Adi nava bheda, A aDhAra bhedA thAya che. badhA bhede maLIne satyAvIsa bhedo thAya che. eja satyAvIza bheda khIjA prakAre A rIte samajavA joie--manathI svayaM saMrabha karavA, manathI khIjA pAse saraMbha karAvavA, manathI sarabha karavAvALAne anumedana ApavuM, tathA vacanathI saraMbha karavA, karAvavA, ane anumAdana ApavuM, temaja kAyAthI sarabha karavA, karAvavA, anumAdana ApavuM, e pramANe 9 nava bheda eka saMrabhanA thAya che, e pramANe samAraMbha ane ArbhanA paNa yAgo dvArA 18 aDhAra bheda thAya che. tethI prathamanAM nava--9 ane khIjA 18 aDhAra, e pramANe satyAvIza bhaTTa thAya che. je vyakita manathI svayaM saraMbha kare che te kAI paNa jAyanA AvezathI ja zrI vipAka sUtra no Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che, te vinA te thatuM nathI. eTalA mATe manathI athavA te vacanathI koI paNa gathI saMraMbhAdi karavA samaye dha Adi cAra kaSAmAMthI keI eka kaSAyane saddabhAva hovAthI A bhAvAdhikaraNanA eka ATha (108) bheda thAya che. A pramANe jIvAdhikaraNane prasaMga ahIM sudhI kahyo che. have ajavAdhikaraNa saMkSepathI kahe che - A ajIvAdhikaraNa saMkSepathI cAra prakAranuM che- (1) nirvatanAdhikaraNa, (2) nikSepAdhikaraNa, (3) saMgAdhikaraNa ane (4) nisargAdhikaraNa. prANa, ajIva-viSayaka A cAra adhikAraNene karatAM karatAM rAga-dveSathI saMpanna thaIne sAMparAyika karmane baMdha kare che. (1) nirvattAdhikaraNa-nivartana arthAt racanAnA viSayabhUta ajIva dravyanAM je saMsthAna Adika che te nirvanA che. nirvattane nAma racanAnuM che. racanArUpa adhikaraNaja nirvarsanAdhikaraNa kahevAya che. mUlaguNa-nirvanA ane uttaraguNa-nirvanA, A pramANe nivRttanAnA be bheda che. "mUruM pANI pujaya mULa, mUtramArgha saMsthAnA : pU " arthAta-mUlarUpa guNa tenuM nAma mUlaguNa che. ahIM Adina je saMsthAne che te mUlaguNanuM vAcya che. te nirva7nAnuM adhikaraNa hovAthI mUlaguNa-nirva7nAyikaraNa kahevAya che. racanAnA viSayabhUta thayela A mUlaguNa, karmabaMdhane adhikaraNa thAya che. odArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kAmaNa, e padgalika pAMca zarIranAM AkAra pita-pitAnI vargaNArUpa gya dravyathI racAya che, e AkAraja karmabaMdhanuM kAraNa hevAthI prathama samayathI laIne mUlaguNanirvastanAnA adhikaraNarUpa thAya che. audArika zarIramAM hAtha-paga Adi aMgenI, ane aMgulI vagere upAMgonI zuddhi karavI. kAna Adi-avayane vIMdhavuM, zarIranA AkArane racanAvizeSa kare te dArikazarIranI uttaraguNanirvanA che. vaikriyazarIranA aMga, upAMga, keza, dAMta ane nakha AdinI je racanA te vaikriyazarIranI uttaraguNa-nirvattanA che. e ja pramANe AhArakazarIramAM je aMga-upAMga AdinI racanA che te paNa uttaraguNa-nivartAnA che. tejasa ane kAmaNa zarIramAM uttaraguNanirvattanA saMbhAvita nathI, kAraNa ke ahIM aMga ane upAMgonI racanA nathI. e pramANe vacanavagaNa ane mane vargaNAthI nipAdita mana ane vacana paNa AkAravizeSa che, te kAraNathI e mUlaguNa-nirvartAnAdhikaraNa ja che. uttaraguNa-nirvirtAnAdhikaraNatA temAM AvatI nathI, kAraNa ke uttaraguNa-nirvastRnAne saMbaMdha aMga-upAMga Adi sAthe che. prANu ane apAna (vAsa)nA vaNAyegya muddagaladravyathI niSpanna urasa ane ni:zvAsarUpa AkAra paNa mUlaguNanirvanA che. zvAsorasamAM paNa uttaraguNanirvartanArUpatA eTalA mATe saMbhavita nathI ke tyAM aMga-upAMgAdikano abhAva che. Ane bhAva e ke zarIra, mana ane zvAsanI racanA thavI te mUlaguNanirvanA che. uttara zrI vipAka sUtra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNanirvattAdhikaraNa-kASThakarma, pustakarma ane citrakarma Adi che, arthAt kASTha, mATI AdithI citra vagerenI racanA karavI te uttaraguNanirvanA che. kASThathI ratha, putalI AdinuM banAvavuM te kASTakama che, mATI AdithI strI-puruSa AdinA citrAmaNa (AkRti) banAvavI te pustaka che, pheTa vagere banAvavuM te citrakarma che. e pramANe lekhakarma, patracchedyakarma, jalakarma ane bhUkarma Adi samasta citrAmaNa kriyAone uttaraguNanirvAdhikaraNa samajI levuM joIe. talavAra AdimAM je mAravAnI yogyatA che, athavA talavAra AdinI je racanA che, te mUlaguNanirvattanA che. temAM tINatA, ujavaLatA AdinI racanA te uttaraguNanirvastRnA che. (2) nikSepAdhikaraNa A pramANe che -vastune rAkhavAnuM nAma nikSepa che, ajIva padArtha ja rAkhavA egya che, nikSeparUpa je adhikaraNa che te nileSAdhikaraNa che. te cAra prakAranAM che-(1) apratyupekSita-nikSepAdhikaraNa, (2) dubamArjita-nikSe pAdhikaraNa, (3) sahasA-nikSepAdhikaraNa, ane (4) anAga-nileSAdhikaraNa najare barAbara joyA vinA jamIna upara, rAkhavA gya vastra ane pAtrAdika upakaraNane rAkhavuM te apratyupekSita-nikSepAdhikaraNa che (1). sArI rIte joyuM hoya te paNa sArI rIte pUjyA vinA athavA te pUjyA vinAnA sthAna para vastrapAtrAdika rAkhavAM, yatanArahita thaIne kaI paNa vastu rAkhavI te pramAjitanikSepAdhikaraNa che. vastra-patrAdika rAkhavA gya sthAnane ochAmAM ochuM traNa vakhata rajoharaNa vaDe pUjavuM joIe, tyAre te supramArjita thAya che. tema karyA vinA te duprabhAjita che (2). pratilekhanA ane sArI rIte pramArjanA karyA vinA jamIna upara zaktinA abhAvathI sahasA-ekadama vastra-pAtrAdikane rAkhI devuM te sahasA-nikSepAdhikaraNa che (3). atyaMta vismRti taddana bhUlI javuM, tenuM nAma anAbhoga che. jethI karIne eTalI yAdI paNa nathI rahetI ke-mAre A vastra-pAtrAdikane sArI rIte pratilekhanA-paDilehana ane pramArjita karelA sthAna paraja rAkhavAM joIe; tenA dvArA je teno nikSepa karavAmAM Ave che te anAbhoga-nikSepadhikaraNa che, arthAta-kaI paNa vastune egya sthAna para nahi rAkhatAM pratilekhita karyA vinA ane pramAjita karyA vinA game tyAM rAkhI devuM te anAga-nikSepAdhikaraNa che (4) (3) saMgAdhikaraNa-meLavI devuM tenuM nAma athavA te be vastune ekameka karI devuM tenuM nAma saMga che. saMgarUpa je adhikaraNa che te saMyegAdhikaraNa che, tenA paNa be prakAra che-(1) bhakta pAna-saMyegAdhikaraNa, (2) upakaraNa-saMyegAdhikaraNa. azana, khAdya ane svAdyanA bhedathI bhaktanA traNa prakAra che. pAtramAM athavA mukhamAM vyaMjana, goLa, phaLa ane zAka AdinI sAthe bhakta-bhejanane meLavI devuM, athavA bhajanane tenI sAthe ekatrita karI devuM te bhakatasaMgAdhikaraNa che. e pramANe pIvA gya drAkSa, dADama Adine rasa, temaja anya prAsuka pANI, AranAla-kAMjI Adine khAMDa, sAkara ane marI zrI vipAka sUtra Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdinI sAthe pAtramAM athavA mukhamAM meLavI devuM, te pAnasayegAdhikaraNa che, arthAtAhAra pANI Adikane bIjA AhAra-pANI vagerenI sAthe meLavI devuM te bhakatapAnasayeAgAdhikaraNa che. vastra-pAtra Adine lAla, pILA Adi raMgenI sAthe tathA zAbhA mATe tenA eka bhAgane khIjA vastronI sAthe tathA aneka raMgavALA dvArAAnI sAthe joDI devuM te upakaraNa-sa yAgAdhikaraNa che. (4) nisargAdhikaraNa--tyAga karavA ane cheDI devuM tenuM nAma nisarga che, nisargarUpa adhikaraNanuM nAma nisargAdhikaraNa che, ane te traNa prakAranA che, (1) kAyanisargAdhikaraNa, (2) vAnisargAdhikaraNa, (3) ane manAnisargAdhikaraNa audArika Adi zarIrane avidhithI tyAga karavA zastra AdithI ghAta karIne tyAga karavA, agnimAM paDIne khaLI maravuM, pANImAM DUbIne maraNa pAmavuM, gaLAmAM phAMsI nAMkhI pAtAnI hatyA karavI-vagere lAviruddha apamRtyunA akAraNe thI peAtAnA zarIraneA nAza karavA, te kAyanisargAdhikaraNa che 1. vacananI mAThI pravRtti karavI, khIjA mANasAne hiMsAdika pApakama karavAnA upadeza ApI preraNA karavI te vAGUnisargAdhikaraNa che 2. mAnasika mATI pravRttinuM nAma manenisargAdhikaraNa che 3 ahIM bAhya vyApAranI apekSAthI mana, vacana ane kAyAmAM ajIvAdhikaraNatA kahevAmAM Ave che. jIvAdhikaraNamAM AtmAnA halana-calanarUpa antajaMpAnI apekSAthI mana, vacana ane kAyAnuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. mUlaguNaninAmAM mana, vacana ane kAyAnA AkAramAtranuM grahaNa karyu che . bhAvArtha majIvAdhikaraNanA brekarUpa mUlaguNa ninAmAM, tathA nisargAdhikaraNamAM, ane jIvAdhikaraNanA 108 ekase ATha bhedomAM mana, vacana ane kAyAne grahaNa karavAmAM Avela che, eTalA mATe e pramANe tenA grahaNa karavAthI punarukti doSa AvavAnA prasaMga bane che, A prakAranI je zako thAya che tenA parihAra karavA mATe TIkAkAra kahe che ke evI zakA nahi karavI joie, kAraNa ke ajIvAdhikaraNanA bhedarUpa nisargAdhikaraNumAM mana, vacana ane kAyanA Ahva vyApArane ja grahaNa karavAmAM AvyA che; mana, vacana ane kAyarUpa yoganuM grahaNa karyuM nathI. mananI, vacananI ane kAyAnI bAhya mAThI pravRttineja tyAM svIkAravAmAM-grahaNa karavAmAM AvI che. nivattanAdhikaraNamAM mana, vacana ane kAyAnA AkArane grahaNa karela che. mana, vacana ane kAyAnI pravRttinuM grahaNa nathI jIvAdhikaraNamAM mana, vacana ane kAyarUpa yuga, ke je AtmAnA pradezeAnA halana-calanarUpa antaraMga pariNAma che, tenu grahaNa karyuM che. yAga e zuM che? e viSayanA khulAsA pAchaLa karavAmAM AvyA che. ATha prakAranAM je jJAnAvaraNIya Adi kama che, te sAmparAyika kama che. " je jIva kaSAyathI rahita che tene irSyApathakanA Asrava thAya che, sAmparAyika karmAMnA thatA nathI"- e vAta je prathama kahI che te irSyApatha ka zuM che? e prakAranI jijJAsAnuM samAdhAna karavA mATe TIkAkAra kahe che ke: " phaLamuM co= AgamAnusAriNI gatiH sava panthAH mArgaH praveze yasya karmaNaH, tadIyapatham " AgamanI vidhipramANe je gamana thAya che te kharyA che. te iryAM je karmanA Agamanane zrI vipAka sUtra 10 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAge che te Ipathakama che. IpathakamanA AvavAmAM je Iyane kAraNarUpa kahela te kevaLa umalakSaNa mAtra che, arthAta IyapathakarmanA Asava kevaLa vegathI ja thAya che, kaSAyathI nahi. te yegI IcachA mujaba cAle athavA to beThA rahe te paNa tene traNa samayanI sthitivALe IryApakarmanA Asrava lAgaze ja, paNa sAmparAyika karmano Asrava lAgaze mahi; ane tene ja baMdha thaze. akaSAyI-jene kaSAyane udaya nathI evA-jI be prakAranA hoya che-(1) eka saragI, ane (2) bIje vItarAgI. upazAnta-guNasthAnavALA, kSINamehaguNa-sthAnavALA ane kevalI, e traNa ja sarvathA kaSAyathI rahita che, kAraNa ke kaSAyane udaya dazamAM guNasthAna sudhI ja hoya che, paNa AgaLanA guNasthAnamAM thatA nathI. saragI jIva che ke saMjavalana kaSAyayukata paNa hoya che, te paNa jene tene udaya nathI te jIva paNa tenA udayAbhAvanI apekSAthI kaSAyarahita ja mAnavAmAM Avela che. sAmparAyika ane chapatha-karmane baMdha ne niyamathI viziSTa ja hoya che, arthAta-sAmparAyika karmane baMdha kaSAyasahita jIvAne hovAthI temAM sthitibaMdha ane anubhAgabaMdha vizeSa prakAranA hoya che, paraMtuIyapatha karmanA AsavamAM kaSAyane sarvathA abhAva hiAvAthI sthiti ane anubhAgabaMdha thato nathI, kevala pratibaMdha ane pradezabaMdha ja thAya che. A banne prakAranA karmonuM je pariNAma ane phaLa che tenuM nAma vipAka che. e vipAka udaya ane vedanA e pramANe be prakAra che. udayAvalikAmAM kame praveza thaIne sthitine pUrI karIne phaLa Ape che te udaya che. rasAnubhavanuM nAma vedanA che. udaya ane vedanA avasthArUpa vipAkavALA karma AtmAne pIDA ane anugraharUpa phaLa ApIne khAdhelA khorAkanA vikata paripAkanI peThe pachIthI chuTI jAya che, arthAt AtmAthI dUra thaI jAya che. pitAnI sthiti pUrI thavAthI pharIne tyAM sthiratA karatA nathI. kahevAne Azaya e che ke vipAkathI karmonI nirjarA thAya che-kamane thoDA thoDA aMzarUpathI AtmAnA pradeza sAthenA sambandhane virada thAya che. nirjarA ane mokSamAM e ja bhinnatA che ke saMcita karmone gheADe nAza thave te nirjara, ane tene sarvathA nAza the te mekSa che. vipAkajA ane avipAkajAnA bhedathI nirjarAnA be prakAra mAnavAmAM Ave che. udayanuM nAma vipAka ane udIraNAnuM nAma avipAka che. sthiti pUrNa karyA vinA karelA karmo je phaLa Ape tenuM nAma udIraNa che. saMsArasAgaramAM anAdi kALathI gothAM khAnAra AtmAnI sAthe kSIra-nIra-pramANe saMbaMdhamAM AvelAM zubha ane azubha kamene yathAyegya rIte pitAnA samaya upara prApta phaLanA upagathI sthitine kSaya thatAM je AtmAthI tenI nivRtti thaI jAya che te vipAkajA nirjarA che. je karmane udayakALa AvyuM na hoya te karmane opaddhamikanakriyA-vizeSanA prabhAvathI udayamAM lAvIne khapAvI devuM tenuM nAma avipAkajA nirbhara che. jevI rIte AMbA tathA panasanI DALImAM lAgeluM phaLa te pitAnA samaya para pAkIne TuTI jAya che, tenI mAphaka vipAkajA nirbhara che. tenAthI AtmAnuM ke prakAre hita thatuM nathI. je phaLano vipAkakALa prApta zrI vipAka sUtra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI thaze ane DAlI uparathI teDIne tene ghAsamAM rAkhyuM, te samaya pahelAM paNa pAkI jAya che, tenI mAphaka avipAkajA nijare che. A nirjarA tapazcaryA Adi dvArA sAdhya thayA kare che, ane te vaDe karIne Atma-kalyANane mArga hAthamAM Ave che. jevI rIte vipAka e nirjarAnuM kAraNa hoya che, te pramANe tapa paNa nirjarAnuM kAraNa thAya che. A pramANe nija be prakAre che. karmanuM ja pariNAma te nirjarA che. e apekSAthI nirjarA paNa vipAka che. e vyapadeza thAya che. e abhiprAyathI paNa vipAka abuddhipUrva ane kuzalamULanA bhedathI be prakAranuM mAnavAmAM Ave che. "meM zaTayAma"--huM karmonI nijara karUM ...A prakAranI buddhithI prerita thaIne je karmonI nirjarA karavAmAM pravRtti kare che tenuM te pariNAma- vipAka buddhipUrva che. kAraNa ke "zuddhiA pUrvA thaya ja guddhipUva' je vipAkanA pahelAM "kamanI nirjarA karUM-A prakAranI buddhi thAya che, te buddhiparva mAnavAmAM Ave che. AnuM bIjuM nAma kuzalamULa che. A prakAranI buddhi je pariNAmanA pUrvamAM nathI thaI te abuddhipUrva-pariNAma che. jJAnAvaraNIya Adi karmonuM je Atmika guNene AvaraNa karavA rU5 phaLa che te jyAre pitAnA samaya upara naraka, tiryaca, manuSya ane deva paryAyamAM paripakava thaIne udaya Ave che tyAre te potAnI sthiti pUrI thatAM avazya nirjarita thaI jAya che-kharI jAya che, te abuddhipUrva vipAka che. kAraNa ke e vipAka- rUpa karmanI nirjarA buddhipUrvaka nathI thaI, paraMtu pitAnA samaya anusAra ja thaI che, tethI te AtmahitasAdhaka nathI, paNa saMsArAnubaMdhI ja che. je karmone vipAka bAra prakAranA tapanI ArAdhanAthI, athavA bAvIza prakAranA pariSahene jItavAthI thAya che te buddhipUrvaka hoya che, tethI AmAnuM kalyANa thAya che, ane te je samaye samasta karmone layasvarUpa thAya che te samaye muktinuM sAkSAtkAraNa thAya che. A pramANe nirjarArUpa vipAkamAM mukita tarapha sAkSAtkAraNatA siddha che. e pramANe jainasiddhAMta kahe che, temAM kaI prakArane virodha nathI. e vipAkanuM pratipAdana karavuM te ja A zAstrane mukhya uddeza che, eTalA mATe vipAkanuM pratipAdaka hovAthI A sUtra paNa "vipavRita" e nAmathI prasiddhakaTimAM AvyuM che. udaya ane vedanAthI vipAkanA be prakAra prathama varNavelA che. temAMthI A zAstramAM azubha ane zubha karmonAM phaLabhUta vedanArUpa vipAkanuM varNana karavAmAM Avaze. e vedanArUpa vipAkanA paNa duHkha ane sukhanA bhedathI be prakAra che. eTalA mATe du:khavipAka ane sukhavipAka e nAmathI A zAstra be vibhAgamAM vaheMcAkheluM che. prathama vibhAgamAM daza adhyayana che. temAMthI prathama adhyayananuM varNana karatAM satrakAra A prathama sUtranuM kathana kare che-"te ? ityAdi. zrI vipAka sUtra 12 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMpAnagarIkA varNana (tejo mALa tejo samai jaMpa nAmaMjarI sthA) te kALa ane te samayamAM artha-avasarpiNI kALanA cothA ArAne viSe campA nAmanI eka nagarI hatI. bhUtakAlika "olyA" kriyApadane praga e vAtanuM lakSya rAkhIne karelo che ke je pramANe te caMpAnagarI cothA ArAmAM Rddhi AdithI saMpanna hatI, tevI sudharmA svAmInA samayamAM rahI na hatI. caMpA nagarI to hAlamAM paNa che. paraMtu pahelAM jevI nathI. (vAgo) tenuM savistara varNana pAtika sUtramAM "rthIimiyama muthapanAvavA " ItyAdi che. (3) temAM uMcA uMcA mahela hatA, ane te nagarI mANasothI bharapUra hatI. (timatA) svacaka-paracakrane tyAM bhaya na hate. (saddha) dhana, dhAnya ane vaibhavathI te paripUrNa hatI. (muphacanagALavayA) tyAMnA dareka mANase AnaMdamAM magna rahetA hatA, bIjA dezamAMthI AvelA mANase A nagarImAM kaI vastu vinA duHkha pAmatA nahi, ane te paNa hamezAM praphullita manathI rahetA hatA; kAraNa ke ahIM jIvana-nirvAhanI tamAma sAdhana-sAmagrI vizeSa pramANamAM bahuja sulabha hatI. A nagarImAM evuM keI paNa sthAna na hatuM ke jyAM mANasonI vastI na hAya. pUrNabhadra udyAnakA varNana (tatya NaM caMpAe NayarIe bahiyA uttarapurathime disIbhAe puNNabhadde ceie hatyA) A caMpAnagarInI bahAra IzAnakezumAM eka pUrNabhadra nAmane bahu ja prAcIna bagIce hate. (3urgo) tenuM varNana paNa aupapAtika sUtramAM 'virUpa triputipavg ItyAdi pade vaDe karyuM che. A udyAna bahu lAMbA samayane banela che. (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ajjamuhamme NAma aNagAre jAisaMpaNNe kulasaMpaNNe, vaNNao, cauddasapucI caunANovagae paMcahi aNagArasaehiM saddhi saMparibuDe puvvANupuci caramANe jAva jeNeva puNNabhadde ceie tevA savAra savAra gaNapati gAva vi ) eka samayanI vAta che ke bhagavAna mahAvIranA ziSya zrI AryasudharmA svAmI te avasarpiNI kALanA te thA ArAmAM tIrthakarenI paraMparAthI vihAra karatA te udyAna-bagIcAmAM pitAnA 500 ziSya sahita zrI vipAka sUtra 13 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padhAryA che. te kevA hatA ? te kahe che:-jAtisa Mpanna hatA jenA mAtRpakSa vizuddha hateA, kuLasa panna hatA-jenA pitRpakSa nirmala hatA. zAstromAM tenuM varNana A pramANe Ave che vasaMpaLe niLayarsa paLe, chApavaso, gauvatI, teyasI, varcasI, nasaMsI, niyomALamAyAjore, nInivAsAmaLamaniqmuva, ityAdi, te A sudharmAMsvAmI aNugAra khelayukata, vinayasaMpanna tathA lAdhavaguviziSTa hatA, dravya ane bhAvanI apekSA lAghava e prakAranuM che. bahuja thADI upadhi-upakaraNa rAkhavuM te dravyanI apekSAe lAdhavaguNu che. traNa gauravathI rahita thavuM te bhAvanI apekSAe lAdhavaguNa che. tapazcaryAM AdinA prabhAvathI je teja pragaTa thAya che te eja, tathA tejolezyAthI utpanna zArIrika prakAza te teja kahevAya che, zrIsudharmAM svAmIe atrethI samanvita hatA, eTale AjasvI ane tejasvI hatA, vacasvI hatA--temanA vacanA 52 tamAma prANionA yamAM sneha hatA, kAraNa ke temanA te vacanAthI saunuM sadA hita thatuM hatuM, koipaNa vakhata te sAvadha vacana khelatA nahi. te yazasvI hatA temanuM yaza satra prasiddha hatuM. te munirAje phaidha, mAna, mAyA ane lAlane sarvathA jItI lIdhA hatA. temane jIvana upara mAha ke maraNa prati laya na hateA, jIvana ane maraNa prati temanA hRdayamAM hamezAM samabhAva hatA. te jIvatAMsI na hatA ane maraNAMsI paNa na hatA. te agiyAra aga ane cauda pUrvInAM jJAna dharAvanAra, tathA matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, ane sana:paryaMcajJAna, e cAra jJAnAthI suAbhita hatA. sudharmasvAmikA varNana te udyAnamAM padhArIne munikalpa anusAra avagraha-AjJA laine utaryAM, ane tapasacamathI peAtAnA AtmAne bhAvita karatA thakA vicaravA lAgyA. (pariyA nivA) caMpAnagarInA nivAsI janAne 'sudharmAM svAmI A udyAnamAM padhAyA che" tevA khabara maLyA ke eTalAmAM pariSada (mANasAnA samudAya) temana vaMdanA temaja temanAthI dha' sAMbhaLavA mATe bahuja umagathI potAnA sthAnathI prayANa karIne te udyAnamAM pAMca prakAranA abhigama-pUrvIka ekatra thai. sudharmAMsvAmIe AvelI A pariSadane dhadezanA ApI. (dharmAM sauthA nizamma nAmetra phinni pAipsUyA tAmetra vitti vicA) dhama sAMbhaLIne te pariSada potapotAnA sthAne gaI. bhAvA--avarsa paNI kALanA cAthA ArAmAM caMpA nAmanI eka nagarI hatI, je peAtAnI anupama kAMti ane prabhAvathI prasiddha hatI. jemAM AkAzanA spa karatA hoya tevA mATA meATA sundara mahela ane makAna anelAM hatAM. tyAMnI janatA tamAma prakArathI sapanna ane sukhI hatI. zAMtinuM jayAM ekachatra rAjya hatu. jemAM mANusa-vastI vinAnuM kAI paNa sthAna khAlI na hatu. tamAma prakAthI A nagarI sukhI ane lakSmIthI harI-bharI hatI. te nagarInI bahAra IzAna phANamAM eka bahuja prAcIna pUrNabhadra nAmanA manahara udyAna ( khagIcA ) hatu, je udyAna zrI vipAka sUtra 14 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( bagIco) jenAra mANasanA manane pitAnI tarapha AkarSaNa karatuM hatuM. jyAM che tuo nagarInI prajAne sarva prakAre sukha ane zAMti ApatI hatI. eka samayanI vAta che ke grAmAnugrAma vihAra karatA zrI sudharmAsvAmI ke je aneka guNa-gaNethI zobhatA, zAMta, dAMta, ane cauda pUrvanA dhAraNa karanAra hatA. teo te udyAnamAM pitAnA pAMcase ziSya sahita padhAryA. nagaranivAsIone je vakhate A udyAnamAM sudharmA svAmInA padhAravAnI khabara paDI teja vakhate nagarInA tamAma mANase temane vaMdana, darzana ane temanA pAsethI dharmazravaNa karavAnA nimittathI bahuja utkaMThAthI tyAM gayA. sudharmA svAmIe dharmane upadeza Ape, upadeza sAMbhaLI te sau pitapatAnA sthAna para gayA. (sU0 1) jabUsvAmIkA varNana te ja ItyAdi. __ (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ajjamuhammassa aMtevAsI ajjajaMbU NAmaM aNagAre) te kALamAM ane te samayamAM Arya sudharmA svAmInA ziSya zrI jaMbU svAmI hatA. temanA zarIranI uMcAI sAta hAtha hatI. bhagavatI sUtramAM prathama gaNadhara zrI gautama svAmInuM je pramANe varNana karyuM che. te pramANe jaMbU svAmInuM varNana samajavuM joIe. sUtramAM "nA" e pada "samasaTALaui , verisaranaaraaysNghynne, kaNagapulaganighasapamhagore, uggatave, dittatave, tattatave, mahAtave, urAle, ghore, ghoravvae, ghoraguNe, ghoratavassI, ghoravaMbhaceravAsI, ucchUDhasarIre saMkhittaviulateulesse, uDdajANU, ahosire, kayaMjalipuDe, ukkuDAsaNe' A sarva vizeSanA sUcaka che. te sarvano artha A pramANe che-te Arya jammusvAmI aNagAra samacaturasmasaMsthAnaviziSTa hatA. hAtha, paga tathA upara ane nIcenA zarIrane keIpaNa bhAga pitAnA pramANathI jUnAdhika na hoya te samacaturaasaMsthAna kahevAya che. cha saMsthAnomAM e prathama saMsthAna che. vajatrASabhanArAcasaMhananathI te yukta hatA. Aju-bAju bane tarapha je markaTabaMdha tenuM nAma nArAja che, tenA upara viSTanapaTTakanI AkRti jevuM je hADakuM hoya che te RSabha che, ane hADakAone majabUta karavA mATe kIla-khIlA jevA hADakAnuM nAma vaja che. A saMhanAmAM vA samAna hADakAM, vA samAna veSTana-AcchAdAna ane vajI samAna khIlIo hoya che. e sauthI uttama prakAranA zarIranA bAMdhA che. temAM AjubAjunA ane hADakAM parasparamAM zrI vipAka sUtra 15 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDAelAM rahe che. e bannene ArapAra joDanarI vajA khIlI hAya che. tenuM zArIrika saundarya paNa senAnA aMdaranA bhAgane kaseATI para kasatAM je rekhA dekhAya che tenA samAna adhika ujjavala ane kamalanA kesara tulya camakatu e pramANe gaurava nuM hatuM. e banne vastu pItavarNa ane gauravaja hAya che. jevI temAM bahuja krAMti rahe che, e pramANe jammU svAmInuM zarIra paNa adhika tejasvI ane prakAzamAna hatuM. atizaya amAM paNa puja zabdanA prayoga thAya che. kaseATInA paththara para vAravAra ekaja jagyAe maLelI senAnI rekhAe je pramANe adhikathI adhika, camakatI heya che te pramANe temanuM zarIra paNa vadhAremAM vadhAre camakatu hatu, gauravarNa yukata te zarIra paNa khUba prakAzatuM hatuM. anazana Adi khAra prakAranI tapasyA karavAmAM temanA sananA pariNAma huMmezAM uttarAttara vRddhiyukta rahyA karatA, tathA pAraNAnA divase paNa aneka prakAranA abhigraha te karatA hatA, tethI temanI tapasyAmAM paNa kASTha prakAranI khAmI-uNapa AvatI nahi, tethI te ugratapasvI hatA. tIvra tapAnA karanArA hatA. karmArUpI vananA vinAzaka hAvAthI agni pramANe temanuM tapa adhika prajavalita hatuM, agni je pramANe vanane khALI bhasma karI nAMkhIne AgaLa AgaLa sateja thatA jAya che te pramANe temanI tapazcaryAM paNa karUpI vanane khALavAmAM pradIpta hatI. temanI tapasyAthI jJAnAvaraNIya Adi AThe karmAMnI pratikSaNa nirjarA thatI hatI, te kAraNathI avipAka nirjarAnA adhika rUpamAM dhanika hatA, e vAta spaSTa che. temanI tapazcaryAM vizeSa eva vakhANavA lAyaka hatI. sasaMsArI jIvAnI sAthe temane maitrIbhAva hatA. temaNe pariSahA ane upasage+ para vijaya meLaLyA hatA, kaSAyarUpa zatruonu mana karavAmAM te atizaya dhIra puruSa hatA. kAyara jIvAne kaThina jaNAtA samyaktva ane zIla Adi tratAnA te ArAdhaka hatA. dheAratapasvI hatA. gheArabrahmacArI hatA. prahmaca jevA mahAna vratanuM mana, vacana ane kAyAthI pAlana karanAra hatA. zArIrika zaiAbhA taraph temanuM bilakula lakSa ja na hatuM, zarIranI aMdaraja temaNe teolezyAna gApavI rAkhI hatI, bahAramAM temaNe tene kai sthaLe ane kAi samaye upayoga karyAM na hatA, A lezyAnI prApti jIvAne viziSTa tapasyA dvArAja prApta thAya che. A tejAlezyA aneka ceAjana sudhI kSetrasya vastunA saMhAra karanArI he!ya che. te banne chuTAMglRAne uMce rAkhI natamastaka thaine rahetA hatA. temaNe mastaka-mAthApara AMjalI karI (be hAtha naDelA rAkhI) hatI. te utkaTAsanavALA hatA. je AsanamAM beThaka jamInanA sparza karatI nathI paraMtu anne paganA AdhAre besAya che, tenu nAma utkaTAsana che. tathA je pramANe kAThAramAM rAkheluM anAja Adi jyAM tyAM kharAkha thaIne zrI vipAka sUtra 16 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikharAi na jatAM surakSita rahe che, teja pramANe jenI indriya ane mananI vRtti, dharma ane zukala dhyAnanA khaLathI bahAranA vyApArathI nivRtta thaIne anta`khI banI rahI hatI. e pramANe ugratapasyAvALA, dIptatapavALA, taptatapavALA, mahAtapavALA, udAra-sahu jIvAnI sAthe maitrI rAkhavAvALA,ghAravratavALA, ghAraguNavALA, gheAratapasyAvALA, ghArabrahmacaryavratavALA uDhUMDhazarIravALA, arthAt-zarIranI mamatA nahi karavA vALA, tejalezyAnA saMvaNu karavA vALA, udhvajAnusaMpanna, adhAmastaka-(nIcA mastaka vaDe) yukta, aMjalIsahita ane dhyAnastha thaine saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA thakA birAjamAna hatA. 4 ja te A jaMbUsvAmI azrugAra agiyAramAM aMganA bhAva pUchavAnA abhiprAyathI jyAM zrIsudharmA svAmI birAjamAna hatA tyAM pahoMcyA. te (jammUsvAmI) kevA hatA te kahe che 'nAyama4' prathama nahi jAgrata thayelI te have sAmAnyarUpathI tattvanA nirNaya karavA mATe enI icchA jAgI hatI. nAyama''" pada sAthenA bAva' yAvata zabda nAtamaMAya, khAtatUda, upannazraddha', utpannasaMzayaH, utpannakutUhala:, sNjaatzraddha, saMgAtasaMzaya, saMgAta tUja, samunnaRddha, samutpannavaMzaya, samurapannatUhala ' e bIjA vizeSaNAnA sUcaka che. tenA artha A pramANe che, 'nAtasaMzaya' zrI jakhUsvAmI prathama, bhagavAna dvArA pratipAdita dazama aMga praznavyAkaraNa nAmanA sUtramAM Asrava ane sa MvaranA bhAva zrI sudharmAM svAmI pAse sAMbhaLyA hatA. tenA vipAkanA viSayamAM temane saMzayanI utpatti thai.'khAta' temane jyAre te viSayamAM utkaMThA utpanna thaI tyAre ' mArI zaMkAnuM samAdhAna dharmAcArya pAsethI kevI rIte mane maLaze ? e vAtanI temanA cittamAM utkaMThA jAgI hatI. 'utpannaardU, utpannatAya, utpanna tUM' e pado ke pUkita A 'nAtaRddhaH, nAtasaMcaya:, nAta-nUra " padonA samAna arthanA sUcatranAra jevA dekhAya che, paraMtu sUkSmadraSTithI vicAra karatAM tenA arthamAM bhinnatA che, ane te A pramANe che- 'nAtaajjU, nAtacaya:, khAtara, e pado dvArA zraddhA AdinI temanAmAM jAgRti prakaTa karI che. te kevala sAmAnyarUpathIja karI che ema samajavuM joie. 'utpannathavuM' ityAdi pado dvArA temanAmAM zraddhA, saMzaya, ane kutUDalanI utpatti, vizeSarUpathI karavAmAM AvI che. zraddhA tattvanA nirNuyaviSayaka IcchA jyAre peAtAnA svarUpathI aprakaTa avasthAmAM rahe che, tyAre te sAmAnyarUpathI utpanna thayelI kahevAya che, e pramANe saMzaya ane kutUhalanA 'khAta' ane 'utpanna' e vizeSaNeAmAM paNa e sAmAnya ane vizeSa dharmanI apekSAthI samAdhAna jANI levuM joie. sAmAnyarUpathI utpanna thayelI zraddhA jyAre vizeSarUpamAM prakaTa thAya che tyAre tyAM AgaLa 'utpannazraddhaH ' e padanI sArthakatA samajavI joie. e pramANe " saMgAtazradda, saMkhAtasaMcaya, saMjJAtada' e padeomAM je 'saM' e zabda che te pU`kathita vizeSanI apekSAe paNa adhika vizeSa Adi arthanA dyotaka che. te padma zraddhA, , " zrI vipAka sUtra 17 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sazaya ane kutUhalanA bhinna bhinna vastusvarUpanA nirNayamAM jAgRti pradarzita kare che. tathA "samuddhA , jamunasaMzaya, samunnakUda " e pado paNa zraddhA AdinI utpattimAM sarvathA rUpathI jAgRti prakaTa karanArAM che. "satpanA = sarvathA sagAtA zraddhA cA sa" arthAt sarva prakArathI utpanna thayelI zraddhA jene che te samutpanazraddha, kahevAya che. zaMkA-sUtramAM sauthI prathama "nArA ItyAdika je pado rAkhelAM che te sarvathA vyutkramavALAM che, kAraNa ke jyAM sudhI saMzaya athavA kutUhala nahi thAya tyAM sudhI zraddhA hoi zake ja nahi. eTalA mATe sauthI prathama sUtramAM saMzaya Adine pATha rAkha joIto hato, tyAra pachI zraddhAne. uttara-zaMkA barAbara nathI, kAraNake A prakAranA pAThathI viziSTa arthanI pratIti sUtrakArane karAvavI ISTa che, ane te A prakArathI. e je ke ThIka che ke saMzayAdipUrvakaja zraddhAnI saMgati karavI, to paNa zraddhAmAM saMzaya ane kutUhala-pUrvaktA AvavAthI temAM parasparamAM kArya-kAraNabhAva pradarzita thAya che. praznanA vazathI jijJAsArUpa zraddhA thAya che, jenuM kAraNa saMzaya ane kutuhala hoya che. (1) gAtA gAtasaMcAra, jAtakutUhalaH, (2) utpannazraddhaH, utpannasaMzayaH, utpannakutUhalaH, (3) saMjAtazraddhaH, saMjAtasaMzayaH, saMjAtakutUhala:, (4) samutpannazraddhaH, samutpannasaMzayaH, smutpnnkutuuhlH| ahIM keI A pramANe samAdhAna kare che ke - "nAtazraDha ItyAdi traNa padethI sUtrakAra e vAta puSTa kare che ke jaMbusvAmImAM je sarvaprathama zraddhA, saMzaya ane kutuhala upanna thayAM te avagraha rUpamAM ja thayAM che, IhA, avAya ane dhAraNa rUpathI nahI. "utpannazraddhA ItyAdi traNa padethI e puSTa thAya che ke te zraddhAAdi pachIthI temanAmAM "rA' rUpathI, "caMtizraddhA ItyAdi traNa pado dvArA tyArabAda "savAra" rUpathI ane saMpUrapadmazraddhA ItyAdi pado dvArA te pachI dhAraNA' rUpathI puSTa thAya che. bhAva e che ke-Asava ane saMvaranA vipAkaviSayamAM je temane zraddhA, saMzaya ane kutuhala thayAM che te temane sarvaprathama avagraharUpamAM thayAM che, kAraNa ke sarva- prathama padArthanA avagraharUpa jJAna thAya che. tyAra pachI saMzaya thatAM tenA nirAkaraNa zrI vipAka sUtra 18 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa je prayatnavizeSa-te tarapha DhaLatuM jJAna thAya che te 'hA, pachI avAya--padAnA nizcayasvarUpa jJAna thAya che, ane tyAra bAda dhAraNA, te e saMskAra che, je, te padArthonA jJAnane ahuja kALa sudhI AtmAmAM sthira karIne rAkhe che. * nAta " padathI 'avagraha'nA ahIM AgaLa e vAta paNa ghaTI zake che ke : 'upanna' padathI 'ihA' ne 'saMjJAta " padathI ' avAya ' ne ane 'samupama' padmathI 'dhAraNA 'nA khAdha sUtrakAre jammUsvAmInA Asrava ane saMvaranA viSayamAM utpanna thayelI zraddhA Adi jJAnavizeSamAM karAvyA che. temAM gRhItA --grAhakatA ' punarukita eTalA mATe nathI ke e pUrva-pUrvanI apekSAe uttarAttara vizeSaviSayanA sUcaka thAya che. zrIjammUsvAmIe sudharmAMsvAmInI pAse jaine sudharmAMsvAmIne hAtha joDIne AdakSiNa-pradakSiNApUrvaka traNavAra vaMdanA--namaskAra karyAM. be hAtha joDI tene jamaNA kAnathI laIne mastaka pAse pheravIne DAbA kAna sudhI lai jaIne phrI je mastaka pAse rAkhavAmAM Ave che te AdakSiNa-pradakSiNa che. vandanA zabdanA artha stuti, ane namaskArane artha e hAtha, e paga, eka mastaka, e pAMca agene namAvavuM te, A pramANe vandanA ane namaskAra karIne paryuM pAsanA--sevA karavA lAgyA, sutrantha 'thAvat'zabdathI 'muslamALe, namasamALe, viLAM paMDiDhe, mimudde' e zabdonI paNa ahIM yAjanA thAya che. zrIsudharmAMsvAmInI sevA karatAM karatAM zrIprUsvAmIe pUchyuM ke he bhavrata! dharmanI Adi karavAvALA, tIthaMkara, svayaMsaMbuddha ityAdi vizeSaNethI viziSTa ane siddhigatine prApta karanAra zramaNa bhagavaMta zrImahAvIra prabhue praznavyAkaraNa nAmanA dasamA ganAe bhAva pharamAvyA che, parantu he bhagavan ! agiyAramuM aMga je vipAkazruta, temAM zuM bhAva kahelA che ? A pramANe jammUsvAmIe pUchyuM tyAre zrI sudharmA svAmI kahe che ke-De jammU ! siddhagatine pAmelA zrImahAvIra prabhue agiyAramAM aMga zrIvipAkazrutanA be zrutaskaMdha kahelA che (1) eka du:khavipAka ane (2) bIjo sukhavipaka. jenA anubhava karavAmAM Ave te vipAka che. je zrutaskaMdhamAM du:khane ja vipaka zabdanA vAcya (artha) rUpathI prakaTa karela che, te du:khavipAka che. A zrutaskaMdhanuM nAma du:kharUpa vipAkanA edha karAvanArU hovAthI vuDavA' zrI vipAka sUtra 19 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. bIjA zrutaskaMdhanuM nAma muvidhA che. temAM sukhanu ja vipAkarUpathI varNana karAelu che, tethI karI sukharUpa vipAkanA meAdhaka hAvAthI tenu nAma 'suvi' che. bhAvA sabhA-visarjana thayA pachI zrI jammUsvAmI, jyAM zrIsudharmAMsvAmI birAjamAna hatA tyAM paheAMcIne peAtAnI samAcArI pramANe traNa vAra vaMdanA namaskAra karIne tenA sanmukha besI gayA, esIne vinaya sAthe gurudevane prazna pUchyA ke nhe bhadanta ! bhagavAna mahAvIra prabhue dasamAM aMgamAM Asrava ane saMvara tatvanuM varNana ahu sArI rIte karyuM che. have huM ApanA pAsethI e jANavA icchA karU chuM ke bhagavAne agiyAramAM aMgamAM tenA vipAkanu kevI rIte varNana karyu che ?. suSamAM- svAmIe jammUsvAmIne kahyu ke he jammu ! e agiyAramA bhaMganu bhagavAne be zrutaskaMdharUpamAM varSoMna karyu che, (1) prathamazrutaskaMdhanuM nAma juDavA, bIjA zrutaska dhanu nAma muvivAda che. temAM prathamamAM duHkharUpa vipAkanuM, ane bIjAmAM sukharUpa vipAkanuM, varNana kareluM che. (sU 2 ) jammUsvAmi aura sudharmasvAmikA praznottara damasa aaN maMte ! ityAdi, jammUsvAmI zrIsudharmAMsvAmIne pUche che ke (malla aaN aMte ! mukhyanuMdhasta duvivAvALuM samaje nAva saMpattaLa je maDhe patte ?) he bhadanta! zramaNa bhagavAna mahAvIra ke je Adikara - peAtAnA zAsananI apekSAthI dharmonA prathama pravaka, tIrthaMkara, svayaMsaMbuddha-bIjAnAM upadeza vinA bedha pAmelA A vizeSaNAthI viziSTa ane siddhigati nAmanA sthAnamAM birAjamAna che. te prabhue du:khavipAka nAmanA prathama zrutaska MdhamAM zuM bhAva prarUpita karyAM che ? ahIM 'thAvat padathI 'bhagavatA mahAvIreNa AdikareNa tIrthakareNa svayaMsaMbuddhena siddhigatinAmadheyaM sthAnaM ' ' 4 zrI vipAka sUtra 20 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahI sudhInA padonuM grahaNa thayuM che. (tar La muddampe baLavAre navu-gaLavAra evaM vayAsI - evaM khala jaMbU ! samaNeNaM 3 AigareNaM jAva saMpattaNaM duhavivA - nALa sa aAcaLA rttA ?) A praznanA samAdhAna nimitte zrI sudharmAM svAmI potAnA ziSya zrI jammU svAmIne kahe che -'Adikara' ityAdi vizeSaNethI viziSTa te zramaNa bhagavaMta mahAvIra prabhue du:khavipAka nAmanA zrutaska MdhanA ane spaSTa rUpathI prarUpita karavA mATe dasa adhyayanenI prarUpaNA karI che. (tuM nA) te dasa adhyayana A pramANe che. (miyAputtendriya gamakhya sADhe sarpha naMphIvara soriyatne ya haivattA ya baMglR ya II ) (1) mRgAputra, (2) ujjitaka, (3) abhagna, (4) zakaTa, (5) bRhaspati, (6) nandi, (7) udumbara, (8) zauya datta, (9) devadattA, (10) ajU * bhAvArtha-vipAkanA du:khavipAka ane sukhavipAka e pramANe e bheda prakaTa karyAM che. temAM zrI sudhAM svAmIne jaMbU svAmI e pUchI rahyA che ke-he bhadanta ! prathama du:khavipAka nAmaka zrutaska MdhanA bhAvanI prarUpaNA zuM che ?. tyAre sudharmAsvAmI, e zrutaskaMdhanuM vizeSarUpathI pratipAdana karavA mATe mRgAputrAdi dasa adhyayanA dvArA du:khavipAka nAmaka prathama zrutaskaMdhanA bhAva prakaTa kare che. (s0 3 ) caMdanapAThapa udyAnakA varNana "naphaLa maMte ! ityAdi. (matte!) he bhadanta !(kharU La) yadi (AzareLattisthayaneLa khAva saMpaneLa) Adikara--svazAsananI apekSAe dharmanA Adi pravartaka, tIthaMkara ane siddhigati nAmanA sthAnane prApta thayelA (magaja) bhagavAna (mahAvIreLa) mahAvIra (sudavivAvALuM) du:khavipAka nAmanA prathama zrutaskaMdhanA (vRtta bAvaLA) dasa adhyayana (vAttA) prarUpita karyAM che. (taMJaddA-miyAGatteya bAvacaMT) je mRgAputra adhyayanathI AraMbhIne ajU nAmanA chellA adhyayana sudhI che. temAMthI (maMtte!) he bhagavan ! zrI vipAka sUtra 21 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (huvivApALuM) du:khavipAkanA (pamaAE bAyaLasa) prathama mRgAputra nAmanA adhyayananuM (samaLeLa nA saMpattaLa) Adikara Adi vizeSaNethI viziSTa te zramaNa bhagavAna mahAvIra (je gaTTe vaLatte ?) zuM artha kahyo che ?. (sap O) zrI jammUsvAmIe A pramANe prazna karyAM tyAra pachI (mudrampe gaLAre) te sudharmAM svAmIe jammU aNugAra prati (a vayAsI) A pramANe kahyuM ke:-(baMdhU ! ANaM vattu) he jammU ! tamArA praznane! uttara A pramANe che, sAMbhaLe. (te jAhe" tenuM samAM miyAgAme care dosthA) te avasarpiNI kALanA cothA ArAmAM mRgAgrAma nAmanuM eka nagara hatuM. (vo) opapAtika sUtramAM je pramANe caMpAnagarInu varNana kareluM che, te pramANe A nagarInuM varNana samajI levuM joie. caMpAnagrI je pramANe addabhuta zAbhA Adi guNAthI viziSTa che, te pramANe A nagara paNa pAtAnA anupama saundarya thI yukata che. (taC N miyAgAmasa yasa) A mRgagrAma nAmanA nagaramAM (vidyA) bAhya pradezamAM (uttarapurasthime visImA) uttara ane pUrva dizAnA bhAga-izAna koNa-mAM (caMpAyane LAma chaggAne dosthA) caMdanapAdapa nAmanA eka udyAna-bagIco hatA, te (soya vAgo) AnuM varNana A prakAre jANavuM joIe, (soyanusamidre rame maMtravAse pAsA mirmALakane mite hine) tamAma RtunAM puSpo ane phaLAthI te khagIco haMmezA bharapUra hatA, aneka jAtinA suga Mdhita phUleAthI te suramya ane indranA na Mdanavana pramANe manane Ananda ApanArA, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hatA. (tasya nuM caMpAcavasa vattumAsamA") e caMdanapAipa nAmanA khagIcAnA madhya bhAgamAM (summasa vastra) sudhama nAmanA yakSanu (navAyayane dosthA) eka yakSAyatana hatuM. (cirA nAthuLamadde) pUrNabhadra caityanI pramANe A yakSa yatana paNu bahu prAcIna hatuM. tenA varNanamAM paNa (pUrvapuruSajJaptam) ityAdi aupapAtika sUtramAM kahelA tamAma vizeSaNAne ahiM lagADI devA joie. vijayanRpa aura mRgAdevIkA varNana (tathAM miyAgAme cara) A mRgAgrAmanagaramAM (vinara gAma vRttiprAyA visara ) vijaya nAmanA eka kSatriya rAjA rahetA hatA. (tro) A rAjAnuM varNana paNa aupapAtika sUtramAM varNavelA kUNika rAjA pramANe samajI levuM joie. jema (mA-dimayaMta--mahaMta-maya-maMtra maMdi--sAre) ityAdi. parva tAmAM jevI rIte mahimavAna pata pradhAna mAnavAmAM Ave che, malayAcala jevA zreSTha zrI vipAka sUtra 22 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavAmAM Ave che. meru parvata jevI rIte sarvottama che, ane mahendra-surendra athavA parvatavizeSa jevI rIte mukhya mAnavAmAM Ave che te pramANe A rAjA paNa anya rAjAomAM mukhya ane zreSTha hate. (tasa jI vinaya vijJa ziva maM tevI thA) kSatriya vaMzamAM tilakasvarUpa e vijaya rAjAnI rANInuM nAma mRgAdevI hatuM. (sumAnarLapavA garIba0 vAgo) tenA hAtha-paga bahuja sukamala hatA, tenuM zarIra paNa svarUpanI apekSAe nyUnatArahita ane lakSaNanI apekSAo paripUrNa pAMca indricothI yukta hatuM. papAtika sUtramAM dhAri rANanuM- devInuM jevuM varNana kareluM che tevuM ja varNana mRgAdevInuM samajI levuM joIe. (tarasa vinaca rattiya pura niyA tevI satta, miyApu jAma raNa rothA) te vijaya nAmanA kSatriya rAjAne eka putra hatA, tenuM nAma mRgAputra hatuM. je mRgAdevI thakI utpanna thaye hato. te kuMvara (nA, nAphag, bArUdara, nAgu 2 8 2 vAje 2) janmathI AMdhaLe ane janmathIja mUMge hate, janmathI bahero ane janmathIja bhUla hate. tenA zarIranA avayanI racanA paNa sArI na hatI, kemake tenuM haMDaka saMsthAna hatuM, tenA zarIranI racanAmAM suMdaratA na hatI-najare jotAM game nahi tevI AkRti hatI. je pramANe je je aMgaupAMgenI vyavasthA thavI joIe te prakAranI racanAthI hIna aMga-upAMgonuM thavuM teja haMDaka saMsthAna che. te nAmakarmanA udayathI zarIramAM aMga ane upAMga kaI paNa khAsa AkAra vinAnA rahe che. te vAyunA rogathI pIDita hate. (Natthi NaM tassa dAragassa hatthA vA. pAyA vA. kaNNA vA. acchI vA. NAsA vA) mRgAputrakA varNana te kumArane (putrane) hAtha, paga, kAna, AMkha, nAka kAMI paNa na hatuM. (jeruM te caMtonA sAAiruM gAnirUpe jo) kevala aMga-mastaka, urasthaLa, pRSTa, udara, pITha, be hAtha, be paganA, ane upAMgo-aMganA avayava svarUpa kAna, nAka, AMkha ane AMgaLIonA mAtra cinhaja hatA. 'tay i mA niyAvI te miyApuraM vAra rakSitti mUni ti" A prakAranA te bALakane mRgAdevI, mANasanI najare na paDe evI rIte khAnagI gharanAM nIcenA bhAgamAM rAkhatI hatI, ane " spaNa mattAne nibhALa2 vidAru chAnI rIte bhajana-anna, pANI ApIne sAvadhAnIpUrvaka tenuM pAlana-poSaNa karatI hatI. - bhAvArtha--daza adhyayanamAM mRgAputranAmavALA prathama adhyayanano zuM bhAva che?. A pramANe jabUsvAmIe jyAre prazna pUche tyAre zrI sudhamAM svAmI A zrI vipAka sUtra 23 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayananuM spaSTIkaraNa karatA thakA kahe che ke - mRgAgrAma nAmanuM eka bahuja vizAla ane sundara nagara hatuM. tenA bahAranA bhAgamAM IzAnakeNamAM cha hatuonI zobhAthI vizeSa zobhate caMdanapAdapa nAmano eka ghaNoja prAcIna nandanavana je vistAravALe manahara bagIco hato. tenA madhyabhAgamAM sudharma nAmanA yakSanuM eka nivAsasthAna hatuM. te nagarane amala karanAra kSatriyakulAvartasa vijaya nAmane keI eka rAjA hatA. te ghaNeja pratApI ane rAjAonA samudAyamAM mukhya hatuM. tenI rANInuM nAma mRgAdevI hatuM. te paNa bahuja suMdara ane sukemala aMgavALAM hatAM. rANInA zarIranI suMdaratA evI hatI ke tenA rUpa pAse kAmadevanI strI rati paNa lajajA pAmI jatI hatI. rANIne zarIra, pratyeka aMga upAMgenI paripUrNatAthI yukata hatuM, keIpaNa aMga-upAMgamAM kaI prakAranI nyUnatA na hatI. te rANIne eka putra thaye jenuM nAma mRgAputra hatuM. te bicAro janmathIja AMdhaLA, bahere, mUMge ane laMgaDo hato. te haMDaka saMsthAnavALo hato. tene hAtha, paga Adi aMga ane tenA avayavabhUta koI upAMga na hatAM, mAtra tenI AkRti hatI. te putra vAyunA regavALo hato. mRgAdevI te bALakane lokothI chupAvIne makAnanA nIcenA bhAgamAM rAkhatI hatI, ane tyAM AgaLa khAvA-pIvAnuM ApIne tenuM pAlana piSaNa karatI hatI (su) 4) janmAMdhapurUSakA varNana tatva of ItyAdi. tavya i miyA re te mRgAgrAma nagarane viSe " bApu eka janmathI AMdhaLe ke puruSa rahetuM hatuM. te i goLa sAravu te bIjA keI netravALA puruSanI sahAyatAthI "juga saMgha pabimAra lAkaDInA AdhAre cAlatuM hatuM. cAlatAM cAlatAM "dahiNIse" tenA mAthAnA bAla ekadama vikharAkhelA hatA, ane " mathIjAvazavi on gamANa mAkhIone meTo samUha tenA mAthA upara uDatA hatA, ane tenA sAthe sAthe rastAmAM te samUha paNa jatA, kAraNake tenuM zarIra bahuja meluM hatuM. A prakAranI durdazAvALa te bicAre 'miyA me jayAre jide ja te mRgAgAma nagaramAM ghare ghare "huvahivAI tti jemane vidag dInatApUrvaka-dayA utpanna thAya tevI rIte bhIkha mAgIne pitAne nirvAha karate hato. bhAvArtha-te mRgAgrAma nagaramAM eka janmAMdha mANasa rahete hate. tene sahAya ApanAro eka bhIkhArI mANasa bIje hatuM, te AMdhaLe na hatuM, tethI tenI sahAyatAnA baLathI te pitAnuM tamAma kAma karato hato. te janmAMdha jyAre bhIkha mAMgavA nimitte jyAM-tyAM javA mATe taiyAra thato tyAre te AMkhavALe tene lAkaDI pakaDAvIne laI jato hato. ekadama gaMde rahevAthI durgadhathI kheMcAIne mAkhIonAM TeLAe tenA Asa-pAsa mAthA upara pharyA karatAM hatAM. te gheraghera pitAnI dInatA zrI vipAka sUtra 24 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAhera karIne bhIkha mAMgI-mAMgIne petAnuM gujarAna calAvato hato. (sU. 5) bhagavAn kA samavasaraNa kA varNana 'te" zAhe ' ityAdi. teAM jANe" te" samA~' te kAla ane te samayane viSe samaje maLavuM mahAvIre nAva sauri zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvatu samavastRta thayA. ahIM 'cAvat' zabdathI khIjA vizeSaNAnuM grahaNa thaeluM che, jema pujvALupuSvi mALe gAmajInAmaM TUDaJamALe suda-muddeLa vimAne ' ityAdi. arthAt tIrthaMkarAcita vihAra karavAnI paddhati pramANe eka gAmathI khI gAmamAM vicaratA thakA sukhazAntipUrvaka ahIM AvyA. (sida vicA) te nagaranA prajA vijayanAmaka rAjAkA bhagavAnakA darzanake liye jAnA " janAnA samudAya zrImahAvIra prabhune vaMdanA karavA temaja dhama dezanA sAMbhaLavAne mATe te sthaLe ekatrita thayA. 'tadI te vinam vRttipuramItte hAj jUde samAne pachIthI te vijaya nAmanA rAjAne khakhara paDI ke zramaNu bhagavAn mahAvIra pUrvAnupUrvI thI grAmAnugrAma vihAra karatA-karatA A nRgAgrAma nagaranA bahAra caMdanapA pa nAmanA agIcAmAM sAdhu-samAcArI anusAra avagraha laine tapa ane saMyamathI peAtAnA AtmAne bhAvita karatA thakA vicare che, tyAre bA naLa tathA ni je pramANe kUNika rAjA bahuja ThATha-mAThathI prabhunI vaMdanA ane dharmAM zravaNu karavAnI icchAthI nIkaLyA hatA te pramANe A vijaya nAmanA kSatriya rAjA paNa bhagavAnanI vaMdanA karavA mATe mATA ThATha-mAThathI nIkanyA, arthAt bhagavAnanA padhAravAnI vAta sAMbhaLatAMja rAjAnuM citta apUrva AnaMdathI bharAI gayuM. hRdayamAM apUrva utsAha hatA. zrI vipAka sUtra 25 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhunA darzana, vandana ane temanA pAsethI dharma sAMbhaLavAnI tIvra lAlasA aMta:karaNamAM vadhavA lAgI. cittamAM gheADI paNa udAsInatA na hatI. prabhunI taraphaja temanI vicAra dhArAnA pravAha avicchinna vahetA hatA. tenuM mana ekadama rAjakAjanI cintAthI nivRtti pAmIne apUrva hAllAsathI yukata thai parama zAMtinA anubhava karI rahyuM hatuM. harSoMnA AvegamAM rAjAnuM hRdaya bharAi gayuM hatuM. rAjAe snAna karyuM ane kAgaDA Adi prANIone mATe anna devA rUpa likama karyuM. rAtrImAM mAThAM svapna thayAM hoya tenA doSAnI nivRtti mATe kautuka-maSItilakAdi, maMgala-dadhi, akSata (cAkhA) AdinuM dhAraNarUpa prAyazcitta karyuM, ane sabhAmAM javA yogya sundara bahu mUlyavAna vastra, tathA tadna AchA bhAravALA chatAM mUlyamAM adhika evA alakAra paheryAM. tamAma prakArathI sajAyamAna thaIne eka suMdara gajarAja (hAthI) para svArI karI. te samaye rAjAnA mastaka para koraTanA puSponI mAlAthI zAbhatu chatra, pAtAnA tejathI sUryanA tejanuM nivAraNa karatu camakI rahyuM hatuM. AjI-khAjI anne tarapha zara RtunA vAdaLa samAna zubhra-ujajavala e cAmara DhaLI rahetAM hatAM. jonArAne a samaye rAjA sAkSAt kubera jevA dekhAtA hatA. indra-samAna vizeSa prakAranI saMpattithI yukata e rAjA peAtAnI caturagiNI gheADA, hAthI, ratha ane pAyadlathI samanvita senA sahita je tarapha caMdanapAdapa nAmanA bagIcA hato te tarapha javA mATe cAlatA thayA. te rAjAnA AgaLa meTA-moTA gheADAo para svAra thayelA rakSakeA cAlatA hatA. ane tarapha diggaja jevA madeAnmatta gajarAja, pAchaLanA bhAgamAM rathAnA samUha, AgaLa-AgaLa ATha-AThe magaLa tenA mAne maMgaLamaya banAvIne cAlatAM hatAM. e pramANe te vijaya nAmanA rAjA ke jenA para poMkhA DhoLAi rahyA che, ucALeluM veta chatra jenA upara zebhita thai rahyuM che, ane cAmara jenI khanne bAju DhoLAI rahela che, te potAnI samasta Rddhi, samasta samRddhi, sakala vastra ane AbharaNAnI kAMti, samasta sainya, samasta parivAra AdinA samUha ane peAtAnI tamAma vibhUtithI sArI rIte susajjita thaIne moTA sabhramanI sAthe, aneka prakAranA ekasAthe vAgatA zaMkha, paNava, paha, bherI, jhAlara, mRtraMga, hunnubhi Adi vAjIMtrAnA gaganabheDhI gaDagaDATathI mRgAgrAmane zabdamaya karatA gAmanA madhyabhAgamAMthI nikaLyA che. 'mAtra pravAsa'' cAlatAM cAlatAM jyAre te bagIcAnI najIka pahoMcyA tyAre gheADe dUra para bhagavAnanA atizayarUpa chatra, cAmara Adi bAhya vibhUti tenI dRSTie paDI, temane jotA ja te rAjA hAthI uparathI nIce utarI gayA, ane talavAra, chatra, cAmara Ada rAjacihnone tyAga karIna je sthaLe zramaNa zrI vipAka sUtra 26 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIra prabhu birAjamAna hatA te tarapha pAMca prakAranA abhigamayukta thaine cAlatA thayA. pAMca prakAranA abhigama e che-(1) sacitta-phUlamALAno tyAga karavA, (2) acitta vastra--AbharaNu AdinA tyAga nahi karavA, (3) bhASAnA sayama sAcavavA mATe eka sAkhita vastra (mukhavastrikA jevuM) rAkhavuM, (4) prabhune jotAMja e hAtha joDavA, (pa) manane bhagavAnamAMja sthira karavuM. A pAMca abhigama sAthe bhagavAnanI najIkamAM pahoMcIne teNe prabhunI traNavAra AdakSiNapradakSiNupUrNAMka vaMdanA karI, ane namaskAra karyAM, pachI mAnasika, kAyika e ane vAcika traNa prakAranI upAsanA vaDe prabhunI upAsanA karavA lAgyA. bhAvA--te samaya bhagavAna mahAvIra pUrvAnupUrvI zrI vihAra karatA thakA te mRgAgrAmanagaranA bAhyapradezamAM Avela caMdanapAdapa nAmanA agIcAmAM padhAryAM, samAcAra maLatAMja janasamUha ekatrita thaIne temane vaMdanA karavA tathA temanI pAsethI dhaupadeza sAMbhaLavA nimitta bagIcAmAM jai pahoMcyA. vijaya rAjA paNa bhagavAnanuM Agamana sAMbhaLIne atyaMta harSa pAmI pUrA ThATha-mAThathI potAnI tamAma senAne sAthe laIne prabhunI vakranA karavA mATe rAjamahelamAMthI hAthIpara svAra thaine nIkaLyA. cAlatAM cAlatAM jyAre prabhunI khAdya vibhUti ceADA dUrathI najara paDI tyAre turataja hAthIne ubhA rAkhI nIce utarIne rAjAnA tamAma cihnone cheDI, pAMca abhigameAthI yukta thane prabhunI najIka paheoMcyA, pahoMcatAja teNe prabhune traNavAra hAtha joDIne vaMdanA-namaskAra karyAM, ane mAnasika, vAcika ane kAyika e traNa prakArathI pAsanA-sevA karavA lAgyA (s0 6) jAtyAndha purUSakA kolAhala viSayameM jIjJAsA . tapa chUM hai' ityAdi. 'tad d' te pachI 'ne nArUbaMdhe se' te jAtyadha puruSa te mAnaLasarlR gAya mukhettA manuSyonA te kelAhula sAMbhaLIne, teM ghusiM' te potAnA sahAyaka puruSane 'E vayAsI" A pramANe khelyA ke:-- 'TuvAjIyA !" he devAnupriya ! 'vijJa anna miyAgAme vare mad r vA nAva chati" ahI nAva' zabdathI = zrI vipAka sUtra 27 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'khaMdamahe i vA, muguMdamahe i vA, NAgamahe i vA, jakkhamahe i vA, bhUyamahe i vA, kUvamahe i vA, taDAgamahe i vA, naImahe i vA, dahamahe i vA, pancayamahe i vA, rukkhamahe i vA, ceiyamahe i vA, thUbhamahe i vA, jaM NaM ee bahave uggA bhogA rAinnA pharavAnA chAyA grI ratiyA ravattiyajura mahA majuttA ahIMthI laIne 'miyAmarasa parasa mama" ahIM sudhInA padone saMgata karI le joIe. Ano artha A prakAre che-zuM Aja A mRgAgrAma nagaramAM indotsava che? zuM skandhatsava che? mukundatsava che? nAgetsava che? yakSotsava che? bhUtatsava che? kutsava che? taDAgetsava che? nadIno utsava che? hadatsava che? parvatatsava che? vRkSetsava che? citsava-smAraketsava che? athavA stutsiva che? je A ghaNAM ugra, bhega, rAjanya, IkvAkuvaMzI, jJAtavaMzI, kaurava, kSatriya, kSatriyaputra, bhaTa, ane bharaputra Adi mRgAgrAma nagaranA madhya-madhyathI thaIne cAlyA jAya che. ta i te puse te nA pura" A vAta sAMbhaLIne te dekhate mANasa-AMkhavALA mANasa, AMdhaLA mANasane A pramANe kahevA lAgyo ke- "revALuSa" he devAnupriya! "no haMme vA vAva ti" Aje A nagaramAM Indotsava Adi nathI, paraMtu have vahu vevANagyA" he devAnupriya! vAta ema che ke "mane gAva viparU zramaNa bhagavAna mahAvIra grAmAnugrAma vihAra karatA karatA, tapa ane saMyamathI AtmAne bhAvita karatA thakA, A nagaranA bahAranA pradezamAM izAnakANamAM rahelo caMdanapAdapa nAmano je bagIce che, tyAM padhAryA chetai vg gAva Liti tethI temane vaMdanA alpasahAyaka purUSakA uttara aura bhagavAnane samIpa usakA jAnA karavA ane temanAthI dharma sAMbhaLavA, A ugra ga da ane bIjA samasta nagaranivAsI mANaso mRgAgrAma nagaranA madhya madhyathI eka dizAmAM ja cAlyA jAya che, eTalA mATe janasamUhane A kelAhala thaI rahyo che. tae if se gaMdharane taM rikaM parva vANI A vAtane sAMbhaLIne pachI te janmAMdha mANasa pitAnA sahAyaka mANasane kahevA lAge ke "chIno ii sevANuLiyA! vi' he devAnupriya ! ApaNe paNa tyAM jaIe, ane emAM mAve nAva pachuvAsAmo" tyAM jaIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA namaskAra ane trividharUpathI paryuMpAsanA-sevA karIe. "tay i ? nAgaMdhe rise' A pramANe te janmAMdha mANasanAM vacanane sAMbhaLIne te netravALe mANasa te janmAMdha mANasanA jumo raMpa pAdijJamAne jALamAM nava temane maLavuM mahAvIre tene vAcharuM hAthamAM lAkaDIne eka cheDe zrI vipAka sUtra 28 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI bIje cheDe pitAnA hAthamAM rAkhI, te aMdha mANasane laIne teja mArge cAlate thaye. A prakAre te netravALA mANasanI sahAyatAthI cAlatAra te aMdha mANasa jyAM bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA tyAM haLave haLave poM. '3vAnaSThirA tivaravu gAyAdiLa-vayA re pahoMcatAnI sAthe ja temaNe bhagavAna mahAvIrane hAtha joDIne traNavAra aMjalI karI, "pitta vai namaMsaruM pharI vaMdanA karI ane namaskAra karyA vinA namasattA banAva pajhuvADu vaMdanA namaskAra karyA pachI trividha rUpathI temanI sevA karavA lAgyA. " ta mane mAd wdAvA vinA sunno tIre ja madamadAI gharasI dha ri te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra, vijaya rAjA ane moTI mAnavamedinInA samakSa zrata ane cAritrarUpa dharmane upadeza ApyuM. te upadezamAM e pragaTa karyuM ke - " gItA vati A jIva dharmakathAmeM sabakA apane apane sthAna me jAnA karmothI kevI rIte baMdhAya che, ane kevI rIte chUTe che?, ItyAdi. pariNA vAva vahiyA vinA ja dharmakathAne sAMbhaLI te mAnavasamudAya, prabhune savidhi vaMdanA karIne je ThekANethI AvyuM hatuM te tarapha praphullitacittathI cA gaye, ane vijaya rAjA paNa dhamakathA sAMbhaLIne bhagavAnane vaMdanA ane namaskAra karIne pitAne sthAnake gayA. bhAvArtha-ekaja dizA tarapha jatA janasamudAyanA kolAhalane avAja jyAre janmAMdha mANase sAMbhaLe tyAre te pitAne sahAya karanAra netravALA mANasane pUchavA lAge ke- he bhAI ! A nagaramAM Aje A zuM kolAhala thAya che? zuM Aje ahIM Indramahotsava Adi viziSTa utsava che. tenI A prakAranI vAta sAMbhaLIne te netravALA mANase javAba ApyA ke-bhAi ! A nagaramAM Aje koI paNa utsava nathI, paraMtu je kolAhala thai rahyo che, tenuM kAraNa e che ke zramaNa bhagavAna mahAvIra A nagaranA zrI vipAka sUtra 29 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamasvAmIkA varNana caMdanapAdapa nAmanA bagIcAmAM AvIne birAjamAna thayA che, rAjA ane prajA banne bhakita ane AnaMdanA vegamAM utsAhapUrvaka bhAre ThAThamAThathI temanAM darzana ane dharmazravaNa karavA mATe jaI rahyA che. tenI A vAtane hRdayamAM utArIne te janmAMdha mANasa paNa "cAle ApaNe paNa prabhunA darzana Adi mATe jaIe" AvI bhAvanAthI manamAM vicAra karIne tenI sahAyatAnA baLa para prabhunAM darzana karavA mATe cAlyuM. prabhunI pAse jaIne bhagavAna mahAvIrane vidhipUrvaka vaMdanA-namaskAra karIne sevA karavA lAgyA. bhagavAne te AvelI janasamudAyarUpa pariSadu ane vijaya rAjAnA samakSamAM zrutacAritrarUpa dharmane upadeza karyo. temAM e vastu jaNAvI ke-A jIva ka vaDe kevI rIte baMdhAya che, ane kyA prakAre chuTI zake che ItyAdi. A prakAranA upadeza sAMbhaLIne rAjA ane prajA saghaLA manuSyo prabhune vaMdanA namaskAra karIne potAnA sthAna para harSa ane ullAsa pAmIne cAlyAM gayAM. (sU) 7) jAtyanta purUSake viSayameM gautamasvAmInA prazna "te zALa" ItyAdi. te vALaM te samavi" te kALa ane te samayane viSe samAsa mAvo mahAvIra' zramaNa bhagavAna mahAvIrane ' tevANI" miTA ziSya bhUruM nAma maLamAre IdrabhUti nAmanA aNagAra hatA. "nAra vihArU te sAta hAthanI avagAhanAvALA ane samacaturasa-saMsthAnathI yukata hatA, je DhIcaNene uMce rAkhIne tathA mastakane nIce namAvIne hAtha joDIne ukaDuM-AsanathI beThA hatA, ane te dhyAnarUpI keSThamAM ekatAra thaIne saMyama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatA thakA vicaratA hatA. "tay i ? mana no te pachI te gautamasvAmIe "te nArUpe kurisa jAsa" te jAtyaMdha janmAMdha puruSane joyA, 'urfsattA joIne aMdhAnA viSayamAM pUchavAnI tene zraddhA utpanna thaI, saMzaya upana thaye, ane utsukatA paNa utpanna thaI. e ja pramANe temane bIjA sUtramAM kathita "utpannazraddhA" Adi pariNAma utpanna thayAM. e vAta "nAyA vAva' A pada dvArA ahIM pradarzita karI che. nAtazraddhA Adi pariNAmamAM ane "utpannazA' Adi pariNAmamAM zuM aMtara che? e viSayanuM zrI vipAka sUtra 30 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaSTIkaraNa ahIM bIjA sUtranI vyAkhyAmAM kareluM che. "ga vacAro te janmAMdhane joine pUrva kahelI zraddhA AdithI yukta te gautama gaNadhara, zrIzramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA samIpa AvIne temane potAnA AcAra-anusAra traNavAra vaMdanA ane namaskAra karI vinayayukta bolyA ke - "aMte! 0i vi oru purise bApha lAgraMtha he bhagavan! AnAthI bIje kaI jAyaMdha ane jAyaMdharUpa puruSa che?. netrathI jovAnI zakitane darzanazakita kahe che, te zakitathI je vikala-rahita hoya che te jAtyaMdha che ane janmathIja netranI utpatti jene thaI na hoya te jAtyaMdharUpa che. jAtyaMdhane netranI AkRti to hoya che paraMtu dekhavAnI zakita hotI nathI, jAtyaMdharUpane te netranI AkRti paNa hotI nathI, ane kutsitarUpa-dhikAravAyegya rUpa hoya che. ATaluM aMtara jAtya che ane jAtyaMdharUpamAM che. A praznanA uttaramAM bhagavAne kahyuM ke - he gautama! jAtyanta purUSake viSayameM bhagavAn kA uttara haMtA grathi' hA, che. pharIthI gautama svAmIe prazna kaye- "di maMte! se rise bANagaM gADugaMdhane" he bhagavana! te jAlaMdha ane jAtyaMdharUpa puruSa kayAM che? kahe! "gi vahu navamAM' he gautama! sAMbhaLo. 'va miyAnA ghare vijayassa khaniyassa putte miyAdevIe attae miyAputte nAmaM dArae jAiaMdhe nAgaMdha A mRgAgrAma nagaramAM je vijaya rAjA ane tenI rANI je mRgAdevI che. te bannene eka putra che, jenuM nAma mRgAputra che. te jAtyaMdha ane jAtyaMdharUpa che. "ci i takSa tAjasa gAva nimitte tene kaI paNa hAtha paga Adi aMga ane upAMga nathI kevaLa tenI AkRtimAtra ja che. 'tA ja sA niyAva gAya - nAgAramALA 2 vi eTalA mATe mRgAdevI te virUpa-kurUpa pitAnA putra mRgAputrane makAnanA ekAMta taLIyAnA bhAgamAM (yarAmAM) chupAvIne rAkhe che, ane tene te ThekANe ja khAvA-pIvAnuM Ape che, ane bhAre sAvadhAnIthI tenuM pAlana-poSaNa karatI rahe che. "tA " A pramANe prabhunA dvArA A vAta sAMbhaLIne pachI ' te mA jaya' te gotama svAmIe "samai mana mahAvIre caMdra namasarU zrI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNavAra pradakSiNa pUrvaka vaMdanA ane namaskAra karyA. ciMtittA nasiTI gvaM vAsI vaMdanA namaskAra karIne pharIthI temaNe kahyuM ke, ma" he bhadanta! " turda samajumA, samAne madaM miyApuraM vAra vAsaNa chAma" je Apa AjJA Ape te huM te mRgAputrane jovAnI IcchA rAkhuM chuM. A pramANe gautamasvAmInI IcchA joine zramaNa bhagavAna mahAvIra belyA kemahAsudaM devALuSiA ! he devAnupriya! tamane je prakAre sukha thAya tema kare. zrI vipAka sUtra 31 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "taNa bhagavAnanI e pramANe AjJA prApta karIne "je maLavuM che? te gautama svAmI "sApa mAthA mahAvIre zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu dvArA "madhumANa samAne" AjJA meLavIne hadya tu bahuja vadhAre AnaMda pAmIne samAsa maLavo mahAvIrarasa caMtizI " te zramaNa bhagavAna mahAvIranA pAsethI phinivaravA nIkaLyA, ane "parinirvanittA nIkaLIne "bAriye" dhIre dhIre jJAna" ahIM 'nA' zabdathI 'gasTamAMmate gugAMtara / hidISa puro riya' eTalA padene saMgraha thayele che. Ano artha e pramANe chemAnasika sthiratAthI yukata ane kAyika capaLatAthI rahita thaIne, dhasarA pramANa arthata cAra hAthe pramANu AgaLa karIne bhUminuM sArI rIte avalokana thaI zake tevI dRSTithI mArgane "mAra jotAM 2 IsamitipUrvaka gamana karIne mRgAputrako dekhane ke liye gautama svAmInA jAnA jene nivAgAme re tene vAcharuM jyAM mRgAgrAma nAmanuM nagara hatuM tyAM pahoMcyA. kavArijI miyANA jayAM saMmatte gupavisara pahoMcatAM ja barAbara nagaranA vacalA mArgathI praveza karyo. "rASTrapati veva micAvI vide teneva vAcharuM praveza karIne jyAM mRgAdevIne mahela hato tyAM gayA. bhAvArtha-bhagavAnanA moTA ziSya zrIgautamasvAmI ke jeo sAta hAthanI avagAhanAvALA ane samAcamuraRsaMsthAna Adi vizeSaNethI yukata hatA, temaNe e janmAMdha vyakitane joIne bahuja vinaya ane namratA sAthe be hAtha joDIne prabhune prazna karyo ke - he bhagavAna! je pramANe A mANasa janmAMdha ane janmAMdharUpa che, tevI rIte bIjo koI mANasa che. prabhue uttara ApatAM kahyuM ke-he gautama! hA che, ane te A mRgAgrAma nagaranA rAjA vijaya ane rANuM mRgAdevIne putra che, tene koI aMga nathI temaja keI upAMga paNa nathI, kevaLa tenI AkRtimAtra tenAmAM che. rANI pitAnA putrane mahelanA bhaMyarAmAM rAkhe che ane tene tyAM khAvA-pIvA Ape che. prabhu pAsethI A vAta sAMbhaLIne gautamasvAmIe pharIthI sAdhu samAcArInA niyamAnusAra vinaya- bhAvathI prabhune prArthanA karI ke he bhagavAn ! je ApanI AjJA hoya to huM te mRgAputrane jevAnI IcchA rAkhuM chuM bhagavAne kahyuM ke-jema sukha upaje tema karo. gautamasvAmI prabhunI AjJA prApta karIne tyAMthI te mRgAputrane jovA mATe zAntabhAvathI mRgAgrAma tarapha isamitipUrvaka cAlyA, ane jyAM mRgAdevIne mahela hatA tyAM AvyA. (sU0 8) zrI vipAka sUtra 32 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAdevI aura gautama svAmInA saMvAda 'tara " ItyAdi. ta " tyArapachI "sA nivavI" te mRgAdevIe "FjhamALa mAva jo paNa AvatA bhagavAna gautama svAmIne joyA, "sittA" jaIne "dattaHbhAva purva viyANI bahuja harSita ane saMtuSTa thaIne temanA samIpa najIkamAM AvIne vinaya ane bhaktithI pulakita-aMta:karaNa thaIne belI-vatriraMtu zuM tenAirmar ! nimavpothari' kahe bhadaMta ! ApanuM zuM nimittathI ahIM padhAravuM thayuM che ?. "tay of mAM ja middhi ja vAsI magAdevInA vinayapUrNa e praznane sAMbhaLIne bhagavAna gautame temane kahyuM ke : vAthi ! huM i tA puraM pAli vamA' he devAnupriye ! huM tArA putrane jovA mATe ahIM Avyo chuM. tapa " A pramANe gautamasvAmInI vAta sAMbhaLIne " milAvI te mRgAdevI "mirApura rAsa maMgAputra dArakanI 'manAyaNa pachIthI utpanna thayelA pitAnA "vAra pu' cAra putrone savArjinisipu ja tamAma alaMkArothI zaNagAravA lAgI, "rA' ane jyAre tene tamAma zaNagAra thaI rahyo tyAre teNe te putrone "mAro namasa" bhagavAna gautamanA "pta pATe caraNamAM Adarasahita ubhA rAkhyA, ane "phirA" te pachI " vANI" te A pramANe bolI ke -! he bhadanta ! "gs f jama kutte pAsa A mArA putra che, Apa emane jue. tae " tenA A prakAranA ziSTatApUrNa vyavahArane joIne pachI te mard nayane" te bhagavAna gautama 'miyArSi parva vecANapharIthI te mRgAdevIne kahevA lAgyA. "revALu!i ' he devAnupriye ! " [ tava pure no rahu chUtramANu huM tArA A putrane jovA mATe ahIM AvyuM nathI, paraMtu tatva of je te tava joke miNApure sArapa bAyaMdhe nATyapa' e sarvamAM je tArA mATe putra mRgAputra che, ane je janmAMdha tathA janmadharUpa che "6 i turma siri pUmiti jene tame tamArA mahelanA ekAnta bhAganA bhaMyarAmAM rAkhyA che, ane jene tame "risa mattapane guptarUpathI bhajana-pAna ApI "hinA mApIra vi'i pAlana-paSaNa karI rahyAM che, "midaM te i gusa mAM huM te tamArA putrane jovA mATe ahIM Avyo chuM. bhAvArtha -cAlatAM-cAlatAM jyAre temaNe mRgAdevInA mahelamAM praveza karyo, tyAre mahelamAM AvatA temane joIne mRgAdevI harSa ane vadhAremAM vadhAre AnaMda pAmIne arthAta saMtuSTa citta thaIne, mahAna vinaya sAthe emanA samakSa sAta-ATha pagalAM AgaLa jaIne, vaMdana namaskAra karIne pachI gotama bhagavAnane kahevA lAgI ke- zrI vipAka sUtra 33 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he bhadanta ! kaho, Aja zuM kAraNathI Apa ahIM padhAryA che. A vAtane sAMbhaLIne gautama svAmIe kahyuM ke - he devAnupriye ! mAruM AvavAnuM mukhya kAraNa tamArA putrane jovAnuM che. A pramANe gautama svAmInAM vacana sAMbhaLIne teNe pitAnA mRgAputranI pachIthI thayelA cAra putrane vastro ane ghareNuM AdithI zaNagArIne temanA caraNemAM ubhA rAkhyA. gautame tene joIne mUgAdevIne kahyuM ke huM tamArA A putrane jovA mATe AvyuM nathI, huM te te putrane jovA IcchuM chuM ke je sauthI maTe che ane jene tame ekAntamAM tamArA mahelanA bhoMyarAmAM rAkhele che, tathA tyAM jene mATe khAvA-pIvAnI pUrNa vyavasthA tame kare che. (sU0 9) tay f" ItyAdi. 'ta " bhagavAna gautamanI A prakAranI vAta sAMbhaLIne "hA milAvI te mRgAdevIe "manAM yamaM pUrva vavANI" bhagavAna gautamane A pramANe kahyuM"yama ! je i tAre nA vA tArI vA' he bhadanta ! e te kaho, evA te keNa jJAnI athavA tapasvI che, "ke" jeNe "tara Apane "mama pakSama tAva risaraNa taMtramaravA amArA A gupta samAcAra kahA che, "jAgI tuje gAMdhI ane jenAthI Ape A samAcAra jANyA che. " " agAdevInI A vAta sAMbhaLIne pachI "mAtaM jape niyarvi vaM vAsI gautamasvAmIe tene kahyuM ke-vANuthI ! pUrva ravahu" he devAnupriye! A tamAma vAta e prakAre che ke - "pa ghAyaji maLavuM mahAvIre" mArA dharmAcArya zramaNa bhagavAna mahAvIra che. "jo tuM ya nAWrTM' teonI pAsethI meM A gupta vAtane jANa che. miyAvI lAvuM ja jo maravA jo ddhi pAma saMvara mRgAdevI jyAre bhagavAna gomanI sAthe A prakAranI vAtacIta karatI hatI, " tAva 2 miyAuttarasa lAsa mA gAyA cAra holyA" eTalAmAM mRgAputranA bhojanane samaya paNa thaI gayuM. 'tae NaM sA miyAdevI bhagavaM goyamaM evaM vayAsI' pachI te mRgAdevI bhagavAna gautamasvAmIne A pramANe kahevA lAgI ke zrI vipAka sUtra 34 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte ! tune i da va vida" he bhagavAna! Apa thoDo samaya rokAo, nA tuma miyApuraM vAra:3rahaMsemi' eTalAmAM huM Apane mRgAputra batAvuM, 'tti ja e pramANe kahIne "reva mAre tevo uarIjI te jyAM bhajanagRha hatuM tyAM gaI, ane vAcharA" jaIne 'vathariyaTTa zarU vastraparivartana karavA lAgI, "valyaparicayaM pittA vastra badalAvyA pachI "samahile ja teNe eka nAnI lAkaDAnI banAvelI gADI lIdhI ane temAM teNe "piTala vasaMvriAravarUimADumasa mane sArI rIte azana, pAna, khAdya ane svAdyanA bhedathI cAreya prakAranA AhAra-pANI pUrI rIte bharIne te sahiya mathuwddhamAra te tene kheMcatI thakI "keLava mA gaya" jyAM gautama svAmI ubhA hatA, 'neva kavAcharU tyAMja pahoMcI, "vAchittA ane pahoMcIne "avaM joyAM have vadhArI bhagavAna gautamane A pramANe kahevA lAgI, "mete ! tukarma " bhadanta ! Apa Ave, ane "mama mathurajI mArA pAchaLapAchaLa cAle, nA ma tume miyApu vAra umi ' huM Apane mRgAputra batAvuM chuM. "tat if se marva no mithe hiM piTTI samagche? mRgAdevInI A prakAranI vAta sAMbhaLIne te zrIgautamasvAmI tenA pAchaLa pAchaLa cAlyA. bhAvArtha-gautamasvAmInI A prakAranI mRgAputrane jovAnI IcchA jANIne te mRgAdevI Azcarya pAmIne kahevA lAgI ke- he bhagavAna ! kaho te kharA; Apane amArA A putranA samAcAra nA pAsethI jANavAmAM AvyA che. mRgAdevInA A pranane uttara ApatA thakA gautame kahyuM ke - devI ! mArA dharmAcArya dharmaguru zrIzramaNa bhagavAna mahAvIra che, huM temane antavAsI (ziSya) chuM, tethI mane A samAcAra temanA pAsethI jANavAmAM AvyA che. parasparamAM e bannenI jyAre A prakAre vAtacIta thatI hatI tevAmAM mRgAputranA bhajanane samaya paNa thaI gayo, bhejananI veLA jAne mRgAdevIe kahyuM ke:- ( bhadanta! Apa De samaya thaMbhI jAo, huM Apane te mRgAputra batAvuM chuM. A pramANe kahIne te mRgAdevI tyAMthI uThI ane eka lAkaDAnI gADImAM te putrane khAvApIvAnI tamAma sAmagrI sArA pramANamAM bharIne te pharI gautama svAmInAM najIka jaIne kahevA lAgI - he bhadanta! Ave, ane Apa mArA pAchaLa-pAchaLa padhAro, huM Apane mRgAputra batAvuM chuM. mRgAdevInI A prakAranI vAta sAMbhaLIne gautamasvAmI tenA pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgyA (sUTa 10) zrI vipAka sUtra 35 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAputrako dekhane ke liye gautama svAmIkA bhUmigRhameM jAnA tay of ItyAdi. tai" tyAra pachI "sa miyavI' te mRgAdevI " TvasAhi" te gADIne "majaddhanAra kheMcatI kheMcatI 'neva bhUmi " jyAM AgaLa leyarUM hatuM "va uvAjI" tyAM AgaLa pahoMcI, ane "DavAcharA" pahoMcIne teNe "pui vaLa cAraghaDIvALelA vastrathI "pu vaMdhera" mukhane, arthAta nAkane DhAMkI lIdhAM, ane "mudaM vaMdhamALA " mukhane-nAsikAne DhAMkIne mA joraNaM Na racAra " bhagavAna gautamane kahevA lAgI ke mete !' de bhadanta! 'tu vi purapattiyANa yudaM vadhe' Apa paNa ApanA nAkane mukhaprachanikAthI, arthAta dhUla ane parasevA Adine luchavA mATe je eka bIjuM vastrakhaMDa-kapaDAne TukaDe hAthamAM rAkhavAmAM Ave che tene mukhaprechanikA kahe che, tenA vaDe ApanA nAkane DhAMkI . " " tyArapachI "se maLavuM joye te gautamasvAmI "micAvIe gvaM pure samAje' mRgAdevInA kathana pramANe puttiyANa" mukhaBchanI vaDe juduM " pitAnuM nAka DhAMkI lIdhuM. "mudaM vaMdhamA" "puNaM vaMdhe "sudaM udhe A traNa vAkayamAM mukha" e pada lakSaNAthI "nAka" e arthane bodha kare che, ema samajavuM joIe. kAraNa ke ahIM AgaLa je mukhanuM AvaraNa karavAnuM prakaTa karyuM che te nAka DhAMkavAnA uddezathI ja samajavuM joIe, kema ke leyaranA daravAjAne ughADavAthI je tIvratamaasahya durgadha Ave, tenI gaMdha tenI te kArya mukhanuM nathI, e kAma te nAkanuM che, tethI karI jevI rIte banAvo ghoSa e vAkyamAM gaMgApadanI lakSaNa tIra-kAMThAmAM hoya che, kAraNa ke zeSane sabhAva pravAharUpa mukhya arthamAM bAdhita thAya che, tethI karI tatsamIpavata tIrarUpa arthamAM lakSaNAthI teno sabhAva aMgIkAra karavAmAM Ave che, e pramANe durgadhanuM vAraNa karavA mATe mukha upara vastrane DhAMkavuM te yuktisaMgata jaNAtuM nathI, kAraNa ke mukhane DhAMkavAthI paNa durgadha nahi suMghavAne je uddeza che te koi prakAre siddha thatuM nathI. kAraNa ke e uddezanI siddhinuM sAkSAtkAraNa je nAsikA (nAka) che tene DhAMkavAthIja siddha thAya che. eTalA mATe je pramANe gaMgApada lakSaNAthI tatsamIpavatI tIrane bAdhaka thAya che, e pramANe ahIM paNa "mukha' zabdathI lakSaNa vaDe tatsamIpavatI nAsikA-nAka-noja bedha thaI zake che. zrI vipAka sUtra 36 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI, gautama svAmIe pitAnA mukha para derAsahita mukhapatikA bAMdhI ja rAkhI hatI. te pachI pharIne vastra bAMdhavAnI zuM AvazyaktA hatI ?, mATe A sthaLe pharI vastra bAMdhavAnI hakIkata sarvathA nirarthaka che, tethIja paNa eja mAnavuM joIe ke mukha" zabda lakSaNathI "nAsikA-nAka" e arthane ja bedhaka che, mukhane nahi. dADhI, gAla, nAka, netra, bhU ane kapAla Adi e tamAma mukhanA ja avayave che, eTalA mATe temAM mukhano vyapadeza-vyavahAra thAya che. jyAre koI prANanI dADhI, gAla Adi vikRta hAya che tyAre vyavahAramAM evI rIte kahevAmAM Ave che ke tenuM sukha suMdara nathI, ane dADhI, gAla Adi jyAre sundara hiya che tyAre kahevAmAM Ave che ke, juo tenuM mukha keTaluM suMdara che. ahIM AgaLa "nAka nahi kahetAM te arthamAM "mukha" zabdano prayoga sUtrakAre karyo che. tenuM kAraNa e che ke nAkanI apekSA mukhanI pradhAnatA mAnavAmAM Ave che. bIjuM kAraNa e che ke, "mukha' zabdathI nAkanuM je ahIM grahaNa karavAmAM AvyuM che, te eTalA mATe che ke, eka te nAka te mukhanA ekadama najIka che, bIjI vAta e che ke gandhane grahaNa karavAmAM te nAkaja zakita dharAve che, bIjuM avayava nahi. kaI kaI evI rIte je kahe che ke, gautama svAmIe mukha para mukhavastrikA bAMdhI na hatI, paraMtu temaNe hAthamAM ja rAkhI hatI. je mukha para mukhatrikA bAMdhI hita te mRgadevI "tu vi v maMte mupattiyA mudde vaMdhera he bhadanta! Apa paNa ApanA mukhane mukhavatrikAthI DhAMkI leje A pramANe zA mATe kahe? eTalA mATe A kathanathI sAbita thAya che ke temaNe (gautamasvAmIe) tene hAthamAM ja laI rAkhI hatI, te kahevuM ThIka nathI, kAraNa ke e prakAranI mAnyatA mithyAtvane vilAsa tathA AgamamArgathI viparIta che. je mukha para mukhavakA bAMdhI na hoya te saMpAtima sUkSma jIvonuM saMrakSaNa, tathA uDatAM sacitta rajakaNa tathA vAyukAyanA jIvanuM paNa rakSaNa kevI rIte thaI zake ?, e tamAma jIvonI rakSAne lakSamAM rAkhIne ja sAdhu puruSa mukhavacikA bAMdhe che, ane eja udezathI mukhavasvikAne mukha para bAMdhavAnuM AgamamAM vidhAna karavAmAM AvyuM che. vizeSapaNe A viSayane je jANavAnI abhilASA rAkhatA hoya temaNe "vaijasTisa sUtranA pahelA adhyayananI "gAvAmaaMkUpA nAmanI TIkAmAM joI levuM. mRgAdevInA vacanathI gautamasvAmIe vastrathI jyAre nAkane DhAMkI lIdhuM, "tapa " tyAre sA miyAdevI te mRgadevIe "memudI trAsuM mukha karIne pUmidharasa luvAra vihA te leyarane daravAjo ughADe. ughADatAMja "to je temAMthI je nija dunya nIkaLI, "nAma te kevI hatI?, te kahe che-" re 6 vA nA je prakAre sarpanA maDadA, ahIM "zAvata" zabdathI "mane i vA, muNagamaDe i vA, dIvamamaDe i vA, majjAramaDe i vA, maNussamaDe i vA, mahisamaDe ha vA, mUsagamaDe i bA, AsamaDe i vA, hatthimaDe i vA, zrI vipAka sUtra 37 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIhamaDe i vA, vagdhamaDe i vA, vigamaDe i vA, dIviyamaDe i vA, maya vi-vikha-sumi-vIva-dama, kriminArasa, masu-vichILiya-marjhariNAne eTalA padene saMgraha thayo che. A padenA artha A prakAre che-siMha, vAgha, gheTuM, citto vagerenAM muDadAM, ke je saDelAM, AkRti vinAnA, durgandhathI bharapUra ane ziyALA dvArA bhakSita thavAne kAraNe virUpa AkAravALAM che. ane jemAM krIDAone jaththa khIcokhIca bho che (khadabadI rahyo che, eTalA mATe je sparza karavA gya gautamasvAmIkA mRgAputrako dekhanA nahi hovAthI azuci, dhRNApAtra hovAthI vilIna, cittamAM udveganuM kAraNa hovAthI vikRta ane dekhAvamAM agya hovAthI bIbhatsa jaNAya che, ane temAMthI je prakAre asahya durgadha nikaLe che, "to vi maLataYTV jeva nA be puour " tenAthI paNa vadhAre aniSTa durgandha te bhaMyarAmAMthI nIkaLI. "ta5 vi" jyAre mRgadevIe yarAnuM kamADa ughADyuM ane azanapAna (jana-pANa) AdinI gADI tyAM AgaLa dhakelI te samaye " se miyApure vAra te mRgAputra "raNa vaDasTara gaNaTVravAmADumasa che te puSkaLa azana, pAna, khAdima ane svAdima vastuonI sugaMdhathI "miyUSa samAne " AkarSaNa pAmate thake, "taMti vistRti banAvI sArUbaMhi chie aneka prakAranI puSkaLa azanAdika khAdyasAmagrImAM mUcichata thaIne "te visaruM saU4 gAsaNa madira te samasta khAdya sAmagrIne pitAnA mukhathI upADI upADIne khAI gaye, "nAdArittA viLAva vise khAvAnI sAthe ja tene e AhAra bharama thaI gaye-jaTharAgni dvArA te AhAranuM pAcana thaI gayuM, "viddhAtijJA to pachI pUyattApa ca soLiyA ja pariNAmerU pAcana thatAM ja tenuM pariNamana paru ane lehInA rUpamAM thaI gayuM, "te ja i pUrya ra soLiyaM ra hApha" pachI te mRgAputrane parU ane lehInI ulaTI thaI ane te ulaTImAM bahAra Avela parU ane lehIne paNa te cATI gayA. bhAvArtha-mRgAdevInA pAchaLa-pAchaLa cAlatA thayelA gautamasvAmI, bhecarAnI pAse pahoMcyA. mRgadevI tyAM pahoMcatAja te azanAdika (khorAka)nI bharelI gADIne rekIne cAra paTavALA kapaDAthI pitAnA nAkane DhAMkI lIdhuM, ane gautamasvAmIne nAka DhAMkavA mATe prArthanA karI. jyAre teNe tathA gAtamasvAmIe pitAnA nAkane sArI rIte DhAMkI lIdhA, tyAre mRgAdevIe te bhoMyarAno daravAje, trAsuM mukha rAkhIne ughADa. te ughADa zrI vipAka sUtra 38 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAMnI sAtheja temAMthI durgaMdha nIkaLI, te marI gayelA sarpa AdinA saDI ane keAhAi gayelA kalevaramAMthI je durgandha nIkaLe tenAthI paNa adhika asahya durgaMdha nIkaLI hatI. pachI te khAvAnI sAmagrInI sugandhathI AkarSaNa pAmIne te mRgAputra temAM adhika Asakata-citta banIne tene potAnA mukhathI upADI-upADI khAi gayA. khAvAnI sAthe ja ekadama turata tene pAcana thai gayuM, ane pacatAMnI sAthe te par ane lehIrUpe pariNata paNa thai gayuM. te samaye mRgAputrane lAhI ane parUnI ulaTI thaI tene paNa te cATI gayA. (s0 11) mRgAputrake avalokanase gautama svAmIke manakA vicAra 'sad aaN maLavo ' ityAdi. 4 6 , tU La ' tyAra bAda 'miyAputta rAA' mRgAputranI paristhitinuM 'pattA' avale kana karIne, monoyamasa bhagavAna gAtamane ' thayameya have A prakAranA ' asthik 'AtmAne viSe 'sapte' saMkalpa 'samunnisthA' utpanna thayuM. jemAM 'niMtip" temaNe vAraMvAra vicAra karyAM, 'pik' te vicAramAM temanA hRdayamAM aneka prakAranI panA paNa thavA lAgI, 'pasthit' A kalpanAmAM kevala eka e vicAranI vAraMvAra jIjJAsA thai ke:-A mRgAputra A prakAranI hAlatamAM kevI rIte AvyA ?, ' maLopu A pramANe temanA saMkalpa hajI sudhI Atmagata thaine paNa bAhyarUpamAM prakaTa thayeA na hatA-kevaLa mananI aMdaraja hatA. te maneAgata sa'kalpa A prakArano hatA--' ane me vArapu purAorALALa duSiLALa yuttikNtaannN asubhANaM pAvANaM kaDANaM kammANaM pAvagaM phalavittivisesaM pcnnubbhvmALe vihArU ' ahA ! A bALakanI AvI durdazAnuM kAraNa eka tenA pUrvaMbhavanA sacita jJAnAvaraNIya--Adika azubha karma ja che, jene A jIve pUrvabhavamAM meTA prANAtipAta-AdirUpa duSTabhAvethI upArjita karela che, ane upArjita karIne paNa jeNe te pApanuM prAyazcitta Adi dvArA sa MzAdhana karyuM nathI, ane tethIja jenI parasparamAM vRddhi thatI rahI che, evA te azubha karmonuM mAThuM phaLa A bhogavI rahela che. jo ke 'La mevikA LanA vA jevA vA' pratyakSarUpamAM naraka ane nArakInA jIvAne me dekhyA nathI, te paNa A jIvane joIne mane naraka ane nArakInA pratyakSa anubhava thAya che, kAraNa ke- 'vavuM vadhu karuM utte cAhiniya vecaLa ne A puruSa pratyakSarUpamAMja naraka jevI vedanAne anubhava karI rahyo che. zrI vipAka sUtra " 39 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tti e pramANe manamAM vicAra karIne, "miyAvi temaNe mRgAdevIne "bApujI javA mATe pUchyuM, ane "bApu " pUchIne "niyAthI ziho nivAravAra pachI te mRgAdevInA gherathI nikaLyA, ane "nivamA nikaLIne, "miyANAmaM na maLyuMma nija mRgAgrAma nagaranA barAbara vacamAM thaIne 'no emane maLavuM mahAvIre jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra virAjamAna hatA tene 3 vAcharU tyAM AvI pahoMcyA, 'vIcharA" AvatAM tarata ja temaNe "sana mAve mahAvIra zramaNa bhagavAna mahAvIrane "tigtto gAyAvivAdi varepha, jarittA vaMda nasarU" traNavAra pradakSiNa pUrvaka vandanA ane namaskAra karyo, "vaMvitA namaMpittA have vAsI vaMdanA ane namaskAra karIne bhagavAna mahAvIra pAse A pramANe chelyA, bhAvArtha-gautamasvAmI pitAnI najare e mRgAputrane evI paristhitimAM jeIne bahu ja Azcarya pAmyA. tenA hRdayamAM aneka prakAranI kalpanAo thavA lAgI. temaNe vicAra karyo ke-A pramANe A jIvanI hAlata-dazA thavAnuM mULa kAraNa zuM che? zuM kAraNathI A pramANe te atyaMta duHkhI thaI rahela che. jyAre temanI vicAradhArA sthiratA pAmI tyAre teNe jANyuM ke A jIve pUrva bhavamAM meTA azubha bhAvathI je azubhatama karmone baMdha karyo che, teja enI A mahAna kaThina ApattinuM mULa kAraNa che. e jIve pahelAM je azubha karmanI kamANI karI hatI tenI koI paNa rUpamAM teNe prAyazcitta karIne zuddhi karI nathI. te ja kAraNe te karma Aje phUTI-phUTIne nIkaLI rahyA che. naraka ane nArakI e bane vAto zAstrathI pratipAdana karelI vastuo che, te paNa Ane joIne e banne vAtanuM mane pratyakSa bhAna thAya che. narakamAM nArakI jIva paNa evI ja bhayaMkara vedanAne anubhava kare che. arthAta enI A karUNAjanaka paristhiti sAkSAta narakonI ane nAraka jIvananI pratyakSatAnI jJApaka-jJAna karAvanAra-che, narakomAM paNa nArakI jIve AvI ja rIte anaMta kanTene anubhava kare che. A pramANe vicAra karIne gautamasvAmIe mRgAdevIne pUchIne tyAMthI prayANa karyuM, ane bhagavAn ke samIpa gautama svAmIne dvArA mRgAputrakA varNana prayANa karIne mRgAgrAma nagaranA madhyabhAgamAM thaIne jyAM zrI-zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA tyAM AgaLa AvyA, ane AvatAM ja temaNe bhagavAnane traNa vAra pradakSiNA pUrvaka vaMdanA ane namaskAra karyA. pachI te gautamasvAmIe pite tyAMthI gayA ane pAchA AvyA tyAM sudhInI tamAma hakIkata A pramANe kahI. (sU0 12) "gi sugara ityAdi. he bhagavAna! "ve vahu gardU suddei amagNA samAje ApanI AjJA zrI vipAka sUtra 40 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karIne huM miyAmaMcara mRgAgrAma nagaramAM,'mAma 'kharAkhara nagaranA madhyamArga thaine azuvijJAni' gayA-praveza karyAM, ane jyAM mRgAdevInA mahela hatA tyAM pahoMcyA. tupA~" te pachI sA miyAdevI'te mRgAdevI mama praznamALa pAsa' mane AvatA joyA, ane 'pAsittA' joine te "da taM cetra sarvAM nAtra pUrva tra soLiyuM 6 bAvAra te bahuja harSa ane sa MtoSa pAmI, A pramANe gItamasvAmIe pote tyAM gayA tyAMthI AraMbhI 'te mRgAputra parU ane zaiANitanA AhAra kare che" tyAM sudhInI vAta zrIzramaNa bhagavata mahAvIrane vinayasahita jaNAvI, ane e paNa nivedana karyuM ke, tad N mama rUme bannAyaNanniti" pila citra maLo saMjyuMsamukhiyA 'meM te mRgAputranI e paristhiti joI ane tane joyA pachI mArA anta:karaNamAM tenA mATe A pramANe ayyavasAya utpanna thayA ke, aho ! me vAr purA nAva vikpha ' A jIvanI AvI paristhiti utpanna thavAmAM kAraNarUpa teNe pUbhavamAM azubhatama bhAvathI upArjita karela azubhatama jJAnAvaraNIya Adi karmAnA nikAcita khadha che, e azubhatama karyAM, je tene pApaprakRtinA baMdha karAvavAvALAM thayAM che, tenI teNe keSTha samaya paNa AlecanA AdithI zuddhi karI nathI. A pramANe gAtamasvAmI mRgAputranA vRttAntane tathA potAnA mAnasika pariNAmeAne bhagavAna pAse spaSTarUpathI kahIne pharIthI pUchavA lAgyA - mate huM bhainta ! te mRgAputra ' punamane je mAsI ' pUrvabhavamAM koNa hatA ? 'LiAmaN A vigovaNvA ' tenuM nAma zu ane gotra thru hatuM ?. pati gAmaMziyA navaratti vA, jiyA cA, diyA mauvA, jillA samAptiA kyA gAma 6 ' ' mRgAputrake viSayameM gautama svAmI kA prazna athavA nagaramAM rahetA hatA, evuM kayu pApa aNu pUrvAbhavamAM karyuM...? zu kupAtrane dAna ApyuM, athavA madya, mAMsa Adi abhakSyanuM bhakSaNa karyuM, athavA prANAtipAtAdika duSTa karmanuM AcaraNa karyuM? athavA 'kesiM vA purA porANANaM duciNNANaM duppaDikkaMtANaM asubhANaM pAtrANaM kammANaM pAvagaM phalavittivisesaM paccaNubbhavamANe vik'' pUrvabhavAmAM upArjita, dRSTabhAvathI Acarita, azubhaphaLajanaka, karelA kayA pApakarmAMnI azubhapariNAmarUpa avasthAnA upabhoga karI rahyo che ? bhAvA--he bhagavan ! ApanI AjJA meLavIne huM mRgAgrAma nagaranA madhyabhAgathI te mRgAdevIne ghera pahoMcyA, jyAM mRgAdevIe mane potAnA mahelamAM AvatA joyA ke te ja vakhate te khahuja hA~ ane sa MtoSa pAmI, ane teNe savinaya vandana karIne mArU ahi AvavAnuM kAraNu pUchyuM, mArA AvavAnuM kAraNa purUM jANIne te mRgAputra mATe khAvApIvAnI Adi tamAma sAmagrI pUrI rIte eka lAkaDAnI gADImAM bharIne tene kheMcatI thakI mArA AgaLaAALa cAlI, huM tenA pAchaLa pAchaLa cAlyA, zrI vipAka sUtra 41 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIMthI laIne jyAM sudhI "te mRgAputra parU ane lehIne AhAra kare che tyAM sudhIne tamAma vRttAnta zrIgautamasvAmIe zrIzramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse spaSTarUpamAM kahI saMbhaLAvyuM, ane te sAthe mRgAputranI dayAjanaka paristhitine joIne je temanA manamAM aneka prakAranA saMkalpa-vikalparUpa mAnasika adhyavasAya uThayA hatA te paNa tamAma kahyA, pachI pharIne nivedana karyuM ke -he bhagavan! kRpA karIne e te kahe ke-A mRgAputra je A prakAranI nArakIya yAtanA bhogavI rahela che, tenuM zuM kAraNa che? teNe evA kyA azubhatama karmone nikAcitabaMdha karyo che ke je tene AvA prakAranI paristhiti thavAmAM kAraNabhUta thaye che? te pUrvabhavamAM koNa hato ?, tenuM nAma ane gotra zuM hatuM ? kayA gAma athavA nagaramAM te rahete hate?, kayA prakAranA akRtyathI teNe A prakAre hAlatane bagADe tevAM karmone baMdha karyo hate?, tathA kayA purANa ghaNuMja lAMbA samayanAM duzcINa prANAtipAtAdika vaDe prApta karela karmonuM A phaLa bhogavI rahyA che?. (sU. 13) zataddAranagara aura dhanapatinupakA varNana gamArU ItyAdi. tyAre 'joya mArU che gatama! A pramANe saMbodhana karIne "samaje mAva mAvAra " zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe "mavaM gomaM purva vANI" bhagavAna gautama prati A pramANe kahevAne AraMbha karyo ke - "ve vahu mA he gautama! tame je pUche che tene uttara A prakAre che. "te je te samai te kAla te samayane viSe "va baMghudIre tIre" A jambudvIpa nAmanA kapamAM mAre vAre' bharatakSetramAM "jayakuvAre nA re DholyA" zatadvAra nAmanuM eka nagara hatuM. A nagara aupapAkisUtramAM 'rithamiyamaDhe vaghauro" trAddha, stimita samRddha Adi je varNana AvyuM che tevA prakAranA varNanathI viziSTa hatuM. A nagaramAM lakSmI haMmezAM nivAsa karatI hatI, arthAt A nagara hamezAM lakSmIthI pUrNa hatuM. te nagaramAM prajA hamezAM svacaka ane paracakranA bhayathI mukta hatI. ahIMnI prajA uttarottara dhanadhAnyAdithI paripUrNa rahetI hatI. "taEUR if savAre re thAva LA sA royA" te nagaranA zAsaka dhanapati nAmanA rAjA hatA. 'tassa NaM sayaduvArassa Nayarassa adUrasAmaMte dAhiNapuratyime disimAe viyarAmA heDe do " te zatadvAra nAmanA nagarathI bahu dUra nahi zrI vipAka sUtra 42 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja najIka paNa nahi evI rIte agnikoNamAM vijayavardhamAna nAmanuM eka prasiddha kheDa hatuM. laghunagaranuM nAma kheDa che, jenI cAre bAju dhULInA koTa hAya che ane je samatala bhUmibhAgathI uMcA sthaLa para hAya che. te kheDa Rddha, stimita ane samRddha hatuM. vijayavarjhamAna kheDa kA varNana 'tassa NaM vijayavaddhamANassa kheDassa paMca gAmasayAI Abhora yAvi hotyA' te vijayavaddhamAna kheDanA pAMcaso gAma hatAM, arthAta pAMcaso gAma tenA adhikAramAM hatAM, tenuM kAmakAja tamAma tyAMja thatu hatu, ane tyAMja e saunA bhAga AvatA hatA. taMtti nuM trinayuddhamALaGeraMsipAI gAma 90 kSetyA ' te vijayabaddhamAna kheDAmAM ' ekAdi' A nAmano eka maMDelAdhipati hatA, te ami TupahiyALa ? mahA apI hatA, ' yAvat ' zabdathI gammANuApu, gamyasevI, 4 rAva zrI vipAka sUtra ekAdi rASTrakUTakA varNana 4 garhAmbhaTTe ' ityAdi padanuM A sthaLe grahaNa thayuM che, tene a` A pramANe che te [1][C " adharmAnugata--adhama mArge cAlanAra zrutacAritrarUpa dharma pAlanathI dUra hatA; te 'bammasevA ' adhama sevI-adharmInuM sevana karanAra, ane adhama nA upAsaka hatA, temAM kAraNa e hatu ke e 'adrei' ameSTa hatA, eTale ke tene adharmaja vahAlA hatA. te * ambhavavAre 1 adharmAMkhyAyI-adhamI hAvAthI haMmezAM adharmAMnIja prarUpaNA karatA hatA, 'adammALurArUM ' adharmAnurAgI-adharmImAMja te ha MmezA prItivALA hatA, 'amaLajor'adharma praleAkI-te adhamaneja upAdeya mAnatA hatA, 'adamanAvI adhajIvI adharma eja tenuM jIvana hatuM, tethI ke mampane adharmIprarajana-adharmImAMja prasanna rahenAra-madharmomAM masta rahenAra hatA. te 'garUmbalIjasamudrayAne' adha zIlasamudAcAra-eTale ke sundara shrii , 9 43 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAra ane vicArothI haMmezAM rahita hatuM, ane te "gamepa je jiM blemane vidA;" adharmathI AjIvikA karato hate. pharI te jANa, chiM, maMtra mAre, kATe, bhedana kare-ItyAdi vAkya bolate rahete hate. "vizag" vikartaka-prANIenA nAka Adi avayane kApavAvALe hatuM, tethI karI " pA"--tenA hAtha lehIthI kharaDAelA rahetA. te "va-mahAna kedhI ane ""--bhayAnaka hatuM, 'tuccha buddhivALe hato. temaja "marivAra -asamIkSitakArI-vinA vicAre kArya karI besato hato, tethI te "sA -sAhasika-bhAre sAhasa karanAra che. sukanavaMja-mArUM" te utkacana-lAMcarUzvata khAvAvALo pUre hatuM, vaMcana-bIjAne ThagavAmAM bahuja catura hatA, mAyI-mAyAmAM-kapaTamAM kuzaLa hato. 'niyala -guDhakapaTI hatA. ' mA'karelA eka kapaTane bIjA kapaTa vaDe "" ahIMthI laIne kurivAre ahIM sudhInA vizeSaNe "AzutA mAM che. chupAvanAra hatuM, "sArUkaMpagoLaveda sArI vastumAM naThArI vastu meLavIne te sArI vastunA bhAvathI vecI detA hatA. "sura" tene duSTa mANasanI sabata hatI, 'hura" bahuja bhUMDA cAritra-vALa hato, ane 'supa ' keInuM kahevuM nahi mAnavAvALo hate, "kusInne durazIla hata-tene svabhAva paNa duSTa hato, luNa durvAtahato-mAMsabhakSaNa karavuM te te tene haMmezAne AcAra hatuM, ane 'suvicAre dupratyAnaMda hato-duSTakarma karavAmAMja hamezAM Ananda mAnatA hatA. te vALA de te ekAdi nAmane mAMDalika rAjA, vinayavamAsa thayaransa saMvAda gAmanA vAva " A vAddhamAna kheDanA pAMcase gAmanuM pite adhipatipaNuM karatuM hatuM, ane pitAnA nigI jane pAse te gAmanuM adhipatitva karAvatA hatA. rava 'pite teono uparI banIne rahetuM hatuM, ane teNe potAnA niyagIjane ne (AjJAmAM rahenAra vizvAsu mANasane) paNa tenA mukhya banAvyA hatA. "sAnita pite saune nAyaka hatA, ane teNe pitAnAM vizvAsu mANasone paNa nAyaka tarIke rAkhelAM hatAM, "madira pite tene piSaka hatuM temaja teNe potAnA vizvAsu mANasane paNa tenA piSaka banAvyA hatAM. "mA " teija te gAmamAM sarvottamarUpathI prakhyAta hato. tathA teNe pitAnA vizvAsu mANasane paNa sarvottamarUpathI prasiddha karyA hatA. "mArUM sAvi jamAne vAmane vira" ane temanI tathA tenA vizvAsu mANasenI AjJA te gAmamAM pradhAnapaNe cAlatI hatI. bhAvArtha-have zrIzramaNa bhagavAna mahAvIra mRgAputranA pUrvabhavanuM varNana kare che ke, he gautama ! A jambudvIpanA bharata kSetramAM te kALa ane te samayane viSe jana ane dhana Adi sarvaprakArathI paripUrNa zatadvAra nAmanuM eka sundara nagara hatuM. te pitAnA lava Adi vaDa devalokanI tulanA karatuM hatuM. tyAMnA mANase bhayarahitapaNe rahetAM hatAM. dareka prakAre prajAmAM tenuM ekachatra rAjya hatuM. zrI vipAka sUtra Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A nagaranA zAsaka dhanapati nAmanA rAjA hato, jenAM zaurya ane parAkramanA bhayathI prakhaLa parAkramI zatrue paNa kAMpatA hatA. A nagaranI thADI najIkamAMagnikoNamAM vijayavartamAna nAmanA eka kheDa vaselA hatA. tenA tAbAmAM pAMcase gAma hatAM, tene rAjA 'ekAdi" A nAmanA eka mAMDalika adhipati hatA. te nIti tathA nyAyamA`thI viparIta-vRttivALA hato, dharma-karmomAM tene bilakula prIti na hatI, te mahA-adhamI ane mahA--anyAyI hato, durAcArI ane vyabhicArI hato, mAMsAdika bhakSaNa karavuM ane karAvavuM e tene dainika AcAra hatA, tenI AjIvikA paNa evIja adhArmika kAryAMthI sampanna thatI hatI. zrutacAritrarUpa dharma nuM nAma sAMbhaLatAMja tenA mastakanA pArA peAtAnI maryAdAnuM ullaMghana karI jatA hatA. pote adhamI, durAcArI, ane anyAyI te te hateAja ane khIjAne paNa epramANe khanavAnA upadeza ApatA hatA. te kheDa--kasamA ane tenI sAthenA te pAMcase gAmamAM tenI ane tenA niyogIjanevizvAsu mANaseAnI AjJA cAlatI hatI. te pote tathA tenA vizvAsu mANase tyAMnA adhipati hatA, mukhya hatA, rakSaka hatA, svAmI hatA ane senApati Adi hatA. (sU. 14) ekAdi rASTrakUTakA nyAya varNana 'tapa " ne hArUM' ityAdi. 'tad nuM se cAre' pachI te ekAdi nAmanA mAMDalika rAjA vinayavaddhamAsa' te vijayava mAna kheDanA vadha gAmamayA te pAMcaseA gAmanA nivAsI janAne vari' ahuja adhika "di ' karAthI, 'ma iya' karInI adhikatAthI, 'vidhIriya' vRddhi-kheDuta Adine ApelAM dhAnya Adine bamaNA rUpamAM levAthI (sodiya'lAMca-rUzvata AdithI, Amale ca' tiraskAra AdithI, 'viihi 6' tamAma cIjo para kara (Tekasa) Adi levAthI, 'mitte|i ca' bhedya-kAipaNu mANusa para kAipaNa prakAranA aparAdha gunhA mUkIne samasta gAmanA daMDa karIne meLavelA dravyathI, 'kuMte iya' tamAre ATaluM dravya--dhana ApavuM paDaze' AvA prakAranA anucita hukama vaDe lIdhelA dravyathI, 'chI ica' JAma khAdina luMTavAnA abhiprAye karelA cera leAkonA poSaNathI, AjIriya mAhine agni lagAvAthI, 'codavi ' rAstAgIrIne hamIranA prahAra dvArA lUMTavAthI, 'gauvIhemALe 2' sadA dukhita ane-vimmemALe r' sadAcArathI praSTa gAma zrI vipAka sUtra 45 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karate thako, ' tamAre 2 tarjita karate thako,-"juo, yAda rAkhe, je tame leko mane amuka vastu nahi Ape te pachI tamArI salAmatI nathI." e pramANe AMgaLI uMcI karIne teonI bhatsanA karate thako, evaM "tAmAje 2 tADita-karato thako- koyaDA, thappaDa, lAta, ThoMsA Adi vaDe tenA para prahAra karato thaka, chevaTe " mAne 2vivarU teone nirdhana-daridrI banAvato thako raheto hato. tapa jo re pUruM ' jyAre te ekAda mAMDalika rAjA, "vina - vartamAsa rahassa' vijayavaddhamAna kheDanA vaEErAsara-tAva-viva-jovuMviyadityavAhA garNi ra va pAmelA aneka yuvarAja, talavara, nagararakSaka, koTavAla, mADaMbika-maMDaMbAdhipati, jenI cAre bAju eka jana sudhI koI paNa gAma na hoya tene maMDaMba kahe che, tene je zAsaka hoya tene maDaMbAdhipati kahe che; kauTuMbika-gAmanA mukhya puruSa, athavA mANasamAM mukhya mAnavAmAM AvatA puruSa, zeTha-zAhUkAra-mahAjana, sArthavAha-pitAnI mUDI ApIne vepAra karAvIne loko para upakAra karanAra A badhAMnA, tathA bIjA paNa ghaNuM grAmINa anya puruSanAM "va[; m[ , ramuM ca, maMteNu , gvemu , sa, niracha , vavaja " aneka kAryo-karavA egya prajanane, kAraNekAryasAdhaka hetuone, maMtra-kartavyano nizcaya karavA mATe karelA gupta vicArone, pitApitAnA kuTuMbane salAhane, athavA kuTuMbI janonA lAMchana Adi khAnagI rAkhavA yogya vyavahArane, rahasya-gupta vAtane, nizcaya-anizcita viSayanA pUrNa nizcayane ane vyAvahArika vAtane " mA" sAMbhaLate thake "mAru" kahete ke "muni sAMbhaLyuM nathI. tathA "sukhama" je koInI vAta sAMbhaLavAmAM na AvI hoya te tene pitAnA manamAMthI pitA karIne "mArU kaheto ke "muLami' are bhAI! A zuM vAta che je tamArI huM e vAtane sAMbhaLI rahyo chuM. 'Ave pAsamAne mArA pitAne nAnA" A pramANe nahi joelIne joI che ane jeelIne nathI joI, kahelI vAtane nathI kahI ane nahi kahelI vAtane kahI che, nahi lIdhelI (vastu)ne lIdhI che ane lIdhelIne nathI lIdhI, ane jANelane nathI jANo ane nathI jANate tene jANuM chuM, ema kahete hate. 'taNa " A pramANe ThagAI bharela azubhatama mAyAcArI-pariNatithI te purAI che ane dupALe vinne mAthA?" te ekAdi rASTrakUTa-mAMDalika nareza ke je A pramANe paraMvacanAmaya mAyAcArI-pariNatine ja pitAnuM kartavya samajatuM hatuM, jIvanamAM jene eja kAma mukhya hatuM, eja jenA jIvananI sAdhanA hatI, eja jenA zrI vipAka sUtra 46 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM anupama vijJAna hatuM, ane eja jeNe potAnA siddhAMta pramANe sarvottama AcaraNa mAnyuM hatuM, tathA-je " huAM AtmAne atizaya kalaha-duHkhane ApanAra havAthI malImasa-mela jevAM malina "su pAme adhikautkRSTasthitisaMpanna bahuja vadhAre jJAnAvaraNIya Adi azubha karmone sattAmAne vidArU baMdha karate thake rahete hate. bhAvArtha-manamAnI karavAvALA te ekAdi mAMDalika rAjAnA rAjyamAM keIne sukha na hatuM. prajA dareka prakArathI duHkhI hatI. te potAnI AMkhothI prajAne sukhI joI zakato na hato. jora-julamathI prajA para pitAnA adhikArane durupayega karate hato. pitAnI peTI AvazyakatAonI pUrti mATe athavA prajAmAM pitAnI bhayaMkaratAne prabhAva jamAvavA mATe te dareka avaidha upAye dvArA tenA jana ane dhanane saMhAra ane apaharaNa karIne AnaMda pAmate hate. karavRddhithI prajA du:khI rahetI hatI. kheDutone te pitAnA pAsethI je khetaramAM vAvavA mATe anAja ApatuM hatuM, te pAchuM leto tyAre bamaNuM traNagaNuM karIne bahuja nirdayatAthI vasula karato hato. lAMca ane rUzavatanuM te anyAyI rAjyamAM tamAma ThekANe ekachatra rAjya chavAI gayuM hatuM. tenI kRpAthI durjana ane prajAne pIDA karanAra mANase tene rAjyamAM Ananda karatA hatA, ane je nyAyaparAyaNa tathA dharmAtmA hatA teone pitAnuM jIvana kaSTathI vItAvavuM paDatuM hatuM. tenA zAsanamAM sajajane ane nyAyapriya mANasane ke prakAre Adara-bhAva maLatuM nahi, jUThA ane dagAbAjonuM tyAM tamAma prakAre calaNa hatuM. dareka vastuo ke je upagI hoya agara ugI na hoya te tamAma para kara (Tekasa) nI chApa lAgelI rahetI hatI. jarA jeTalA aparAdhamAM paNa mANase para pitAnI IcchA pramANe daMDa karate, daMDanI te tyAM sudhI dazA karI hatI ke-I eka mANasane aparAdha jANavAmAM AvatAM tene tamAma gAmavALA mANasa pAsethI IcchAnusAra daMDa levAmAM AvatuM hatuM. "tamAre ATalo daMDa Apeja paze" -A prakArane rAjA taraphathI kahera thatAM tenI kacerImAM zrI vipAka sUtra 47 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI prakAre apIla thaI zakatI nahiM. rAjAnI AjJAja sarvopari mAnya rAkhavI paDatI hatI. A rAjAnA rAjyamAM cora lekene eTalA mATe puSTa rAkhavAmAM AvatA hatA ke te cera ke prajAnA dhanane haraNa karI rAjAnA bhaMDAramAM vadhAre kare. je mANasa rAjAnI AjJA pramANe nahi cAlIne-pitAnA kartavyanuM pAlana karatA thaka nItimArgathI cAlatAM to rAjA te mANasanA gharamAM Aga lagADI dete hate. musApharone hamezAM cere dvArA thayelA prahAro sAthe dhananuM apaharaNa paNa sahana karavuM paDatuM hatuM. je kaI virodha karate te tene rAjA taraphathI daMDa karavAmAM AvatuM hate. tathA tene duHkhI karavAmAM AvatuM hatuM. sadAcArIone sadAcArathI bhraSTa ane dharmAtmAone dharmathI vimukha karavAmAM rAjAne AnaMda AvatuM hatuM. tarjanA (tiraskAra), bharsanA (apamAnajanaka vacana) ane tADanA (mAravuM)-janya duHkhe hamezAM dareka prajAjanone bhegavavAM ane prajAne nirdhana banAvI rAkhavI eja te rAjAnI nIti ane rIti hatI. A hatuM te rAjAnA manamAnyA kArabhArane namune. rAjA ivara, talavara, mADaMbika Adi tamAma mANasanI sAthe besIne, kAryo, kAraNo, maMtra ane gupta vAte Adi mATe vicAra-vimarza karatI vakhate sAMbhaLelI vAtane mATe kahe ke A vAta meM sAMbhaLI nathI. tathA je vAtane kaI pate paNa na hoya tene te pitAnI mAnasika ka95nAthI ubhI karI dete ane kene duHkhI karyA kare. A pramANe joyelI, kahelI, grahaNa karelI ane jANelIne nahi joyelI, nahi kahelI, nahi grahaNa karelI ane nahi jANelI kahe, ane viparItane aviparIta kahetuM hatuM. A prakAranI mAyAcArI-pariNatithIja te pitAnuM rAjakAja calAvatA hatA. A azubhatama-pariNatimAM magna A rAjAe, saMkilaSTa coga ane kaSAyathI, utkRSTa-sthitiyukta duHkhadAyI prajJAnAvaraNIya Adi pApa karmone upArjana karate rahete hate. (sa0 15). zrI vipAka sUtra 48 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdi rASTrakUTako solaha prakAra ke rogakA utpanna honA aura vaidyArdiko bulAnekI AjJA karanA tay i tana" ItyAdi. tae it" keTaleka kALa vItyA pachI "tasa rUphiyasa sa" te ekAdi nAmaka rASTrakuTanA " si" zarIramAM "gaouTyA yAruM koI eka samaye "namaNava' ekIsAthe "kSa rajAtaMA" seLa rAga ane AtaMkadAhajavara Adi roga ane phUla vagere AMtaka, athavA tIvra kaSTakAraka hovAthI regarUpa AMtaka, "pApa " utpanna thayA, "saM ' te evI rIte ke - -sA, rAsa, rU-no, kA, pa chake, 6-2, 7-risI 8 bhagIra, 2-hiTa-20 , 22-, raveicA, zarU jevA, 4-6, 2pa-0, ke 1-dhAsa-urdhvazvAsa, 2-kAsaudharasa-zleSmavikAra, 3-javara-tAva, 4-dAhadAhajavara, pa-kukSizula-udarazUla, 6-bhAgadara, 7-abavAsIra, 8-ajIrNa-apa, dRSTizUla, 10-mastakazUla, 11-arUci, 12-netravedanA, 13-kAnanI vedanA, 14-kaMDukharaja, 15-udararoga-jalodara, ane 16-kuSTha-kaDha. taw i" pachI "te vire jhU sardi zo"i te ekAdi rAjAe te soLa regethI "mamikrUpa samaje atyaMta pIDita thatAM piyarie pitAnI AjJAkArI puruSane "sApe bolAvyA, ane sAvittA" bolAvIne "pa vANI" A pramANe kahyuM ke "chA tume sevANiyA! he devAnupriya ! tame jAo, ane "vinayavamIne je siMdhAlAvicAra-mahApaNu vijayavaddhamAna kheDanA zRMgATaka-traNa khuNA vALA mArgamAM, trika-tripatha-traNa mArga jyAM maLe che tyAM, catuSka-catuSpatha-cAra rastA jyAM maLe che tyAM, cavara-ghaNA rastA jyAM maLatA hoya tyAM, mahApatha-rAjamArgamAM ane paya-sAmAnya mArgamAM "mAra jorajora "sa " avAjathI 3pamaUra parva vadda vAraMvAra joSaNa karI ema kahe ke- " vahu hevANiyA' he devAnupriye! "pha kasa rIpati taruNa gAvaMza nyUyA' ekAdi rASTrakUTa rAjAnA zarIramAM zvAsa, kAsa Adi soLa riga ekasAthe utpanna thayA che, "ta' te "no ? je kaI mANasa game te "vino vA vino zrI vipAka sUtra 49 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 vA bALako nA khALayaputto vA teoi vAte'Skriyaputto vA vaidya hAya ke vaidyanA putra hAya, rAganA jANakAra hAya ke jANakAranA putra hAya, ilAja karavAvALA hoya athavA ilAja karanArane putra hAya, kAI paNa kema na hoya 'ekkArakUDassa eesiM solasaNDaM rogAtaMkANaM egamavi rogAtaMka uvasAmittae iccha " ekAdi rASTrakUTanA e seLa prakAranA rAgAmAMthI kAi paNa eka rogane paNa dUra karavAnI IcchA rAkhatA hoya arthAt dUra karI zakatA hAya tA tattva nArUM rajUDe viDanuM gaNyasaMpacaM huM tharU ' tene mATe nizcayathI te ekAdi rASTrakUTa rAjavI ghaNIja a-sauMpatti pradAna karaze, ' Topa tattvavi ughoseha ' A prakAranI gheASaNA eka vAra, be vAra ane traNa vAra sudhI karo, 8 kamposittA camALattiyaM paLipha ' pachI mane khakhara Ape! ke-ame e ghASaNA karI dIdhI che.'-A pramANe rAjAnI AjJA pAmIne te jovuMviyavrutti bAva vviAMti " te kauTu Mbika puruSAe vijayavardhamAna nagaramAM jaine zRMgATaka, tripatha ane catuSpatha Adi mArgomAM rAjAe kahelI pUrvokta gheSaNA vAraMvAra karI, pachI AvIne 'gheSaNA karI dIdhI che.' A pramANe rAjAne khabara ApyA. bhAvA--jyAre te rAjAnI adhArmika pravRtti ane anItimAnA sevanathI saMcaya karelA azubha karmanA vipAka (paripAka) thayA, tyAre te rAjAnA zarIramAM keTalAka samaya pachI ekaja sAthe zvAsa, kAsa, javarathI ArabhIne kADha sudhInA bhayaMkara seALa gA phUTI nIkaLyA, je e vAtanI sAkSI pUratA hatA ke-sa MsAramAM rahIne adhamaya pravRtti cAlU rAkhavI te mAsa mATe hitakara mArga nathI. rAjA A rogathI atyaMta trAsa pAmatA hatA. teNe potAnA AjJAkArI mANasAne bAlAvIne kahyuM ke-he devAnupriya ! tame jAo, ane nagaramAM pratyeka mArgo para A vAtanI ahuja rora zabdothI vAra vAra dhoSaNA karo ke: ekAdirAjAnA zarIramAM zvAsa kAsa--Adi seLa rogoe bhayakara rUpathI potAnuM ghara banAvI dIdhu che, te je kei paNa vaidya, nAyaka, cikitsaka, athavA tenA putra e raMgenI cikitsA karavAmAM siddhahasta hoya te AvIne rAjAnI cikitsA karaze te rAjA tene vadhAremAM vadhAre dhana-sa patti Apaze'. rAjAnI A pramANenI AjJA pAmIne te sevakoe vijayavartamAna nagaramAM jai pratyeka rastA para ubhA rahIne vAraMvAra rAjAnI AjJAnI jora-zorathI gheASaNA karI, pachI AvIne 'ApanI pUrNa AjJA saMbhaLAvI dIdhI che' A pramANe rAjAne khabara ApyA. (sa. 16) zrI vipAka sUtra 50 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadyAdikone rAjAke rogakA nidAnakara usakA upacAra karanA tae f' ItyAda. tA ? jAherAta karyA bAda, 'vinavatamALe rahe hu prathA usa vA' vijayavaddhamAna beDamAM rAjAnI pUrvokta jAherAtane sAMbhaLIne, ane "nizmi hadayamAM tene nizcaya karIne "va vijJA ' aneka vidya ane vidyAnA putra, jANakAra ane tenA putre, cikitsaka ane tenA putra, e tamAma satyasaMsthA charI, naharaNI, Adi zonI peTIne hAthamAM laIne saddita 2 di' pitapotAnA gharathI "ghanivamaMti' nIkaLyA, ane nimittA nikaLIne "vinoddhamAnasa rakSa' vijayavaddhamAna kheDanAM mamaLe" vacce vacce thaIne tene purUphUla nide" jyAM ekAdi rASTrakUTa rAjAnuM nivAsthAna hatuM "teura vAchati' tyAM AvyA, ane ughArijI" AvIne "vaiSarIratha" temaNe ekAdi rAjAnA zarIrane rAmuti" sparza karyo. pachI "te samA" te regenuM "niyA nidAnautpattinuM mUla kAraNa zuM che ? e "pura " pUchayuM, pUchayA pachI temaNe "vaiphaha ' te ekAdi rASTrakUTanA vahiM madira ghaNAMja prakAranAM alpege-tenA mAliza dvArA, "ugnadRnAdi ' pIThIo-maLane zarIramAMthI bahAra kADhanArI oSadhionAM sagavizeSathI zArIrika mAliza dvArA, sinepALahi " ASadhi meLavIne pakAvelA vRtAdikanA pAna dvArA, "vAdi 4 ulaTI karAvavA dvArA, virecara " virecana-julA dvArA, 'siMamdi va' garama-garama pANInA abhisecana dvArA, "gavadadi ja agnimAM tapAvelI levAnI tarAka AdithI DAMbha devA dvArA, "sabuvAsAdi " yantrathI gudA dvArA peTamAM tela Adine praveza karAvavA dvArA arthAta enImA dvArA, "vabhinmadi 2 bastikarma thI-saMcita dUSita maLane kADhavA mATe gudAmAM oSadhinI banAvelI vATa Adi nAkhIne te dvArA, nidi nirUha-avadha nAkhIne pakAvelA telarUpa eka prakAranA virecana dvArA sirAri " zirAvidha-vikRta rasa-rUdhirane kADhavA mATe nADInA gha-kApavA dvArA, taraddhi " takSaNa-surA vaDe cAmaDInA chedana dvArA, "cho " pratakSaNapitAnA sAdhelA hAtha vaDe caturatApUrvaka vadhelI cAmaDIne churI AdithI chelavA dvArA, zrI vipAka sUtra 51 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 'siravIdi ya'zirAkhastI-ziramAM cAmaDAnA keza nAkhI davAthI banAveluM telanA bharavA dvArA, tanedi tha' tapaNu snigdha dravyathI zArIrika mAliza dvArA, 'juDavAiddei ca' puTapAka-pAkavizeSathI taiyAra karelI oSadhi dvArA, ' chaThThIrtti T lIMkhaDA vagerenI aMtarachAla dvArA, vI icaM' gaLA Adi latAo dvArA, mUtyuti ca, vaizi ya, pudi ca, pattedi ya, sTendriya, vIdya, sikriyAdi ca, muliyAdi ya, bosadiya, mesaidi ca' mUla, kanda, phUla, patra, phaLa, bIja, karIAtu,gulikA, auSadha ane bhaiSajya Adi aneka oSadhiothI mizrita davAvizeSa dvArA icchaMti tesiM solasahaM rogArthakANaM egamavi rogArthakaM uvasAmittae te pUrNakata seLa rAgAne dUra karavAne mahenata karavA lAgyA, parantu * 1 cevALa saMSArthAta vasAmittaj ' te seALa rAgAmAMthI eka paNa rAgane te dUra karavA mATe sama thayA nahi. arthAt eka paNa roga maTADI zakayA nahi. 'ghu UM' te pachI ' te bahave vijjA ya vijjaputtA ya0 jAhe no saMcAeMti tesi solasaNDaM rogaacALa atri rogAyanuM sAmittaC 'jyAre te tamAma vaidya ane tenA putra Adi te seALa rAgAmAMthI eka paNa rogane nivAraNa karavA samartha thayA nahi tAhe saMtA taMtA paritaMtA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA ' tyAre thAkIne khadakhanna thai ane hatAza banIne jyAMthI te AvyA hatA, tyAM ' 6 4 pAchA cAlyA gayA. zrI vipAka sUtra 52 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rogo asAdhya mAnakara vaidyAdika kA pIche jAnA bhAvArtha-te rogothI bahaja pIDA pAmIne te rAjAne vedanAthI rAtri ane divasa nidrA AvatI nahi, temaja koI ThekANe cena paDatuM nahi. pitAnI AjJAmAM rahenArA mANasa dvArA jyAre AkhA nagaramAM pitAnA rUganI cikitsA karavAvALA mATe "ghANIMja dhana-saMpatti Adine lAbha maLaze evI jAherAta karAvI tyAre, te jAherAtane sAMbhaLIne tyAMnA jeTalA vedya ane tenA putra Adi cikitsaka hatA te sarva, reganA IlAja karavAnAM pitA-pitAne sAdhane laIne rAjAnI pAse AvI pahoMcyA, AvIne tarata ja sau vaidyoe rAjAne zarIrane tApamAna vagere jANavA mATe pita-pitAnA hAthathI sparza karyo, tathA roganuM mULa kAraNa zuM che? e pUchIne parasparamAM vicAra karyo. paraspara vicAravinimaya karyA pachI, rAjAnI cikitsA karavAne prAraMbha karyo. cikitsA-upacAramAM aneka prakAranA tela vaDe mAliza, udvartAne-caLavAnA eSidhathI paripakava karelA vRtAdikanA mAliza, vamana (ulaTI) karAvanArI davAo, virecana auSadha, garama jala, DAma devA, basti karma-gudAbhAgamAM enImA nAkhavI, vizeSa-vizeSa virecaka davAo, nADInuM kApavuM, charI vaDe karI cAmaDInuM chedana-bhedana Adi upara jaNAvelA tamAma prayogo karyA. parantu atizaya prabaLatAnI sAthe A azubha karmonA udaya thavAthI te rAjAne te tamAma prakAranA upacArothI jarA paNa lAbha thaze nahi. jyAre te vaidya Adine roganI kSINatA jarA paNa jevAmAM nahi AvI tyAre te badhA ekadama hatAza thaI, ane manamAM kheda pAmI pita-pitAnA sthAne pAchA cAlyA gayA. (su. 17) ekAdi rASTrakUTakA marakara narakAyukA upabhoga karake mRgAdevIkA garbhameM AnA "tay i g ? ityAdi. tay " tyAra pachI jyAre te " ekAdi rASTrakUTa rAjAne zrI vipAka sUtra 53 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinne iva 6 vAvavA ' vaidya, vaidyaputra Adi cikitsakee rega asAdha jANuM choDI dIdhe, tathA "rivAri ' tenI je sAravAra karanAra paricAraka jana hatA temaNe paNa rAjAne cheDI dIdhA, tyAre "nisimesa? rAjAe pite paNa auSadha sevana karavAmAM upekSAvRtti karI lIdhI. te avasthAmAM sorArIbAdiM makhUi samajIne tenA soLa rogo dina-pratidina vadhArevadhAre thatA gayA, arthAt ekadama vadhatA gayA, ane te kAraNathI te rAjA ghANeja pIDA pAmavA lAge, te paNa 'ne ja Tre 2 jAva caMtere purijI rAjya, rASTra ane anta:pura AdimAM ekadama bhAre mUcha pAmelo te rAjA 'rajjaM ca raheM ca AsAemANe, patthemANe, pIhemANe, abhilasamANe' bhagavelA rAjyasukhAnI abhilASAthI rAjya AdimAM Asakata thayela rAtri-divasa tenA vicAromAM Dakhe rahetA ke--kayAMka mArI A avasthA-sthitimAM mAruM rAjya mArI pAsethI chuTI na jAya', tethI tene prArthanA, pRhA ane abhilASAne koIpaNa viSaya hoya te te eka rAjya ja hato, tethI rAjyamAM ja tenI spRhA ane abhilASA kAyama rahetI hatI. "madadavasa" mAnasika duHkha ane zArIrika kaSTonI paraMparAthI, ane IndriyasaMbaMdhI viSayanA sukhanI abhilASAthI bahuja duHkhita bane te rAjA "gaDhALArUM vAsaNayAruM pramANa patrapharA" aDhIse (250) varSanuM utkRSTa AyuSya pAlana karIne "mAre chuM zivA" antamAM Ayusthitine kSaya thatAMja kALa (maraNa) pAmIne "phIse caTMmANa puravI" e ratnaprabhA pRthvInA varase sAravaTriphavy RApu jevA lavane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA prathama-pahelA-narakamAM nArakI paNa utpanna ze. tyAMnA anaMta duHkhane bhagavatabhAgavate jyAre tenI nArakInI sthiti pUrI zrI vipAka sUtra 54 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gaI tyAre te te "anaMta' pachI 'tame tyAMthI "uddittA' nIkaLIne va bharata kSetramAM rahelAM eja mRgAgrAma nagaramAM "vinacattara vijaya kSatriya rAjAnI "miyA-vI" rANI mRgAdevInI kukha-garbhamAM " vajo' putrarUpathI utpanna thaye. bhAvArtha-jyAre vaidya Adi upacArake pita-pitAnA sthAne pAchA cAlyA gayA tethI rAjAnAM parivArone khAtrI thaI ke, rAjAne roga asAdhya sthitimAM AvI gayA che. A prakArane nizcaya thaI gayA pachI teoe paNa rAjAnI sevA (sAravAra) karavAmAM upekSA dhAraNa karI lIdhI. A pramANe jyAre thayuM tyAre rAjA paNa jANI gaye ane pite paNa auSadha khAvAnuM ane upacAra karavAnuM choDI dIdhuM. A paristhitimAM rAjAnA zarIramAM regene upadrava dina-pratidina vadhAremAM vadhAre vadhavA lAgyuM. A samayanI rAjAnI avasthA ghaNaja karuNAjanaka hatI. AvI hAlatamAM paNa te rAjA pitAnA rAjya, rASTra ane aMtaHpuramAMja bahuja Asakta banI gaye hatuM, ane te divasa-rAtri enIja cintA karatuM hatuM ke - AvI sthitimAM huM duHkhI thaI maraNa pAmIza te A tamAma sukha mArI pAsethI jatuM raheze, hAya ! huM tene kevI rIte choDI zakuM? A rAjya ke jenI aMdara devone paNa durlabha evAM sukhanuM meM sevana karyuM che, mArI dareka manamAnI icachAonI A rAjyamAM meM paripUrNa karI che, vilAsa ane vaibhavamAMja huM lAgele rahete hato, hAya ! ATaluM sundara A rAjya huM kevI rIte cheDI zakIza ?. mane A saMsAramAM bIjuM kazuM ya joItuM nathI, phakta mArI eka eja abhilASA ane cAhanA che ke - huM ane mAruM A rAjya bane hameza mATe A saMsAramAM sthira rahIe." A prakAranA aneka saMkalpa ane vikalpamAM paDele te rAjA ke jenI zArIrika sthiti bahuja bagaDI gaI hatI, ane je maraNatulya kaSTathI bahuja trAsa pAmato hato, rAjya upara jene ghaNuM ja meha hate, IndriyesabandhI viSayabhogo bhogavavA mATe AvI dazAmAM paNa jene tIvra lAlasA jAgatI hatI. te rAjA pitAnI aDhIse (250) varSanI AyuSya pUrI karIne AddhayAnathI baDabaDA thake maraNa pAmIne eka sAgaropamanI utkRSTa sthitivALA prathama narakamAM nArakIpaNe utpanna thaye, ane tyAMnA anaMta ane amaryAdita azubhatama zItaAdi vedAnya apAra kaSTane bhagavAna, tyAMnI sthitine parNa karI tyAMthI nIkaLIne, A mRgAgrAma nagaramAM vijaya kSatriya rAjAne tyAM mRgAdevInI kukSimAMkUkhamAM putrarUpe utpanna thaye-garbhamAM AvyuM (sUTa 18) zrI vipAka sUtra 55 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhaka prabhAvase mRgAdevIkA zarIrameM pIDA honA aura patidvArA apamAnita hone kA varNana tay i tIre ItyAdi. 'tA che te ekAdi jIvanA garbhamAM AvyA pachI "tIse nivA-seva te mRgAdevInA "karAra" zarIramAM "ca" vedanAo " nyUyA' utpanna thaI, je vedanAo "nA nAva gata' ujajavaLa-mahAvikaTa, vipula-vizALa, bhAre sakhata, pragADha-caMDa-nibiDa, ugra-bhayAnaka, duHkha utpanna karanArI, tIvra-dussaha kaSTathI sahana karavA yogya. dudhisaha-adhika kaNathI sahana karavA lAgyuM ane AkhA zarIramAM dAha utpanna karanArI hatI. "midaM ra ' je divasathI "miyA-vINa" mRgAdevInI kukhamAM-udaramAM "micAg sAra' mRgAputra dAraka "jamAI lavajo" garbharUpathI utpanna thayo, "tamidaM ra " te divasathI AraMbhIne " miyAdevI " te mRgAdevI 'vijaya rattara" pitAnA pati viya kSatriya mATe "aLA, matA, maNiyA, rAmagUIT, mamaLAnA cAri sthA' pratikUla, amanohara, mRgAdevIkA mAnasika vicAra apriya, amane jJa-asundara ane aNagamatI banI gaI. _ 'tae NaM tIse miyAdevIe aNNayA kayAiM puvvarattAvarattakAlasamayasi vagAyiM bAramA keTalAka samaya pachI eka divasa rAtrInA pUrvabhAga ane aparabhAgathI mizrita samayamAM eTale madhyarAtrimAM te mRgAdevI, kuTuMbanI cintAthI jAgI rahI hatI, te samaye " gathii vAra samulinasthA" tenA manamAM cihnita, kalpita, prarthita ane manogata vicAro utpanna thayA ke- 'evaM khalu ahaM vijayassa khattiyassa pubbiM ihA, kaMtA, dhijjA vesAsiyA, gaNumayA grAsa' mArA pati vijayarAjAne prathama ISTa, vhAlI, kAMta, suMdara, manez-manaharaNa karanArI, dhyeya--cintanIya ane vizvAsapAtra tathA mAnItI hatI, paraMtu zrI vipAka sUtra 56 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jabhiI ca NaM mama ime ganbhe kucchiMsi ganbhattAe uvavanne' ne hivasathI mArA gaCmAM A jIva AvyA che 'tamirUM haiMnuM vinayasa vattiyamsa gAM ziTyA khAva amaLAmA bAyA cAtri kautyA' te divasathI huM mArA pati vijayarAjAne aniSTa, akAMta, apriya ane aNamAnItI thaI gaI chuM. 'Necchara NaM vijae khattie mama nAmaM vA gotaM vA giNDittae, kimaMga ! puNa daMsaNaM vA paribhogaM vA, taM seyaM khalu mama eyaM gabrbha bahUrhi sADaNAhi ya pADaNAhi ya gAlaNAhi ya mAraNAhi ya sADittae vA 4 evaM saMpehei ' are ! zuM kahuM ! mArA prAnAthane te mAruM nAma ane mArA gotranuM nAma levAmAM paNa lajjA Ave che, teA pachI jevAnI ke paribhAganI vAtaja kayAM rahI ?, mAre mATe basa eja mA sAro che ke-A garbhanA vinAza thAya tevA prayAgeA dvArA enA TukaDe TukaDA karI nAkhuM, ga gaLI jAya tevA upAya dvArA gALI nAkhuM, maraNa pAme tevA upAye thI mArI nAkhuM. e pramANe teNe peAtAnA manamAM vicAra karyAM. saMpendrittA 'vicAra karIne vartuLa vALi caDucALiyALi ca bhasADaNANi yakhAyamANI ya pIyamANI ya icchai taM gandhaM sADittae vA 4 ' te garbhInA nAza karanArA aneka prakAranA kSAra auSadhAnA, kaDavA auSadhoneA, turArasavALA oSadhAna, khAvAmAM ane pIvAmAM upayoga karatI hatI ke jenA vaDe te ga nAza pAmI jAya, parantu ' Lo caiva huM se me sadapha vA 4'- te ga nAza pAmyA nahi, gaLI gayeA nahiM, temaja maraNa paNa pAmyA nahi. tad sA miyAdevii jAhe no saMcAei taM gabrbha sADittae vA 4 , pachI jyAre te mRgAdevI potAnA garbhanA nAza karavA, gALI devA,pADI devAmAM ane mArI nAMkhavAmAM saphaLa thai nahi, 4 4 zrI vipAka sUtra 57 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgaputra kA varNana 'tAhe saMtA taMtA paritaMtA akAmiyA assavasA taM gambhaM duI-duheNaM parivahai' tyAre manamAM atyaMta khedathI pIDA pAmIne tenA zarIramAM bahuja duHkha thayuM, ane mana tathA zarIra banemAM ekasAthe vizeSarUpathI pIDA thavA lAgI, ane abhilASArahita thaIne koI paNa upAya nahi cAle, tethI paravaza thaIne dareka prakAre bhAre du:khanI sAthe teNe garbha dhAraNa karyo. "tad dvArA enA jevuM aTTha nAlIo abhitarappavahAo aTTha nAlIo bAhirappavahAo aTTha pUyappavahAo aTUTa soNiyappavahAo, duve duve kaNNaMtaresu, duve duve acchitaresu, duve duve nakkaMtaresu, duve duve dhamaNiaMtaresu abhikravaNaM abhikkhaNaM pUrya ca soLiyaM parisaramALIre jevA viheMti jyAre te mRgAputra garbhamAM have tyAre tenI ATha nADIo te zarIranI aMdara rudhira (lohI) Adine vahevarAvatI hatI, ane bIjI ATha nADIo zarIranI bahAra para Adine vahevarAvatI hatI, A pramANe soLa nADIo zarIranI aMdara ane bahAra lehI ane parU Adi apavitra pravAhIrUpa rasane vahevarAvatI hatI, temAMthI be be nADIe kAnanA bane chidromAM, be be nADIo netranI adara, be be nAkanA naskerAmAM, be be nADI hadayanA koThAnI aMdara rahelI nADIonA vacamAM niraMtara vAraMvAra parU ane rudhirane bahAra ane aMdara vahevarAvatI hatI. "ta vArasa mijAyarasa jevA nAma vAhI pAunbhUe, jaNaM se dArae je AhArei, se NaM khippAmeva viddhNsmAjI, dUra ja khAI parama tathA garbhamAM rahelA te mRgAputrane eka bhasmaka nAmano roga paNa utpanna thaI cukyA hatA, tethI tenI mAtA dvArA khAdhela khorAkamAMthI je kAMI AhAra te mRgAputra lete have te turata ja baLIne bhasma thaI jatuM hatuM, ane parU tathA rudhiranA rUpamAM pariNata paNa thaI jato hato, vi ja se dUrgha La va mAre tene paNa te khAI jate hate. "tae sa miyAdevI mA jAuM nANuM mArA pagiori sAnuM pAyA nabiMuM nava mAphimera" mRgAdevIne jyAre garbhane nava mAsanA pUrA divasa thayA tyAre tene eka putrano janma thaye, te janmathIja AMdhaLe ane mUMge hatuM, tenuM koI paNa aMga-upAMga pUruM na hatuM, paraMtu te te tamAmanI AkRti mAtra ja hatI. , bhAvAtha-mRgAputranA azubha karmonI prabaLatA pragaTa karatAM sUtrakAra kahe che che ke -jyArathI te garbhamAM AvyuM hatuM te samayathI tene sukha maLyuM na hatuM, zrI vipAka sUtra 58 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja tenA nimittathI bicArI tenI mAtAne pANa sukha maLyuM na hatuM. e abhAgI jIva garbhamAM AvatAM ja mAtAne aneka prakAranI zArIrika ane mAnasika asA pIDA-duHkha vagere bhegavavuM paDyuM. garbhAvasthA pahelAM pitAnA patine te je pramANe prANathI adhika priya Adi rUpamAM hatI, te bALaka garbhamAM AvyA pachI te mRgAdevI pitAnA patine teTalI vahAlI na rahI; parantu ulaTI apriya ane aNagamatI banI gaI. tenA upara tenA patine eTale sudhI aNagame ane upekSAvRtti thaI gaI ke teNe teNInuM nAma levuM paNa gamatuM nahi. dareka rIte patidvArA upekSita thayelI tene, eka divasa kuTumbanI citAthI bahuja du:khita thavAnA kAraNe ardharAtri sudhImAM paNa nidrA na AvI, tyAre teNe potAnI tarapha pitAnA patinI upekSAnuM mULa kAraNa eka mAtra A garbhaja che, e pramANe nizcaya karyo. pachI teNe te garbhano nAza Adi karavA mATe aneka prakAranA garbhanAza karanArA bhAra Adi auSadho ane upAye Azraya lIdhe. parantu te garbhanAza pAme nahi temaja garbhapAta paNa thaye nahi, jyAre tene kaI paNa upAya cAle nahi tyAre te vAtanI upekSA karIne bahuja du:kha pAmIne teNe garbha dhAraNa karavA lAgI. garbhAvasthAmAM ja A bALakanI 16 nADIo rAtri ane divasa rudhira ane parUnI dhArAo vahevarAvatI rahetI. temAMthI ATha nADIo te zarIranI aMdara rudhirane vahevarAvatI ane ATha nADIo zarIranI bahAra parUne vahevarAvatI. A pramANe je ATha nADIo rudhira ane parUne vahevarAvatI hatI temAMthI be be rudhira ane parUne vahevarAvatI nADIone sAva kAnanI aMdara ane bahAra hatA, be be ne netramAM tathA netranI bahAra, be be ne nAsikAnI aMdara ane bahAra, ane be be ne hadayanA koThAnI aMdara ane bahAra hatuM. A puNyahIna abhAgI garbhane du:khane cheDe na hato. tene bIjI paNa eka aniSTa bhayaMkara vyAdhi hatI. tenA kAraNathI tenuM khAdheluM bhejana khAvAnI sAthe ja pAcana thaI jatuM hatuM, tethI bhUkhya bhUkhe thaI rahete hato. A vyAdhi-roganuM nAma bhasmaka roga hatuM. A rogamAM khAdhela kherAka peTamAM jatAMja bhasma thaI jAya che. tethI sudhA-bhUkha eka kSaNa mAtra paNa maTatI nahi. AvI dazA A garbhamAM rahetA bALakanI hatI. khAdhelA khorAkano paripAka dhira ane parUnA rUpamAM thatuM hatuM, tene paNa A mUkate nahi, eTale ke khAI jatuM hatuM. pitAnA nava mAsanI sthiti pUrI karIne te zrI vipAka sUtra pa9 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAdevInA udarathI janma pAmyA, ane janmathI ja te AMdhaLo ane mUMge hate. tene kaI paNa aMga ke upAMganI pUrti na hatI, paraMtu tenI AkRtimAtra hatI. ( 19). "tay i sI." ItyAdi. ttA " bALakano janma thayA pachI "sA milAvI te mRgAdevIe huM" huMDa-khAsa AkArarahita eTale ke tamAma avayanAM pramANathI zUnya saMsthAna vALA, tathA "aMdha aMdharUpa "tuM tAra" te putrane "pAsa je, "siti' dekhatAM ja te "e vicArathI ke A amAruM kevuM aniSTa karaze" "mIyA tathA vana saMgAyamA" bahuja bhaya pAmI gaI, ane pIDita thaI, vyAkuLa paNa thaI, tathA bhaya vaDe tenuM zarIra kaMpavA lAgyuM, pachI "mammadhAruM thAya mAtAne "sadAve bolAvI, "kadAvarA belAvIne "vaM jANI tene A pramANe kahyuM ke - revAgvavA arajI i tu" he devAnupriye! tame jaladI jAo, ane "yaM vAra ane kahithI A bALakane laI jaIne koI paNa ekAnta sthAnamAM ukaraDA ke kacarAnA DhagalAmAM "zAda' nAkhI Ave. "tat i sA mAruM mRgAdevInAM A prakAranAM kahelAM vacanone sAMbhaLIne dhAyamAtA "tAtti tathAstu (tame kahyuM te pramANe karIza) - e pramANe kahIne, 'miyAnI Icama ghaubhu" mRgAdevInA kahelA abhiprAyane svIkAra karyo, pahakuLanA vIkAra karIne "jeva vina arijI tene 3 vAcharuM" te pachI jyAM vijaya kSatriya hatA tyAM AvI 'uvAgacchittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI' AvIne teNe banne hAtha joDI mAthA para aMjalI karIne A pramANe nivedana karyuM - "mA!" he svAmina! "micAvI navA mAsA nA gAme mRgAdevIne nava mAsane samaya pUro thatAM putrane janma thaye che, te janmAMdha ane janmAMdharUpa che, eTale ke tene kaI paNa aMga ane upAMga pUrNa nathI, kevaLa te sarvanI tenAmAM AkRtimAtra ja che. 'tae NaM sA miyAdevI ta huMDaM aMdharuvaM pAsai pAsittA bhIyA tatthA ubiggA saMjAmA marma sArU" jyAre mRgAdevIe te haMDaka ane aMdharUpa bALakane je, tathA jotAMnI sAthe ja te bahuja DarI gaI. cittamAM vizeSapaNe udvega pAmI ane bhayanA kAraNe tenA zarIramAM kaMpArI chUTI. AvI hAlatamAM teNe mane belAvI ane sadAvitta' bolAvIne "rva vAsI A pramANe kahevA lAgI ke "revAnuNavA hi devAnupriye! 'n if fche tame jAo ane "the vAra pate purariyAI uda A bALakane keI ekAMta sthAnamAM ukaraDAmAM ke kacarAmAM nAkhI zrI vipAka sUtra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A "te te "sAma" he svAmina ! "saMsi Apa AjJA Ape, zuM huM te sAra 3sphAni utA mA?' e bALakane rANInA pramANe ke ekAnta sthAnamAM mUkI AvuM ke nahi ? "taw it te vinA raNa tane gammudhAja aMtig fmaTTa saMvA tava saMmatte udA' A prakAre dhAyamAtAnA mukhathI evAM vacana sAMbhaLIne rAjA je rUpamAM beThA hatA teja rUpamAM saMbhAta thaIne eTale jaldI jaldI ubhA thaI gayA, ane "kaDittA lekho jayAre tene kavara uThIne jyAM mRgAdevI hatA tyAM AvI pahoMcyA. "vIchittA niyAte igvaM vANI tevALiyA ! turda ne nabhe AvIne teNe mRgAdevIne A pramANe kahyuM ke he devAnupriye! A tamAre pahelA garbha che. "teM kahuM chuM tuma paDyuM te vaDeyAvAsa " mATe je tame ene ekAntasthAnamAM naMkhAvI Ape che te to i turuM pA no upara visa" te pachI tamArAM bhaviSyamAM thanArAM saMtAna sthira thaze nahi, arthAt bIjA saMtAna jIvaze nahi. "to ? eTalA mATe nizcita "tuma Athe tArAM sirisa pi siMgi mattAne paribAramAra didi " tame A bALakane manuSya na jANe tevI rIte bheMyarAmAM guptarUpathI rAkho ane tyAM guptapaNe khAna-pAna ApIne tenuM pAlana-poSaNa kare. " to ? evI rIte karavAthI ja 'tu jayA cira virU" have pachI thanArI tamArI prajA-saMtAna sthira thaze (jIvatA raheze). 'tA jaM nA nivI vinaya tticaraNa tari prathama vivi pavimuonpha" A pramANe te mRgAdevIe pitAnA pati vijaya rAjAnA vacanane "tathAstu" kahIne bahuja vinayathI tene svIkAra karyo, ane 'paDisuNittA taM dAragaM rahassiyaMsi bhUmigharaMsi rahassieNaM bhattapANeNaM pddijaagsamApIra vidAru svIkAra karIne te bALakane ekAnta guptarUpa bheMyarAmAM rAkhIne guptarUpathI bhejana-pAna ApIne pAlana-piSaNa karavA lAgI. "va vastu goyamA ! mirApure vAraW T ITI nAva judamAma virU' e pramANe che gautama! mRgAputra dAraka pUrvakALanA hovAnA kAraNe purAtana ane duzcINa--azubhatama mAThA adhyavasAyothI upArjita (meLavelAM), tathA AlocanA-Adi zuddhi vaDe karI dUra nahi karelAM evAM azubha pitAnA karelA pApakarmonAM azAtArUpa azubha phaLane bhegavI rahyo che. bhAvArtha--A bALakanuM haMDaka saMsthAna che, tenA avayavamAM kaI prakArane khAsa AkAra nathI, ane te avayave pitAnA pramANa-anusAra paNa nathI. A te eka vilakSaNa AkRtimAtra che, na jANe AthI zuM azubha thaze? ane e kevA prakAranuM zrI vipAka sUtra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aniSTa karaze ?, ityAdi vicArAthI trAsa ane udvega pAmelI te mRgAdevInuM zarIra ekadama bhaviSyamAM aniSTa thavAnI zakAthI ka MpavA lAgyuM. peAtAthI na rahI zakAyu mATe dhAyamAtAne melAvIne kahyuM ke-tame A khALakane kai ekAntathAnamAM jaine ukaraDAmAM mUkI Ave. rANInI A vAtane sAMbhaLIne ' tathAstu ' kahIne te, vijaya nareza pAse temanA abhiprAya jANavA mATe paheAMcI, ane rANInA te putraprasavanA tamAma samAcAra, tathA rANInA aMtarane je vicAra hatA te tamAma pahelethI chelle sudhInA kahI saMbhaLAvyA rAjA hakIkata sAMbhaLIne Azcaryacakita thai, tarataja jyAM rANI hatA tyAM AvI pahoMcyA, AvIne rAjAe potAnA vicAre pragaTa karatAM kahyu ke-e pramANe karavuM te cegya nathI, kAraNa ke A tamArA prathama garbha che. temAM A prakAranuM kRtya tamArA bhAvI saMtaneAnI sthiratAmAM khAdhaka nivaDaze, tethI je thayu te sa ThIka che. A mAkhatamAM vizeSa cintA na karatAM tenAM pAlana-poSaNanI cintA karavI te ja vizeSa kalyANakArI che. mATe tame e bALakane potAnA mahelanA bheAMyarAmAM guptarUpamAM rAkho. te evuM sthAna che ke jayAM AgaLa koi paNa vyakti AvI ke jaI zake tema nathI, tethI tyAM guptapaNe tenA khAvA-pIvAnI pUrI vyavasthA rAkhA ane te pramANe karavAthI bhAvI saMtAna paNa sthira thaze, ane A bALakanuM paNa pAlanapoSaNa thai jaze. rAjAnI A prakAranI saMmatino svIkAra karIne rAjAe khatAvelI paddhati pramANe ja te khaLaka mATe rANI tamAma prakAranI goThavaNa karIne pAlana-pASaNa karavA lAgI. zrIvIraprabhu gautamasvAmIne kahe che ke-he gautama ! A pramANe tamArA praznanA uttara che. A uparathI tame samajI gayA haze! ke:-A mRgAputra pUrva bhavamAM AMdhelA cirantana-purAtana potAnA duzrI ane krutikAnta azubha pApakarmonuM azubha phaLa bhAgavI rahyo che. (sU 20) mRgAputrakA anAgata bhavakA varNana 'miyAputte hUM' ityAdi, A pramANe zrautamasvAmIe zrIvIraprabhunA mukhathI mRgAputranAM samasta pU zrI vipAka sUtra 62 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " bhavanAM vRttAntane jANIne phrI prabhune A pramANe pUchyuM ke:-- mate !' he bhadanta ! miyAputte La vAparo mAse nuMvicArjigamitti 'mRgAputra Alaka e bhavamAM maraNa pAmIne kayAM jaze ?, haiiM nahipha ' kayAM utpanna thaze ? pratyuttaramAM prabhue kahyu-'poyamAM ! he gautama ! 'miyAputte tAju vattIsaMvAsArUM paramAuyaM pAlaittA kAlamAse kAlaM kiccA iva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse ' A mRgAputra bALaka khatrIza varSonA utkRSTa AyuSyanuM pAlana karIne sthitine kSaya thatAM maraNa pAmIne, A madhyaja khUdvIpanA bharatakSetramAM ' vaiyiiAiya che '. vaitADhaya pa tanI taLeTImAM, 'sIddhAMta' siMhanA kuLamAM, 'sIttAtcAyAdi " siMhanI paryAyathI utpanna thaze, 'te La tattva sIddo trisara gAmbhar nAva sAmip' te tyAM adhamI, zUravIra, dRDhaprahArI ane sAhasika siMha thaze. 'nAva" zabdathI ahIM, ' sUre daDhappahArI Adipadone saMgraha karyAM che. vaduM pAyuM nAva sAMjhaLa' yAvata zabdathI ahIM paNa himaM'e padanuM grahaNa thayuM che, te siMha peAtAnA paryAyathI aneka prakAranA kalikaluSa praNAtipAtAdirUpa pApa karmonA saMcaya karaze. "bhramannittiA krAimAne zAi vidyA' tene sacaya karIne mRtyunA avasare maraNu bhIne 'imI se rayaNappabhAe puDhavIe ukkosaM sAgarovamaTThiiesa jAva uvavajjihi " pachI te jIva A ratnaprabhA pRthvInAM utkRSTa eka sAgaranI sthitivALA pahelA narakamAM nArakIrUpe utpanna thaze. 'rase aaN to gaLatara udittA sIsivesu uvavajjihi tattha NaM kAlaM kiccA docAe puDhavIe ukkoseNaM tinni sovamArUM pachI te tyAMthI nIkaLI sarIsRpa--nakula (nALIyA ) AdinI 6 i 1 ceniemAM utpanna thaze. pachI tyAMnI sthitinA kSaya karIne te bIjA narakamAM jyAM AgaLa traNa sAgaropamanI utkRSTa sthiti che, temAM janma dhAraNa karaze. pachI ' se NaM tao anaMtaraM unnahittA pakkhIsu uvavajjihi te tyAMthI nIkaLIne pakSIonA kuLamAM utpanna thaze. ' tasthati AnuMjjiA tattvA puId satta sAgarotramA0, se NaM tao sIhesu ya0, tayANaMtaraM cautthIe, urago, paMcamIe0, itthI, chaTTIe0 maNuo, ahe sattamAe0 9 pachI tyAMthI nIkaLIne tiryaMcagatimAM siMhanI paryAyamAM maraNa pAmIne sAta sAgara|pamanI utkRSTa sthitivALA trIMjA narakamAM, tyAMthI nIkaLIne tiryaMca gatimAM sihunI paryAyamAM, tyAMthI maraNa pAmIne dasa sAgare pamanI utkRSTa-sthiti-vALA ceAthA narakamAM, tyAMnI te sthiti pUrI karIne sarpa paryAyamAM, tyAMthI maraNa pAmIne pharI sattara (17) sAgare pamanI utkRSTa zrI vipAka sUtra 63 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitivALA pAMcamA narakamAM, tyAMnI sthiti pUrI karIne zrIparyaMcamAM, tyAMthI maraNa pAmIne khAvIsa (22) sAgare pamanI utkRSTa-sthiti-vALA chaThThA narakamAM, tyAMthI nIkaLIne manuSya paryAyamAM ane antamAM tyAMthI maraNa pAmIne tetrIsa (33) sAgarApamanI utkRSTasthitivALA sAtamA narakamAM utpanna thaze. 'to aLatara udittA se nArUM mArUM jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM maccha--kacchabha-gAha-- magara - suMsumArAdINaM adbhuterasanA johinoLiyamudasacasadastAnuM? pachI tyAMthI nIkaLIne te mRgAputranA jIva pacendriya tiya cAnA bhedasvarUpa jalacara, maccha, kAcA, grAha, magara ane susumAra aditiya cagatinAmaka viziSTa tiryaMca jIvAnI paMcendriyajAtimAM ke jenA sADAbAra lAkha (1rA ) kulakeATI che temAM, utpanna thaze. 'tattva La meLatti joNivihANasi aNegasayasahassakhutto udAittA 2 tattheva bhujjo bhujjo paccAyAissara' temAM eka eka ceAninA lekamAM lakhe vAra janma ane maraNa karaze. te aa to uTTinA evaM cauppaesa, uraparisappesu, bhuyaparisappesu, khahayaresu, cauridiesu, teti, peraMtittva, trAjI, Davetu, Rtucarutrima vA, te bAka, purIjI, baLe sayasadraputto'pachI tyAMthI nIkaLIne te jIva catuSpadagAya Adi tiryaMcAmAM, u5risarpa-sarpAdikeAmAM, bhujaparisarpa-neLIA-ghe AdimAM, khecara-pakSiyAmAM, caturindriyomAM, teindriyeAmAM, TvIndraya jIvemAM ane ekendriya vanaspatikAyika kaTuka vRkSamAM, kaTudhavALA-AkaDA Adi vRkSomAM, vAyukAyamAM, agnikAyamAM, aplAyamAM ane pRthivIkAyamAM lAkhAvAra utpanna thaze. 'se chUM to baLatara phittA muTTupure nAyare goLattAdvAyAdi ' pachI tyAMthI nIkaLIne te supratiSThapura nagaramAM geNu-sAMDha-baLada -rUpathI utpanna thaze. " me N tattva tyAM te kambuvAva jamAve ' bAlyAvasthAne pUrI karIne 'novvAnajIne' jyAre yuvAvasthAne prApta karaze, tyAre 'annA jyArUM" kaI eka samaya 'mAkatti' prAthamika varSakAlamAM gANuM maLa' gagA mahAnadInA 'vaDhILadiya vaLamAne tIr meSTi samAje vhAluM T' tIranI mATIne peAtAnA zIgaDAthI khedaze, ane kheADhatAM khedatAM te tenA upara paDI jaze, ane tenA para mATI paDavAthI te dabAi jaze, tethI tenuM mRtyu thaze, ane te maraNa pAmIne tatye mujaphtare re seTiTa tti 9 , zrI vipAka sUtra 64 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAi vAghAphusaMrU tyAM supratiSThapura nagaramAM kaI eka zeThanA ghera putrarUpa utpanna thaze. bhAvArtha-zramaNa bhagavAna mahAvIranA mukhathI mRgAputranA tamAma pUrvabhavanAM vRttAntane yathAvat jANune zrIgautama svAmIe bhagavAnane pharIthI A prazna karyo ke he prabhe! Apa e paNa jazAvavAnI kRpA kare ke te mRgAputra maraNa pAmI kayAM utpanna thaze?. tyAre prabhue gautama svAmInA A praznano uttara ApatAM A pramANe kahyuM ke - he gautama ! te mRgAputra pitAnuM utkRSTa batrIza (32) varSanuM AyuSya pUrNa karIne jyAre te paryAyane tyAga karaze, tyAre te sauthI prathama A jambudvIpamAM rahela bharatakSetranI aMdaranA vitADhaya parvatanI taLeTI mAM siMhanI paryAyane dhAraNa karaze, temAM te pitAnI adhArmika, zauryaviziSTa, dRDhaprahArakArI, sAhasika pravRttithI aneka prakAranAM azubhatama prANAtipAtadirUpa pApakarmonuM upajana karaze. tenA prabhAvathI pitAnuM AyuSya pUrNa karIne maraNa pAmI prathama narakane nArakI thaze. tyAMnI eka 1 sAgaranI sthiti pUrNa karIne, tyAMthI nIkaLIne pAche te tiyaca-paryAyamAM sarIsRpa Adi javAnI paryAyane dhAraNa karaze, pachI tyAMthI maraNa pAmIne bIjA narakamAM nArakI thaze, tyAMnI traNa sAgaranI sthiti bhogavIne ane tyAMthI nIkaLIne te pakSanA kuLamAM pakSIrUpathI. janma pAmaze. tyAMnI prApta sthiti jogavIne, maraNa pAmIne trIjA narakamAM jaze. tyAM sAta 7 sAgaranI utkRSTa sthitine pUrNa karI. maraNa pAmIne tyAMthI pharI paNa siMhanA bhavamAM Avaze. tyAMthI maraNa pAmIne cothu naraka ke jyAM dasa 10 sAgaranI utkRSTa sthiti che temAM nArakIne jIva thaze. te sthiti pUrNa thatAM ja te sarSanI nimAM janma pAmaze. tyAthI maraNa pAmIne sattara (17) sAgaranI pAMcamA narakanI sthiti vaDe tyAMnA du:khene bheLavIne AyuSyane samApta karatAM maraNa pAmIne pachI strI paryAyamAM Avaze. tyAMthI maraNa pAmIne chaTThA narakanI 22 bAvIsa sAgaranI sthitine nArakI jIva paNe samApta karIne tyAMthI nIkaLIne manuSyaparyAyane pAmIne sAtamA narakamAM nArakI jIva thaze, jyAM 33 tetrIza sAgara sudhI anaMta-apAra kaSTane bhagavaze. sAtamA narakanI tetrIza-sAgarapramANu sthitine bhegavIne te tyAMthI nIkaLIne jalacara-pacendriya- timAM sADA bAra lAkha (12) kulakeTInI aneka niyAmAM lAkhe vAra janma-maraNa karIne catuSpada-gAya AdinI paryAyamAM, uraparisarpa AdimAM, caturindriya mAM, teIdriya mAM, kIndriya mAM ane ekendriya jIva zrI vipAka sUtra 65 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspati kAyamAM, kaTuka vRkSamAM, kaTukadUdhavALA AkaDA Adi vRkSamAM, vAyukAyAmAM, tejasakAyamAM, apakAyamAM, ane pRthivIkAyamAM paNa lAkha vAra janma-maraNa karaze. pachIthI supratiSThitapura nAmanA nagaramAM te eka mandomatta sAMDha thaze. te sAMDha jyAre pitAnI bAlyAvasthAne pUrI karIne pitAnI pUrI juvAnInA jozamAM caDhaze tyAre gaMgA nadInA kAMThe te kAMThAnI mATIne zIMgaDA dvArA daze, tyAre te nadIne kAMThe tenA upara paDaze, tethI maraNa pAmIne te ja nagaramAM kaI eka zeThanA ghera putrarUpe janma pAmaze. (sU) 21) "te i ityAdi. te ja tanya" te putra tyAM "muvImA vijayarAjo - UTHUB" bAlyAvasthA pUrI thayA pachI paripakava-vijJAnavALA thaIne jyAre yuvAna-avasthAmAM Avaze, tyAre tadAvA tharALa pratig dhamama sevA niyam' tathArUpa sthavira AcAryonI pAse jaI dharmane sAMbhaLI, te dharmane hRdayamAM dhAraNa karIne muMDe mavirA' muMDita thaIne 'kAga' gharano parityAga karIne 'irifthe purU aNagAra (sAdhu)-avasthAne aMgIkAra karaze. ane jo tatva maLamAre visaru riyAmiNa vemAna" pachI te muni pAMca samiti, traNa guptinA ArAdhaka ane guptabrahmacArI thaze. 'tatya vapUruM vAtAruM nAmaUUpariNA vALA " te muni-avasthAmAM aneka varSo sudhI zramaNa-paryAya -saMyamabhAvane pALIne, "chiorUpavite " pitAne lAgelA aticArene gurudeva pAse nivedana karI, ane temaNe kahelI zuddhine anusarIne pharIthI aticAra nahi karavAnI pratijJAthI tenuM saMzodhana karI 'samAdika zubhadhyAnarUpa samAdhimAM tallIna thaI, "kAtrimANe ja vicAruM ane potAnA AyuSyakarmanI sthita pUrNa thatAM maraNa pAmIne tyAMthI "some je saudharmanAmanA prathama devalokamAM "vattA unnidi devapamAM utpanna thaze. "i to attara cayaM caittA mahAvidehe vAse jAiM kulAiM bhavati aDDhAiM jahA daDhapainne sA va vattavayA lAgo nA savaiyuvAmita risparU pachI pitAnA pUrNa AyuSyane bheLavIne te devaparyAyane tyAga karI, tyAMthI cavIne, mahAvidehakSetramAM je samRddhizAlI kuLa che temAMnA keI paNa eka kuLamAM putrarUpe utpanna thaze. papAtika sUtramAM je pramANe dRDhapratijJanuM varNana karavAmAM AvyuM che, barAbara teja pramANe ahIM paNa samajavuM joIe. bAga nAva sarvekuravANamaMta rasarU eja vAta, A padethI sUtrakAre spaSTa karI che ke-je pramANe dRDhapratijJa bahotera (72) kalAomAM pravINa hatA. te pramANe A paNa temAM nipuNabuddhivALe thaze, te je pramANe samasta kamene anya karanAra thaye te ja pramANe A paNa thaze. "yAvata' zabdathI "sthati, more, mate, niti e padenuM grahaNa karavAnuM che. tene artha A pramANe che- te siddha-kRtakRtya thaze, kevaLajJAnathI jANavA yogya samasta padArthone jANakAra thaze, samasta karmonA bandhanathI sarvathA mukta thaze, pAramArthika Atmika avyAbAdha sukhane prApta karaze, "sAravAnA cAnta vyakti zrI vipAka sUtra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakAre te samasta du:khA ane tenA kAraNabhUta samasta kane vinAza karanArA thaze, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatte duhavivAgANaM padamasta prayaLana ayama pAtte tti vemi' A pramANe zrIsudharmAsvAmI ja dhrUsvAmIne kahe che ke he ja khU ! siddhigatine prApta thayelA zrI mahAvIraprabhue du:khavipAka-nAmanA prathama zrutaskaMdhanAM prathama adhyayanane A mRgAputranA atIta (gayA samayanA),: anAgata AvatA samayanA ane vamAnabhavasaMbaMdhI du:khavipAkarUpa bhAvanuM kathana karyu che. temaNe je pramANe kahyuM hatu tevuMja meM tamane kahyuM che, temAM meM mArI svataMtra kalpanAthI kAMi paNa kahyuM nathI. bhAvA--te putra jyAre krame-krame peAtAnI khAsa avasthAne pUrNa karI, paripakavavijJAnavALA thai yauvanAvasthAne prApta karaze, tyAre te tathArUpa sthavi pAsethI dharmAMnA upadezane sAMbhaLavAthI ane hRdayamAM tenuM manana karavAthI, saMsAra, zarIra ane bhAgethI virakata thaine gRhasthAvasthAnA tyAga karI, munidIkSAne aMgIkAra karI, saMyamI thaI jaze. te avasthAmAM aneka varSo sudhI sayamabhAvanI sAcI ArAdhanA karavAvALA thaze, ane je kAMi atIcAra lagyA haze tenI AaAcanA ane pratikramaNa karI zuddha anI, zubhadhyAnarUpa samAdhimAM tallIna thaine. pAtAnuM AyuSya pUrNa karIne sauthI prathama pahelA devalekamAM deya thaze tyAMnA sukhAnAM bhaMDArane bhogavI, pachI tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM koi samRddhizAlI kuLamAM putrarUpe janma pAmIne, dRDhapratijJanI mAphaka dareka kaLAmAM vizArada banI, aMtamAM samasta karmAnA aMta karI nirvANusthAnane prApta karanAra thaze. A pramANe sudharmAMsvAmI potAnA ziSya zrIjamUsvAmIne sAdhana karIne kahe che ke-he jakhU ! A duHkhavipAka nAmanA prathama zrutaskaMdhanA pahelA adhyayanane A mRgAputranAM bhUta, bhaviSya ane mAna-bhavasa badhI du:khavipAka rUpa arthanuM kathana zrIprabhue karyu che, tethI je rIte meM temanI pAsethI sAMbhaLyu che, tevuM ja me tamane kahyuM che, mArI potAnI kalpanlRAthI kAMIpaNa kahyuM nathI. (sU0 22) - iti vipAkazrutanA du:khavipAka nAmanA prathama zrutaskaMdhanI vipAkacaMdrikA nAmanI TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM mRgAputra nAmanu prathama adhyayana saMpUrNa thayuM. ( 1 ) zrI vipAka sUtra 67 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANijagrAma nagarakA varNana dvitIya adhyayana zrIjabUsvAmI, duHkhavipAka grutaskaMdhanA prathama adhyayanamAM AvelA sapUrNa artha sAMbhaLIne, bIjA adhyayanane sAMbhaLavAnI utkaMThAthI zrI sudharmA svAmIne pUche che"gharU aMte !ityAdi. !' he bhadana! "zarU " je "samai nAva saM " zramaNa bhagavAna mahAvIre ke jeNe siddhigati nAmanA sthAnane prApta karela che teNe "suvidhAnA " duHkhavipAka-nAmanA prathama zrutaskaMdhanA "tame yAsa' prathama adhyayanane pUrvokata artha pratipAdana karyo che te "aMte he bhadanta! suvivALA hovA gaNarAjAsa" A duHkhavipaka zrutaskaMdhanA bIjA adhyayanane samajI nava saMgha te zrI zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu ke je siddhagati nAmanA sthAnane prApta thaI cukayA che teNe je ya zuM bhAva pratipAdana karyo che? tay of mudam Mri" A prakAranA zrIjabUsvAmInA praznane sAMbhaLIne sudhamAM svAmI aNagAra "navU-bAra jakhkhasvAmI aNugAra prati 'parva vavANI" A pramANe chelyA- "teur i te samagi" te kALa ane te samayane viSe vALavAne jAuM re dothA" vaNijagrAma nAmanuM eka nagara hatuM "ddhithiniyami' je nagaramAM AkAzane sparza kare tevA ghaNA TAmeTA uMcA mahele hatA, ane je ghaNu mANasethI paripUrNa hatuM, jyAM prajA hamezAM caMcaLatArahita, tathA svacaka ane paracakranA bhayathI rahita hatI, je dhana-dhAnya Adi mahAna addhithI bhareluM hatuM. 'ta vALa maraNa uttarapuriyane vilImA" te vANijagrAma nagaranA izAna koNamAM "dUSA unALe yA" eka "dUtIpalAsa" nAmane bagIce hatA "tatha if QrUpAse mumanA nava8 navAgALe thA' te bagIcAmAM sudharma nAmanA vyantara devanuM eka rahevAnuM sthAna hatuM. "vAgo tenuM varNana opapAtikasutramAM * jirAphav ItyAdi pade vaDe karela pUrNabhadra sainyanA varNana pramANe samajI levuM. zrI vipAka sUtra Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha-zrIjabUsvAmI zrIsudharmAsvAmI pAsethI duHkhavipAka zrutaskaMdhanA prathama adhyayanano bhAva yathAvat sAMbhaLIne dvitIya- bIjA adhyayananAM bhAvane sAMbhaLavAnI utkaMThA thavAthI temane pUchavA lAgyA ke-he bhadanta ! dukhavipAkanAmaka zrutaskaMdhanA A bIjA adhyayanano bhAva zuM che? tyAre zrI sudharmAsvAmI kahe che ke-he jakhU! te kALa ane te samayane viSe AkAzane sparza kare tevA bahuja uMcA mahala ane mAnavamedanIthI bharapUra eka vANijagrAma nAmanu nagara hatuM, jyAM prajAne tamAma prakAranAM sukha ane AnaMda maLatAM hatAM, koI prakAre koI paNa mANasa du:khI na hatuM, temaja te nagaranI prajAne pitAnA rAjavI taraphathI paNa kaI prakAre dukha na hatuM, temaja pararAjaya arthAt bIjA rAjya taraphane paNa bhaya na hato. prajAne dhana-dhAnya Adi tamAma prakAranI vyaktione kheTa na hatI. te nagaranA IzAna koNamAM " dUtIpalAza" nAmano eka bagIce, hate, te ghAja prAcIna hatuM, dareka prakAranAM vRkSothI ane cha RtuonI zobhAthI hamezAM te zAbharyo hato. tyAM sudhamanAmanA eka vyaMtaradevanuM nivAsasthAna hatuM. tenI zobhA papAtikasUtramAM varNavela pUrNabhadra citya jevI ja hatI (sU01) kAmadavA vezyAnA varNana tartha if" ityAdi. taratha " tyAM "vALiyA " vANijagrAma nagaramAM "mitte " yA detyA" mitra e nAmathI prasiddha eka rAjA hatA. 'tavya " tyAM "mirasa jo uttarI nA sevo thA" te mitra rAjAne zrI nAmanI rANI hatI. "vaghaurgo" tenuM varNana opapAtikasUtranA ( 12mA ) bAramA sUtramAM dhAriNI devInuM je pramANe varNana kareluM che te ja pramANe A zrI-nAmanI rANInuM varNana samajI levuM. tavya " vALavAne kayA nAme jAva tyA" te vANijagrAma nagaramAM kAmadhvajA nAmanI eka gaNika-vezyA rahetI hatI. "gI-bAva-suvA ' te ahIna yAvat surUpa hatAM. A sathaLe 'nA' zabdathI "hIrayourqvaMtisriiraa, lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA, mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMgI, sahitanA vaMtA siTI gurava A upara kahelAM pada grahaNa karavAmAM AvyAM che. temane artha A pramANe che :- lakSaNanI apekSAe ahIna arthAt samasta lakSaNothI yukta, tathA svarUpanI apekSAe paripUrNa arthAt - huvatA-dIrghatA zrI vipAka sUtra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (lAMbApaNuM ane TukApaNu), sthUlatA-kRzatA (jADApaNA ane dubaLApaNA ) thI rahita petapAtAnA pramANathI viziSTa saMpUrNa zaktivALI pAMca indriyAthI jenuM zarIra suzAbhita hatuM, hAthanI rekhA vagerenA cihnarUpa je svastika Adi hoya che tene lakSaNa kahevAmAM Ave che, masA, tila, Adi je cinha zarIramAM thAya che tene vyaMjana kahe che. te upara jaNAvelA banne prakAranA cihnothI te yukta hatI. pANInA bharelAM kuMDamAM manuSya praveza karatAM temAMthI droNa-pramANa pANI bahAra nIkaLe tyAre karatAM temAMthI droNu-pramANe pANI bahAra nIkaLe tyAre te puruSa mAnavALA kahevAya che. e mAnane te zarIranI avagAhanAvizeSarUpe ja ahI grahaNa karela che. trAjavA para caDhAvIne tALavAthI je abhAra pramANa thAya che te unmAna che. peAtAnI AMgaLIethI 108 AMgaLIeAnA pramANamAM je uMcAi hoya te pramANa kahevAya che. arthAt te vasyAnuM tamAma zarIra mastakathI laine paga sudhInA tamAma avayavA mAna, unmAna ane pramAzathI yukata hatA, tathA je je avavAnI jevI rIte sundaratA ane racanA hAvI joie tevIja sundara racanAthI te pUrNa hatI, kAi paNa aMganI racanA nyUnAdhika na hatI, eTale ke tenuM zarIra sarvAMgasundara hatu, jenA AkAra candramAsamAna saumya hate, je manane haraNa karavAvALI hAvAthI kamanIya hatI. jenuM darzana paNa anta:karaNane AhlAda ApanArU hatu. tethIja jenuM rUpa viziSTazeAbhApU hatu, te 'vAttApaDiyA' ahetara ( 72 ) kalAmAM nipuNa hatI. '23krinaLiyAjIvaneyA' gaNikAnA cAsaTha guNA tenAmAM pUrA hatA. egUNatIse visese ramamANI egaNatrIza (29) viSayasaMbaMdhI vizeSomAM ramaNa karatrA vALI hatI. ' tItaraphagudALA " ratisaMbaMdhI ekatrIsa (31) guNomAM atizaya catura hatI. vIlapurovacAra sahA ' evA khatrIsa guNo tenAmAM hatA ke jenAthI puruSavargonuM potAnA tarapha AkarSaNa thAya ane tenA para prasanna thAya te guNomAM vizeSa catura zrI vipAka sUtra 70 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. "vaMvmukivadayA' sutelAM nava aMga-be kAna, be netra, nAnA be chidra, eka jIbha, eka cAmaDI ane eka mana, te jenAmAM jAgI cUkelAM hatAM, arthAt jenI tamAma Indriyo pota-potAnA viSayanuM grahaNa karavAmAM bahuja nipuNa hatI. 'gAralIbhAvasArA" je aDhAre dezanI bhASA jANanArI hatI, "sigAravAmAM zRMgArarasanuM ghara, sundara vastrAbhUSaNathI sajita veSa bhUSA vALI, "jI-rU- 1-my sa" saMgIta-vidyAmAM, rati-vidyAmAM ane gaMdharva, nATayakalA (nRtyayukta gItanuM nAma gaMdharva, ane phakata nAcavAnuM nAma nATaya) temAM kuzala, saMjaya-jaya-harira-maLacaviDyi-vichAsa-straci-saMsrAva-nALa-surovacAra sara, saMgata-samucita gata-gaja ane haMsa Adi jevI cAla cAlanArI, hasita-hasavAmAM, bhaNita-kekilA jevI vANu bolavAmAM, vihita aneka prakAranI manane lebhAve tevI ceSTAomAM, vilAsanetranI ceSTAmAM lalitasaMlA nipuNa-vakrokti Adi alaMkArasahita paraspara saMbhASaNa karavAmAM vizeSa vizArada, ucita upacAra karavAmAM bahuja kuzaLa, 'gujara-thA - baM - T - -M-Gor-virAra-vADhiyA" suMdara aMga-pratyaMgathI cukata, ramaNIya jaghAethI manohara, caMdratulya mukhavALI, kamaLa sarakhA kara-caraNa vALI tathA lAvaNya ane vilAsathI viziSTa athavA lAvaNyapUrNa-vilAsa sahita hatI, virANA ' ane jenA vilAsabhavana upara tenA nAmanI sadAya vijayadhvaja pharakatI hatI. evI "sarasa' jenA gIta, nRtya Adi kalAonuM zulka (phIsa) sahasamudrAo hatuM. 'viQiourcharavAmaravijaya" rAjA taraphathI jeNe InAmamAM chatra, cAmara ane bAlavyajana meLavyA hatA, ane "pariNAvAva" je kA ratha-viziSTa prakAranI savArImAM besIne prayANa karavAvALI hatI. A pramANe zakti dharAvanArI te "kAmavA ' nAmanI vezyA "rotyA" hatI. "jamjaLavAyaa" A padamAM "gha" zabda. e vAtanI puSTi mATe sUtrakAre Apela che ke-A kaNa ratha, vizeSa dhanavAna mANasanA ghera ja hoya che, te ratha paNa tenI pAse hatuM, te uparathI tenI trAddhinI vizeSatA jANI zakAya che. "varUpa MivAdakSApaM. AhevaJcaM porevaccaM sAmittaMbhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvacaM kAremANI paalemALI virU" te vezyA samasta vezyAomAM mukhya hatI, tethI karIne A kAmadhvajA bIjI hajAro vezyAonuM netRtvanetApaNuM karatI hatI, ane te sarvamAM agresara manAtI hatI, bIjI tamAma vezyAomAM svAminIrUpathI tenI prasiddhi hatI, ane te sa vaizyAonuM viNu karatI hatI, A kAraNathI te saumAM zreSTha gaNAtI hatI. je pramANe pitAnI senAne nAyaka-senApati pitAnI tamAma senAmAM AjJApradhAna-senApatipadane upabhoga kare che, athavA pitAnI AjJA pramANe zrI vipAka sUtra 71 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te senAnuM saMcAlana kare che, barAbara tevI ja rIte kAma dhvajA vezyA paNa tamAma vezyAjanarUpa pitAnI senAnuM, saMcAlana karatI ane tenA para pitAnI AjJAnuM ekachatra rAjya sthApita karatI hatI, tenI IcchA viruddha tyAMnI eka paNa vezyA keI paNa kAma karatI nahi. pote je kAMI niyama kare tenuM pate pAlana karatI, ane bIjI vezyAo pAse pAlana karAvato hato. ujijhata dArakakA janmakA varNana tathai vALiyA te vANijagrAma nagaramAM "vinamitte miM sathavAde parivarU vijayamitra nAmane eka sArthavAha (zeTha) rahete hato. "gha" te bahuja dhanavAna hatuM. tarasa i vinamittA gumAvI bA mAravA hatyA te vijayamitra sAthe vAhanI subhadrA nAmanI patnI hatI. "garIba, " te kheDa-khApaNa vinAnI (sapUrNa aMgavALI) ane tamAma pAMca IndriyethI viziSTa zarIravALI hatI 'tassa NaM vijayamittassa putte subhadAe bhAriyAe attae ujjhiyae NAmaM dArae holyA" te vijayamitra sArthavAhane eka putra hatA, jenuM nAma ujhita hatuM, je subhadrA strI thakI janma pAmelo hato, te "adI nAva muje madIna cAvata surupa hato. 'ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIre, lakkhaNavaMjaNaguNAvavee mANummANappamANaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMge sasisomAkAre kaMte piyadaMsaNe, surUve' A sUtramAM kahelA e tamAma vizeSaNethI yukata hato. e padene artha pAchaLanA sUtramAM spaSTa lakhe che. - bhAvArtha -te vANijagrAma nagaramAM mitra nAmathI prasiddha eka rAjA hatA. tenI rANInuM nAma zrI devI hatuM. te tamAma strIonA ucita saddaguNethI zobhAyamAna hatI. dhAriNI rANI jevI te hatI. te nagaramAM kAmadhvajA nAmanI eka vezyA rahetI hatI. te sauMdaryathI bharapUra hatI. vezyAomAM jeTalA guNa hovA joIe te tamAma tenAmAM hatAM, bahotera kalAomAM te pUrI catura hatI, gaNikAnA cosaTha guNomAM te tamaya hatI. ogaNatrIza (ra9) vizeSamAM te pUrI rIte kuzaLa hatI, ekatrIsa 31 prakAranA rativiSayaka guNanI pUrI jANakAra hatI parapuruSane rIjhAvavAmAM upayogI batrIsa (32) prakAranA upacAromAM te pUrI rIte kuzala hatI. zrI vipAka sUtra Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgArarasanI to te avadhi hatI, sundara veSabhUSAthI e hamezAM susajijata rahetI hatI e pramANe gIta, ti ane gAMdharva nRtyamAM te khAsa karIne vadhAre prasiddha hatI. tenI cAla madenmatta hAthI jevI hatI. svaramAM keyala ane vANInA svara paNa tenA svara pAse phIkA lAgatA hatA. tenI dareka ceSTAo paNa manane mugdha karanArI hatI. netranA palakArA paNa vicitra prakAranA hatA. vati Adi alaMkAra te tenA bhASaNamAM bharelAja rahetA hatA. tenA tamAma aMga-upAMga sundara hatAM. candramAM paNa tenA mukha pAse lajajAyamAna thaI jatA hatA. tenA banne hAtha kamala jevA kemaLa hatA, sauthI ajaba lAMbA netranI citavana addabhuta ja hatI. tenA vilAsabhavana para hamezAM dhvajA pharakatI rahetI, ekaja vakhatanA tene gIta ane nRtyamAM hajAre rUpiAnI prApti thatI hatI, eTaluM ja nahi paNa rAjA taraphathI tene chatra, cAmara Adi satkArarUpe maLelAM hatAM, ane jyAM jatI hatI tyAM kaNarathamAM besIne jatI hatI. A pramANe te vaibhavazAlI hatI. te potAnI tamAma gaNikAonuM netApaNuM karatI, ane tamAma tenI AjJA pramANe cAlatI, temaja tenA dareka hukamane gaNikAo pitAnA mAthA para caDhAvatI hatI, tAtparya eja ke-je pramANe senApati pitAnI senAnuM saMcAlana kare che te ja pramANe kAmadhvajA paNa vezyAonuM senApati pramANe saMcAlana karatI hatI te nagaramAM eka vijayamitra nAmano sArthavAha (dhanavAna saMgha nAyaka ) rahetuM hatuM. ane te vizeSarUpamAM dhanasaMpanna hatuM. tenI patnInuM nAma subhadrA hatuM. tene ujhita nAmane eka putra hatA, te paNa bahu ja vadhAre sau daryathI saMpanna hatuM. tenA pratyeka aga ane upAMga lAvaNyatAthI bharelAM zetAM hatAM, (sU) 2) bhagavAnako vandana karane ke liye mitra rAjAkA jAnA te piAM ItyAdi. te zai te samaggi" te kALa ane te samayane viSe "samane mAre nAva samo zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu pUrvAnupUrvIthI gAmanugrAma vihAra karatA thakA kyAM vANijagrAma nAmanA nagaranuM dUtIpalAza nAmanuM udyAna (bagIcA) zrI vipAka sUtra 73 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM, ane temAM je ThekANe sudharmacakSanuM nivAsasthAna hatuM te ThekANe padhAryA risA niyA" prabhunuM Agamana sAMbhaLIne nagaranI pariSada ekaThI thaIne prabhunAM darzana ane temanI pAsethI dharma sAMbhaLavA mATe harSa pAmIne nIkaLI, "rAyA nijo nada ji nino' nagaranA rAjA paNa kRNika rAjA je pramANe ThAThamAThathI gayA hatA, te pramANe ThAThamAThathI pitAnA rAjamahelathI prabhune vaMdanA karavA mATe nIkaLyA, prabhunI vaMdanA mATe kRNika rAjA je pramANe taiyArI karIne nIkaLyA hatA, tenuM varNana A pramANe che:-- zrIzramaNa bhagavAna mahAvIra je samaye caMpAnagarInA udyAnamAM vihAra karatA thakA padhAryA hatA te samaye temanA AvavAnI vAta sAMbhaLIne temane vaMdana karavA mATe rAjA kRNika paNa sauthI sArA hAthI para besIne gayA hatA tenA upara chatradhArIoe je sapheda rAjyacihnasvarUpa chatra rAkhyuM hatuM tene keraTanA punI mALA cAre bAju vIMTAelI hatI, ane cAre bAju te mALAo laTakatI hatI. ane tenI banne bAju-tarapha sapheda sudara be cAmara DhaLI rahyAM hatAM. A samaye rAjAne dekhAva, jonArAne kubera je jAte hate. Indra jevI vibhUtithI tenI nirmala mitra rAjAkI samRddhikA varNana kIrti khUba vadhatI jatI hatI. tene AgaLa-AgaLa hAthI, ghoDA, ratha ane balavAna ddhAone samUha rUpa caturaMgI senA cAlatI hatI. tenA zarIra para rAjya vibhUtinI oLakhANa ApanAra ane rAjAe dhAraNa karavA yogya tamAma alaMkAra te dhAraNa karavAthI pUrNa kAMtithI cakacakATa karatAM zobhatA hatA. A pramANe A rAjA vizeSa prakAranI saMpattithI, zarIranI vizeSa kAntithI, pitAnI samasta senAthI, umarAva Adi sarva prakAranA parivArasamudAyathI ane sarva prakAranA vAjIMtrenA eka sAthe thatI garjanAthI yukata, zaMkha, paNava, paha, bherI, jhAlara, kharamukhI, huDukka, muraja, mRdaMga ane duMdubhI AdinA avAjanA mahAdhvanisahita caMpAnagarInA madhya rastA para thaIne prabhune vaMdana karavA mATe nIkaLyA hatA, AvA ja prakAranI sajAvaTathI mitrarAja paNa prabhunA AgamananI hakti sAMbhaLIne temanA vaMdana mATe pitAnA nagarathI nIkalyA, ane nIkaLIne jyAM tIpalAza nAmane bagIce hatuM tyAM pahoMcI gayAM. najIkamAM jatAM ja teNe bhagavAnanA zrI vipAka sUtra Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatra cAmara Adi bahAranI vibhUti, ke je tIrthaMkaraprakRtinA atizayarUpa hatI, tene jotAM ja pitAnA mAvatane sUcanA karI hAthIne ubhe rAkhe. ane hAthI uparathI utarIne pitAnA tamAma khaga, chatra, cAmara ane mukuTa Adi je rAjacihno hatA tene choDIne pAMca abhigamathI yukta thaIne jyAM prabhu virAjamAna hatA tyAM pahoMcyA. pAMca abhigame A pramANe che:- puSpanI mAlA Adi sacitta dravyane tyajI devuM (1), acitta dravya-vastra-AbharaNa Adi rAkhavuM (2), mukhanI yatanA mATe ekapaTa akhaMDavAnuM uttarAsaMga karavuM. (3) prabhune jotAM ja hAtha joDavA (4), ane manane bIjA kAmamAMthI haThAvIne prabhunI ja bhaktimAM tanmaya karavuM (5) tyAM pahoMcIne teNe prabhune traNa vAra pradakSiNapUrvaka namaskAra kya, pachI mana, vacana ane kAyAvaDe prabhunI upAsanA-sevA karavA lAgyA. prabhunA samakSa pitAnA tamAma aMgenuM saMkocana karavuM ane namra thaIne be hAtha joDIne sanmukha besavuM te kAyAvaDenI upAsanA che, prabhunA vacana nIkaLatAM ja "bhadanta! dhanya che, ApanAM vacana bilakula satya che" ItyAdi vacananuM uccAraNa karavuM te vacananI upAsanA che, bhagavAnanI sevA-bhaktimAM mana lagADavuM te mana dvArA upAsanA che. "dhane divya prabhue pariSad tathA rAjAne dharmane upadeza Ape. "mriNA rANA hi ? zrutacAritrarUpa dharmane upadeza sAMbhaLIne pariSada jyAMthI AvI hatI tyAM pAchI gaI, rAjA paNa pitAnA nagara tarapha pAi gaye (sU) 3) gautamasvAmIkA bhikSAcaryAke liye jAnA teT #ATevi" ItyAdi. tevAM jAje samagi" te kAla ane te samayamAM mAvo navIra ne caMvArI kuMcU" bhagavAna mahAvIranA moTA ziSya indrabhUti aNagAra "te je gautama getranA hatA, tapanA prabhAvathI utpanna thayelI vistRta tejalezyA jemaNe pitAnA zarIranI aMdara ja saMkSipta karIne dabAvI rAkhI hatI, cha-cha nA uchaLI ane je cha8-chaThThanuM tapa karatA hatA. chaThTha zrI vipAka sUtra 75 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (belA)pAraNAnA divase bhagavatIsUtramAM kathika vidhi-anusAra "gu Ta' prathama pauruSImAM jemaNe svAdhyAya ane bIjI pauruSImAM dhyAna karyuM. trIjI pauruSImAM caMcalatArahita asaMbhrAMta thaIne derAsAthenI mukharvAstrikA, va, ane pAtronI pratilekhanA karIne te pAtrone laIne te jayAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA tyAM AvyA, AvIne temane vaMdana-namaskAra karyA vadanA-namaskAra karI prabhune A pramANe kahyuM- he bhadata ! Aje mArI e IcchA che ke je Apa AjJA Ape te huM A SaSTa-kSapaNunA (pAraNanimitte ) vANija grAmamAM ucca, nIca ane madhyama kuLonAM gharomAM bhikSAcarI karavA mATe jAuM. temanI e pramANenI prArthanA sAMbhaLI bhagavAne kahyuM ke he devAnupriya ! tamane je prakAre sukha thAya te pramANe kare, vilamba na karo. A pramANe prabhunI AjJA thatAM gautamasvAmI bhagavAnanI pAsethI uThIne acapala paNe uddegarahita thaI "kove vALiyAre tevora kavAra vANijayamamAM AvyA, "vArijIttA vAyAma kanIrAmajI bahAra AvIne tyAMnA tamAma ucca, nIca ane madhyama kuLavALAnA gharamAM pharIne va thaze tevuM kAma jyAM rAjamArga hatuM tyAM AvyA, vA ujijhata dArakakA varNana vijhA tA vada sthI vAsa AvatAM ja temaNe tyAM aneka hAthIone jeyA. te hAthI kevA prakAranA hatA ? te kahe che- " saddhamAtA hAthIene je kavaca paherAvelAM hatAM, te tamAma meTAM moTAM deraDAMthI tenA para kasI karIne baMdhelAM hatAM "upArjiAthe " "yatya" A zabda dezI che. teno artha varatrA arthAta-hAthionA madhya bhAgane bAMdhavAnI rasI ( deraDI) e thAya che. athavA "kayattha" zabdane, artha bhASAmAM kUthe paNa thAya che. te hAthIonA pIThanI rakSA mATe bAMdhavAmAM Ave che, temAM rU bhareluM hoya che, ane ene AkAra meTA ezikA jevuM hoya che. phAbiya" te pratyeka hAthIone Aju-bAju jhulanI pAse banne bAju meTA-moTA ghaMTa laTakI rahyA hatA. "bApAna thAya ? zrI vipAka sUtra Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te hAthIonA gaLAmAM preyaka-kaMThAbharaNa paherAvelAM hatAM. je je kaMThAbharaNa paheryA hatAM te tamAma nAnA prakAranA maNiye. ane ratnothI jaDelAM hatAM. '34gurU" tanutrANavizeSanuM nAma uttarakaMcuka che te paNa tamAma hAthIone paherAvelAM hatAM, rigias chAvaradvA A hAthIonAM mAthAM upara, citrita traNa dhajAo ane be patAkAo A prakAre pAMca zirobhUSaNa hatA. A zirobhUSaNamAM traNa traNa vajAonA vacamAM be patAkAo hoya che. "jhAlyA " e tamAma upara mahAvata beThA hatA, keI paNa e hAthI na hatI ke jenA para mahAvata beThe na hoya * bhAyAvadara " zastra ane astra e tamAma hathIAre te tamAma hAthI para lAdelAM hatAM, athavA te e tamAma mahAvatenA hAthamAM asa-zasa susajita hatAM. " To ja tA sadare mAre para' hAthIo pachI gautamasvAmIe aneka dhaDa ne paNa joyA. e ghoDAoe paNa samaDhavaDhavamagree, mAvA , osAriyapakravare, uttarakaMcuie. ocUlamuhacaMDAgharacAmasthAsagaparimaMDiyaphaDie' hAthIo jevA kavaca dha raNuM karelAM hatAM. pharaka mAtra eTale ja hatuM ke hAthI hAthInA kavacothI yukta hatA, tyAre A gheDAe gheDA saMbaMdhI kavAthI yukata hatA. tAtparya eja ke-gheDAe evA hatA ke jenA upara kavaca laTakI rahyAM hatAM, ane zarIranI rakSA mATe jene vizeSa paridhAna paNa paherAvyAM hatAM. tenA meDhAmAM lagAma lAgelI hatI, te kAraNathI tene moDhAne nIcene bhAga bhayAnaka dekhAtuM hatuM, tenI kamarane bhAga darpaNathI zobhate hate. te dareka ghoDAo upara meTA-moTA svAra beThA hatA. te ghaDAo upara paNa astra-zastra lAdelAM hatAM, athavA tamAma svAranA hAthamAM hathiAra zobhatAM hatAM, eTale ke te savAro hathirathI susajaja hatA. gautamasvAmIe A gheDAone joyA pachI tesiMga ii griNAI saMjJA i gri Hpha te tamAma hAthIne mahAvato ane ghoDesavAronA vaccamAM eka evA puruSane ja ke je "mara ghai ava keTaka, baMdhanathI yukta hate. gaLA ane banne hAthane maraDIne, ane te banne hAthane pRSTha bhAgamAM lAvIne gaLAnI sAthe tene bAMdhavuM te avakeTaka baMdhana che "vavaUTTnA kana ane nAka jenAM kapAI gayelAM hatAM, "odavicaT jenuM zarIra ghI vaDe karIne cIkAsavALuM thaI rahela hatuM. "vAkSahinALA jenA bAMdhelA hAtha hAthakaDIothI yukta hatA. jenA baMne hAthamAM hAthakaDI paDI hatI. " TortttamaratA? jenA kaMThamAM (gaLAmAM) zrI vipAka sUtra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAla derA jevI lAla kareNanA phUlenI mALA hatI. " guJUTbaMvidhArtha zarIra paNa jenuM gerUnA cUrNathI lipta thaI rahyuM hatuM, " guJU? ane je bahu ja trAsI gayela hate. 'kALAM ' jenAM zvAsecchavAsa Adi vahAlA prANu vadha daMDane lAyaka thaI rahyAM hatAM-je prANadaMDa pAmavA gya banI rahyo hato. 'ti tiruM jeva jhinamA" jenA zarIranA tala-tala jevaDA nAnA-nAnA kakaDA karavAmAM AvatA hatAM. 'jiniyaMtavAhika " jenuM mAMsa nAnA-nAnA TukaDA karIne kAgaDA Adi pakSione khavarAvavA lAyaka thaI rahyuM hatuM 'vIravavarasAda hRkSamA seMkaDo navIna cAmaDAnA taiyAra karelA keyaDA vaDe karIne jene mAra mAravAmAM AvatuM hatuM goriags jene jovA mATe aneka nara nArIone samudAya ekaThA thayuM hatuM ane te mATe te sauthI gherAelo hate. "vAra saMvaMtapaui are mA " pratyeka cauTA-bajAramAM jenA viSayamAM jAherAta karavAmAM AvatI hatI. evA puruSane zrI gautamasvAmIe je. "rUdaM ra izAda kAyaui Thpha" tenI bAbatamAM A prakAranI jAherAta karatA hatA tene gautame paNa sAMbhaLI- 'No khalu devANuppiyA ujjhiyassa dAragassa kei rAyA vA rAyaputto vA avarajjhai acrLo te sAruM jawADuM garakSeti " he devAnupriye ! sAMbhaLo A ukita dArakanI A prakAranI dazA thavAnuM kAraNa rajA nathI. ane rAjAnA putra paNa nathI. parantu enAM potAnAM karelAM karma ja tanI A paristhitimAM kAraNa rUpa che. bhAvArtha- prabhunA mukhAravindathI dharmanuM yathArtha vyAkhyAna sAMbhaLIne jyAre AvelI tamAma pariSada pitAnA sthAna para gaI. bhagavAnanI dezanA thaI rahyA pachI bhagavAnanA moTA ziSya zrI gautamasvAmI ke jeo meTA tapasvI hatA ane jeNe tapasthAnA prabhAvathI aneka prakAranI vizeSa addhi prApta karI hatI, temAM eka tejalezyA paNa prApta thaI hatI ane tene potAnA zarIranI aMdaraja jeNe saMkucita karIne dabAvI rAkhI hatI, te nirantara cha-chanI tapasyA karatA hatA ane jene Aje pAraNAne divasa hatuM, te gautamasvAmI bhagavAnanI samIpa AvyA, ane bhagavAnane vaMdana- namaskAra karIne prAthanA karavA lAgyA ke - he bhadanta! je ApanI AjJA hoya te huM Aja A Adhita SaSTatapa (bela) nA pAraNa nimitte gocarI mATe vANijagrA. mamAM jAuM ane tyAMnA ucca nIca ane madhyama kulenAM gharomAM pharIne bhikSA prApta karUM, A prakAranI gautamasvAmInI prArthanA sAMbhaLIne prabhue kahyuM ke-he devAnupriya! tamane jemAM sukha thAya tema kare, A pramANe prabhu pAsethI AjJA meLavIne teo vANijagrAma nagaramAM AvyA, ane tyAMnA gharomAM gocarI mATe pharatA pharatA jyAM rAjamArga che tyAM AvyA, te tyAM temaNe eka bhAre-bahuja vikaTa paristhiti joI. teoe joyA ke aneka hAthI ane gheDA eka be ja umA che. te saghaLA hAthIo kavacathI susajijata che, meTI-meTI jhUle temane oDhADI che. gheDA paNa susajijata che, lagama vaDe tene adharoSTa (nIcale heTha) kape che. astra ane zastrane dhAraNa karI gheDAnA svAra ane mahAvata gheDA tathA hAthI para beThelA che. te saunA vacamAM eka zrI vipAka sUtra 78 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e puruSa che ke je bAMdhelo che, jenA nAka ane kAna kApI nAkhelAM che, gaLAmAM lAla kareNanA puSponI mALA jene paheravI che. jenI dazA bahuja burI karAya che pra daMDa yegya hovAnI jAherAta thaI cUkI che jenuM mAMsa kAgaDA ane kutarAne khAvA lAgya thaI rahyuM che. AvI dayAjayaka dazAthI paripUrNa A puruSane joIne temane bhAre aphasosa thaye. A mANasanI bAbatamAM je jAherAta te samaye dareka sthaLe cauTAmAM thaI rahI hatI te paNa sAMbhaLI, jAherAtamAM kahevAmAM AvatuM hatuM ke A puruSanI AvI dazA thavAnuM kAraNa ahIMnA rAjA nathI, temaja rAjAne putra paNa nathI, paraMtu A pite ja karelA karmonuM phaLa bhogavI rahela che. (sU04) ujijhatake pUrvabhavaviSayameM gautamasvAmInA prazna zuM che? ItyAdi. tay it? A prakAre A vikaTa-bhayaMkara hadayane kaMpAve tevA du:khamaya dazyane javAthI "ne maLavA jAyaHsa" te bhagavAna gautamasvAmInA hRdayamAM A "annaci. ciMtA, , thig, maLaTTNa baMne AdhyAtmika AtmaviSayaka vicAra, cintita-vAraMvAra smaraNarUpa vicAra, kalpita bhagavAnane pUchavA rUpa kAryanA AkAramAM pAriNita thayele vicAra, prArthita-pUchavAnA abhiSTa rUpathI svIkRta vicAra ane mane saMka9pa-"mAre A viSayamAM bhagavAnane jarUra pUchavuM che, A prakAranA mAnasika nizcayarUpa vicAra utpanna thayA, ane pitAnA mana vaDe manamAM ja kahevA lAgyA, 'ga ja rUpe purise bAva LiyAliviyuM re gharU aho ! jue, A puruSa (yAvat ) pUrvakAlamAM pUrvabhava saMbandhI duzmarNa pratikrAnta prAyazcitta jenuM karyuM nathI evA duHkhanA heturUpa pote karelA azubha-jJAnAvaraNIya Adi karmonA pApamaya phaLane bhegavI rahyo che. meM narakane joyuM nathI, temaja nArakI ane paNa joyA nathI, parantu A sAkSAta naraka jevI vedanA bhogavI rahyo che. tenuM kAraNa teNe pUrva kALamAM saMcaya karelAM azubhatama karma che. "tti zara vALiyA re ucca-nIca-majjJima-kulAiM jAca aDamANe ahApajjattaM samuyANaM giNhai' A pramANe vicAra karIne gautama svAmIe te vANijagrAma nagaramAM ucca, nIca ane madhyama kuLomAMthI yathAparyApta-jarUra pUratI samudAnI bhikSA lIdhI, "dinA vANiya zrI vipAka sUtra 79 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miksa varasa manna-maka bhAva 3 bhikSA lIdhA pachI teo vANijagrAma nagaranA barAbara madhya bhAganA rastA para thaIne potAnA sthAna para AvyA, AvIne maLelI bhikSA prabhune batAvI. pachI temaNe "samaja mAd mArI vaMda namaMjarU zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana ane namaskAra karyA, 'vaMdittA maMjittA vaM vAsa vadanA ane namaskAra karIne pachI temaNe prabhune A prakAre kahyuM - 'evaM khalu aM bhaMte! tumbhehi abbhaNuNNAe samANe vANiyaggAme jAva taheva nig he bhadanta ! huM ApanI AjJA meLavIne jyAre bhikSAcaryA karavA mATe vANijagrAma nagaramAM game tyAre tyAM rAjamArgo para A pUrveta prakAranuM eka dRzya joyu he prabhu! kaho; "se maMtte ! purase putrama je gAma nAva juramavA virU" te puruSa pUrvabhavamAM koNa hatA ? ane tenuM nAma ane zetra zuM hatuM?, te kayA gAmamAM ane kayA nagaramAM rahetA hatA ?, teNe kaNa evA kupAtrane dAna ApyuM ?, athavA to madha-mAMsAdi kayA abhakSyanuM bhakSaNa karyuM ?, athavA te kayA prANa tivAtAdika duSkarmonuM AcaraNa karyuM ?, athavA kevA prakAranAM pUrvanAM aneka bhamAM durbhAvathI upArjana karelAM duSkarmone nikAcita baMdha karyo?, ke jenA kAraNathI te A prakAranAM bhayaMkara duHkhe rUpa phaLane bhegavI rahyo che? bhAvArtha-prabhu gautame jya re tenI A prakAranI dayAjanaka dazAnuM avalokana karyuM, tyAre tenAM aMta:karaNamAM aneka prakAre vicAradhArAonI uthala-pAthala thavA lAgI. te vANijagrAma nagaramAMthI yathAparyApta bhikSA laIne prabhunI samIpamAM AvyA, prApta bhikSA prabhune batAvIne temane vaMdana ane namaskAra karIne pachI A pramANe chelyA-he nAtha ! Aja huM ApanI AjJA laIne carI mATe vANijagrAma nagaramAM gaye hate. tyAMnA ucca nIca Adi kulemAMthI yathAparyApta bhikSA prApta karIne huM jyAM Avate hatA tyA rAjamArgamAM eka puruSanuM karUNAjanaka moTuM dazya joyuM. he bhagavAna! kaho te mANasa AvI dazAne zA kAraNathI prApta thaye?, teNe pUrvabhavamAM evuM kayuM azubha karma karyuM che ke jenA kAraNathI te AvI bhayaMkara dazAne bhogavI rahyo che? pUrva bhavamAM enuM nAma zuM hatuM? zuM netra hatuM? ItyAdi. (sU) 5) zrI vipAka sUtra Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujijhatakA pUrvabhavakA varNana ' E vastu' ityAdi. ' ' gautamanA pUrNAMkata vacano sAMbhaLIne prabhue kahyuM " jJeyama' huM gotama ! sAMbhaLe; ttva vastu tamArA praznonA uttara A pramANe che--' tenuM sADheLa tei samaU' * te kALa ane te samayane viSe 'rUdeva baMdUIve TIve mAde vAse sthiLAre nAma care dothA' A madhya ja zrRdvIpanA bharatakSetramAM eka hastinApura nAmanuM nagara hatuM. A nagara 'ddhi0' RduM-namatalaspazI (AkAzane spaza kare tevA uMcA-cA) aneka mahelAthI yukata ane ghaNI ja vastIthI bharapUra, titi svacakra ane paracakranA bhayathI rahita, tathA samRddha dhanadhAnyAdikathI paripUrNa hatuM. " 6 6 tastha La sthiLA32e care muLa, marAyA hotthA' te hastinApuramAM eka sunada nAmanA rAjA rahetA hatA. * maryAdimayaMtamAMtamayamaMdisAra te mAhimavAna, mahAmalaya, mandara evA mahendranA jevA viziSTa sArathI yukata hatA. (A padmonI vyAkhyA jJAtAsUtranA prathama adhyayanamAM karavAmAM AvI che. ) 'tattva La sthi bAkare thare vastumajJakesamA maLyuM ne nAmaMTane dohyA te hastinApura nagaramAM barAbara tenA madhyabhAgamAM eka vizAla gAma Dapa-(gezALA) hatA. 'baLevamamaryAdliTTu pAsArUpa !' te gAmaDapa aneka sta MbhothI yukata hateA, jonAranA cittane prasanna kare tevA hatA, jene jotAM jotAM netrane thAkaja lAgatA nahiM, eka vakhata joyA pachI paNa jonAra mANusane tene pharIthI jovAnI icchA rahyA karatI, jenI suMdaratA jonAra mANasane mATe navIna-navIna heAya tevI dekhAtI hatI. tatha nuM ve nevA saLAvA ya baLAdA yU' nagaranI e geAzALAmAM nagaranA aneka sanAtha ane anAtha pazuo rahetA hatA, ( carAvI17) nagaranI aneka gAye rahetI hatI, (cara nahI vA ya) nagaranA aneka baLado rahetA hatA, nagaranI (nayara pakriyAno tha) aneka khALa bheMse (pADIe) rahetI hatI. (caramasImo ya) naga nI aneka bheMsA rahetI hatI. (yara mahilA ca) nagaranA aneka pADA rahetA, (yara (sadA ya) nagaranA aneka sAMDha paNa rahetA hatA, ( vavaSacakramA ) te tamAmane yathAsamaya pANI ane ghAsa maLatu hatu, ane te tama ma jAnavara tyAM surakSitapaNe niya thaIne rahetA hatA. LaviA ya mudde muddeLa visaMti) khAvA-pIvAnI tene citAja na hatI, tethI karIne tamAma cAra pagavALAM jAnavare udvegarahita cittathI sukha-zAMti pUrNAMka rahetA hatA. 6 tatya nuM dasthiLAtare mIme gAma de zamyA te hastinApuramAM bhIma nAmanA eka kUTagrAha-mAyAnA prapaMca vaDe jIvAne sAvanAra paNa rahetA hatA. 'gAmbiknAya suNiyALa?' te mahA adhamI ane duSpratyAnaMdI mahA muzkelI e zrI vipAka sUtra 81 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anada prApta karavAvALA hatA. "tamAM mImA A ujjaina nAma mAyA sthaLa. A bhIma kuTagrahanI strInuM nAma utpalA hatu, 'bALa ' te saundaryathI pUrNa ane rUpa lAvaNyathI bharapUra hatI. tenuM zarIra pramANu ane lakSaNethI pUrNa hatuM. tene pAMca indriyA pUrI hatI. bhAvArtha gautamanA praznono uttara ApavA mATe bhagavAne A pramANe kahyuM:caturtha kAlanA e cothA ArAmAM A jamRdvIpamAM je bharatakSetra che, temAM eka hastInApura nAmanuM nagara hatu. te ghaNuja ramya ane mANasa tathA dhana-dhAnya AdithI paripUrNa hatuM. temAM makAno bahuja uMcA ane moTA vistAravALA hatA, jana-dhanathI paripUrNa hAvAthI tyAMnI janatAne keipaNa prakArano bhaya na hato, tyAMnA rAjA sunada nAmanA hatA, te pUrA zaktizALI ane baLavAna hatA, himavAna Adi paryaMto jevA te baLavAna hatA. A nagaramAM eka gozALA hatI, temAM naranAM tamAma sanAtha ane anAtha pazu rahetAM hatAM, te tamAma pazuo mATe sa` prakAranI khAvApIvAnI tyAM pUrI vyavasthA hatI, gozALAnI racanA bahuja suMdara cittAkarSIka hatI, aneka staMbhothI te suzobhita hatI, A nagaramAM eka phUTagrAhu-vacanA karIne jIvone sAvanAra paNa raheto hato. tenu nAma bhIma phUTagrAddha hatu, te mahApApI ane lucco hato, zAMti ane sa MtoSathI te rahita hato, tenI srInuM nAma utpalA hatu, ane te bahuja rUpavAna hatI (s0 6) zrI vipAka sUtra 82 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ityAdi tae NaM sA uppalA 6 tara NaM sA uppalA ? tyArapachI te utpalA 1 aNNayA kamAI koI eka samaye AvaNNasattA jAyA ke garbhavatI thaI. ' tAMtIne uppApa kUDaggAhiNIe tiNDaM mAsaNaM bahupaDipuNNANaM ayameyArUve dohale pAunbhUe te utpalA phUTagrAhiNIne garbhAnA traNa mAsa jyAre pUrA thai gayA tyAre tene eka prakArano doaA utpanna thayo, pAtro huM tAgo gayAtro 4 gAya mudde narmInautriya che te mAtA dhanya che--kRtArtha che, kRtalakSaNa che, teNe potAnA janma ane jIvananuM phaLa sArI rIte prApta karyuM che. nAmo nuM vajULa yovALuM saLAdALa 1 je nagaramAM rahenArI aneka sanAtha ane anAtha gAya 4 ya jAva basabhANa ya 6 " 4 " chedi ca " sAMNusI 6 " AdithI laine sAMDha paryantanA jAnavaranA'hedI 41 stananA uparanA bhAga ' di ca ' stana basaNehi ya 1 aMDakoza ( diya puchaDAe kakuehi ya kakuddo (sAMDhanA kAMdhanA pAchaLanA bhAganuM mAMsapiMDa) ' vadi ya" kadha ' netra ca' phAna ' akkhIhi ya ', AMkha nAsAdiya , nAka ' jibbhAhi ya " jIbha ohiya * heATha ane ' , sAstA - gaLAnI nIce laTakatI cAmaDI, e badhA kApI-kApIne lAvelA hAya, ane pharI ne naMda ya dvArA agnimAM pakAvelA hAya * hridaya ' ghI athavA telamAM taLelA hAya, bhajjiehi ya * bhuMjelA hAya, pahi 1 sukavelA hoya, ane lAvaNihi OM mIThuM, maracAM AdI masAlAthI taiyAra karelA hoya, tenI sAthe 'mudde ca ' maMdIrAne, 'maTuM va' madhune, "meLa va'merakane tADIne '- nAra jAtine-madya vizeSane 'sIduM va' sAdhune-goLa ane mahuDAnA yegathI banelI miMdarAne 'OF 7' prasannA-dAkSAdika phaLethI taiyAra karAelI derAne 'sAmALIno ' rAjI-khuzIthI dhIme dhIme svAda laine khAya che. 'visAmAno vizeSa rItathI svAda laine khAya che, 'rimAmALItro ' bIjAone paNa Ape che, ane vakruttemALo' saunI sAthe haLImaLIne AnaMda-pUrNAMka icchA pramANe khAya che, ane A pramANe je phaujI trieti potAnA garbhanA prabhAvathI utpanna thayelA dehalA-manArathane pUrNa kare che. tuM naphALuM Dhavi mULa ya0 nAva nimi--ttijju te je A pramANe huM paNa e nagaranI sanAtha-anAtha gAya AdithI laine sAMDha paryantanA , ' zrI vipAka sUtra , 83 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnavaronA kApelA ane sANasIthI pakaDIne agnimAM pakAvelA, taLelA, bhUjelA, sukAvelA, ane mIThA Adi masAlAthI taiyAra karelA udhasathI laine sAsnA (gaLAnI nIce laTakatI cAmaDI) sudhInA mAMsane surA, madhu, meraka Adi jAtinI madirA sAthe khAuM, khavarAvuM, ane vaheMcIne khIne ApuM A prakAre huM petana doSadane pU karU.--A prakAre teNe vicAra karyAM para Mtu soliziMga maLatti sukA sukkhA nimmaMsA alaggA alagga - sarIrA nitteyA dINavivaNNatrayaNA paMDathamuThThI khAna ziyAya' tenA te dehalAnI pUrti thai nahi, te mATe te munnA' dina-pratidina sUkAvA lAgI, ane 'muvA' bhakhI rahevA lAgI, 'nirmAtA' pUrI rIte bhAjana nahi khAvAthI tenuM zarIra paNa mAMsa vinAnuM thaI gayuM, ane te ' alaggA alaggasarIrA khImAra jevI rahevA lAgI, ninaiyA kAMtihINa thaIne prIkI paDI gai, DhoLa trivAvayaLI paMcamuddI 'mukha paNa dIna ane zAbhahIna banI gayuM, ane ekadama pILI paDI gaI, te ' omaMthiyanayaNavayaNa mA' ciMtAnA kAraNathI tenAM netra ane mukha nIce rahetAM-DhaLelAM rahetAM. 'jahociyaM puSpavatthagaMdhamallAlaMkAraM aparibhuMjamANI' phUla, vastra, caMdana, mAlA ane alaMkArAne paNa joie tevA pramANamAM dhAraNa karatI nahi, caNamajiyana zramamAga te hAtha vaDe karIne kacarI nAkhelI kamaLanI mALA samAna kAntihIna thaI gaI audyama saMkhvA jJayAya ane ArttadhyAnamAMja potAnA tamAma samaya vItAtravA lAgI. 9 6 " bhAvAtha.eka samayanI vAta che ke upalA garbhavatI thai, jyAre tene garbha kharAbara traNa mAsano thayA tyAre te garbhAnA prabhAvathI tene evA prakAranA eka dohalo utpana thayo ke te mAtAo dhanya che. ane teno janma tathA jIvana saphaLa che ke je potAnA dohalAnI pUrti jAnavaronAM mAMsa sAthe aneka prakAranA madeizasevanathI kareche, khuda pote khAya-pIye che, ane mIjAne paNa khavarAve-pIvarAve che, tenAM jevI bhAgyazALInI khIjI keANu hoi zake che ? keje pakAvelA bhuMjelA ane taLelA udhasa Adi avayavone aneka prakAranI dirAonI sAthe khAine AnaMda mANe che. huM paNa potAne tyAreja bhAgyazALI mAnuM ke jayAre mane paNa evA samaya hAthamAM Ave-hu paNa jAnavarAnA pakAvelA udhasa avayavanI sAthe aneka prakAranI madirA pIu ane pAu. tene jyAre A dohada pUrNa thaye nahi, tyAre te tenI pUrtinI ciMtAne kAraNe ghaNIja duHkhalI paDI gai, khAvA-pIvAnI rUci paNa jatI rahI, ane khImAra jevI tenI hAlata thai gaI, tenuM mukha teja hIna ane phIku paDI gayu, ane tamAma zarIra pILu paDI gayu. (sU. 7) zrI vipAka sUtra 84 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujijhatakA pUrvabhava gotrAsakUTagrAhakakA varNana 'mAtra vRM ityAAMda huM maM ca UM'have eka samayanI vAta che ke te ' mAme RtuvAdde ' bhIma phUTagraha 'jene dhvajA TADhiLI' jevAM te utpalA phUgrahiNI hatI, ' teNetra uvAgacchada | tyAM Avye, rucchittA gocanAya pAsapha AvIne teNe te utpalane atadhyAnamAM tanmaya joi, ' sittA paMcAsI joine te eNye- 'jimAM tuma sevAviyA ! boya bAya kriyAsi devAnupriye ! tame zA mATe ciMtAtura thaIne Atte dhyAna karI rahyA che? zuM kAraNa che ? 'tae NaM sA uppalA bhAriyA bhImakUDaggAha evaM vayAsI' A pramANe petAnA patinA vacana sAMbhaLIne te utpalA kUTatrAhiNIe kahyuM 'ae vahu sevAjIyiA ! mamatinuM mAmALa dharupatipuLAnuM yo che pANamUpa ' devAnupriya ! sAMbhaLe! mArI ciMtanu kAraNa e che ke mArA garbhane hAlamAM traNa mAsa pUrA thaI gayA che, tethI mane A prakArane eka dehalA utpanna thayA ke- juA mAM? bAbo NaM bahUNaM gorUvANaM Uhehi ya jAva lAvaNiehi ya suraM ca6 AsAemANIo4 topUruM viUti' te mAtAne dhanya che 4, je aneka geArUpa jAnavaronA pakAvelA, taLelAM kuMjelA ane mIThuM-maramAM vagere mazAlA nAkhIne sArAM anAvelAM uSasa Adi avayavanA mAMsane aneka prakAranI madirA sAthe khAya che, bIjAne paNu khavarAve che ane vaheMce che, ane e pramANe potAnA gabhanA prabhAvathI utpanna thayela dehalAnI pUrti kare che. tap N tevAjIyiA!tti - si viLiAmALatti nAvaNiyAmi mane paNa mArA dehalAnI e pramANenAM sAdhane dvArA pUrti karavAnA vicAra utpanna thaye che, parantu te vicAra pUro thatA nathI, kayA upAyathI tenA pUrti thai che?, Aja vicAramAM huM tanmaya anI gaelI chuM. ane te ja mArA A`dhyAnanuM kAraNa che. tad se mImahAde uppabhraM mAya ttva vAsI'. A pramANe tenI vAta sAMbhaLIne te bhImakUTagrahe tene kahyu ke 'mA aaN tuma sevAnukhiyA! boca. ziyAdi, hai devAnupriye! tame cintA karazeA nahi ane Apta dhyAna paNa karaze nahi 'bada NaM tadA sliAmi nALa tava lohajasa saMpattI mavisa' huM hamaNAMja evA prakAranA upAya karIza ke jenA vaDe karIne tamArA e dohadanI rUDI rIte pUrti thaI jaze, 'tA, dArlRi jaMduM nAva samAsAme A pramANe zrI vipAka sUtra 85 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImakUTagrahe te potAnI patanIne AvA iTa ane kAnta vacanothI AzvAsana ApyuM. bhAvArthaeka samayanI vAta che ke:- bhI kaTagADa jayAM tenI bhAya ulA beThI hatI tyAM gaye, jatAMnI sAthe ja teNe tenI AkRti joI, joIne be ke-he devAnupriye ! A zuM vAta che ke tame Aje bahuja cintAtura ane vivarNavadana (teja hIna mukhavALI) dekhAo che? tenuM kAraNa mana jaladI kahe ? patinAM A prakAranAM vacana sAMbhaLIne te belI ke-he nAtha? hAla mArA garbhanA 3 mAsa pUrA thaI cukayA che, A samaye mane A prakArano eka dehale utpanna thaye che ke - dhanya che te mAtAo je ge Adi jAnavaronA pakAvelA-taLelA udhasa ada avayanA mAMsane aneka prakAranI madirAnI sAthe upabhoga karatI thakI potAnA dehalAnI pUrti kare che. huM paNa e pramANe karUM, paNa huM lAcAra chuM. nAtha! zuM karuM ! Aja sudhI mAro e manoratha saphaLa thayo nathI, tethI huM pitAne bhAgyazALI mAnatI nathI, ane eja mArI te ciMtA ane AdhyAnanuM kAraNa che. A pramANe tene abhiprAya jANIne te bhIma kuTagrAhe pitAnI patnInI cintA-nivAraNa mATe kahyuM- he devAnupriye! tame kheda na kare-khinna na thAo, huM evA prakArane upAya karIza ke jethI tamAre e dehada pUrNa thaze. A prakAre bhImakUTagrAhe potAnI patnIne priyavacane vaDe saMtuSTa karI. (sU8) tA ne ?" ItyAdi. ra ja che mIre rajA tene samajAvI-dha ApIne pachI te bhIma kuTacAha " mANamAM ardha rAtrinA samayane viSe " ekaleja- kaI bIjA mANasanI sahAyatA vinA ja "yavadharmanI bhAvanAthI rahitaourddha nAra padane nAgo nihALe che kavaca paherI hAthamAM dhanuSa laIne pita nA gharethI nIkaLe, uirrikatA dAciTra6 mAmaledi rkhaMje tene ujAI? nIkalIne barAbara hastinApura zaheranA madhyabhAgamAM thaIne jyAM te gozALA hatI tyAM pahoMcyuM, kuvA rijha vaLa codavAgha bAra varSamA pravekAphalA ja ii' tyAM pahoMcIne teNe gAya Adi pazuomAMthI keTalIkanA uvasane kApyAM. "gADayA vaMjhA iira" keTalInA galaka bala (gaLAnA bhAganI cAmaDI) ne kApyA, ane jenA gaLAmAM gaMjIvaMtAruM vize koI-koI pazuenAM judI judI jAtanA aMga ane upAMgone kApyAM, A pramANe "vitti leva sara viSe tevA che kApIne te jyAM pitAnuM ghara hatuM tyAM pAcho Avyo ane zrI vipAka sUtra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' , va '3vAcchittA upalApa TaLINa maLe' AvIne teNe kApelAM jAnavazanAM samasta aMga-upAMgeA peAtAnI strIne ApyAM tad nuM sA udhvajA hiM bahUhiM gomaMsehiM solle hiM0 suraM ca0 6 AsAemANI4 dohalaM viNei' pachI te utpala phUTagrAhiNIe pakAvelA, bhuMjelA, sekelA, taLelA ane mIThu-ma Adi masAlA nAkhIne svAdiSTa banAvelA ge AdinA usa Adi avayaveAnA mAMsane aneka prakAranI madirAnI sAthe jamIne potAnA dohalAne pUrA karyAM 'tad " sA 350Atra diLI' A pramANe te upalA phUTagrAhiNI saMpuSNa dAhalA ' tamAma TeT-icchAnI pUti thavAthI, 'mALiya rAjA vAMchita padArthanI prAptithI 'niSkiLa ne hA' icchelI vastune lAbha maLavAthI ane 'saMvA bhedabhA icchelI vastunA bhakSaNuthI prasanna thaine, 'tuM gamma mudde mudRLa parivahaOM' te garbhane sukhapUrvaka dhAraNa karavA lAgI. 6 bhAvA--patnIne AzvAsana ApI ane samajAvIne bhImakUTagrAhe tenA dohadanI pUrti karavAne upAya karyAM. te te ja divase ardhazatrInA samaye gherathI kavaca ane astra-zastrothI surpAjata thaIne, dhanuSa-mANu hAthamAM laine, ekaleAja cAlI nIkaLyA ane cAlatAM-cAlatAM te gozALAmAM pahoMcyA. tyAM jaIne teNe tamAma jAnavarAnAM aMga-upAMgene kApyAM. pachI te pAchA teja rAtrImAM petAne ghera paDeoMcyuM, ane AvIne teNe lAvelA tamAma padArtho peAtAnI strIne ApyAM, teNe te padArthAMne, sekI, taLIne temAM mIThuM maracu masAlA meLavIne maMdirAnI sAthe khAI-pIne peAtAnA rAhatanI pUrti karI ane te sukhapUrvaka garbha dhAraNa karavA lAgI. ( sU 9 ) tapanAM sA ItyAdi. 6 4 * , tae NaM tyAra pachI ' sA uppA DALio * te upalA phUTahiNIe ' cA yAruM 'koi eka samaya ' va mAyALuM ' nava mAsa vadura trizuLAna' pUrAM thatAM ' dvAramAM thayA ' putrane janma ApyuM. ( tarO temaM dAraNaM jAyametteNaM cetra mahayAra sadeNaM vighuTTe ' utpanna thatAMja te khALake bahuja jora zeranA zabdothI rAvA ane rADa pADavAnA prAraMbha karyAM. 'vistare Jattik 'rAvA ane cIse pADavAnA tene e zabda ahuja kakaTu hatA. zrI vipAka sUtra 87 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tae NaM tassa dAragassa AroyasaI socA Nisamma itthiNAure Nayare bahave nayanovA kAra vanamAM ca mIyAja samo samatA vikvAyA te bALakanAM A rUdana ( ravA ane cIse) nA zabdane sAMbhaLIne ane "A mahAapriya che" evuM vicArIne hastinApura nagaranA gAya AdithI laIne sAMDha sudhInA tamAma pazuo, kaI amArA prANene nAza karanAro jIva AvyA che"--A khyAlathI bhayabhIta thaI gayAM, te saunA hRdaya kaMpavA lAgyAM, ane hadaya kaMpavAthI jyAre tenAM tamAma zarI2mAM kaMpArI vadhI gaI tyAre te bicArAM tamAma jyAM-tyAM dizA-vidizAomAM bhAgI gayAM. 'tA ii tarasa vAirasa smArA rUmeyAhAM nAma 'ti A prakAranI paristhiti joIne te bALakanA mAtA-pitAe te khyAlathI tenuM nAma AvuM rAkhyuM ke nanhA ii gaE vArago nAco mAro saMdela vipu, vire mAsikha, jyAre te bALaka utpanna thaye tyAre bahuja jera-zerathI reyo ane cIsa pADI. tyAre te zabda bahuja karNakaTu hatuM. "i gvarasa tArA socA Nisamma hatthiNAure Nayare bahave gorUvA jAva bhIyA4 sayao samaMtA uiIyA" te sAMbhaLIne hastinApura nagaramAM aneka ge-Adi pazuonAM hRdayamAM trAsa utpanna thayo. 'ta dora zaruM tAraNa norAne nAmeLe A kAraNathI amArA A putranuM nAma getrAsa thAo, arthAt enuM nAma gotrAsa rAkhyuM. 'tae NaM se gotAse dArae ummukabAlabhAve jAva jAe yAvi hotthA' A trAsa have kramaza: pitAnI bAlyAvasthA mUkIne taruNa avasthAne prApta thayo bhAvArtha- garbha barAbara jyAre nava mAMsane thaI gaye tyAre utpalAne eka putra thayA, te utpanna thatAM ja teNe bahuja bhuMDI rIte rovA ane cIsa pADavAnuM zarU karyuM, tene te zabda lokonA kAnane ghaNoja kaDavo lAgyo, eTale sudhI ke gau-gAya Adi pazu paNa trAsa pAmI gayAM, te sau pitA-pitAnA sthAnathI jyAM-tyAM bhAgavA lAgyAM, mAtA-pitAe jyAre A pramANenI paristhiti-hAlata joI tyAre gAya Adi parAone A bALakanA virama zabdathI trAsa thavAnA kAraNe teNe e bALakanuM nAma gotrAsa" rAkhyuM. te gAtrA nAmathI janatAmAM prasiddha thaI gaye, ane te gatrAsa krame-kame vadhate taruNAvasthAne prApta thaye. (sU) 10) taNa che mane ' ityAdi. tay vi' te pachI "mane phUDa ' te bhImakUTagrAha "aoLavA zrI vipAka sUtra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 6 9 cArUM ' keI eka samaye 'jApamuLA saMgutte ' kAla dhane pAmyA-maraNa pAmyA. tad " se gosAme raghu ' pitAnuM mRtyu thayA pachI gAtrAsa dArake, 'vartuLA mittaLA casacasaMdhinioLa ni saMtui ? ' . aneka mitra, jJAtijana ane potAnA svajana, saMbaMdhI parajanAnI sAthe mannIne 'royAne' raDate thake, mAne smArka dhana karatA zako, ana'vivanAne'vilApakarato thakA, mImana jhUDAdasa nIkaLa re bhImakUTamAhanI zmazAnayAtrA kADhI. 'ttA padUDuM jocamA re ' agnisa`skAra karI rahyA pachI gAtrAsa dArake pitAnI bIjI paNa laukika kriyA karI. tara NaM se suNaMde rAyA gottAsaM dAragaM aNNayA kayAI sayameva jIvAttApa vepha marakriyA karI rahyA pachI jyAre avakAza maLyA tyAra pachI te getrAsa dArakane, kAi eka samaya sunada nareze tenA pitAnA sthAnapara eTale ke ' kUTazAhanA pada para sthApita karyAM 'tae NaM se gottAse kUDaggAhe jAe yAvi hAsthA' have te gAtrAsa 'phUTagrAha' A nAmathI janatAmAM prasiddha paNa thai gayA, 'ammid nAya TuriyALave te mahAadhamI ane duSpratyAnadI bahu ja ; mukeztIthI AnaMda pAmavAvALA hatA. bhAvArtha-gAtrAsa jyAre tarUNa thaye te pachI tenA pitA bhImpyUTagrAha kALanA kALIeDa thai gaye mRtyu pAmyuM, gotrase mitra, jJAtijaneAnI sAthe maLIne pitAnI smazAnayAtrA kADhI dAhasaMskAra karI pachI te maraNa saMbaMdhI mIjI paNa laukika kriyA karI. jyAre te sarva prakArathI nizcita thai gayA tyAre te gAmanA rAjAe tene tenA pitAnA pada para niyukata karI dIdhA. te pazu peAtAnA pitAnA sthAna para besatAM ja tenA pitA jevA phUTagrAha banI gayA. jevA pitA adhamI ane duSpratyAnaMdI hateA, khasa tevI ja rIte A paNa tenI praticchAyAnI mAphaka lekanI dRSTimAM AvI gaye, arthAt banne bhIma TagrAha heya tema leke mAM dekhAvA lAgyuM. (sa011) tad aaN se gottAne " ityAdi. 6 ' 6 , 6 ' sad huM te pachI ( te gAme rAju'te getrAsa dAraka je phUTabrAha TA i pratidina addharatakAlasamasi ekaleAja-khIjA kei mANasanI sahAyatA vinAja paNAthI prasiddha thayA hatA, ' ardharAtrinA samaye uThIne ' | 1 zrI vipAka sUtra 89 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI dharmanI bhAvanAthI rahita "saddhava nAva jariyAdapado " kavaca paherIne ane Ayudha-hathiAne laIne "sAgara jidago " pitAnA gherathI bijhAra nikaLa. nittA neva maM tene kavIrajI ane nIkaLIne jayAM te gozALA hatI tyAM jate. " vAcharA vadai gyaranokavA sAdAI gAva virU jaIne te tyAMnA sanAtha ane anAtha aneka gAya Adi samasta pazuonA aMga-upAMgone kApate hate. 'vicaMtti levA ja jide tevuM jAja" kApIne pachI te pAcho pitAnA ghera AvatuM hatuM. 'tae NaM se gottAse kUDaggAhe tehiM bahahiM gomaMsehiM solleDi suraM ca6 aasaaemAne4 vi " pachI te gatrAsa phUTagraha te nAnA prakAranA gemAMsanI sAthe-sAthe je pakAvelA, sekelA, taLelAM thayA karatAM hatAM, aneka prakAranI madirAnuM AsvAdanavisvAdana Adi karIne pitAno samaya pUro karavA lAgyA. bhAvArtha-zetrAsamAM mAtAnA dehadanI pUrtAinA saMskAra hAlamAM jAgI uThayA jyAre te potAnA pitAnA sthAna-pada para ArUDha thaye tyAre te saMskAra jAgRta thavAthI te trAsa-pratidina ardharAtrinA samaye ekale uThIne ane nirbhaya thaIne kavaca AdithI sajaja thaI astra-zastra laIne gherathI nIkaLIne te zALAmAM ja, jyAM prathama tenA pitA gayA hatA, tyAM jaIne te tyAMnA pazuonAM aMga-upAMgone kApIne chAnomAne potAne ghera laI Avate. ane te gAya Adi pazuonAM pakAvelAM mAMsanI sAthe judA-judA prakAranI madirAnuM sevana karatA hatA ane bIjAne paNa ApatuM hatuM. AvA prakAranI ghAtakI kriyAo karIne gatrAsa pitAno samaya pUre karavA lAgya, (sa. 12) "tay f se gattA ityAdi. tA " A pramANe "je jANe hade te gatrAsa kuTagrAha, " gm ke jenuM gAya adinI hiMsA ane madyapAna Adi kriyA karavI eja ekamAtra kartavya hatuM; "garm" kriyAo karavAmAM je rAtri-divasa taiyAra rahetuM hatuM, " " eja jenA jIvananI eka vidyA hatI. ane "gvAnA kAre te gAya Adi pazuonI hiMsA karavI ane madire pAnanA nazAmAM cakacUra rahevuM eja jenuM eka AcaraNa hatuM; "muva6 vAvaE sAbittA" anekavidha pApakarmonuM upArjana (kamANI) karIne "paMjarAjavADuM jamADuM jIruttA pa00 pAMcaso zrI vipAka sUtra Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSanI pitAnI utkRSTa AyuSya bheLavIne "ghoghA jAramAre ja vicA maraNa samaye Aste dhyAnathI maraNa pAmIne, "Dhor gDhavI 3 tisAjAvadipaNu rUNu khecANa karavane bIjI pRthvImAM jyAM ukaSTa traNa sAgaranI sthiti che evA narakamAM nArakanI paryAyathI utpanna thayuM. "tay of Raa vijayamittassa satthavAhassa subhaddA bhAriyA jAiNiduyA yAvi hotthA' vijayamitra sArthavAhanI bhAya subhadrA sArthavAhI hatI. je jAtiniMdukA hatI, eTale ke nA nAgA phArA vidAyamAnaMti" tene bacA-bALaka thatAM ja mRtyu pAmatA hatA. bhAvArtha-gotrAse potAnI 500 pAMcaso varSanI AyuSyano samarata samaya gAya Adi pazuonI hiMsA karavAmAM ane mAMsamadirA khAvA-pIvAmAM nAza karyo hato. tenA phalasvarUpa azubhatama karmone baMdha karIne tene jyAre maraNane samaya AvyuM tyAre te AdhyAna karatAM maraNa pAme. tethI bIjI pRthvInA utkRSTa traNa sAgarepamanI sthitivALA narakamAM nArakI jIvanI paryAyathI utpanna thaye. vijayamitra sArthavAhanI bhAryAnuM nAma subhadrA hatuM, je jAtiniMdukA hatI, eTale te kAraNathI tenAM bALaka janmatAMja maraNa pAmatAM hatAM. (sa. 13) tay i ?" ItyAdi. 'tay " "te norate hajAde te gavAsa kUTagrAhano jIva hovA pudago" te bIjI pRthvIthI "maritaraMDA nIkalIne sIdhe "phara vANiyajAne pAya" A vArthijagrAma nagaramAM "vijayavirAsata satyavA" vijayamitra sArthavAhanI pumadA satyavAhI riMchati subhadrA nAmanI bhAryAnI kuMkhamAM purANa uvavo' putrarUpe utpanna thaye. 'taNa sA sumarA satyavAhI agyA jayA javA mAsA vAhigurti sAthe thayA" subhadrAne koI zrI vipAka sUtra 91 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " , 9 eka samaya jyAre garbhanAM nava mAsa kharAkhara pUrA thaI gayA tyAre teNe putrane janma ApyuM 'tad N sA mumavA saghavArI te vALa khAyameya caiva te mAvicApa jJAvepha' putranA janma thatAMja subhadrA sArthavAhIe jAtinanduka doSanI nivRtti mATe ekAntamAM ukaraDI para jyAM kacarAnA puja-DhagalA hatAM tyAM nakhAvI dIyA * laggAvittA TroviziSTha verU ' nakhAvyA pachI bIjIja kSaNe tyAMthI uThAvI sevarAvyA giNhAvittA ANupuvveNa sArakkhemANI saMgovemANI saMvar3a dei levarAvIne teNe te putranuM sArI rIte lAlana pAlana karavAnuM zarU karyu, te haMmezAM tene vastrathI DhAMkI rAkhatI ane bhoMyarAmAM tene laine beThI rahetI. bALaka paNa kramekrame meTo thavA lAgye tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro ThiivaDiyaM ca caMdasUrapAsaNiyaM ca jAgariyaM ca mahayA iDrisakkArasamudraNa kareMti tyAra pachI te bALakanA mAtApitA subhadrA-sAvAhI ane vijayamitra sAthe vADe kulakramathI thatI AvatI vadhAmaNIrUpa putrajanmelsava, trIje divase thatA ca MdrasUrya darzanarUpa utsava, ane chaThThI rAtanA jAgaraNa karavA rUpa utsava, peAtAnA svajana saba MdhIe nA satkAra sAthe ghaNAja ThaM ThamAThathI karyA. taNAM tumahAna banAviyo cArasame divase vitta maMtte varasAde' pachI jyAre te bALakanA janmanA 11 agIyAra divasa sArI rIte nIkaLI gayA ane khAramA divasanA jyAre prAraMbha thayA tyAre mAtApitAe meyave'Ama goLa muninuM ? tenA guNu pramANe 'nAdhinuM ti" tenuM nAma rAkhyuM ke-ddA nuM ante me vAr bAyamettava caitra prAMte vana tiyApa lagna amArI A dvAraka-mAlaka uttpanna thatAM ja ekAnta sthAnarUpa ukaraDAmAM gheADavAmAM Avyo hateA tanhA [" tethI doDu gama tAraC kAir 'amArA bALakanuM nAma jijgata" evuM thAya. 4 bhASA gAtrAsaneA jIva nArakIya vividha yAtanAone bhAgavIne jyAre tyAMnI sthiti pUrI karIne tyAMthI nIkaLye tyAre Aja subhadrA sArthavAhInA garbhamAM putrarUpathI ALye, Ate jAtinindukA hatI, eTale tenA putrA utpanna thatAM ja marI jAtA hatA; mATe A putrane janmata ja teNe te bALakane turataja kei eka ukaraDAmAM naMkhAvI ApyA ke jethI tenAM jAtininduka doSanI nivRtti thaI jAya. ukaraDAmAM nakhAvyA pachI zrIjIja kSaNe teNe te khALakane tyAMthI pAche! uThAvI levarAvye, ane bALakanuM pAlana--pASaNu thavA lAgyuM, subhadrA tene bahAra kADhatI nahi, ane ughADe paNa rAkhatI nahi. bhoMyarAmAM kapaDAMthI DhAMkIne rAkhatI. A pramANe samaya jatAM khALaka krame-krame vadhavA lAgyA. mAtApitAe kuLa mAgata putrajanmasaMbaMdhI vadhAmaNIrUpa utsava ThAThamAThathI karyAM jyAre bALaka agiyAra 11 divasanA thaigayA, ane khAramA (12) divasanA prAraMbha thayA tyAre mAtA-pitAe maLIne paraspara salAha karIne zrI vipAka sUtra 92 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma "ujjata" rAkhyuM, A nAma eTalA mATe rAkhyuM hatuM ke te utpanna thatAMnI sAthe ukaraDAmAM mUkavAmAM Avyo hato, tethI A nAma guNa niSpanna guNAnusAra thayuM. (sU 14) 'ta se gi ' ityAdi "tA pachI je jillA tArA' A ukjhita bALaka "dhaMdhApari pAMca dhAyamAtAonI dekharekhamAM surakSita rahevA lAgyo te nahA' pAMca dhAyamAtAonA nAma A pramANe che-ravIpAkuM? hIradhAtrI mAdha62 ? majanadhAI baMdhArU" maMDanadhAI ' rAvaLa zArU ? kIDA5nadhAI ane "aMdhApa" ekadhAI " nA dArU" je pramANe pratijJanuM pAMca dha Ioe ane aneka dAsIoe kSIrapAna (dUdhapAvuM) majana-snAna, maMDana-zANugAra ane DAna-ramADavuM Adi vaDe rakSaNa ane parivardhana karyuM te pramANe AgaLa kahelI dhAyamAtAe " bAra yAvatuM tyAM sudhI ke bIjI paNa aneka kujAkubaDI Adi dAsIonA samUne paNa suMdara mahelamAM rAkhIne A ujhina dArakanuM rakSaNa ane parivardhana karyuM, 'bALavAghArivaMzamIva jaMpA sudaMgi vara' je pramANe parvatanI guphAmAM rahela caMpAnuM jhADa, vAyunA upadravathI ane jaMgalI jAnavaronA prahArathI rahita banI AnaMdathI vadhe che. te pramANe te pAMca dhAyamAtA AdinI dekha-khamAM rahIne A uti bALaka paNa AnaMdapUrvaka vadhavA lAgyA. bhAvArtha-ujhita bALake sArthavAhanA ghera janma lIdhe tethI tenI rakSA ane pAlana mATe judAM-judAM kAma karanArI paMca dhAne rAkhavAmAM AvI, temAM eka bALakane dUdha pAtI, bIjI snAna karAvatI, trIjI bhejana karAvatI, jethI maMDita karatI, ane pAMcamI pitAnA khoLAmAM besADIne lAlana-pAlana karatI. A pramANe daDhapratijJanI pramANe ujhita bAlakanuM lAlana-pAlana bhAre AnaMdathI ane ThATha-mAThathI thavA lAgyu. parvatanI guphAmAM raheluM caMpAnu jhADa jevI rIte upadrava rahita rahIne vadhe che, te pramANe ukjhita bALaka paNa nividdha paNa vadhavA lAgyo. (sU) 15) 'tA ItyAdi tat it" te pachI te vinayamitte satyavAde te vijayamitra sAthe vAha aomyA vA koI eka samaye "dharamaM ca ekadaM ra paradonna ra ravi maMda nA gaNimagaNane je vecavAmAM Ave che te nAyeila Adi, dharima-teLIne je vecavAmAM Ave che evA cAvalA cokhA dhAnya Ada, meyamApa karIne vecAya che evA kapaDAM Ada, ane parigha jenI parIkSA karIne vecAya che evA ratna Adi evI cAra prakAranI vecANa karavA egya vastuo bharIne * traNa vivAre savAI" vahANa dvArA lavaNa samudramAM praveza karyo. 'tae NaM se vijayamitte tattha lavaNasamudde poryAvavattIe nivvuDabhaMDasAre attANe asarane kASaSNunA saMku" jyAre tenuM vahANa AgaLa vadhI rahyuM hatuM tyAre samudranA bhAre unnata taraMgathI athaDAIne uMdhuM paDI gayuM ane DubI gayuM ane vahANama zrI vipAka sUtra Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharelI tamAma vastuo pANImAM DubI jatAM te paNa atraNa ane azaraNa dazAmAM AvI jatAM tyAM DUbIne maraNa pAme. "taw t te vinamitte sathavA jahA bahave Isara-talavara-mAiMbiya-koDuMbiya-inbha-seTThi-seNAvai-satthavAhA lvnnsamu vivaraNa niSNumaMdanA zvamukha/ saMjurva muti" keTaleka samaya gayA pachI lavaNa samudramAM sakaLa bhAMDasAra (mULa dhana) sahita vijayamitranA vahANanA DubavAnA samAcAra ane tenI sAthe te vijayamitranA maraNanA samAcAra paNa jyAre Izvara, talavara, mADambika, kauTumbika, zeTha, senApati ane sArthavAhae sAMbhaLyA ' te tahA hatyaNikkhevaM ca bAhirabhaMDasAraM ca gahAya egaMtaM avakkamaMti' tyAre tarata ja te Izvara, talavara Adi sau ke jemanI pAse sArthavAhanA hastanakSepasAkSI vinA ApeluM dhana-hatuM, ane jemanI pAse teno bAya bhAMDasAra bIjAnA sAkSImAM ApeluM dhana hatuM, te laIne tyAMthI bahAra bIjA sthaLe cAlyA gayA. bhAvAthI--eka samayanI vAta che ke vija mitra sArthavAha bIjA dezamAM vepAra karavA mATe vecANa karavA yogya tamAma vastuonuM vahANa bharIne lavaNasamudramAM thaIne jate hato, evAmAM samudranA bhAre taraMgae vahANane uMdhuM nAkhI dIdhuM, uMdhuM paDatAMja tamAma sAmAna sahita vahANa DUbI gayuM, vijayamitrane paNa bacavAno koI upAya nahi rahevAthI tyAM te paNa DUbIne marI gaye. jyAre A samAcAra nagaranA lokonA jANavAmAM AvyA tyAre, jenI pAse tenI thApaNa hatI te tamAma moTA mahAjana paNa vANijagrAmane choDI, tenI jagyAe jaI pahoMcyA, ke jyAM tene patto lAga paNa muzkela thaI paDe. (sU. 16) 'ta6 0" ItyAdi. 'tA " A ghaTanA banI gayA pachI "sA gumadA sathavANI' te subhadrA sArthavAhIe jyAre vinAmAM sathavAraM pitAnA pati viyamitra sArthavAhanuM jhAmudde vivAda maMhAra' lavaNa-samudramAM vahANa uMdhuM vaLI gayuM che ane vepAramAM vecANa karavA gya tamAma vastuo paNa DUbI gaI che, "jApazu saMku" ane pite vijyamitra paNa kAladharma pAmI gayA che, A vRttAntane sAMbhaLyA tyAre ja te sAMbhaLatAM ja te 'pA paNa pati- maraNanA asA zekathI "gayWT samApaf" vyAkuLa thaI gaI, ane "gharamunivattA viva upavA' tIkSaNa pharazI -kuhADIthI kApelI caMpAnI vela samAna "patti dharAtaTIya dhasa" A zabdapUrvaka dhaDAma karIne bhUmi para "sahiM saLavadivA" sarvAgathI pachADa khAIne paDI gaI. tay vi? tyAra pachI "sA gumA" te subhadrA 'musaMtare cAsathI sajA jyAre thoDI vAra pachI saceta thaI tyAre " vahu mA-bAva-parivA jemA caMdranA vizvanA vinamitta sathavAda aneka mitrAdi svajanethI vIMTAIne rUdana karatI-AMsU TapakAvatI, Aindana karatI-ucA svarathI rudana karatI, khuba vadhAre vilApa karatI-ArtasvarathI karUNa vacana bolatI teNe pitAnA pati vijayamitra sArthavAhanI 'joyA maryAdiSAuM " mRtyu samayanI tamAma laukika zrI vipAka sUtra 94 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAo karI. 'tapa of RI tuma sA ] >>vaLamutai wchevinnaasN ca poyaviNAsaM ca patimaraNaM ca aNuciMtemANI2 kAladhammuNA saMjuttA' koI eka samayane viSe te subhadrA sorthavAhI paNa patinu lavaNa samudramAM javuM, tyAM tenA vahANanuM DUbavuM, lakSmIne nAza ane patinuM paNa maraNa pAmavuM, AvI tamAma vAtane vAraMvAra saMbhArI saMbhArIne zeka karatI-karatI maraNa pAmI. 'tA che NayaraguttiyA subhadaM satthavAhiM kAlagayaM jANittA ujjhiyagaM dAragaM sAo gihAo TLa churmAta " nagaranA rakSaNa karanArAone jyAre subhadrA paNa maraNa pAmI che" evuM jANavAmAM AvyuM tyAre tenA putra ujhita bALakane durAcArI thavAthI tenA pitAnA gharamAMthI kADhI mUkaye, ane 'irachumarA te ja mArA ti"ene bahAra kADhIne tenuM ghara bIjAne seMpI dIdhuM. bhAvArtha-subhadrA sAtha vAhIe jyAre pitAnA patinuM vahANa lavaNasamudramAM udhuM vaLavAthI patinuM maraNa thayAnuM sAMbhaLyuM te te bIcArI sAMbhaLatAMja mUcha khAIne dhaDAma karAne ekadama jamIna para DhaLI paDI. thoDA samaya pachI saceta thatAM pachI pharIthI te karuNa svarathI raDavA ane vilApa karavA lAgI, ane pitAnA saMbaMdhIjane sahita maraNanA samaye karavA yogya-tamAma lokika kriyAo karI. have te sArthavAhI rAtri-divasa patizAkathI vyAkuLa tathA lakSmInA nAzathI cintAtura rahevA lAgI, cintA karatIkaratIja te paNa duHkhamAM ne du:khamAM eka divasa mRtyu pAmI. have UMjhata dArakane saMsAramAM svajana-pitAnA tarIke koI na rahyuM, ane niHsahAya banI gaye, rAjyanA karmacArIoe tene durAcArI samajI tenA gharamAMthI tene bahAra kADhI mUkyuM, ane tenuM ghara bIjAne saMpI dIdhuM. (sU0 17). 'tat ii 2" ItyAdi. "ta " te pachI te kayAraNa" te ujijhata dAraka sAco jiAgo' pitAnA gharamAMthI jIrR samALa kADhI mUkAyele "vALiyA jaya hiMdhA-nA- jamu" te vANijagrAma nagaramAM zRMgATaka (trikoNa) Adi mArgo para thaIne nagaranI tamAma nAnI-moTI galIomAM 'jhUravaNanuM vesiyAvaraNa" tathA jugAra khelanAranA aDDAmAM, vezyAonA vADAmAM, ane 'pAnAmu dArUnA pIThAomAM-madirA pIvAnA sthAnomAM "muhaMmude' kaI prakAranA saMkeca vinA "vidapura pharavA lAgyA. 'tA ? te kAraNathI "se 3 thag" te ujhita dAraka godA" niraMkuza banI gaye, ane IcchAnusAra pravRtti karatA tene kaI rokavAvALuM nahi hovAthI zrI vipAka sUtra 95 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marajI pramANe pravRtti karavA vALe thaI gaye. 'gAvA" "are bhAI ! A pramANe tame na kare" AvI sUcanA ke AjJA karI zakanAra tene koI rahyuM nahi 'sajhama" svachaMdamati thaI gaye, "sArA " svecchAnusAra vartana karavAvALe thaI gaye, "janma madyapAna, ane "gharakUghaverA ' cerI, jugAra, vezyA ane parI sevana karavAmAM paNa khUba hoziyAra banI gaye, saMsAramAM jeTalI-jeTalI kharAba Teva ane bhuMDA kAma hoya che, te tamAmane te dAraka mukhya sevaka gaNAto hato, 'tae NaM se ujjhiyae dArae aNNayA kayAiM kAmajjhayAe gaNiyAe saddhi saMvAda bApa kavi ? ke eka samayanI vAta che ke ujijhata dArakane melApa tyAMnI eka mahAnuM prasiddha gaNAti gaNikA ke jenuM nAma kAmadhvajA hatuM tenI sAthe thaI gaye. "mANa jaLavAi hiMsAhAruM mAthuSAra majamogADuM muMnamAje vidara" pachI te e gaNikA kAmadhajA sAthe manuSyasambandhI vividha bhege- kAmasukhone bhegavavA lAgyA. bhAvA-unjhita dAraka gherathI nIkaLatAMja turatamAM chAcArI thaI gaye, zarama ane dharma te bannene tyAga karI dIdhuM. jyAM IcchA thAya tyAM javuM manamAM khAvAnI je icchA thAya te padArtha khAve ane divasa bhara gAMDAnI mAphaka pharavuM eja badhI vAtAe ujhitanA jIvanane dhULamAM meLavI dIdhuM nagaranI nAnI moTI evI kaI para galI na hatI ke je ujhine na joI hoya, nagarane kaI paNa vikeNa ke cAra zerI vALA e raste na hatuM ke, je rastA para pharatA ujhatane lokee na dekhe hoya, tenI najara bahAra tyAMnA keI paNa dArUpITha, vezyAvADA, jugArakhAnAM temaja patana thavAnA sthAna rahyA na hatAM ke jyAM te pahoMcyuM na hoya patananA sarva ThekANuM te pharI vanya hatuM, kAraNa ke tene rokanAra te koI hatuMja nahi. tethI je kAMI manamAM IcchA thAya te pramANe kAma karato hato. A pramANe svecchAcArI thavAnA kAraNe tenuM mahAna bhayaMkara patana thaI gayuM. te nagarInI eka vezyA ke jenuM nAma kAmadhvajA hatuM. tenI sAthe te phasAI gaye tAtparya e che ke- e samayanA durAcArI puruSamAM A agresara banI gayuM ane sAta prakAranA dravyasananuM sevana karavAmAM vizeSa hoziAra banI gaye. te samaye koI paNa evuM durAcAra vALuM karma na hatuM ke jenAthI te bacI gayela hoya, jenuM sevana uSmite na karyuM hoya arthAtuujjita pAke durAcArI banI gaye. (sU) 18) zrI vipAka sUtra Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tajLa tA mittasa.' ityAdi 'talu " tanna mittala phaLo tyAra pachI te mitra rAjAnI 'sirIya devI" mahArANI zrIdevIne'gaLA taiyArUM" kaMi eka samaya 'noLI che pANamU cavidausthA'cenimAM zUla utpanna thayu, e kArathI te 'no saMvA mitte rAyA sirI devIe saddhiM urAlAI mANussagAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharittae' mitra rAjA zrI devInI sAthe udAra, manuSyasambandhI kAmalegAne bhAgavavA mATe samartha thai zakayA nahi 'tad LaM" te kAraNathI 'te mitte rAyA' te mitra rAjAe 'baLayA thArUM" kAi eka samaya 'indriyaya dvAyaM dhAmAyALu naLiyAd vidAyo NicchubhAvei uti dArakane kAmadhvajA vezyAnA gharathI bahAra kADhI mUkAvyA 'niSThumAvittA jAmanAtha gaLiyA amitattva Tver ane kaDhAvIne te 9 6 d 6 - krAmabajA vaizyAne paNa tenA makAnanI aMdaraja aMdha karI dIdhI. tathA " tAre havethI bahAra javuM nahiM. " e pramANe tene hukama karyAM. 'vijJAAmAC naLiyAdri kALarUM nAva vida, ' makAnamAMja tene rokI rAkhIne rAjA te kAmadhvajA vezyAnI sAthe udAra, manuSyasambandhI kAmabhegAne bhAgavavA lAgyuM. tara NaM se ujjhie dArae kAmajjhayAe gaNiyAe ajjhovaNNe aNNattha 5 mu 2 phaMca pAMca vimaLe te uti dAraka kAmadhvajA vephsAmAM eTale adhika mUcchita gRddha arthAt premapAzathI jakaDAele hatA tathA eTaleA badhA tenAmAM magna hatA ke- jayAre tene te vezyAthI judo karyAM tyAre tene kai sthaLe kAi paNa yAda na Avyu, temaja tenI kAi sAthe prIti na madhANI ane tenA cittamAM koi prakAranI sthiratA rahI nahi, citta tammaNe talle se tadajjhavasANe tadaTThovautte tayappiyakaraNe tabbhAvaNAbhAvie ' kevala kAmadhvajAmAMja tenuM mana lavalIna rahyuM tenAmAM ja tenA AtmAnI dRzcittavRttirUpI pariNati jAgrata rahI, te ekanuM ja raTaNa tenAM manamAM sarvadA sthira rahyu, tenAmAMja te dArakanI tamAma indriyAnA vyApa2 arpita rahyo, ane tenI cintAmAMja te sadA nimagna raheto. tathA mayApu gaLiyA' te kAmadhvajA vezyAne maLavA mATe 'vaLi aMtaLi ca' aneka avasarA (taka) nI-'rAjA tenI pAsethI kayAre nIkaLe ane huM kayAre tenA pAse (vezyA pAse) jAuM AprakAranI takanI 'chiddALi ya chidronI- rAjapuruSa paNa kayAre tyAMthI jAya ane hu' kayAre tene maLuM' A prakAranA avasaranI, tathA vivarALIya' anya mANasAnA abhAvathI tanI ni:zaMkapaNe , " zrI vipAka sUtra 97 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasavAnA samayanI ' hinAmAne ' gaveSaNA-pratIkSA karatA thake kAmadhvajA vezyAnA makAnanI AsapAsa Ama-tema 'vidurU ? pharyA karatA hatA. bhAvA--eka samayanI vAta che ke mitra rAjAnI rANI zrI devIne yonizUlanA rAga utpana thayA, te kAraNe tenI sAthe rAjA icchA-pramANe viSaya sukha bhAgavAthI vaMcita rahevA, lAgyo. viSayasevananA upAya teNe te kAnA vezyAne samajIne tene ja pAtAnI viSayavAsanAnuM lakSya banAvyuM, parantu eka myAnaNAM be talavArAtu rahevuM je pramANe asabhavita che, teja pramANe eka strIne cAhavAvALA ke puruSAnuM paraspara nabavuM asaMbhava che, tethI te rAjAe turataja ujhitane ke je vezyAmAM lAgI rahyo hateA tene potAnA nekaro dvArA pakaDAvIne tyAthI bahAra kADhI mUkayA. ujitane A vAtathI asahya du:kha thayuM. rAjAe vezyAne teja dharamAM, ke je gharamAM te rahetI hatI; pUrI dIdhI te ujjita ke je te vezyAnA premamAM gAMDA banI gaye hateA, ane je petAnA saghaLA mitrAne bhUlI gayA hatA, jene te vezyA vinA eka kSaNa paNa cena paDatuM nahi, te eka takanI rAha jovA lAgyA ke kayAre rAjA tyAMthI nIkaLe ane huM kyAre kAmadhvajA vezyA sAthe rahuM' basa eja dhUnamAM te vezyAnA makAnanI AsapAsa pharatA rahyo ane khIjI kaI jagyAe gayA nahi (sU. 19) " ujijhatakA iha bhava aura AgAmi bhavakA varNana "tar mA~ se priya' ityAdi 4 R 'tap N te pachI 'ne kanziyar dvArar ' te ujjita dArake 'gaLyA jyArUM ? kei eka samaya vhAmAyAdgaLiyA ' kAmA vezyAnA gharamAM praveza karavA mATe 'aMtara maeNpha' avakAza meLavI lIdhA. ' mittA nAma yAr gaLiyA zika rAsmaya azuvisa' avasara maLatAMja te kAmadhvajA vezyAnA gharamAM chAnI rIte pesI gayA, aNuvijJAAmAyAdgaLiyA urATAphe bApa vidArU ane pesIne kAmatrA vezyA sAthe udAra manuSya-- sabadhI kAmaNe gAne bhAgavavA lAgyA. 'rUma 4 paMmitte rAyA8Aju nAva kayabalikamme kakouya maMgalapAyacchitte sacvAlaMkAravibhUsie maNusvAgurAe vivo' eTalAmAM mitra rAA snAna karIne kAgaDA Adi pakSIene anna ApavArUpa bali karmathI nivRtta thai, kautuka, magala ane prAyazcittavidhi pUrI karIne ane va-AbhUSaNa Adi paherIne rAjakama cArIethI vI'TAIne ' neLeva jAma yAj di zrI vipAka sUtra 98 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiarg nide tene vAipha" jyAM ka madhvajA vezyAnuM ghara hatuM tyAM gayA. vavAmafchattA jaIne teNe "tI je nizAM sArAM kAmakalayANa athANa saMddhi tAruM nAra vidavi pApa tyAM ujigata dArakane kAmadhajA vezyAnI sAthe udAra manuSya saMbaMdhI bhegane bhegavate joye. "hirA mAdaka timiTiM fjA nAda vizartha tAravaM ridigiogrpha jatAMnI sAthe ja rAjA ekadama krodhamAM AvI gayA ane bhravikAra-bhamaro caDI javAne kAraNe tenA lalATa-kapAlamAM traNa rekhAo prakaTita thaI, aneka rIte rAjAe te ujijhata dArakane potAnA mANasane AjJA karI pakaDAvI lIdhe. niSNavattA adidrikA - Hits saMmadiyA jarU" pakaDAvIne asthi, muSTi jAnuM keNiye upara sakhata rIte AghAta karIne tene adhamuvA je karI nakhAvyuM. "vAri vAva je adhamuvA karAvIne pachI te rAjAe tene avakeTaka baMdhanathI-eTale gaLA ane baMne hAthane maraDI ne, ane te banne hAthane pRSTa bhAgamAM lAvIne gaLAnI sAthe te banne hAthenuM baMdhanarUpa avakeTaka baMdhanathI badhA, "pittA vui vidAo varSa gAve" tene baMdhAvIne pachI te rAjAe A adhyayananA caturtha sUtrokata prakArathI tene mAravA mATe baMdhAvIne pitAnA mANasone AjJA karI. bhagavAna kahe che ke "parva vahu joyamA ! he gautama! A pramANe te "g firi MAva pUjumamALe vida' pitAnA pUrvabhavamAM meLavelA duchINuM ane dupratikAnta purANa pApakarmonuM phaLa bhogavI rahyo che. bhAvArtha ke eka samaye te ujhata dArakane evo joga hAthamAM AvI gaye ke jenA AdhAre te gusa-chanI-rIte kAmadhvajA vezyAnI pAse jaI pahecce, ane tenI sAthe manuSya saMbaMdhI bhega bhogavavA lAgyo jyAre te kAmadhadrajA vezyA sAthe manuSyasaMbadhI kAma-bhegene bhegavI rahyuM hatuM tevAmAM ja rAja snAna Adi kAmathI nivRtta thaIne potAnA sevakonI sAthe kAmadevajAnA makAna para AvyuM ane ujhita dArakane joIne te bahuja krodhamAM AvI gaye, ane turataja pitAnA mANasethI pakaDAvI tene khUba mAra marAvyuM, te mANasee tene e sakhata rIte mAra mAryo ke te mAra khAtA-khAtAM ardha muvA jevo thaI gaye, tene evI rIte ardhI-muvA je karIne pachI teoe tene banne hAthane pIThanI tarapha laI jaIne kasIne bAMdhI dIdhA, jyAre tenA hAtha sArI rIte baMdhAI gayA tyAre rAjAe potAnA mANasane hukama karyo ke- A mANasane prANudaMDanI sajA karo. bhagavAna kahe che ke he gautama! A prakAre te ujita dAraka, teNe pitAnA pUrva bhavamAM prApta karelAM duztIrNa ane dupratikAnta purANA pApakarmonAM phaLane bhogavI rahyo che (sU) 20) zrI vipAka sUtra 99 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujijhatakA AgAmibhava aura priyasena napuMsakakA aura zreSThikula me janma grahaNakA varNana "jyag of maMte ItyAdI gautame pharIthI pUchyuM "maM? he bhadanta! "nizA if y" te ujhita dAraka "pho? A bhavamAMthI " mA" maraNanA samaye " divA maraNa pAmIne "jiM gamidikayAM jaze? "hiM 3varnAda' kayAM utpanna thaze? bhagavAne kahyuM-joyA!? he gatama! "jjiAi hAra te ujhita dAraka "jAvIyuM vAtAvuM paramavuM natti (25) pacIsa varSanI utkRSTa AyuSya bhagavAne "majora vimAnavase Ajeja divasanA traNa prahara vItatAM divasanAM cothA praharamAM "mumine kaI bhUlathI vidIrNa thaI, "mIre mApa gDhavI' A ratnaprabhA pRthivImAM "nettApa "i nArakInA paryAyathI utpanna thaze 'se i to mata dattA" pachI tyAMthI nIkaLIne 'iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse veyaDDhagiripAyamUle vANarakulaMsi rAjarAja puravanadi te A ja bUdvIpanA bharatakSetramAM je vaitADhaya parvata che, tenI taLeTImAM vAnaskUlamAM vAnaranI paryAyathI utpanna thaze. 'se NaM tatya ummukkabAlabhAve tiriyabhoesa mucchie giddhe gaDhie ajjhopavaNNa, bAju nA vAparo vara" tyAM te bAla-avasthAne pUrI karIne jyAre povana avasthAmAM Avaze tyAre tiryaMcasambandhI bhegamAM mUrNita, gRddha ane te saMbaMdhI adhika AsakitamAM rAtrI-divasa baMdhAele tathA adhyApana tenA sevanamAM kSaNe-kSaNe bhAvita anta:karaNavALo thaIne te vAMdarInAM puruSajAtinA baccAMone mArate raheze. te paryAyamAM tene " ka" vAMdarIonAM taratanA janmelA bALakane nAza kare eja eka mAtra kAma raheze. "zawdAje e kriyAmAM te tatpara raheze. "vinne? e eka tenA jIvananI vidyA haze. wwwAre te vAMdarIonAM baccAone mAravAnI dhUnamAMja lAge raheze. pachI 'kAlamAse kAlaM kiccA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse iMdapure Nayare gnniyaahari uttarANa purAvAdi " vAnara paryAyanuM AyuSya pUrU karIne maraNa samaye maraNa pAmIne te A ja bUdvIpa bharatakSetramAM rahelA idrapura nagaramAM vezyAnA kulamAM putrarUpathI utpanna thaze. "i tU tArA mamApira nAcatta vahiMti zrI vipAka sUtra 100 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 utpanna thatAM ja tenA mAtA-pitA tene vardhita karI nAkhaze-napuMsaka banAvI deze. 'tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro Nivvatte egArasame divase saMpatte bArasAhe rUma cArtha nAmathendra miMti te khaLakanI uittanA agiyAra 11 divase vItatAM bArame divase tenA mAtA - pitA tenuM nAma evuM pADaze dora f viyasene napuMsak' A amAro putra 'priyasena napuMsaka' A nAma-vALeA thAo. pUrvabhavamAM narajAtinI sAthe karelA dveSarUpa karyAMnuM A phaLa thaze, ema samajI se 'tae NaM se piyaseNe NapuMsae ummukkabAlabhAve jovvaNagamaNupatte' te priyasena napu Msaka krame-krame bAla-avasthA pUrI karIne yauvana avasthAne prapta thaze. 'viLayAmitte' * te samaye te potAnI yuvAvasthAne jANatA thake. veLa ca khovane ca hAraneLa ca viTTe visarIne viAErU " rUpa, yauvana ane lAvaNyanA utka sAthe utkRSTazarIrasa'panna thai jaze.'tat rvAM' te pachI 'te yisene TIFF ' ' te priyasena napuMsaka 'phaipureLayare" te indrapura nagaramAM 'vave rAsara jAva bhiIo bahUhi ya vijjApaogehi ya maMtacuNNehi ya uDDAvaNehiya NiNDavaNehi pavaNehi ya vasIkaraNehi ya Abhiogehi ya AbhiogittA urAlAI maannusArUM. mojamonAnuM cuMnamANe vistika 'aneka rAjA, zeTha, talavara, mAdhyamika, kauTuAmbaka, izya, zreSThI senApati ane sAvA Adi mANasane jemAM matarelA cU, AkarSaNa, adRzya karanArA vidhAna, lAkaDAM ane paththaramAMthI paNa pANI ane dUdha AdinI dhArA vahe. tavI vidyAnA upAye ane vazIkaraNa Adi sAdhanarUpa aneka prakAranI vigaonA prayogothI mAhita karIne udAra evA manuSya-sambandhI kAmabhe gAne bhAgavato raheTA, tana se viyasene LanuMsa yame dhruvadu pAvakammaM samajjiNittA ekkavIsa vAsasyaM paramAuM pAlaittA kAlamAse kAlaM vizvA phIse cALamANa puthvIra khecattA sannidhi' A pramANe te priyasena napuMsaka tenA ma MtranA prayogarUpa karmoMmAM ja magna thaine anekavidha pApakarmAnuM upArjana karatA-karatA ekavIsaseA 2100 varSanuM tamAma AyuSya pUruM karIne mRtyu pAmIne te sa Mcaya karelA pApakarmAnA uddayathI prathama pRthivI-ratnaprabhAmAM nArakI thaze. 'to sarIsivenuM saMsAro taheva nA vaDhame nAva puDhIcu tyAMthI nIkaLIne pharI te sarIsRpa-neLIA-AdimAM utpanna thaze. tenuM eka bhatramAMthI bIjA bhavAmAM bhramaNa te prathama adhyayanamAM varNa velA mRgAputranA bhramaNa pramANe jANI levuM joie. te chevaTe lAkhA vAra pRthivIkAyamAM utpanna thaze, ahIM je kAMi bhAva che, te prathama zrI vipAka sUtra 101 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A adhyayananA 21 ekavIsamA sUtramA joi levuM joie. te pachI temAM to baLatrN ubvaTTittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse caMpAe NayarIe mahisanAe pAdipha te tyAMthI nIkaLIne A jamUdrIpanAM bharata kSetramAM je caMpA nAmanI nagarI che tyAM mahiSa (pADA) nI paryAyathI utpanna thaze.nenuM tattva gaLacA vi goliehiM jIviyAoM babarobie samANe tattheva caMpAe NayarIe seTThikulaMsi puttattAr cadira' tyAM te gauzcika-eka maMDaLInA sadasya samAnavayavALA puruSA dvArA marAyA pachI te ja campAnagarImAM keAi zeThanA kulamAM putrarUpathI utpanna thaze. bhAvArtha gautame vAra pUchyuM ke: -he bhadanta ! te uti dAraka paryAyathI maraNa pAmIne have kayAM jaze ? ane kayAM utpanna thaze ? prabhue gautamanA e praznanA uttara mRgAputra-adhyayana 21 ekavIsamA sUtramAM ApyA che. te emAM e hakIkata pragaTa karI rahyA che ke--he gautama! utinA jIvanane Aje chelle samaya che. tenuM jIvana Aja ceAthA praharamAM pUrU thai jaze, ane te maraNa pAmIne prathama narakanA nArakI thaze. kAraNa ke teNe petAnA jIvananI dareka kSaNa, pApamaya vyApArAnA sevanamAMja vyatIta karI che tethI je azubhatama pApakarmAMnA teNe adha karyAM che. tenA udayanuM tene pramala du:kha prathama narakamAM jaine bhAgavavAnuM che, teNe peAtAnI 25 varSanI AyuSya pAnuM sevana karavAmAMja pUrI karI che. te prathama narakanI sthiti pUrI karIne jyAre tyAMthI nIkaLaze, te pachI vaitADhaya paryaMtanI taleTImAM vAnara thaze tyAM paNa te viSayabhAgamAM atyaMta Asakta raheze. * mArA sAme khIjA vAMdarA viSaye na bhogavI zake'-eja dRSTithI te tyAM AgaLa jeTalA narajAtinA vAnara bALaka haze te sarvaneA nAza karanAra thaze. jyAre te sthaLamAM maraNa pAmaze tyAra pachI IMdrapuramAM kai vezyAnA gharamAM janma leze tyAM tenu nAma ' priyasena napuMsaka' raheze, kAraNake teNe vAnaranI paryAyamAM narajAti sAthe dveSa karyAM hatA; e mATe tenuM phaLa e paryAyamAM bhAgavavAnuM maLaze. utpanna thatA ja tene napu saka banAvI zrI vipAka sUtra 102 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAmAM Avaze, khAla-avasthA pUrI karIne jyAre te yuvAvasthAmAM Avaze ane jyAre te samajaNavALeA thai jaze, ane rUpa, yauvana tathA lAvaNyathI saMpanna thaze, tyAre te aneka prakAranI vidyAnA prayAgAthI tyAMnA lAne mugdha karI manuSyasambandhI bhAgone bheLavatA thake potAnA samaya pUro karaze A prakAranA kukarmoMmAM te 2100 ekavIsa seA varSanI peAtAnI AyuSya pUrI karIne aneka vidha pApa karmonA saMcaya karIne maraNa pAmaze, ane ratnaprabhA narakamAM phIne nAkIpaNe utpanna thaze, tyAMnI eka sAgaropamanI utkRSTa sthitine pUrI karIne te sarIsRpa-neALIAmAdi cenimAM janma laIne mRgAputranA bhramaNa pramANe saMsAramAM aneka ceAniemAM ribhramaNa karaze, pachI caMpA nagarImAM pADAnI paryAyamAM utpanna thaze, ane tyAM eka maMDaLInA sadasya samAnatrayanA mitro dvArA maraNa pAmaze. chevaTe teja nagarImAM pADAnI paryAyathI chuTIne zeThanA kulamAM putrarUpathI utpanna thaze. ( sU 21 ) ujinnata jIvakA mokSa gamanakA varNana aura aghyayanasamApti seLa tatva '- ityAdi. me Latasya ummu vAmAve ? te jyAre tyAM mAla-avasthA pUrI karIne tarUNAvasthAne prApta karaze, tyAre tAvALuM thALuM atip hevanuM coSi yuAidi' tathArUpa sthavirenI pAse jaine nirdela samakitane prApta karaze, bhAvitAtmA aNugAra-muni thaze, 'sodame Le nA me nAva gaMta bahira viSlevo pachI te mRtyunA samaye maraNa pAmIne saudha kalpamAM devapaNe utpanna thaze. tyAMnI sthiti pUrI karIne, te pachI mahAvideha kSetramAM je tyAM ADhaya ( sa sauMpatti sampanna) kuLe che temAMnAM koi eka Aya kuLamAM putra rUpathI utpanna thaze. pachI ceAgya samaya prApta thatAM bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karIne samasta kA nAza karIne mekSapane pAmaze. vivo ' A pada khIjA adhyayananI sarvathA " 6 zrI vipAka sUtra 103 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAptinuM sUcaka che; jenA bhAva e che ke- "gvuM rahyuM nac sakaLa majavA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM dahavivAgANaM viiyamsa aJjhayaNassa ayamaDhe paNNate tti mi' A adhyayananI samAptinA samaye zrI sudhama svAmI kahe che ke - he jakhkha ! siddhigati nAmaka sthAnane prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre, du:khavipAkanAmanA prathama zrutaskaMdhanA A bIjA adhyayanamAM ukjhita dArakanA AkhyAnarUpa je A bhAva pragaTa karyo che, te meM tamane kahyuM che A je kAMI tamane kahyuM che te mArI kalpanAthI kaheluM nathI, paraMtu prabhunA kahevA pramANeja kahela che. (sU) 22) zrI vipAkazrutanA dukhavipAka nAmanA prathama zrutaskaMdhanI "vipavindriA nAmanI TIkanA gujarAtI anuvAdamAM 'tiya' nAmanuM bIjuM adhyayana saMpUrNa. / 1 / 2 che alagnasenakA varNana trIjuM adhyayana "tArA" ItyAdi. ta ujave trIjA adhyayanane upekSa ahIM bola joIe, te A pramANeja bU svAmIe zrI sudharmA svAmIne pUchyuM- " na je maMtte samaNeNaM jAva saMpatteNaM duhavivAgANaM doccassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte' he bhadanta ! siddhi gatine prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre, je du:khavipAkanA bIjA adhyayananA 'vijayamitra sArthavAhanA putra ujite potAnA pUrvabhavanA meLavelAM duSkatonA phaLasvarUpa anekavidha duHkhane bhogavyAM che te rUpa je bhAva kahyA che. te te meM sAMbhaLI lIdhAM che, "tarA vs maM pakSa vivAWri samami nA saMi che ga gar?' have he bhadanta ! siddhigatimAM virAjamAna te zramaNa bhagavAna mahAvIre duHkhavipAkanAM trIjA adhyayananA zuM bhAva pratipAdana karyA che? "tA ii se mukhe mAre naM-gaUT TT gvuM vayAsa' A prakAranA ja bUsvAmInA praznane sAMbhaLIne zrI sudharmA svAmI kahe che ke - 'ive ravaSNu " he jabba! A trIjA adhyayananA bhAva A pramANe che : te zApa te samaggi" te kAla ane te samayane viSe, "purimAnDe maM pAcare DholyA" eka puritamAla nAmanuM nagara hatuM. te nagara 'ddhi " AkAzane zrI vipAka sUtra 104 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparza kare tevA uMcA ghaNuja makAnethI yukta ane ghaNIja vastIthI bharapUra hatuM. tyAMnA nivAsIone svanAmAM paNa svacaka ane paracakane bhaya na hatA. tyAMnI prajA ekadama nirbhaya hatI. nagaramAM cAreya bAju dhana ane dhAnyanA DhagalA lAgelA hatA. tassa i ramatAsTama caraNa 3rarapurathine visimApa te puritamAla nagaranA IzAna koNamAM "tI jaMgalI phA" eka ameghadazI nAmane bagIce hate. 'tatva " godavi navaravA navarAya sthi" te udyAnabagIcAmAM ameghadazI nAmanA yakSanuM eka yakSasthAna hatuM. (1) "tatva i' ityAdi. tAtha if yrita mATe te purimatAla nagaramAM "azva pApaM AyA thA mahAbala e nAmane rAjA hate. 'taza pa mitAI " te purimatAla nagaranA "uttarakuriyare vivimA" IzAna koNamAM 'seadhvare janapadanI sImA para 'caMdanI saMsiyA" eka aTavI-vanamAM rahelI " sAdhI maM rAI rahyA zAlATavI nAmathI prasiddha eka cerapalI (corenuM gAma) hatI. te "visarivivida girio-pahADonA durgama kaMdare ( guphAo) nAM prAnta bhAgamAM (khuNAmAM rahelI hatI. "vaMtInApaDivivara tenI cAreya bAju vAMsanuM jhuMDa hatuM tethI karIne te evI rIte dekhAtI hatI ke jANe te keTathI gherAyelI hoya. chatraviNaHqvAcakkavitA' tenI AsapAsanI nAnI TekarIo chedI nAkhelI hatI, te kAraNathI jamIna para ThekANe ThekANe khADA thaI gayA hatA tethI jenAra mANasane evuM lAgatuM hatuM ke jANe te khAIethI gherAyelI hoya. matarapALiyA' cirapalInI aMdaraja (cenuM gAma) pANIne prabaMdha hato, tethI, pANI lAvavA mATe tyAMnA lokone bahAra javuM paDatuM nahi. "muhimanoraMtA" kAraNa ke tenAthI bahAra bahuja dUra sudhI pANI mATe koI sAdhana hatuM nahi. "majavaM" temAM aneka gurUdvAra paNa hatAM. "vaphathanarauniLaTHNasA " je jANavA-pIchANavA vALA mANasa hoya teja temAM AvI jaI zakatuM hatuM, ajANyA mANasa AvI zako nahi. mudRAva vitha barasa tuvenA cAri DhosthA" bahu moTI saMkhyAvALA kupitazatruone paNa temAM praveza kare kaThaNa hate. zrI vipAka sUtra 105 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha- puritamAla nagaranA rAjAnuM nAma mahAbala hatuM. nagaranA izAna khuNAmAM eka gherI aTavI (vana) hatI. temAM eka cera59lI hatI. tenuM nAma zAlATavI hatuM. tenI AsapAsa girinI (parvatanI) durgama guphAo hatI. cerapalI cAreya bAjuthI vAMsenA jhaMDathI gherAyelI hatI. tenI AjubAjunA pahADanI nAnI nAnI TekarIo khedelI hatI, tethI tenA khADA te zAlATInI khAI jevA dekhAtA hatA, eroe tamAma prakAranI anukULatAnI vyavasthA tenI aMdara ja karI rAkhelI hatI, tyAMnA nivAsIone pAchuM levA mATe paNa bahAra javuM paDatuM nahi, ane te aTavInA mArganA jANanAra vinA keI bIjA mANasathI temAM AvavA-javAnuM banI zakatuM nahi. (sU) 2) tatya jo sArI voTsa' ityAdi. tatha ii sATAvIrovarajI" te zAlaTavI nAmanI cerapalImAM vinag TI varasejAva visaru" vijya-nAmane eka cerene saradAra rahetA hata, te "razmiA nA divALI mahA-adhama, adharmAnuga, adharmiSTha adhamakhyAyI, adharmapralekI, adharmapraraMjana ane adharmathIja pitAnI AjIvikA calAvanAra hatuM. sAthe du:zIla ane durAcArI paNa hato. tenA baMne hAtha haMmezAM lehIthI raMgAelA rahetA hatA, kAraNa ke te hathiare vaDe hamezAM pazu-pakSIone mAryA karato hate. duniyana' mure pAre sAsaNa sahI - dimamatenI prasiddhi aneka nagaramAM thaI cukI hatI, 'sUra' te bahuja zaravIra hatA. "udAre tene prahAra bahuja kaThora thatuM hatuM, "sAtti, te bahuja sAhasika hate-kaI prakArano vicAra karyA vinA te tamAma kAma karate hate - "bhaviSyamAM tenuM zuM pariNAma Avaze" tenI bilakula ciMtA te karateja nahi, jI " te zabdavedhI bANuvidyAmAM vizeSa kuzaLa hatuM, "gasiditamamaraje" talavAra ane lAThI calAvavAmAM teNe uttama prakAranI kuzaLatA prApta karI hatItalavAra ane lAThI e banane vaDe prahAra karavAmAM te pahelA naMbaramAM gaNate hate. ' se NaM tattha sAlADavIe corapallIe paMcaNDaM corasayANaM AhevaccaM jAva zrI vipAka sUtra 106 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidag? te vijayacera senApati te coralImAM pa00 pAMcaso coronuM adhipatipaNuM karato hato, temAM te agresara hatA, teone svAmI arthAtu piSaNa karanAra hatA. te caremAM tenuM pUruM mAna hatuM ane te saunuM AjJApradhAna-senApati paNuM pite nijita puruSa dvArA karAvate rahetA hate. "tavya je vinA jorasennaavii bahUNaM corANa ya pAradAriyANa ya gaMThibheyagANa ya saMdhiccheyagANa ya khaMDapaTTANa ya aNNesiM ca bahaNaM chiNNabhiNNabAhirAhiyANaM kuDaMge yAvi dalyA te viyara senApati tyAM 500 cere sivAya bIjA ghaNA cerenA, "pAriyA " parastrIla paTe nA, " saMmezA " gaThiyAne "saMdhirAvatA ? saMdhibhedakonA gharamAM khAtara pADIne corI karanArAonA "vaMdapA " khaMDavastra vALAonA je gumaDAM thavAnAM bahAnAthI pagamAM lugaDAnAM cIMtharA vIMTIne amArAmAM cAlavAnI zakti nathI. A prakAranA dekhAva karanArA hoya che tenA, athavA je pitAnA caritrane chupAvIne godaDI dhAraNa karanArA hoya che tenA tathA "2 vaF fchaowfmA vAdarAdazarit ' bIjA paNa ghaNuja, jenA nAka vagere aMge kapAI gayelA rahetA hatA, jenA hAtha vagere aMgo kapAyelA hatA te. temaja je gAmamAMthI bahAra kADhI mUkelA hatA te, tathA upara gaNAvelA sau mATe te 'heze vAve tyA' vAMsanI jhADI pramANe tene rakSaka hatuM, eTale je pramANe vAMsanI jhADI pitAnI aMdaranI vastunuM rakSaNa kare che-tene pragaTa thavA detI nathI-te pramANe A cAra paNa saunI rakSA karate hato. tene sahakAra maLatAM tenA Azraye rahenArane koI paNa vALa vAMke karI zakatA nahiM. 'tag vinALAva mitAkSa Nayarassa uttarapurathimillaM jaNavayaM bahUhiM gAmadhAyaehi ya NayaraghAyaehi ya goggahaNehi ya baMdiggahaNehi ya paMthakoDehi ya khattakhaNaNehi ya unbIlemANe2 viddhaMsemANe2 tajjemANe2 tAlemANe2 NitthANaM NiddhaNaM NikaNaM karemANe2 viharai' te vijaya cera senApati puritamAla nagaranA uttara ane pUrvadizAnA madhyamAM rahetA janapadene-dezone, 'va' ghaNA "mavAdi ca' gAmane sAravArUpa, "nAvAra ja" nagarano ghAta karavArUpa, "jo Temdi gAyane coravArUpa, vari dadi " baMdIkhAnAmAM-jelamAM paDelA corane nasADavArUpa, 'paMthaaoda i " musApharane jorajulamathI mAravA rUpa ane tenI pAsethI dhana mAla haraNa karavA rUpa, ane ttarAdi " makAnamAM khAtara pADavArUpa kiyAethI "phathI maLe 2 * lekenA senA, cAMdI ane vastronuM haraNa karIne pIDA-du:kha Apato virejanera tyAMnA kapATa, peTIo teDI-DIne tene nAza karate, "tajhamAra" kharAba vacanethI tiraskAra karate, ane "tamAre kazA-keyaDAo vaDe tyAnA mANasane mArate, ane jathALa eka sthaLethI bIje sthaLe laI ja, 'ddhi dhanavinAnA karate. "ji " khAvA-pIvAnI vastuonI cerI karIne kaNarahita karate hate. tathA zrI vipAka sUtra 107 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "davasa ja misaravara pArUM "i maDAla rAjAne grahaNa karavA gya mahesUla Adi paNa haraNa karate hatuM, eTale te rAjapuruSane kahetA hatA kerAjAne je mahesUla haka che temAM (rAjAnA karaverAmAM)mAre paNa bhAga che. tethI te mane Apo ema kahIne rAjAne bhAga leto hato. 'tatha zuM vinavAsa varasepavarUNa paraMparanriAM mAriyA thA" A vijayora senA patinI strInuM nAma kaMdazrI hatuM "mahIM ? te lakSaNa ane pramANe sahita pAMca IdriyathI paripUrNa suMdara zarIravALI hatI. tenA hAtha paga paNa bahuja sukomaLa hatA. bhAvArtha-te cirapalImAM pa00 pAMcase cArono nAyaka vijaya nAmane corene senApati rahetA hate. mANasa sAthe teno vyavahAra bahuja halakA prakArane hatA tenuM jIvana paNa mahA adharmathI bhareluM hatuM, sAruM kAma kevuM kahevAya ? sahRdayatAne vyavahAra ke hoya ? te vAtane svapnamAM paNa jANa nahi rAtrIdivasa zikAra karavo pazu-pakSionAM lehI vaDe potAnA hAthane raMgIne rAkhavA, eja tenuM hamezAMnuM kAma hatuM. tenI nirdayatA vizenI vAta AkhA gAmamAM phelAI gaI hatI, gAmanAM mANase tenuM nAma sAMbhaLIne kaMpatA hatA. te zarIre zaktivAna hate. tene mAra bahuja asahya hatuM. te je je kAma kare tenA viSe AgaLa-pAchaLanA pariNAmane kAMI paNa vicAraja karate nahi. zabdavedhI bANuvidyAmAM te bahuja kuzaLatA rakhate hato, lAkaDI ane talavAra calAvavAmAM te pahelA naMbarane gaNAte hatA, temaja prathama naMbarane badamAsa. nirdaya ane hatyAre hate. mANasanA rUpamAM te asura-rAkSasa hate. saMsAranAM jeTalAM bhUMDA-bhayaMkara kAme che te tamAma tenAmAM ghara karIne rahelAM hatAM, tenI AjJAmAM 500 pAMcase cAra rahetA hatA. te saune A vijya corasenApati saradAra hato, te pApanI sAkSAt mUrti hatA, te saghaLA coro parastrIlaMpaTa ane mahA durAcArI hatA. gaMThI choDA hatA, makAnamAM kANuM pADI cerI karanArA hatA. khaMDapaTTa-cIMtharA dhAraNa karanAra, tathA lucA, badamAsa, naphaTa-nakaTA, gAmamAMthI bahiSkRta karelA A tamAma adhama mANasone tenI pAse Azraya maLatuM hatuM. te sau pApIonI pravRttine uttejana Apate ane te hamezAM kumArge javAnI jALa racate zrI vipAka sUtra 108 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahetuM hatuM, tenA bhayathI purimatAlanagaranI AsapAsa jeTalAM nagara hatAM tenI prajA hamezAM bhayabhIta banI rahetI hatI teNe keTalAka gAmane mULathI bALI nAMkhyA hatA, tyAMnA nivAsIone motanA paMjAmAM mukAyAM hatAM, aneka nagarone sAva ujajaDa karI nAkhyAM hatAM. dareka ThekANethI gAnuM haraNa karI tyAMnI janatAne trAsa pamADI dIdhI hatI. jelamAM paDelA cAra lekene jelamAMthI bhagADIne pitAnI zUravIratA batAvI hatI, raste cAlatA aneka mANasane mArI-phUTI baLAtkArathI teonAM sonA, cAMdI Adi dhana mAla lUMTI leto hato. keTalAka makAnamAM kANuM pADI teNe corIo karI hatI, janatA dareka rIte tenAthI duHkhI hatI ane kaNa-kaNa mATe tarasyA karatI hatI. keTalAka mANaso tene bhayathI pitAnAM sthAna mukIne bIjA sthaLe rahevA gayA hatA, rAjA paNa tenAthI taMga-sakhta muMjhavaNavALo thaI gaye hatuM. rAjAne prajA pAsethI Avate kare te paNa pite laI lete hate, A vijaya corasenApatinI strInuM nAma kaMdhazrI hatuM. vijya cerasenApatinI sakaMdhazrI strInA udarathI utpanna thayele eka putra hatuM. tenuM nAma abhasena hatuM, te potAnI mAtA jeja suMdara hate. (sU3) "te ? ItyAdi tef i te samari " te kAla ane te samayane viSe samajemA kadAvara" zramaNa bhagavAna mahAvIra 'neva pumitA jAmaM re te puritamAla nagaramAM vastro jyAM te ameghadazI "ujJALe bagIco hato tera" tyAM "sI" samavasRta thayA " nijA ' pariSad prabhunuM Agamana sAMbhaLIne te bagIcAmAM pahoMcI "rAyA nijo" mahAbala rAjA paNa tyAM pahoMcyA "dha "i AvelI pariSadra ane rAjAne prabhue zruta-cAritrarUpa dharmane upadeza Ape, "risA paziyA nAgari jago" rAjA prajA ane dharma ne upadeza sAMbhaLIne pitAnA sthAnake pAchA gayAM. (sU. 4) te jALa' ityAdi. "te zavi i gi" te kAla te samayane viSe "samI mAvo naEvIrarasa " zramaNa bhagavAna mahAvIranA ' aMtevAsI me'moTA ziSya gautama svAmI je viziSTa tapasvI ane mahAna labdhIdhAraka hatA te bIjA adhyayanamAM varNavela vidhi pramANe pitAnI karelI tapasyAnA pAraNA nimitta bhagavAnanI AjJA laIne bhikSA levA mATe puratamAlanagarane viSe ucca nIca ane madhyama kulanAM gharamAM gecarI mATe pharatA-pharatA "rAma" rAjamArga para 'samare AvyA hatA pa vadhe sthI nAva pAsa tyAM AgaLa temaNe aneka hAthIone ke jenA upara mahAvata beThA hatA tene joyA, teja pramANe aneka ghoDAone paNa joyA. mahAvate ane gheDesvAranA vacamAM eka puruSane paNa je "tapa taM pura rAyapurisA paNa zrI vipAka sUtra 109 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cara farmta" sAthe te paNa joyuM ke je vaccamAM puruSa have tene rAjapuruSee prathama cauTa-cAra rastA para besArI dIdhuM ane jasivitA rada guvA ane dhAti' besADIne tenI samakSamAM tenA pitAnA ATha nAnA bhAIone teoe jAnathI mArI nAMkhyA 'ghArU rakSaNahAre sAmA 2 jaLa jaLamA vati " mArIne pachI tene koyaDAnA prahArothI mAra mArI, ane pachIthI karUNa vilApa karatA te puruSane teoe talatala jevaDA TukaDA karIne mArelA puruSonA mAMsane khavarAvyuM. 'vArA dipa ra AAti' khavarAvIne pachI pharIne tene rUdhiranuM pAna karAvyuM 'tayAra vi' te pachI "jovaMti vaghaNa dumakathA jo ghAta' tene bIjA cauTA para laI gayA tyAM tenI samakSamAM ja te rajapuruSae te ATha tenI je kAkIo hatI te tamAmane mArI nAMkhI dhANA' mArIne pachI teoe te vyakitane keyaDAnA prahAra karyA. ane te pachI vilApa karatA evA tene teoe mArelI kAkIonAM mAMsanA tala-tala jevaDA TukaDA karIne khavarAvyA. tathA rUdhira pAyuM A pramANe tene taLe ra madAjika, cautthe aTTa mahAmAuyAo, paMcame puttA, cha? muNhA, sattame jAmAue, aTThame dhUyAo, Navame Nattue, dasame NattuiNIo, egArase NattuyAvaI, bArasame NattaIo, terasame piussiyAvaI, cauddasame piussiyAo, paNNarasame mAussiyAvaI, solasame mAussiyAo, sattarasame mAulA, aTThArasame mAuliyAo, egRNavIsaime avasesaM mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhipariyaNaM aggao ghAeMti' trI catvara (aneka rastA jayAM bhegA thAya che tyAM) para laI gayA, tyAM AgaLa teoe tenA samakSa tenA pitAnA ATha moTA bhAIone, cethA catvaramAM laI jaIne tenI ATha meTI mAtAone, pAMcamAM citvara para laI jaIne tenA ATha putrone, chaThA catvara para tenI ATha putravadhuone, sAtamA cavara para jamAIone, AThamAM catvara para putrIone, navamAM catvara para pautra-dikarAnA dikarAone, tathA dehine, dasamApara pautro tathA dohitranI patnIone agIAramAM para pautrio tathA dehitrIonA patine bAramA para pautrio ane dehitrione, teramA para pitAnI bena (phe) nA patione (kuvAone) caudamAM para pitAnI bena- pheione, paMdaramAM para mAsAne, salamA para mAsIne, sattaramAM para bAkI rahelA bIjA tenA mitra-suhRda, jJAti samAnagetraja, nijaka-mAtA-pitA, svajana-mAmAputra zrI vipAka sUtra 110 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi, saMbaMdhI-sasarAnA putra (sALA) Adi, parijanadAsa-dAsI Adi je hatAM te tamAmane te vyakitanI samakSamAM mAryA ane "ghArUttA vasaMdhyadahiM tAmAnA 2 hui wAmaMsArUM rAti hirA 2 pati? mArIne keyaDAnA prahAradrArA tene paNa khUba pITa-mAryo, pachIthI khUba bhUMDI rIte vilApa karatA tene jUdA jUdA cauTA para besArIne tala-tala barAbara karIne teonu mAMsa khavarAvyuM ane tene pANI pIvA devAne badale teonuM rUdhira pAyuM. bhAvArtha-mANase pAchA gayA pachI bhagavAnanAM meTA ziSya zrI gautamasvAmI je viziSTa tapasvI hatA, te pitAnA sthAnathI uThayA ane prabhunI najIka AvyA, AvIne prArthanA karI ke bhadanta! chaThanA pAraNanA nimitta huM parimatAla nagaramAM bhikSAcaryA karavA javA mATenI ApanI AjJA cAhuM chuM. prabhue gautamanI prArthanA svIkArIne purimatAla nagaramAM javAnI AjJA ApI. AjJA meLavIne gautama ameghadazI bagIcAmAMthI nIkalIne bhikSA mATe pumitAla nagaramAM AvyA, uMca-nIca ane madhyama kulemAM pharIne jyAre te rAjamArga para AvyA te tyAM temaNe aneka hAthI ane ghoDAone sarva sAjathI sajelA joyA, sAthe mahAvata ane ghoDesvArenI vacamAM eka evI paNa vyakti temanA jevAmAM AvI ke jene rAjapuruSe tyAMnA 19 cauTA para kramaza: besADIne eka eka cauTApara tenI samakSamAM tenA kAkA AdithI laIne parijananI hatyA karIne teonAM mAMsanA tala tala barAbara kaTakA karIne tene khavarAvatA hatA, ane pANInA ThekANe teonuM rUdhira-lehI pAtA hatA, jyAre te na khAte pote tyAre tene keyaDAthI bahuja burI rIte mAratA hatA ke jethI te bicAre ardhamaraNataya thaI jato. mAra paDavA samaye te bhAre bhuMDI rIte ke jene sAMbhaLIne dayA AvI jAya tema cidalAte te ane bila-bila karate hate. (sU) 5) abhagnasenakA pUrvabhava saMbaMdhI gautamasvAmIkA prazna taw i mAvo nAma. * ItyAdi. tay mAvo jogamasa" bhagavAna gautamane "taM kurivaM pavittA te puruSane joIne "vAre atyika samuqom0 nA tadeva fr AdhyAtmika, cintita, kalpita, pAthita ane mane gata saMka95, A vidhithI pAMca prakAranA vicAra utpanna thaye-ahe Azcarya che ke A puruSa pUrvabhavamAM saMcaya karelAM prAcIna jUnA dudhINuM duSpatikAnta evA azubhatama pApamaya karelAM karmonAM pApasvarUpaja phaLane bhogavI rahyo che. meM naraka joyAM nathI temaja nArakInA javene paNa joyA nathI paraMtu A mANasanI vedanA-pIDA jotAMja evuM jaNAya che ke pratyakSa rUpamAM narakanA jevIja vedanA-pIDAno anubhava e karI rahela che. A pramANe vicAra karIne te purimatAla nagaramAMthI uMca-nIca kulemAMthI yathAparyApta bhikSA meLavIne pitAnA sthAna para pAchA AvI gayA, AvIne te jyAM zrI vipAka sUtra 111 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa bhagavAna mahAvIra khirAjamAna hatA tyAM paheAMcyA. vaMdanA namaskAra karI lAvelI bhikSA prabhune batAvI. pachI pharI vaMdanA namaskAra karIne prabhune ' haa vayAsI e pramANe kahevA lAgyA ke ' varSa vahu a maMte'he bhadanta ! ApanI pAsethI AjJA meLavIne Aja huM purimatAla nagaramAM bhikSA levA mATe gaye hato, jyAM huM rAjamA para Avye te tyAM AgaLa dareka cAra rastA para rAjapuruSA jene mAratA hatA tevA eka puruSa joyA, je narakanA jevI vedanA lAgavI rahyo hateA A pramANe kahIne bhagavAnane gautame pUchyuM-' te aaN maMte putte pumane AvI ' he bhadanta ! te puruSa pUrvabhavamAM kANu hatA ? nAva vik ' te kayA pUrvIkRta pApakarmAMnuM A 6 prakAre phaLa bhAgavI rahyo che.? bhAvA----durdazAne pAmela te vyakitane joine gautama svAmIne aneka prakAranA vicArA utpanna thavA lAgyA. te nagaramAMthI je maLe te bhikSAne laIne pAchA potAnA sthAna para AvyA, ane AvatAMja je kAMi bhikSA lAvyA hatA te prabhune batAvI, pachI vaMdanA-namaskAra karyAM khAda, temaNe je du:khI vyakitane joyela ane tenA para je vItatI hatI te tamAma hakIkata prabhu pAse nivedana karI, nivedana karyAM pachI prabhune temaNe e pazu pUchyu ke-he prabhu! AvI narakanA jevI durdazAne pAmela A vyakita kayA sa Mcaya karelAM karmAMnA udayathI. AvuM phaLa bhegavI rahela che? pUrvabhavamAM te keNu hatA ? (sU-6) abhagnasenakA pUrvabhavakA varNana ' E vahu goyamAM 'ityAdi. , bhagavAne kahyuM 'nomA huM gautama! tame je pUchyuM che tenuM samAdhAna A pramANe che--' tenuM jAheLa tenuM samaLe' te kAla ane te samayane viSe raheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse pusmitAle NAmaM Nayare hotyA riddha0 ' jamUdrIpanA bharatakSetramAM purimatAla nAmanuM eka nagara hatuM, te gaganapa aneka zrI vipAka sUtra 112 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahelethI yukta aneka vastIthI vyApta hatuM, svacaka ane paracakrane tyAM bhaya na hata, dhana ane dhAnyathI haMmezAM te pUrNa hatuM. "tatya kurimA 3 nA rAjA holyA tyAM purimatAla nagaramAM udaya nAmane eka rAjA hatuM. te rAjA ke hatuM, te kahe che. "madayA ' viziSTa zakita ane bala saMpanna hatuM "sa. nA vayUi " te dhanavAna hato, sAthe bIjA koI paNa tene parAbhava karI zake te hate "gAmi nAra suvicAre adharmamAM pUre hate arthAt pahelA naMbarano hato. saMtoSa ane zAMtithI rahita hato, ane te bIjA ne duHkha pahoMcADavAmAMja Ananda mAnato hato. _ 'tassa NaM NiNNayassa aMDayavANiyassa bahave purisA diNNabhaibhattaveyaNA' te nirNaya aMDa-IDAnA vepArInA pAse evA keTalAka puruSe hatA ke -jeone tenA taraphathI dravyAdirUpa bhUti eTale ke annadirUpa khAvAnA padArtho, vetana-pagArarUpe maLatA hatA. "harti dAyiA ca parii ya nevati hamezAM kedALI TopalI ane thelA letA "tti laIne "purimA virahma ri te ? purimatAla nagaranI AsapAsa cAre tarapha pharatA rahetA ane " nAthaM ya, ghUiaMDae ya, pArevaiaMDae ya, TiTTimiaMDae ya, bagIaMDae ya, maUriaMDae ya,kukkuDiaMDae ya, aNNesiMceca bahaNaM jalayara-thalayara-khahayaramAINaM aMDAiMgaNhaMti' kAgaDInAM IMDAM, ghuvaDanAM I DAM, kabUtarane I DAM, Tikribha-kAbara jevuM prANI tenA IDA, bagalInA IDA, maraDInAM IDa, maraghInA IMDAM tathA bIjA jalacara, thalacara ane khecara Adi pakSionAM IDAne jyAM tyAMthI zodhI-zodhIne meLavatA ane " pasthitimADuM mati meLavI laIne pitAnI sAthe lAvela TapalIomAM thelAomAM bharatA hatA "marittA LiourNa graMvANiyA seva havAgachati" ane bharIne pachI nirnaya IDAnA vepArIne ghera lAvatA hatA. vAchittA paNaugyasa gaMhavALI ti" ane te IDAnA vepArIne seMpI detA hatA. * tapa pa tarasa LiuMyA vadave utA ? te ninaya vepArIne tyAM evA keTalAka mANasone kAmapara lagADelA hatA ke jeo " yaM ca nAva rahi maliMda vaEN caMpa' te kAgaDI AdinAM IDAo tathA jala, thala ane khecara Adi pakSiyanAM IDAMone "tavA ja tAvaDAmAM rAkhIne "raMtu zrI vipAka sUtra 113 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaDAImAM rAkhIne 'mALakhuM ca' bhuMjavAnA pAtramAM rAkhIne 'DuMgaLaemuc' ane aMgAra para rAkhIne ' etti maTMtti moskRta talatA bhUMjatA ane pakavatA hatA jillA makhittA sojittA haiM' taLIne; bhuMjIne tathA pakAvIne pachI te rAyamAMtti' rAjamArga para tAvaLatti ' dukanAmAM rAkhIne vecatA hatA. 4 6 i DAonA vepArI te 6 peAtAnI AjIvikA calAvatA hatA. A pramANe 'caMcaLa vitti bvemALA vinaMti appaNAvi ya NaM se NiNNae aMDavANiyae tehi bahUhiM kAiaMDaehi ya jAva kukkuDiaMDaehi ya taliehiM bhajiehiM soSThiE mura vakha bAsAmAne virapha te niya vyApArI pAte kAgaDI AdinA IMDAe je taLIne sekIne tathA pakAvIne taiyAra karAelAM maLatAM tenI sAthe aneka prakAranI madirA-dArU AdinuM sevana karIne petAnA samaya vItAvatA hatA ' paNa te bhAvA --gotamanA praznanuM samAdhAna karavA ATe prabhue A pramANe kahyuMA jaMbUDhIpanA bharatakSetramAM purimatAla nAmanuM nagara hatuM, temAM eka rAjA rahetA hate jenuM nAma uDDaya hatuM. tyAM eka vepArI rahetA hatA tenuM nAma niya hatu. tene tyAM IDAe nA vepAra hatA. IMDAonA saMgraha karavA mATe tene tyAM aneka nAkara cAkara rAkhavAmAM AvyA hatA, teo haMmezAM TapalA ane kathaLAe laIne nagaranI bahAra AsapAsa IMDAonI zeAdhamAM pharatA hatA ane je ThekANethI jene je keAI prANInAM i'DAM maLatAM tene laine peAtAnI TepalIomAM athavA teA kothaLAmAM bharI letA hatA. keTalAka evA nAkara paNa hatA ke jeo tamAma iMDAMne laIne bajAramAM dukAneAnI aMdara rAkhIne vecatA hatA, A pramANe te tamAma mANusAnI bharaNu-pASaNanI geDhaNu te vepAranI AvakamAMthI cAlatI hatI. nirdeya vepArI paNa e taLelAM zekelAM ane pakAvelAM IMDAonI sAthe aneka prakAranI madirA-dArUnA bhAga-upaleAga karatA thake petAneA samaya vItAvatA hatA. (sU. 7) : taju mAM se Air ' ityAdi. taLa se biAju baMkathALiyaNa ? A pramANe te niya IMDAne vepArI ke jene ' bhe? ' iMDAne vepAra karavA vagere ane pAte pazu khAvA-pIvAmAM tenA upayega karavA eja eka jIvanabhara sudhInuM karmAM rahyuM. ' muduM AyaMsagnittA aneka prakAranAM pApakane sa Mcaya karI-meLavIne meM vAsasahasyuM ? eka hajAra varSonI mArUM pADtA ' utkRSTa petAnI AyuSya pUrI karIne te jyAre gAmAne jhAnuM vicA' kAla mAsamAM maraNa pAmyA tyAre 'tacApputhvIpa ' ' " : zrI vipAka sUtra 114 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI pRthvInA "3aaN sattAmarImadirA, kherAlu becANa 3vava" utkRSTa sAta sAgaranI sthitivALA narakamAM nArakI jIvanI paryAyathI utpanna thaye, te i tALI AMtaraM unnaTTiA' tyAMnI sthiti pUrI bhagavAne jyAre te tyAMthI nIkaLe pachI "phara sAvavA vapachI vinayara varasevaphasa viMdrasiray mAriyAi chami duttA vAive " A zAlATavI nAmanI carapalalImAM cAra lokonA senApati vijyanI skaMdazrI patnInA udaramAM putrarUpathI utpanna thaye. bhAvArtha A pramANe ninaya vepArIe pitAnuM 1000 eka hajAra varSanuM AyuSya te pApamaya karmo karavAmAMja vItAvyuM. pachI te jyAre maraNa pAme tyAre karelAM pApa karmonA udayathI te trIjuM naska ke jyAM sAta sAgaropamanI utkRSTa Ayu che tyAM nArakIpaNe utpanna thaye, tyAMnI sthiti bhegavIne tyAMthI paNa te nIka ane zAlATavI nAmanI cera palImAM ceranA saradAra vijayanI bhAryA-strInA garbhamAM putrarUpathI utpanna thaye. (sU) 8) 'ta ja tIre" ityAdi, "tay i garbha dhita thayA pachI tame verirI mAriyA" te&dathI strIne "gaogyA kathArUM" koI eka samaye jyAre ke "tiruM mArA vaduranudurif garbha pUrA traNa mAsano thaI gayo tyAre surecA Dhoda padamRg A pramANe dehale utpanna thaye ke- "ghaugo che to canmayA te mAtAo dhanya che, puNyavAna che, kRtArtha che, kRtalakSaNa che. ane tene ja janma ane jIvana saphaLa che ke - "nAgo vi' jeo nizcayathI vahiM bira-ArU-biyaransa-saMbaMdhipariyAmArdi" aneka mitronI, jJAtinI, svajanenI, nijajanenI, saMbaMdhIonI ane parijanenI strIo tathA "gaouTuda 2 varadihiMsaddhi anya cAranI strIo sAthe sAthe "saMparivu vIMTAIne "jJAthA nA pachittA sannAruMmmUipiyA snAnathI kotaka, maMgala ane prAyazcitathI nivRtta thaIne, tathA tamAma prakAranA vastra tathA AbhUSaNathI sapUrNa taiyAra thaIne "viSa4 sa paNa vArU sArU mudaM ra gAlA nAgaka vidati" puSkaLa azana, pAna, khAdama ane svAdima, A pramANe cAra prakAranA AhArane tamAma prakAranI madirA-dArUnI sAthe khAI svAda le che, vizeSa rUpathI svAda le che. tathA saune vaheMcIne paribhAga kare che. e pramANe pitAnAM samayane vyatIta kare che. "nimiyamujI/TyA" tathA je bhojana karyA pachI yogya sthAna para AvIne "puriavasthA saghaurddhanAvALA puruSaveSathI susajijata thaIne, lehamaya kulikAvALA kavacane paherIne, derIne caDhAvavAthI vaka thayelA dhanuSane tANIne, kaMThAbharaNa paherIne arthAt vIrAMganAonA cihna je paTTo bAMdhIne bANa ane talavAra Adi laIne tathA "maripahiM ? bharita hAthamAM lIdhelI zrI vipAka sUtra 115 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "cha" hAlethI "jividyArdi siddhi sthAnamAMthI bahAra kADhelI talavArathI, cAMduM khaMbhA upara laTakatA bANonA bhAtAethI "sanI ahiM derI sahita dhanuSathI 'samunivardUi sardi lakSya vedhana karavA mATe dhanuSapara caDhAvelA bANathI 'samuTTAsTivardi rAmArdi samuhalAlita-uMcI kIdhelI pAzephAMsI devAnI deDiyathI "vivAhiM kSArivArdi" laTakatI rahelI ane upara sarakAelI kathadAda" ughaMTAo-jAMdhamAM avasthita ghaMTAothI 'padazA mAthA kipUre vanamAdi 2" moTA moTA ane jaladI jaladI vAge tevA vagADelA vAjA thI 'dhi-jJAA-samudAyamUrva upa vAkAro " AnaMdanI mahAdhvanithI siMhanadethI, varNonA avyakta-na samajAya evA vanithI, kalakala-vargonA vyakta samajAya evA zabdothI eTale ke samudranI garjanA thatI na haya, evI rIte gaganamaMDaLane guMjita karatI "paTAvI vorapaddha zAlATavI nAmanI cerapalImAM saMgo namaMtai" tamAma ThekANe cAreya tarapha vArImALI jotI jotI "gArdikazALAo ane karatI pharatI "Dhoda viti potAnA dehalAnI pUrti kare che te seya na mardApi varda mittaVTI] viLanAma mArA mATe paNa e vAta hitakara che ke huM paNa e pramANe aneka mitra, jJAti, nijajana, svajana saMbaMdhI ane parijanonI strIo tathA anya strIonI sAthe sAthe snAna karI, kautuka maMgala ane prAyazcitathI nivRtta thaIne tathA tamAma alaMkArothI zaNagAra sajIne ane puSkala azanAdinuM bhajana karIne A zAlATavI nAmanI corapalImAM tamAma ThekANe cAreya bAju jetI-jetI tathA pharatI pharatI mArA dehalAnI pUrti karUM. ttiDuM A prakArano vicAra karyA pachI jyAre "saMsi Dhodasi vimAsi tene e dehale pUrNa thaye nahi tyAre tenAM cittamAM "mAro A dehale kevI rIte pUrNa thazeA prakAranA vicAranuM ArtadhyAna thayuM. bhAvArtha-garbha jyAre barAbara traNa mAsane thaI gaye tyAre skaMdazrIna eka dehale utpanna thaye, temAM teNe vicAra karyo ke te mAtAe dhanya che keje pitAne utpanna thayelA dehalAnI pUrti thavAthI prasanna mukhathI rahe che strI paryAya prApta thave te strIono saphaLa che ke je e avasthAmAM pitAnI paricita sakhI sAhelIonI sAthe besIne aneka prakAranAM bhojana kare che, teonI sAthe vividha prakAranI maMdira -dArUnuM sevana kare che. te khAya che ane bIjAene paNa khAvA Ape che, tene ja janma kRtArtha che ane puNyazAlI che ke zrI vipAka sUtra 116 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je bhejana karyA pachI, aneka prakAranAM puruSavethI susati thaIne kavaca ane hathiAra dhAraNa kare che, ane vIrAMganAo jevI thaine eka hAthamAM DhAla ane bIjA hAthamAM camakatI talavArane pakaDIne gherathI bahAra nIkaLe che. ane te zAlATavImAM cAreya tarapha jotI ane pharatI phare che. tANelAM dhanuSanA TaMkArathI, vAgatAM vAjAonA gaDagaDATathI, siMhanAda jevA zabdothI ane be jAghemAM bAMdhelI ane laTakatI ghaMTaDIonA avAjothI samudranI garjanA pramANe AkAza mArgane sumitaguMjita kare che. huM paNa e pramANe IcchA rAkhuM chuM. paraMtu tene e vicAra saphaLa thaI zakaye nahi tethI tenA hRdayamAM bhAre cintA vadhavA lAgI. (sU) ). alagnasenanA varNana aura unake pUrvabhava kA varNana tA ii se vinA" ItyAdi. tay i ? keTalAka samaya pachI "se vinag coraseva" te vijaya cora senApatie "viMira mArAM pitAnI skaMdazrI strIne "godA nAva pAsa ArtadhyAna karatI cintAtura sthitimAM paDelI joI "sattA parva rayA' joIne te strIne A pramANe kahevA lAgyuM, "jiut tuma sevApUjA! godara nA zisi" he devAnupriye ! tuM zA kAraNathI cintAtura thaIne vicAramAM magna thaI gaI che'taNa v sa ravaMzarA mAniyA vinAM lekhAvaDuM parva vaghAsI' pitAnA patinA A prakAranA vacana sAMbhaLIne pachI te skaMdazrI strIe vijaya cerasenApatine A pramANe kahyuM-gve vahu sevApujI ! tiidaM mAtai vAva ziyAma" he nAtha! mArA garbhane barAbara hAlamAM traNa mAsa pUrA thaI gayA che. A vakhate mane e dehalo utpanna thaye che ke huM aneka mitra jJAti nijaka, svajana. saMbaMdhI ane parijanonI strIo ane bIjA caronI strIonI sAthe vIMTAI snAna karIne pachI tamAma alaMkAre-ghareNA-thI zobhAyamAna thaI puSkala anAdika sAmagrI ane vividha prakAranI madirA-dArU-ne svAda letI vizeSa svAda letI tene pariga karatI tathA bIjAne paNa detI vicaruM, pachI puruSanA veSamAM taiyAra thaIne Ayudha ane praharaNa laIne A zAlATavImAM cAre tarapha jatI jota pharuM ane mArA dehadanI pUrti karUM. parantu he nAtha ! A mArA dehadanI Aja sudhI zrI vipAka sUtra 117 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrti thaI zakI nathI. tenI pUrti mATe huM cintAtura chuM. "tay i ? vinA varase varSa ravaMtarI mAriyAI tiNa icama savA fsanma" A pramANe vijaya corasenApatie pitAnI strI kaMdazrInA mukhathI A abhiprAya sAMbhaLIne ane te viSe sArI rIte vicAra karIne 'vaMmi6i mAriyuM vaM vAsa" pitAnI skaMdazrI strIne A pramANe kahyuM ke:-"dAmu sevAgig" he devAnupriye ! tane jemAM sukha maLe te pramANe karo. "prathama paripha A pramANe kahIne teNe tenA abhiprAyane svIkArI lIdhuM. "tAre kA rirI mA1i' te pachI e kaMdazrI strIe 'vinA verAvaNa vadamaguthA samApI' jyAre potAnA pati vijaya cerasenApatinI AjJA maLI gaI tyAre "data vardi mitta-nA marie vardi voramAirdi hiM' huru-tuSTa hRdaya banIne aneka mitrAdika ane bIjA caronI strIonI vacamAM "saMpara3 0AyA banAva rimUriyA gherAI rahIne nAhI-dhaMI ane sarva prakAranA alaMkArethI zaNagAra sajIne, "viva va vA vAyumaM sApha kuraM 2 pa' puSkala azana-pAna, khAdya ane svAdya padArthone temaja vividha prakAranI madirA-dArU-no "cAlarvmAja vidag khUba svAda lIdhe, visvAda lIdhe, paribhoga karyo tathA bIjAne paNa azanAdi ApyAM, pachI, pitAnA sthAna para AvIne puruSanA veSathI taiyAra thaIne kavacAdika dhAraNa karIne tathA Ayudha praharaNane laI cora pallImAM cAre bAjue jotI jotI pharavA lAgI ' tae NaM sA khaMdasirI bhAriyA saMpaNNadohalA saMmANiyadohalA viNIyadohalA vorichaouodA saMguDhodarA taM ii mumude parivAra A pramANe te kaMdazrI strIno dehada sArI rIte pUrNa thaye potAnA patie tenA dehadane AdarabhAvanI daSTithI joyuM. tathA dareka prakAre tenI pUrti karavAmAM kaI prakAre khAmI nahi rAkhI. arthAt Icchita vastunI prApti thavAthI tenI pratyeka abhilASAo zAnta thaI gaI ane tene pharIthI AgaLa upara paNa koI abhilASA utpanna thaI nahi ane sukhapUrvaka gabha ne vahana karavA lAgI. bhAvArtha_eka samayanI vAta che ke jyAre skadazrI pitAnA vicAronI dhArAmAM magna thaIne beThI hatI, tyAre ekadama vijaye te skaMdazrIne joI lIdhI. pachI tenI pAse jaIne vijaye tene pUchyuM ke he devAnupriye! tame Aje ciMtAmAM DUbI gayA hoya tevAM mane kema dekhAo che ? kahe zuM hakIkata che? patinAM vacane sAMbhaLIne skaMdazrIe kahyuM ke-he nAtha ! e te Apa jANe che ke-mArA A garbhane trIje mAsa pUre thaI gayuM che, ane A samaye eka prakArane dehada-anerathI utpanna thaye che ke "huM mitra, jJAti, Adi parijanenI patnI-strIonI sAthe tathA anya ciramahilAonI sAthe vacamAM besIne tamAma prakAranA: alaMkAre paherIne aneka prakAranI bhejanasAmagrI tathA vividha prakAranI madirA-dArU-nuM sevana karUM, ane pachI puruSane veSa paherIne vividha astra-zastra laI karIne A zAlATavImAM cAreya bAju pharuM, pitAnI patnInA A prakAranA dehalA-anerathane sAMbhaLIne vijaye tene kahyuM devAnu zrI vipAka sUtra 118 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priye! jevI rIte tamane rUce te pramANe kare. A pramANe patidvArA pitAnA dehalAnI pUrti karavA mATe anumodana maLyuM tyAre te kaMdazrIe pitAne je pramANe IrachA thaI hatI te pramANe dahalAnI pUrti karI, dahalAnI pUrti thavAthI garbha paNa tene AnaMdathI vadhavA lAgyo. (sU0 10) tat ii nA racaMdraSiI ityAdi. tay of' jyAre garbha sArI rIte vadhIne pUrA divaso gayA tyAre "sA vaMsirI vaLAva" te corasenApatinI patnI kaMdazrIe "va6 mAsAmAM vahuparipuurrif" nava mAsa ane barAbara sADAsAta divasa vadhAre purA thayA tyAre "ra pAyA putrane janma Ape "tag vaM te vinAmeLAva putrajanma thayA pachI vijaya corasenApatie "tara te dAraka-bALakane DhasA mui" pitAnI vizva suvarNadvArA sanmAnapUrvaka "sarASTraphavitha " dasa rAtri sudhI kularIti pramANe janmotsava ujaLe 'taNa se vinayavaseva tarasa tArA" pachI te vijaya corasenApatie te bALakanA janmane jyAre "gA irasane vivase agiyArame divasa pUro thaI gaye tyAre saMghaoN vAra 12 bAramo divasa prAraMbha thatAMja virUddha gaNavi4 vavavava verU puSkala azanAdika sAmagrInI rasoI karAvI 'uttaravahAvinA mittaor60 gAma rasaI karAvIne pachI teNe potAnA mitra, jJAti, parijanone (pitAnI saMbaMdhamAM rahenArAne) AmaMtraNa ApyuM, "AmaMtinA nAva tarase mittArU juga parva vAlI" AmaMtraNa ApyA pachI jyAre te tamAma ekaThA thayAM tyAre te saunA samakSamAM teNe A pramANe kahyuM- "nama7 f maMdira vAragNsi gabbhagayaMsi samANaMsi imeyArUve dohale pAubbhUe seya abhagge tamhA 3 va tAra amAse rAkhe " A amAre bALaka pitAnI mAtAnA garbhamAM AvyuM hatuM, tyAre tenI mAtAne amuka amuka prakAranA dehalA-manoratha alagna thayA te mATe A bALakanuM nAma abhagnasena rahe hoya. - bhAvArtha-DA vadhAre divasa nava mAsa pUrA thatAM chaMdazrIne putra utpanna tha, vijaye tenA janmane meTA ThATha-mAThathI utsava uja, agiyAra divasa pUrA thaIne bAramA divase aneka prakAranAM bhejana taiyAra karAvyAM, ane mitra jJAti Adi parijane saune AmaMtraNa ApyuM ne jamADayA, jamI rahyA pachI siA eka sthaLe jyAre beThA hatA tyAre vijaye teonA samakSa A bALakanuM nAma dehalA pramANe abhagnasena rAkhyuM (sU0 11) zrI vipAka sUtra 119 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tay of se ma ne mAre " ItyAdi. tapa vi" nAmasaMskAra thayA pachI "je mAre mAre te agnisena kumAra "paMcadhA jJAva vaDha" have pAMca dhAyamAtAethI pAlita thate vRddhi pAmavA lAgyuM. "tA i ? amane nAmaM mAre umuvADavAmAM rAtri phrothA kramaza: vRddhi pAmatAM pAmatAM te bAlyAvasthA pUrI karIne tarUNa avasthAne prApta thayo aTTa dAriyAo jAva aTThao dAo upi pAsAya0 bhuMjamANe viharai' tyAre tenA pitAe teno vivAha ATha kanyAonI sAthe karyo. pratyeka kanyAnA pitAe tene paherAmaNImAM pratyeka vastuo ATha AThanI saMkhyAmAM ApI. te ATha strIonI sAthe eka svataMtra bhavanamAM manuSyabhavasaMbaMdhI kAmane bhagavate rahevA lAge. "tae NaM se vijae coraseNAvaI aNNayA kayAiM kAladhammuNA saMjutte' eka samaye tenA pitA vijaya cerasenApati mRtyu pAmyA. "tay i ? amAre kumAre paMhiM varasahiM saddhi saMparivuM" abhasena kumAre pAMcaso cerenI sAthe maLIne " mA mane vijhavamA" rUdana tathA AkaMdana-vilApa karavA sAthe vinayamA varase varasa' pitAnA pitA vijaya corasenApatinI ' rasamuvNe dara rU" ddhi (saMpatti) anusAra satkAra sAthe smazAnayAtrA kADhI 'ArittA duruM sTorUyADaeN mAghiADuM zarU" te pachI abhagnasene pitAnA mRtyu pachInA thatA tamAma lekavyavahAra paNa karyA. "tti che qsoi nA cAvi phrothA laukika kriyAo pUrI thayA pachI thoDA samaya pachI haLave haLave abhagnasena zaMkarahita thaI gaye. "tay iaaN je ghaMvarasAruM te pachI te pAMcase ceree "gayA jayAre keI eka samaya "kamase kumAra te abhagnasenane "sITIvI misiMcAti" zAlATavI nAmanI carapallImAM gAjate vAjate bahuja AnaMdathI ceranA senApatipada para sthApita karyo "tae i ? gAmajo mAre varasevi nANa" e pramANe te abhagnasena kumAra have cerenA zrI vipAka sUtra 120 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 senApati banI gayA, badammid nAva vaLAya nejarU ane te mahA adhArmika thaine prajAe ApelA rAjabhAgane potAnA mATe baLapUrvaka prajA pAsethI pete levA lAgyA. bhAvA ----abhagnasenanA lAlana-pAlana mATe vijaye pAMca dhAyAnI goThavaNa karI dIdhI; pAMca dhAyAnI dekharekhamAM pAlana pAmI jyAre abhagnasena tarUNa thayA tyAre vijaye tenA vivAha ATha kanyAonI sAthe karyAM. ane kanyAnA pitAe tene khUba paherAmaNI paNa ApI, pachI te uparanA mahelamAM ATha strIonI sAthe manuSyasaMbaMdhI kAmabhogAne bhAgavate rahevA lAgyA. eka divasanI vAta che ke, acAnaka abhagnasenanA pitA vijayanuM mRtyu thayuM, pachI ThATha-mADanI sAthe abhagnasene pAMcase cArAnI sAthe mIne pitAnI zmazAnayAtrA kADhI, agnisaMskAra thayA pachI abhagnasene khIjA je je laukikavyavahArasambandhI kAryAM hatAM te paNa karyAM, jyAre te tamAma kAmathI nivRtta thaye ane pitAnA maraNasaMbadhI zAka paNa maTI gayA, tyAre tamAma ceAralAkAe maLI moTA mahAtsavapUrvaka pitAnA pada para zAlATavImAM tene besADayA ane te cArAnA senApati banI gaye, abhagnasena cArasenApati kharAkhara potAnA pitA pramANeja cAlavA lAgyA ane mahA adhArmika vRttithI yukata khanIne prajA pAsethI balavaDe rAjabhAgane levA lAgyA. ( sU0 12) 'tad aaN te bALavayA ' ityAdi. 'tad aaN' te pachI 'te khALavavA mA'te dezanA nivAsI puruSAe * amAseLane meLAvaLA * abhagnasena cArasenApatidvArA caMduAmathALAdi tAviyA samANA ' aneka gAmeAnI ghAtanA AdithI sa MtApita thaIne bamaNuM save paraspara malIne vicAra karavAnA irAde karyAM. ane te mATe saune teoe samayasara sUcanA pahoMcADI ApI 'sAvittA ttva vacAro' sUcanA maLatAM ja tamAma mANasA ekaThA thai gayAM tyAre teonI pAse A pramANe kahevAnA prAraMbha karyAM 'pUrva vastu vecANuvidyA ! ' bhAie ! sAMbhaLe!! ApaNe tamAma mANusA ahIMA eTalA mATe ekaThA thayA chIe ke 'maLaseLanemeLAvaDuM cArAnA saradAra e abhagnasena 'ghumatAjhaLavaI 'purimatAla nagaramAM ' mitAOLayarasa uttaSTi naLayuM " purimatAla nagaranI uttara dizAmAM rahelAM janapadone ' varSiM nAmadhAdi 1 4 zrI vipAka sUtra 121 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gADha nidrAM mane vidag aneka gAmone nAza Adi duSTa karmothI nidhana karI rahyo che. " jo vahu tAviyA!' eTalA mATe saunI kuzaLatA emAM che ke ApaNe tamAma mANasa "camarda masTasa vivattA" maLI A hakIkatane mahAbala rAjA pAse pahoMcADIe 'ta mAM nAkhavA purA' A pramANe janapadanA nivAsI puruSae "vA gaouTui hamuti" soe maLIne A vAtane svIkAra karI lIdhe 'mAnca mAdhuM mAri sAyari durva thiMti sau e maLIne ravIkAra karyA pachI rAjAnI pAse javA mATe teoe vizeSa prakAranI prayojanasiddhikAraka mahAmUlyavAna vastu meTA puruSa mATe egya evA rAjAne bheTa dharavA yogya vastu hatI te sAthe lIdhI. "jibrA ne ramatAjhAre tera uvAjarati" ane laine puritamAla nagaranI tarapha cAlyA 'DavAcharA tene madada je pAvA teva vAgarati' tyAM pahoMcIne mahAbala rAjAnI pAse gayA "vavAnA chattA madhyasTamsa rAjA" jaIne teoe mahAbala rAjA mATe "tuM paMdarbhe gAya darTa u ta ' moTA puruSane yogya te bheTa ApI (najarANuM karyuM) tathA "zarathajI maMjhi Tu madadava8 gve navANA" be hAtha joDa mahAbala rAjA pAse A pramANe prArthanA karI- 've vahu sAma" he svAmina ! sAMbhaLe amArI A prArthanA che ke "sAhavAi vorapaTTIi amane coLAva' zAlATavI nAmanI cora pallImAM abhagnasena je carone saradAra che te gAduM vadi jAmAdi biddha ramAne vidApha' amArA mANasane grAmaghAta-gAma bhAMgavA Adi duSTa karmo vaDe nirdhana karI nAkhIne vicare che, "te rUcho vi sAma!' eTalA mATe che svAmin ! ame sau IcchA karIe chIe ke tusaMvAduchIyAvadiyA miyA nizciT amuLa parivAra ApanI chatrachAyAmAM rahelA ame sau prajAjana nirbhaya ane uddegarahita thaI sukhapUrvaka rahIe. " nirdu vAyavariyA paMDhirA magharuM sAcuM prathama vighaLatti e pramANe kahIne te sI rAjanA pagamAM paDI gayA ane hAtha joDIne vinaya pUrvaka e pramANe potAnuM nivedana rAjAne saMbhaLAvI dIdhuM. bhAvArtha - A prakAre jyAre agnisenanAM bhUDAM kRtyathI prajA vadhAre dukhI thavA lAgI. tenA hiMsaka kRthiI te sau khUba kaMTALI gayA tyAre te saue paraspara malIne saunI saMmatithI vicAra karyo ke- bhAIe ! ApaNA saunI rakSA mATe have ApaNe zuM upAya kare joI, abhasena potAnA duSTa karmothI aTakato nathI mATe have e kayA upAya athavA mArga le joIe ? ke jethI ApaNe bacAva thaI zake ? te sAMbhaLI tamAma malIne ekaja avAjathI kahyuM ke-jevI rIte banI zake tevI rIte ApaNe saue maLIne A vAta rAjA mahAbalane pahocADavI joIe, ke jethI karI abhagnasena taraphathI thato upadrava maTI zake, A pramANe sauno vicAra sthira thatAM ja samastaprajAjana bahuja mUlyavAna *jarANAnI vastu laI rAjAnI pAse pahoMcyA ane pitAnA duHkhanI vAta kahIne zrI vipAka sUtra 122 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peAtAnA rakSaNa mATe prArthanA karI. ane sAthe sAthe te paNa kahyuM ke mahArAja ! Apa jevA rAjavInI chatrachAyAmAM amArI AvI durdazA thAya che te zaiAbhArUpa nathI, ame te e icchIe chIe ke ApanI sahAyathI amArUM vana vagere surakSita rahe. (sU. 13) tad aaN se majjaje.' ityAdi. " 1 6 saradAra 'tAM? A pramANe 'me mane yA 'te mahAmala rAjAe * nairti nALacALa pusiALuM " te nagaranA rahenArA puruSo 'vyatipu pAsethI 'camaOM'ta vAtane 'sonnA' sAMbhaLIne ane'sim ' te vAta mATe sArI rIte pUrvApara vicAra karIne bAmutte nAtra misamiyAyamAne' turata ja kApa karI krodharUpI agnithI atyaMta khaLatA thakA tathA 'tticiM' trivalita 'mi'ai 1 bhrakuTIne 'TADhe ' mAthApara 'sa u" caDhAvIne 'kUM saddAneya 'breDa, senApatine potAnI pAse khelAvyA; ' savittA traM vAsI' khelAvIne tene A pramANe kahyuM - pAchaLa tuma devALupiyA hai devAnupriya ! tame turataja ahIthI jAmA ane 'sAjAvi copaTTi vilTuM i' zAlATavI nAmanI ceArapallIne nAza karI nAMkheA. ane baLaseLa coseLAvanuM navAdavida'cArAnA abhagnasenane jIvateja pakaDI le nindrittA mamaM kavaLedi * pakaDIne tene mArI pAse lai Ave tapa La se TUM tattittvamAM himuLe mahAbala rAjAnI A pramANe AjJAne sAMbhaLIne pachI te daDasenApatie ' tatti ' kahIne temanA e hukamanA svIkAra karyAM + ta na ke yaMDhe yArda putri sajjanAtra jivatAM vajjamANeNaM mahayA ukkiTThasIhaNAya0 karemANe purimatAlaNayararassa majjhamajjheNaM jIrU " e pramANe narezanA AdezanA svIkAra karyAM pachI te IMDasenApati aneka cAddhA puruSAthI ke je kavaca Adi paherIne taiyAra thai gayelA hatA ane jeNe AyudhAne sArI rIte peAtAnA hAthamAM saMbhALIne lai lIdhAM hatA, jeNe peAtAnA hAthamAM DhAleAne bAMdhI lIdhI hatI, tethI yukata thaIne jaladI jaladI vAganArA vAjIMtrAnA gaDagaDATa sAthe samudranI ganA jema AkAza maDaLane gujIta karatA mitAlanA madhya khajAranA mAnA aMdaranA bhAgamAMthI nIkaLye, ane cchinnA nenetra mAhAdI cora 9 zrI vipAka sUtra 123 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastrI tene ghaNA mAi' jyAM te zAlATavI nAmanA cerapalI hatI tyAM javA mATe prasthita thaye. - bhAvArtha-prajAjanonI prArthanA sAMbhaLIne pachI mahAbala rAjavIe prajAjanene dhIraja ApI pachI krodhAyamAna thaIne temaNe te ja vakhate potAnA daMDa nAmanA senApatine pitAnI pAse bolAvIne e pramANe hukama karyo ke he senApati ! tame ahIMthI turataja jAo ane jaIne zalATavI nAmanI cera pahalIne nAza karI nAMkhe, tathA cerone saradAra agnisenane jIvato pakaDIne mArA sAme ubhA rAkhe, rAjAnA A pramANe hukamane svIkAra karIne daMDasenApati pitAnI senAnA yoddhAone astrazastra sAthe taiyAra karI tyAMthI turataja cAlI nIkaLyA ane vAjIMtra vagADatA te ThIka purimatAla nagaranI aMdarathI nikaLIne cerapalI tarapha cAlatA thayA. (sU, 14) "tay i tarasa ItyAdi. "tA ? te pachI tarata amAra varase varU coronA saradAra te abhasenanA "varapuriyA " cAra puruSoe jyAre te jahAja zraddhA samAja' A samAcAra jANyA tyAre " jevA sAhitI varavI jeva gamanane vaLAvaDuM tene 3vAyA" te sau maLI zAlATavI nAmanI cora5lImAM jyAM te abhagnasena cera senApati hatuM tyAM AvyA ane 'jayaMDha gAva gvaM tathA bane hAtha mAdhApara rAkhIne A pramANe kahevA lAgyA "gvaM vastu sevALiyA ! " he devAnupriya! ame Apane eka samAcAra sabhaLAvIe chIe te A pramANe che - "pumitA maDhe radi ' purimatAla nagaramAM mahAbala rAjAe "mA mavA parivAre bhaTasamUhurUpa parivArothI upalakSita 'huM mAra' daMDa senApatine A pramANe hukama karyo che ke "jai zuM tame sevApujAyA sAtri rohiM vichuMsida" he devAnupriya! tame jAe ane zAlATavI nAmanI corapadalIne nAza karI de tathA "kamanasa varaseTIkaruM navAda varda abhasena cerasenApatine jIvate pakaDI le "uidarA mAM 3vajadi' pakaDIne tene mArI pAse laI Ave 'tA ii se re mathA mAMvi neva sAkAravI padArtha jamag" A prakAranA zrI vipAka sUtra 124 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbala rAjavaoNnA hukama meLavIne, te daMDa senApatie. balavAna yuddha enA samUhathI taiyAra thaine A zAlATavI nAmanI ceArapallInI tarapha AvavA mATe prasthAna karI dIdhuM che ' tara gaM se abhagga seNacoraseNAvaI tesiM corapurisANaM aMtie eymaTyuM socA bisammorayArUM saddave' potAnA khAnagI khakhara ApanArA cAra pAsethI A prakAranA samAcAra maLyA pachI te abhagnasena cApatie vicAra karI samajIne potAnA te pAMcase cArene khelAvyA. sAvittA thavAmI cha khelAvIne A pramANe kahyu ke- tyaM vadhu tetrAviyA ! pumitANe pare madhvaje khAya teneva padAratha maLaC ' he devAnu priye! mArA zRsvIra ddhA sAMbhaLe ! tamane je kAraNa mATe ahIM ekatrita-ekaThA karyAM che, tenuM kAraNa e che ke-Aja purimatAlanagaramAM mahAkhala rAjAe meTA ce ddhAonA, samUha sAthe daMDa senApatine A pramANe hukama karyAM che ke, tame jaine zAlATavInA nAza karo ane abhagnasenane jIvatA pakaDIne mArI pAse ubhA rAkheA. te potAnA rAjA-dhaNInA hukama pramANe purimatAla nagarathI bhaTenA samUha sAthe za lATavI tarapha ravAnA thai gayA che ' taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM taM sAlADatriM corapalli asaMpattaM aMtarA caitra vidittap' tethI he devAnupriye ! have ApaNuM hita emAM che ke-ApaNe sau maLIne tenA sAmanA karIe. jayAM sudhI te zAlATavI sudhI AvI pahoMcyA nathI tyAM sudhImAM tene rastAmAM (vacamAM) ja rIkI devA. bhAvA --aneka susajjita cAndrAesahita daDa senApati cArapallIne nAza karavA Ave che. te samAcAra jyAre abhagnasenanA guptacaro pAsethI tene jANavAmAM AvyA tyAre teNe tamAma cArIne ekaThA karyAM ane te samAcAra tene saMbhaLAvyA. sAthe teNe saune e AjJA paNa karI ke jue te mane jIvatA pakaDavA Icche che. ane rAjAnI pAse mekalavA cAhe che. te huM mArA vIra cAndrA ! tamArUM karttavya ane mArI pazu e saMmati che ke zatru jyAM sudhI ApaNA sthAna sudhI paheAMcyA nathI tyAM sudhImAM ApaNe tene vacamAM ja rokI devA, temAM ApaNu hita samAelu" che. (sU. 15) 6 tad " tArUM paMcagorasayArUM '- ityAdi 4 " tad aaN tArUM paMcarorasArUM ' te pachI e pAMcaso celokAe samagraseLaAE tatti nAva himuLatti' peAtAnA saradAra alagnasenanA e hukamane zrI vipAka sUtra 125 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatti" kahIne svIkArI lIdhuM "ta ba se samAjane vAvaruM' jyAre tenA hukamane saue saharSa thaIne svIkArI lIdhuM tyAra pachI te abhagnasena era senApatie ' 4 3varavAre bahuja vizeSa pramANamAM cAra prakAranA AhArane taiyAra karAvyA " uttaravahAvattA paM ivAsAdi saddhi RAra pArijI" tamAma prakAranuM bhejana taiyAra karAvIne pachI pAMcaso jenI sAthe teNe snAna karyuM ane kautuka maMgala evaM prAyazcitta Adi kAryo paNa karyAM teNe je kautuka maMgala prAyazcitta karyA. te rAjAnI senAne rokavA mATe eTale pitAnA vijyalAbhamAM AvanArA vidanenI nivRtti thavAnI IcchAthI karyA. mAthAmaMvaMta te viSa dhasapa4 mure ra asamAne4 vidApha" te pachI teNe bhajanazALAmAM besIne te taiyAra karelA cAra prakAranA AhAra tathA nAnA prakAranI madirAne AsvAda-visvAda karyo ane bIjAone paNa khavarAvyA pIvarAvyA, "nimimutta ttarAgaevi ya NaM samANe AyaMte cokkhe paramasuibhUe paMcahiM corasaehiM saddhiM baruM huM bhejana karyA pachI te tyAMthI nIkaLyA ane nakalIne pachI kogaLA karyA hAthe mukhane sApha karI zuddha karI barAbara jyAre zuddha thaI gayuM tyAre pAMcaso caronI sAthe gIlA-bhInA cAmaDAnA Asana para beThA. "dizA" besIne tamAma cerone taiyAra thavAne hukama karyo, pachI pitAnA senApatine hukama thatAM te sau sajaja-taiyAra thaI gayA. teNe pote paNa "HouddhanAvavA kavaca paheryuM ane Ayudha praharaNa Adi aneka prakAranAM zastro lIdhA, A pramANe kArdi rAva rave" hAthamAM pakaDelI DhAlethI, myAnamAMthI bahAra kADhelI talavArothI, khaMbhA para TAMgelA tIrenA bhAthAthI pratyaMcA sahita dhanuSathI, tenA para rAkhelA bANethI sajita yoddhAonI sAthe ekI sAthe jaladI 2 vAganArA vAjInA zabda eTale ke utkRSTa siMhanAda, bola ane kalakalaravathI samudranI mAphaka gaganamaMDaLane gajAvatA thakA "chAvarajaMTA paM"i divasanA cothA praharamAM sAhAravIga vorapachIno " te zAlATavI corapalalIthI nIkaLyA LichittA " nikaLIne "visamaradipa diyamattavALA taM saMDuM rivAnara vida' viSama ane durgama vanamAM rahya pitAnA sAthe gherathI paripUrNa AhAra-pANI vagerenI goThavaNa karI lIdhI hatI tethI ciMtArahita banI teo tyAM AgaLa beThA ane sainya sahita te daMDa senApati Ave che tenI rAha jovA lAgyA bhAvArtha-senApatine vacamAMja rokI levAnI abhagnasenanI salAha saune pasaMda paDI, cerasenApatie saunA mATe khAvA-pIvAnI saMpUrNa rIte goThavaNa karI hatI. cAra prakAranA AhAra pUrA pramANamAM taiyAra karAvyA hatA, bhejana taiyAra thatAM senApatie saunI sAthe snAna karyuM, kautuka maMgala Adi kArya paNa teNe zrI vipAka sUtra 126 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatrasanyane zekavA mATe vijyamAM AvanArAM vidananI nivRttinI bhAvanAthI karyA, zArIrika kAryothI nivRtta thaIne pachI saunI sAthe bhejanazALAmAM gayAM, tyAM saunI sAthe bhojana karyuM. bhojana karyA pachI mukha ane hAtha sApha karyA, pachI tyAMthI AvIne bhInA cAmaDAnA Asana para besIne teNe tamAma pitAnA 500 corene taiyAra thavAno hukama Ape, senApatino hukama maLatAM te tamAma bahu ja utAvaLathI astra-zastrothI sajAyamAna thaI taiyAra thaI gayA, senApati pote kavaca Adi dhAraNa karI sajijata thaI taiyAra thayA. tamAma mANaso (yodhAe) sau DhAla, talavAra, dhanuSa AdithI taiyAra thaI gayA pachI te abhagnasena divasanA cethA praharamA vAgatAM vAjAMonI dhvani vaDe AkAzamaMDaLane gajavatA-zabdamaya karatA thakA cerapalalIthI saunI sAthe nIkaLyA. cAlatAM cAlatAM eka durgama jaMgalamAM AvI pahoMcyA, pitAnI pAse saMpUrNa rIte AhAra pANInI goThavaNa hatI. tethI cintArahita thaIne teo e vAtanI rAha jovA lAgyA ke have kayAre ahIM AgaLa thaIne daMDa senApati nIkaLaze. (sa. 16) "tay i ? ' ityAdi. "taw vi" te pachI "je che te daMDa senApati "kevA pramANe tene kayA che?" cAlatAM cAlatAM tyAM AgaLa AvI pahoMcyA jyAM te abhagnasena corene saradAra tenI rAha joI rahele hate, "vavA"i AvatAM ja "gamaLavorAnaLa saddhi abhakhtasena zera senApatinI sAthe "saMpAne yAtri " tenA yuddhane AraMbha thaI gaye "tay i ? mAre gharaseva yuddha prAraMbha thatAM ja te abhagnasena cerasenApatie "te he te daMDa senApatine "vizvameva yamadinA pari ' prathama to turata ja zastrothI viMdhI nAkhe, pachIthI muThI ane paganA prahArathI tene mUcchita karI dIdhuM. te pachI tenI senAnA subhaTane kSata-vikSata (jakhamI-ghavAela) karIne khUba mAra mAryo ane tenI garUDa adi cinhothI yukata dhvajA ane patAkAo cheDAvIne jamIna para nAMkhI dIdhI. ane tene pitAnI sAmenI dizAmAMthI bIjI dizAmAM kADhI mukayA i gamanaseLaseLApa" A pramANe te daMDasenApatie abhagnasena senApati dvArA "anAra ridipa samA" hatamathita ghavAela zrI vipAka sUtra 127 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ' " . valAva ela) AdidazAprApta thaine asthAme ava avIrae apurisakAraparaka me atraInimiti paTTu ' asthira, balaDIna, mAnasikazakitarahita ane udyogazakatarahita banIne A cerasainyane ame sAmaneA karI zakatA nathI. A duSpra (jenuM damana muzkelIthI thAya evA) che' e pramANe vicAra karIne 'nenetra purvAzmatAje re neLeya maghyache yA teneva vALajIrU ' te purimatAla nagaranI tarapha mahAkhala rAjAnI pAse tyAMthI pAchA pharI AvyA 'vAoittA ? AvIne cala nAva hatuM yAsI ' teNe banne hAtha joDIne rAjAne vaMdana karyu ane pachI A pramANe khelyA-' a vahu sAmI ' he svamin ! mAruM pAchu pharI AvavAnuM kAraNa e che ke- ' pramANene coseLAphe' te abhagnasena cArasanApati 'trisamadukhAvaLaTTi' viSama ane durgAma mahAvananI aMdara chupAIne beThA hatA. '- cimattA ' khAvA-pIvAnI tamAma sAmagrI tenA pAse hatI, AvI paristhitimAM te ' TM vadhu te savaje je jIvaduviJasavale vA hatthavaleNa vA johabaleNa vA rahabaleNa vA cAuraMgiNIva leNaMpi uraMureNaM vittip " te koi paNa upAyathI cAhe ghaNA gheADAonuM khala hAya, hAthienuM ala hAya, ceAdhAnuM ala hAya, thAnuM bala hAya, athavA catura giNI senAnuM paNa khala heya, kaiRNa dvarA pakaDI zakAteA nathI, koi paNa prakAranA khalathI te sAkSAt pakaDI nahi zakAya, hA eka evA upAya jarUra che ke jenA dvArA te hAthamAM AvI zakaze, jema ke sAmeLa 2 1 priya vacanathI meLa ya ' andhu mitrAdikemAM paraspara khaTapaTa karAvavAthI 'kALe ca'icchita vastu ApavAthI, sa prathama e upAyothI ' visaMmamALe' tene ApaNA para vizvAsu : banAvI levA sarala rItithI senApatinI A " 6 , joie, jyAre tene ApaNA para pUro vizvAsa jAmI jAya tyAre vaktta te ApaNAthI pakaDAi jaze tarIsa mahatvache' prakAranI salAha sAMbhaLI lIdhA pachI te mahAkhala rAjavIe 'te te abhagnasenanA ' jeviya jeTalA tenA ' kiMmatanA hamezAM tenI pAse besavA vALA maMtri Ada mANusI hatA, 'salamA' jeTalA tenA aMgarakSaka hatA "mittaLAkRLiyanasayasAdhaLA * ane khIjA je tenA mitra, jJAti, nijaka, svajana, saMbadhI parijana hatAM tevi ca N" te tamAmane ' dhaLa caLavaMtA sAvajJeLa mi " dhanathI, sonAthI, ratnAthI, uttamettama vastuothI ane rUpiyA--paisA AdithI phADI lIdhA, abhagnasenanA upara te saunA sneha hatA tene dUra karI ane peAtAnA para prasanna rahe tema khanAvI lIdhA tathA amaselsa corasaLAva sa 4 6 d zrI vipAka sUtra 128 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miraravavi mAruM maghauM paridAruM sAruM pAduhANuM vera" abhagnasena corasenApatinA pAse hamezAM vAraMvAra mahArtha-mahAprayajana sAdhaka mahAI mahAmUlyavALa, mahAI-mahApuruSane yogya ane rAjAe-rAjA-mahArAjAone lAyaka najarANuM bheTa mokalavAne prAraMbha karyo "sittA " A pramANe najarANAM upahAra mokalI mekalIne rAjAe tene potAnA upara "visaMmArU vizvAsa rAkhe te banAvI dIdho. bhAvArtha-daMDa senApati AvatAM ja abhasena krodhathI lAla-La banIne tenA para bhUkhyA vAgha pramANe paDaye, bannenuM tyAM AgaLa ghamasANa yuddha thavA lAgyuM. agnisene pahelethIja tenA AvatAnI sAthe ja tIkSaNa bANathI ghAyala karI dIdhe, pachI muThIo tathA paganA prahAra vaDe tenI khUba khabara lIdhI. tenI senAne aratavyasta (veraNa-cheraNa) karI vajA-patAkA paDAvIne jamIna para nAkhI dIdhA. A pramANe pitAnI durdazA joIne te daMDasenApati ekadama gabharAI gaye, ane tene sAmano karavAnI tenAmAM bIlakula zakita rahI nahi, te taddana nivIrya banI puruSArthathI paNa kSINa malina thaI gaye. "A cArasenApati durjaya che evA vicArathI potAnA navAramAM pAcho pharI Ave, AvIne rAjAne je kAMI hakIkata hatI te tamAma pahelethI chelle sudhI kahI saMbhaLAvI, teNe abhasenanI zakitanAM gauravanuM varNana karatAM jaNAvyuM ke-he nAtha! huM jyAM ahIMthI sainya sAthe zAlATavInI tarapha prasthita thaye tevAmAM eka gahana durgama vanamAM pitAnA pUrA pramANamAM khAna-pAnanI goThavaNa karIne saMtAI rahela te abhagnasene mAre sAmane karyo, teNe amAre sAmane karyo temAM mane pUrI rIte vizvAsa AvI gayo ke - jyAre A prakAre tenI pAse azvabala kAma ApI zakatuM nathI, hAthInuM baLa TakI zakatuM nathI. ddhAonI zakita paNa tene jItI zakatI nathI. rathanuM baLa paNa tenI duSpavRttine rokI zakatuM nathI. ane caturaMgiNa senA paNa tene jItI zakatI nathI, te zakti-baLa vaDe te kaI rIte vaza karI zakAze nahi, tyAre mAro vicAra hAlamAM e che ke tene sAma, dAma, daMDa ane bheda nIti vaDe karIne vaza karavAnA prayatno karavA joIe. mahAbaLavAna zatrune paNa tenA dvArA parAjaya karI zakAya che. A pramANe daMDa senApatinI ucita salAha mAnIne mahAbala rAjAe te pramANe karyuM. dhana AdinI sahAyatA dvArA teNe abhasenanA pakSamAM rahenArAM manuSyane kyAM ane zrI vipAka sUtra 129 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA pakSamAM karI lIdhAM. tathA agnisenane paNa aneka prakAranI bheTe dvArA pitAne vizvAsu banAvI lIdhuM. (sU0 17) tA zuM che? ItyAdi. 'tay i te pachI "je maste te mahAbala rAjAe "gaLavA jAya ke eka samaya "rimatI re ? purimatAla nagaramAM "gha" eka mahaM' vakhANavA yogya "madamadADhayuM" atizayavizAla " sAruM" kUTAgArazAlA "rU banAvaDAvI "gaLAjavaMmara nividaM je aneka thAMbhalAothI joDAelI hatI, "pArtha, ribinna, mihirAva cittane AnaMda ApanArI hatI jovA lAyaka hatI. anurUpa-maLate maLatI jevI joIe tevI hatI ane vizeSa zobhApAtra hevAthI te advitIya-ajoDa mAnavAmAM AvatI hatI. tay f se madada rANA vaLavA jAuM? eka divasanI vAta che ke te mahAbala rAjAe kaI eka samaya " ramatAjhAre purimatAla nagaramAM "vaSNu vAva tAraM rU " 10 dasa divasa bharAya tevA eka usavanI gheSaNa karAvI, ahIM yAvatuM zabdathI gheSaNa mAM rAjapuruSe e e vastu prakaTa karI ke-ja" A utsavamAM AvelI ke I paNa vastu upara rAjya taraphathI kara (Tekasa) levA mAM Avaze nahi temaja A utsavamAM dukAne karavA mATe je jamIna ApavAmAM Avaze tenuM bhADuM levAze nahi. ane vecANa karavA mATe lAvelI gAya Adi parane kara taddana mApha kare che. "amaui' rAjya taraphathI koI paNa nekara keInA ghera AvIne navA hukamanI jAherAta karaze nahi. "masaMhimahima ucita ane anucita tamAma prakAranA daMDa temAM mApha raheze. " rama" koIpaNa zAhakAra keIpaNa karajadArane A utsavamAM pitAnuM deNuM ApavA mATe kahI zakaze nahi. ane leNadAra tathA deNadAra banane paraspara azAnti utpanna karI zakaze nahi. gadhALi' karajadAranuM je karaja che, te rAjA pitAnA taraphathI cUkavI Apaze. zudrayamuve" tathA gAva -bajAvavAnI temAM pUrI vyavasthA raheze. "khikAamarAma" mAlA guMthavA lAyaka azlAna-nahi karamAelA (khIlelA) punI zrI vipAka sUtra 130 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dukAne paNa tyAM be lavAmAM Avaze. "LiyAvaranA kajhiyaM" vezyAo arthAta nATaka karanArAono nAca, gAyana ane abhinaya, A avasara upara jovA maLaze. "tAjhAyarApura tAlavidyAmAM kuzaLa mANasonI ahIM sArI rIte jamAvaTa thaze. 'muthapothaifmAma " aneka prakAranA khela ane tamAsA ahIM mANasone batAvavAmAM Avaze mANasonI tamAma prakAranI jarUrIAte ane teonA sukha mATe ahIM sArAmAM sArI goThavaNa karavAmAM Avaze. mari' tene banaze tyAM sudhI darzanIya arthAt anukaraNIya banAvavA mATe dareka prakAranA prayatno karavAmAM Avaze. "sa poSa vorAra" te utsava dasa divasa sudhI cAlaze A pramANe rAjAe pitAnA mANase dvArA utsavanI ghaSaNa-jAherAta karAvI. " vAsAvA" A pramANe ghoSaNA karAvyA pachI pharIthI rAjAe "jhAjhuMviyapurane sara pitAnI AjJAmAM rahenArA puruSone potAnI pAse bolAvyA 'sadAvittA" bolAvIne 've vaghAsI" A pramANe kahyuM- "jIda zaM tu vAstuviIT" he devAnupriyA ! Apa leke jAo! jaIne "sajAvI rapachI zAlATavIthita cApallImAM " tathA tu amAse rabAruM abhagnasena corasenApatine 'jaratha4 nA vaM vayuda' ziSTAcAra gya abhinaMdana karIne amArA taraphathI e khabara Apa- 'parva ravat revALa!? samAcAra e che ke " purimatA jore mava aa khAva Thiv 3kSiNa parimatAla navAramAM mahAbala rAjAe dasa divasa sudhIne eka utsava ujavavAnI eka yojanA karI che. temAM AvanArI cIjo para cuMgI (dANa) Adi sarva prakAranA kara rAjya taraphathI mApha karelA che. A utsavamAM - manoraMjananI tamAma sAmagrIne pUro prabaMdha karyo che te jid vALugiar' eTalA mATe he devAnapriyA Apa * viruM gaNaoi4 puNAvasthaghamaTTADhA " puSkaLa azana, pAnAdika ane puSpa, vastra, baMdhamAlAdika tamAma sAmagrI "hRdayamAjhA" ahI maMgAvaze "hAdu' athavA ' yameva che nAApa pote tyAM padhAraze. bhAvArtha-mahAbala nareze daMDa senApatinI salAha pramANe, abhagnasenane pitAnA vaza karavA mATe Ajana (pravRtti) prAraMbha karI dIdhuM. temAM teNe sau pahelAM nagaramAM koI eka samaye eka suMdara vizeSa vizAlatAvALI kUTAgArazAlA nirmANa karAvI, rAjAe tene khAsa karIne cittanuM AkarSaNa kare tevI banAvI, te bhavana pUrI rIte jyAre sAMgopAMga taiyAra thaI gayuM tyAre rAjAe pitAnA rAjapuruSadvA2 nagaramAM evI ghoSaNujAherAta karAvI ke, nagaramAM daza divasa sudhI eka mahAna utsava thaze, jemAM mANaso mATe dareka prakAranI sagavaDa ApavAmAM Avaze, bahAra athavA zaheranA tamAma dukAnadAro pAsethI koI paNa vastu para rAjya taraphathI kara - dANa levAze nahi, dukAne mATe rAjya taraphathI jamIna maphata ApavAmAM Avaze utsavamAM koI paNa mANasa koI mANasa pAsethI leNuM vasula karavA mATe harakata karI zakaze nahi, deNuM haze te rAjya taraphathI cUkavI apAze, rAjanA nokaro A utsavamAM AvelA koI paNa mANasane koI zrI vipAka sUtra 131 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prakAre dabAvI zakaze nahi A utsavamAM dareka prakAranI vyavasthA sArAmAM sArI rAkhavA mATe dhyAna ApavAmAM AvyuM che. temaja utsava cittanuM AkarSaNa kare te banAvavA mATenI tamAma sUcanA rAjAe pitAnA nokaro dvArA karAvI dIdhI. sUcanA karAvyA sachI rAjAe kauTumbika puruSane pharIthI potAnI pAse lAvyA ane kahyuM ke zAlATavImAM jAo ane cerapallImAM rahevAvALA alagnasenane A samAcAra kaho ane kahevuM ke-rAjAe A utsavamAM sammilita thavA mATe Apane AdarapUrvaka AmaMtraNa karyuM che ane pUchAvyuM che ke-Apa uttama khAvApIvAnI sAmagrI tathA puSpa, vastra, gaMdha, mAlA Adi samasta sAmagrI ahiyA maMgAvaze athavA Apa pote tyAM padhArazo ? ( 18). tay i ?? ItyAdi. 'tA " A pramANe Adezane sAMbhaLIne pachI te jovuMvirapuriyA te kauTumbika puruSe e "mavesTa " mahAbala rAjAne "rAtha4 nA muti" sAdara be hAtha joDI namaskAra karI temaNe ApelA hukamane svIkAra kya "vimukhattA ' e pramANe svIkAra karIne " puramatArA pago" te paramatAla nagarathI "pattiLAvamaMti' zAlATavI tarapha javA mATe nIkaLyA "vizvamA' nakalIne 'dArUvivirahiM mAne? bahu dUra nahi evA najIkanA mArgethI cAlatA thakA "murdi" sukhapUrvaka " vAyArdi ? rastAmAM kalavA (nAstA, cA-pANI) karatA karatA te sau "nava jADhAvI varapaTTI' jyAM te zAlATavI cerapalI hatI, te havAirachati " tyAM AvI pahoMcyA 'nArijItta' AvIne teoe "gama vorAvaruM abhagnasena cerasenApatine sAdara "ja gAva pUrva vayAsa hAtha joDI namaskAra karIne A pramANe kahevAne prAraMbha karyo 'sevApujayA" he devAnupriya! sAMbhaLe "rd ravaSNu ApanA mATe rAjAe A pramANe samAcAra kahevarAvyA che te amArA mukhathI sAMbhaLo 'purimatAlaNayare mahabbaleNaM raNNA usmukke jAva udAhu sayameva gacchejjA' purimatAla nagaramAM meM-mahAbala rAjAe eka dasa divasane utsava ujavavAnuM jAhera karyuM che, temAM AvanArI janatA pAsethI kaI paNa prakArane kara dANa levAmAM Avaze nahi, mANasanA manoraMjana mATe ja e utsava karavAmAM Ave che. ityAdi pUrvokata AgaLa kahelI tamAma vAta A utsavane lagatI je hatI te abhagnasenane kahI, ane sAthe te paNa jaNAvyuM ke-he devAnupriya ! Apane rAjAe te vAta paNa pUchAvI che ke: Apa zuM khAvA-pIvAnI sAmagrI tathA puSpa, vastra, gaMdha mAlA Adi sAmagrI zrI vipAka sUtra 132 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ApanA pAse ahIM magAvaze! ke Apa pote ja tyAM padhAraze ? taNAM gamAsenne te koDuMbiya purise evaM vayAsI ' A pramANe kATumbika puruSonI vAta sAMbhaLIne te abhagnasena teone A pramANe kahevA lAgyA- gaddo vALu yA ' huM devAnupriya ! hu'ghumatAjapara satyameva cAmi' pote ja purimatAla nagaramAM AvIza 'tadna jovuMviyarise savAre, sammorU A pramANe peAtAne abhiprAya kahIne te alagnasene te AvelA saunA sArI rIte Adara satkAra ane sanmAna karyuM. ' sattA sammALittA vittatterU ' sanmAna ane satkAra karyAM pachI. teNe AvelA sau rAjapuruSAne vidAya-ravAnA karyAM. ' bhAvA--mahAmala rAjAnI AjJAne pramANu karIne te tamAma kauTumbika puruSa purimatAla nagarathI turata ja taiyAra thaIne bahu dUra na thAya tevA mAthI zAlATavImAM rahelI cArapallI tarapha ravAnA thayA, rastAmAM khAtA-pItA AnaMda karatA te mANaso cArapallImAM jai paheAMcyA pahoMcatAM ja teoe abhagnasena cArasenApatine hAtha joDIne namaskAra karyAM ane rAjAe kahelA purimatAla nagaramAM ujavavAmAM AvanAra utsava viSenA tamAma samAcAra kahI saMbhaLAvyA samAcAra sAMbhaLIne abhagnasene paNa peAtAnA aMtaranA abhiprAya teene kahyo, pachI teNe AvelA tamAmaneA sArI rIte Adara satkAra karyAM, pachI te saune purimatAla nagara javA mATe rajA ApI (su 19) ( C tad nuM se amAsane ' ityAdi 4 " tad aaN " kauTumbika puruSa tyAMthI ravAnA thayA pachI. ' se gamakhtasene coseLAva' te abhagnasena ceArasenApatie ' vadurdi mitta-nAma paDavu4' potAnA 6 * , aneka mitra, jJAti, nijaka, svajana, sambandhI ane parajanAnI sAthe mahIne hAe jAva pAyacchitte snAna karyuM. snAna karyA pachI teNe kautuka moMgala ane prAyazcitta kArya karyuM. e tamAma kAmathI nivRtta thaIne pachI 'savArNAvibhUtti' tamAma alaMkArothI zaNagAra sajIne te 'sAhAkavImo copaTIyo' zAlATavIsthita * pa'ivama 1 nikaLye cArapallIthI DivimittA ' nIkalI karIne neneva pumitAnaLayare neLeva mavache rAyA teneva vAjI' puSmitAla nagara AvI paheAMcyuM ane paheAMcatA ja turataja mahAbala rAjAnI pAse jaine ubhe rahyo C uvAgacchittA ' upasthita thaine ( najIka ubhA rahIne ) 'carici mananuM rAya nAM viJaLa vAD' teNe rAjAne hAtha joDIne namaskAra karyAM 2 zrI vipAka sUtra 133 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ' ane jaya--vijayanA dhvanithI vadhAvyA, ' vaiddhAvittA maTyuM nava pAdusaM savaLepha vadhAvIne pachI teNe mahAmUlyavAna najarANu rAjAnA sanmukha bheTa tarIke rAkhI dIdhu 'tara NaM se mahabbale rAyA abhagga seNassa coraseNAvaissa taM mahatthaM par3iccha ' rAjAe paNa cArasenApati abhagnasene mUkeluM najarANuM lai tene svIkAra karyAM ane 'samamAM coseLAvanuM savAr ' te abhagnasena cAra senApitane sArI rIte Adara satkAra karyAM ane sammAne' sanmAna karyuM. sakkAritA sammANitI jyAre abhagnasena ne sArI rIte potAnA taraphathI satkAra sanmAna thai gaye tyAre 'nimatte' pachI tene tyAMthI vidAyagIrI ApI ' sAruM 7 che bAsa jayarUM * vidAya karIne tene phUTAgArazALAmAM taMbu ApyA tap nuM se amaLaseLa coraseLAva ' kUTAgArazALAmAM rahevAnuM nakakI thayA pachI te abhagnasena cArsenApati * mAnvaTenuM phaLa " mahAbalI rAjAdvArA 'visanni samAje neneva chUTAyarasaalaa teNeva uvAgacchara * vidAya pAmI jyAM te kUTagArazAlA hatI tyAM AvyA, bhAvA --abhagnasene puSmitAla nagaramAM thatA utsavamAM hAjarI ApavAnA abhiprAyathI tyAM javA mATe potAnI taiyArIne prAraMbha karyAM, teNe sauthI prathama potAnA mitrA, svajana, sabadhI Adi saune A vAtanI khakhara meAkalAvI dIdhI. eTale te sau kharAkhara samaya pramANe tenI pAse AvI paheoMcyA, sau AvI gayA pachI, abhagnasene snAna karyuM ane maSI--tilaka Adi karyAM. te pachI peAtAnA zarIra para bahuja mUlyavAna vastra ane AbhUSaNa paherIne peAtAnA sthAnathI saunA sAthe purimatAla nagara tarapha bhAre ThAThamAThathI cAlye, tyAM pahoMcIne mahAkhala rAjAnI mulAkAta karI namanapUrvaka teNe rAjAne abhinaMdana karyu. ane jaya-vijaya nAdathI rAjAne vadhAvyA tathA rAjA mATe je bheTa lAvyA hatA te teNe rAjAnI sevAmAM arpaNa karI, rAjAe ghaNA ja AnaMdanI sAthe teNe ApelI bheTane svIkAra karyAM, ane svIkAryAM pachI tenA Adara satkAra karyAM, tathA tene rahevA vagerenI vyavasthA phUTAgArazAlAmAM karavAnI peAtAnA nekarane AjJA karI. pachI abhagnasena paNa rAjAnI pAsethI vidAya lai te phUTAgArazAlA tarapha cAlatA thayA, ane tyAM AvI mukAma karyAM.(su 20) zrI vipAka sUtra " 134 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 'tad aaN te madhvaje " ityAdi. " ' " 6 taC I' abhagnasena TAgArazAlAmAM sthira thayA pachI 'te mavache rAyA mahAbala rAjAe jovicaraNe sadAvara ' koTumbika puruSane potAnA pAse khelAvyA 'sAvitta' ane elAvIne ' E vacAtI '. teene A pramANe hyu ke- 'Rdde N tumhe devALiyA 'he devAnupriya ! tame leke sau ahIMthI jAe ane 'tripuruM basabaMdha vavaDAver puSkala azanAdi taiyAra karaza jIvavA vattA ' bhojana taiyAra thai jAya tyAre'tuM viruM gaNaLa mudde cakha muduM grujanllAlaMkAraM ca abhaggaseNassa coraseNAvaissa kUDAgArasAlAe uvaNeha e taiyAra thayelA bheAjanane ane sAthe aneka prakAranI madirA tathA puSpa, gaMdha, mAlA ane alaMkAra Adi sAmagrIne ceArasenApati abhagnasenanI pAse kuTAgArazAlAmAM lai jAo 'tad aaN" rAjAnA A prakArano hukama thayA pachI ' te jovuMvicaritA caja bhAvavanaMti' te kauTumbika puruSa rAjAnI AjJA pramANu karIne tathA tene namana karIne tyAMthI bhe!janazAlAmAM AvI samasta bheAjana sAmagrI taiyAra karAvI ane taiyAra thayelI khAvA-pIvAnI tamAma sAmagrI tathA aneka prakAranI madirA ane puSpamAlA Adi sAmagrI sAthe laIne phUTAgArazALAmAM jaIne ubhA rahyA. ane namana karIne je sAmagrI lAvyA hatA te tamAmane cerasenApati abhagnasenanI najIka rAkhI dIdhI tak La' te pachI 'se maLyasevAseLAvaDuM vaghudghi mitta. saddhi saMparivuDe orry jAva savvAlaMkAra vibhUsie asaNaM4 suraM ca5 AsAemANe 4 matte virU ' te abhagnasena cerasenApatie pAtAnA tamAma mitrajane Adi sAthe snAna Adi karIne tathA sArI rIte kapaDAM paherI tathA alaMkArothI susajjita thaine te AvelI tamAma khAvA-pIvAnI sAmagrI tathA aneka prakAranI madirAnu icchAnusAra AsvAdana karyu, parabhAga karyAM ane pachI nizA-kephanA AvezamAM hezarahita--(cetanarahita-bhAnavinAnA) thaI gaye. bhAvA--jyAre abhagnasena peAtAnI mitrama DalI sAthe kUTAgarazAlAmAM rahyo tyAre te samaye tenI memAnagati karavA mATe mahAkhala rAjAe potAnA kauTumbika puruSAne khelAvIne e AjJA karI ketame sau leAkeA ahIMthI tAkIdathI jAo ane bhAjanAlAmAM paheAMcIne khAvA-pIvAnA tamAma prakAranA sAmAnane vadhAre pramANamAM taiyAra karAvA ane jayAre tamAma vastu taiyAra thaI jAya tyAre te tamAmane madirA Adi puSpamAlA vagerenI sAthe laIne phUTAgArazAlAmAM abhagnasenanI pAse lai zrI vipAka sUtra 135 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAo. rAjAnI A prakAranI AjJAne svIkArIne te so bhojanazALAmAM pahoMcyA ane tyAM khAvA-pIvAnI sAmagrI taiyAra karAvIne rAjAnI AjJA pramANe kUTAgArazALAmAM rahelA abhasenanI pAse laI gayA, abhasene hAI dhoIne tathA potAnA naimittika karmothI nivRtta thaIne pitAnI mitramaMDalI sahita te AvelI sAmagrIne ghaNA ja AnaMda sAthe upabhoga karyo. khAdhA pachI te sI madirAnA nizA-kephanA AvezamAM bebhAna thaI gayA, abhagnasena paNa bebhAna thaI gayA. (sU. 21) u f se magha ItyAdi. * "tA ii abhagnasena tathA tenA sAthIdAro bebhAna thaI gayA pachI he mada rAya" te mahAbala rAjAe "virapurise saddA kauTuMbika parune lAvyA sAvi " bolAvIne " vAra pachI A pramANe kahyuM cha je vANiyA! " he devAnupriya! tame jAo 'puSimatAjInsa insa kuvADuM pada purimatAla nagaranA tamAma daravAjAone baMdha karI de, tathA gamANe jorAvaruM abhagnasena senApatine "zIvArda vihaMda" jIvate ja pakaDI lIo. "jidvittA mAM kavara pakaDIne tene mArI pAse laI Ave. "g ' rAjAnA A prakAranA hukamane sAMbhaLIne pachI te kuvicAraNA jaya bAva vaNimuti" te kauTumbika puruSoe rAjAe ApelA hukamane mahAnabhakita sAthe namanapUrvaka svIkArI lIdhuM. muLA kumitAkSa cirasa dhArApiti " svIkAra karyA pachI tarata ja teoe purimatAla nagaranA tamAma daravAjAne baMdha karI dIdhA ane "gama voraseTahuM bIvanadaM nikaMti? abhagnasena corasenApatine jIvateja pakaDI lIdhe. jikiar 10 varatti pakaDI karIne teo tene pitAnA dhaNI mahAbala rAjAnI najIka laI AvyA. 'tA ' te pachI te mArA yA" te mahAbala rAjAe "rAmanA ropAvavuM ghaNAM vidALa va gAjarU te abhasena corasenApati mATe pitAnA puruSane "A prakArathI e mAravA gya che." evI AjJA ApI ive vahu jAthamA' A pramANe che gautama! "amAre voraseLAva zrI vipAka sUtra 136 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRaa rAjA nA vidararU" te abhagnasena corasenApati pUrvanA meLavelA dIrNa dupratikAnta pitAnA azubha pApakarmonA vizeSa phaLane bhogavI rahyo che. bhAvArtha-agnisena ane tenI mitramaMDalI jyAre sArI rIte bebhAna thaI gaI tyAre rAjAe evA samAcAra jANIne kauTumbika puruSane pitAnI pAse bolAvyA ane teo AvyA tyAre teone AjJA karatAM bolyA ke-tame tarata ja jAo ane purimatAla nagaranA tamAma daravAjAone baMdha karI Ape, tathA baMdha karyA pachI jaladI jaIne jIvate ja agnisenane pakaDI karIne mArI pAse lAve, rAjanI A prakAranI AjJA mAthe caDhAvIne teoe rAjAnA kahevA pramANe karyuM. prathama nagaranA tamAma daravAjAne baMdha karI dIdhA, te pachI jIvitadazAmAM abhagnasenane pakaDIne rAjAnI najIka ubhe rAkhe, pachI rAjAe tene mAravAnI pitAnA mANasone AjJA ApI. ( A pramANe che gAtama! te abhagnasena potAnAM pUrva meLavelAM, nikAcita duztIrNa duSpatikAnta azubha pApakarmonAM udayajanya phaLane bhegavI rahyo che. (sU) 22) amane maMte !' ityAdi. abhagnasenanI bhUjyamAna (bhegavAtI) atyaMta dArUNa vedanAnuM kAraNa jANI karIne zrI gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane pharIthI e prazna karyo ke maM?" he bhadanta "amane vaLAva" te alagnasena corasenApati "mAse pitAnI AyuSya pUrI thayA pachI "mAruM zivA" maraNa pAmIne ruM dira kayAM jaze ? " "rdi kavadi kayAM utpanna thaze ? gautamane A praznane sAMbhaLIne zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM-jAyaT" he gautama! "ama jorAvarDa " te abhagnasena cera senApati "sattAvIsa vAruM sattAvIsa 27 varSanI "paramArca pAsTaphanA utkRSTa AyuSya bhogavIne makara timavisare livaNa AjanA ja divasanA cothA praharamAM "sumane jai samAja" zlIpara Aropita thaIne " mAse | jigA" mRtyunA avasare maraNa pAmIne mIte cApabhAI pu" A ratnaprabhA pRthvImAM "phorevi gramjavAdarUpa Egg ggg utkRSTa eka sAgaranI sthiti vALA narakamAM nArakanI paryAyathI '3raviida utpanna thaze. " te i tAga mavid6 3dinA vaM kaMsAra TET e vAta guDhavI;" tyAMnI sthiti pUrI bhegavIne jyAre tyAMthI nIkaLaze zrI vipAka sUtra 137 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre prathama adhyanamAM varNavelA prakAre pramANe sarIsRpomAM utpanna thaze, tyAMthI nIkaLIne bIjI pRthvImAM traNa sAgaranI utkRSTa sthitithI nArakI paryAyamAM, tyAMthI nIkaLIne pakSionA bhavomAM. tyAMthI maraNa pAmIne trIjI pRthvImAM sAta sAgaranI utkRSTa sthitithI yukta nArakI paryAyamAM utpanna thaze ItyAdi: A pramANe lAvAra pRthvIkAyamAM janma maraNanAM du:khane bhagavate thake A bhavarUpI aTavI (vana) mAM bhramaNa karatuM raheze. bhramaNanA prakAra prathama adhyayananA 21 ekavIsamAM sUtramAM jaNAvelA che te ja prakAra ahIM paNa samajI levAM joIe to 3 dittA pRthvIkAyanAM bhramaNane pUruM karI pharI te "vArI patharI' banArasa-kAzI nagarImAM "" sUkara-bhUMDanA paryAyathI "prAgAdi utpanna thaze "je paf tatha riddei nIviyAgo varakha samaje" te e paryAyamAM zikArIo dvArA mA jaze. pachI "taLeva vAra thayarI disi purA pAyA pharIne te banArasa kAzI nagarImAM kaI eka zeThIyAnA kuLamAM putrarUpathI utpanna thaze. bhAvArtha--ayagnasenanI dArUNa paristhitinuM kAraNa jANa karIne gautama svAmIe pharIthI zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhune e prazna pUche ke-he bhadanta ! te AvI paristhitimAM maraNa pAmIne kayAM jaze ? kayAM utpanna thaze? gautamanI jIjJAsAnuM samAdhAna karavA prabhue kahyuM ke-he gautama! te ra7 sattAvIsa varSanI pitAnI utkRSTa AyuSya bhogavIne AjanA divasanA cothA praharamAM zailI dvArA maraNa pAmIne pahelI narakamAM nAzmInA paryAyamAM utpanna thaze, tyAM eka sAgaranI utkRSTa sthitine bhogavIne jyAre tyAMthI nIkaLaze te pachI je pramANe pahelA adhyayananA 21 mAM ekavIsamA sUtramAM mRgAputranA bhramaNane prakAra varNave che, te pramANe enA paNa bhavabhramaNanA prakAra thaze. pachI te banArasa-kAzI nagarImAM sUkara-bhUMDanI paryAyamAM janma pAmaze. tyAM te jIva zIkArIo dvArA mAye jaze ane pachI teja banArasa-kazI nagarImAM kei eka zeThanA kuLamAM putrarUpathI utpanna thaze. (sU) 23) se iaaN ta20" ItyAdi. zeThanA ghera putrarUpe utpanna thayA pachI jyAre "" te agnisenane jIva tathi tyAM "uSNavavAmA' pitAnA bAlyakAla pachI jyAre yauvana avasthAne pAmaze, tyAre prathama adhyayanA 22 bAvIsamAM sUtramAM je pramANe mRgAputranI avasthAnuM varNana karyuM che, te ja pramANe AnuM paNa samajI levuM joIe. je pramANe mRgAputre tathArUpa sthavirenI pAse dharma zravaNa karIne aNagAra dharmane svIkAra karIne antamAM pitAnA tamAma karmone saMpUrNa paNe nAza karI mukitane lAbha prApta karyo, teja pramANe A paNa tathArUpa sthaviranI samIpa-pAse dharmane sAMbhaLIne munidharma aMgIkAra karIne antamAM mukitagAmI banaze. te pramANe tyAMnuM e tamAma varNana ahIM AgaLa anuMvartita karI (jI) levuM joIe, sUrastha "niro " e pada A adhyayananI samAptinuM sUcaka che te A pramANe- "gvaM vahu naM! samane mAvA mA zrI vipAka sUtra 138 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIreNaM jAva saMpattaNaM duhavivAgANaM taccassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte tibemi' A adhyayananI samAptinA avasare zrI sudharmA svAmI kahe che ke- jakhkha ! A pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIre jeNe siddhisthAnane prApta karyuM che teNe A du:khavipAkanA trIjA adhyayananA je bhAva pratipAdana karelA che, evAja huM kahuM chuM, meM A viSe mArI pitAnI kalpanAthI kAMI kahyuM nathI. zramaNa bhagavAna mahAvIranA mukhathI jevuM meM sAMbhaLyuM che, tevuM ja meM tamane kahyuM che. tethI te zraddhA karavA lAgyA tathA grahaNa karavA cagya che. zaMkA-je dezamAM tIrthakara vicare che, tyAM AgaLa pacIsa (25) jananI aMdara-aMdara chamAM paraspara vera Adi anartha utpanna thatA nathI, jema kahyuM che 'pupyuppannA rogA, pasamaMti ya Ii vermaariio| gadi-gAdI, na ho sumirAva mAM " ne ? | bhAvArtha--jyAM tIrthakaranuM vicAravAnuM thAya che tyAM jemAM pUrvotpanna rega pitAnI meLe ja zAMta thaI jAya che, vaira ane marI (kelerA) Adi nAza pAme che. ativRSTi, anAvRSTi-duSkALa Adi tamAma prakAranA upadrave paNa zAMta thaI jAya che. AvuM jyAM siddhAntavacana che, te zrI bhagavAna mahAvIra purimatAla nagaramAM birAjatA chatAM abhagnasenanA prati mahAbala rAjAne e pUrve kahela vairabhAva zA mATe thaye? uttara-siddhAntamAM sopakama ane nirUpakramanA bhedathI karmanA be prakAra varNavelA che. prANIonuM jeTaluM ISTa ane aniSTa thAya che te sarva pitAnAM karelAM kadvArA ja sAdhya thAya che temAM je vairabhAva Adi sapakramakarma dvArA utpanna thAya che. teja jinendranA atizayathI upazAMta thAya che. je pramANe vaidyanI davAthI sAdhya rogaja zAMta karI zakAya che. asAdhya nahi. je vairabhAvanuM kAraNa nirUpakrama karma che. te niyama pramANe ane pitAnuM phaLa Apeja che. (sU) 24) itizrI vipAkadhRta sUtranI "vivAnniA " TIkAmAM duHkhavipAka nAmanA prathama zrutaskaMdhamAM "mana" nAmanA trIjA adhyayanane gujarAtI bhASAnuvAda saMpUrNa thaye. . 1 3 ! zrI vipAka sUtra 139 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakaTakA varNana | ceAthuM adhyayana jaMbU svAmI trIjA adhyayanano artha sAMbhaLIne zrI sudhamAM svAmIne have cothA adhyayananA viSayamAM pUche che- "garU chuM mane? ItyAdi. he bhadaMta! zramaNa bhagavAna mahAvIra je siddhisthAnane prApta thayA che. du:khavipAka nAmanA prathama zrutaskaMdhanA trIjA adhyayananAM je bhAva pratipAdita karyA che keabhasene pitAnA karelA duSkarmonA mahA bhayaMkara phaLa bhegavyAM che, te te meM sAMbhaLyuM hava zrA zramaNa bhagavAna mahAvIra je siddhisthAnane pAmI cukyA che, te cothA adhyayananA bhAva zuM pratipAdana karyA che? A pramANe je bUsvAmInI jIjJAsA jANIne zrI sudhama svAmI A adhyayananA bhAva jaNAve che- " vahu" ItyAdi. " baM" he jan! sAMbhaLe A cothA adhyayanane artha zramaNa bhagavAna mahAvIre A pramANe kahyo che- " te rAi te sApa ) te kALa ane te samayane viSe "soiMga " zobhAMjanI nAmanI eka nagarIhatI. "risthimimiDhA" te AkAza sudhI sparza kare evA aneka mahelethI yukata tathA aneka mANasothI vyApta hatI. te nagarImAM rahevAvALI prajAne svacakra ane paracakrane jarApaNa bhaya na hatuM. te hamezAM dhana dhAnya vagerethI paripUrNa hatI. tAtparya e che ke-te nagarI hamezA vaibhavathI pUrNa ane zAMti-sukhathI saMpanna hatA. "tIre poiMga jara ta zebhAMjanI nagarInA diyA uttarapuristhine risamA" bahAranA IzAna koNamAM 'varama " devaramaNa e nAmane eka phakanA phrosthA bagIco hate 'tavya te udyAnamAM "kamaphasa navavasa navAjayane dRsthA " amogha nAmanA yakSanuM eka nivAsasthAna hatuM. 'kurane " te bahuja prAcIna hatuM bhAvArtha-trIjA adhyayananuM spaSTIkaraNa sAMbhaLIne ja khUsvAmIne cothA adhyayananA bhAvane sAMbhaLavAnI-jANavAnI jIjJAsA vadhItethI pitAnI vadhI rahelI jIjJAsAne zAMta karavA mATe zrI sudharmA svAmIne pUchI rahyA che-he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIra je trIjA adhyayananAM spaSTIkaraNanA nimitte abhagnasenanuM jIvanavRttAnta pariSamAM saMbhaLAvyuM hatuM, te te meM ApanA mukhakamalathI sAMbhaLI lIdhuM. have huM te sAMbhaLavAnI cAhanA-icchA karuM chuM ke te zramaNa bhagavAna mahAvIre cothA adhyayananA bhAva zrI vipAka sUtra 140 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM kahyA che? A pramANe jaMbU svAmIe pUchayuM tyAre zrI sudharmA svAmI kahe chehe jabU! te kAla ane te samayamAM zobhAMjanI nAmanI eka nagarI hatI, te meTAmeTA AkAzane sparza kare tevA mahelethI zobhatI, aneka mANasonI vastIthI bharapUra vacaka-paracakanA bhayathI rahita ane dhana tathA dhAnyAdithI hamezAM paripUrNa hatI. te nagarInA bahAranA izAna keNanA bhAgamAM devaramaNa nAmane eka suMdara bagIco hate te bagIcAmAM amegha nAmanA yakSanuM bahu ja prAcIna nivAsasthAna hatuM. (sU) 1) "' ityAdi. tatya vi lohaMgaLA parI' te bhAMjanI nagarImAM " maTuM nAma 11 holyA eka mahAcaMda nAmanA rAjA hatA "mA" te himAlaya parvata jevA mahAna hatA. malayAcala. sumerU parvata ane mahendranA jevA bIjA rAjAomAM mukhya hatA. "ta I makavaMsa mo? te mahAcaMda rAjAne tene nAmaM mana thA' suSeNa nAmanA eka maMtrI hatA; "kAmeca90 umadA te sAma, bheda ane daMDa Adi rAjanItine upayoga karavAmAM ane bIjAonAM cittane raMjana karavAmAM kuzaLa hatA, ahIM daMDa zabdanI pAse je zUnya che te zUnyavaDe 'kALApatiyuttaLa vidina' A pAThane grahaNa karavAmAM AvyuM che, te sAma Adi padanI vyAkhyA A pramANe che parasparamAM eka bIjAne upakAra batAvIne guNonuM kathana karIne zatrune pitAne vaza karI levA te sAma che, je upAyathI zatrunA pakSanA parivAramAM ke ApasamAM puru pADavI tenuM nAma bheda che. zatrunAM dhana vagere padArthonuM haraNa karavuM te daMDa che, zatrunAM laI lIdhelA dhanane pAchuM ApavuM te upapradAna che, te pradhAna (maMtrI) "sa te rAjanItino prayoga karavAmAM ane nyAya karavAnI kaLAmAM vizeSa kuzaLa hatA, kaI nItithI ane kayA nyAya vaDe kayuM kAma karavuM joie, kayA samaye kenI jarUrIyAta paDe che te tamAma vAta bahuja sArI rIte jANato hato 'tatha i sadaMbA jayaraNa" te bhAMjanI nagarImAM "pusaTMAma jaLavA tathA " eka sudanA nAmanI vezyA paNa rahetI hatI. tenuM "vo ' varNana kAmadhvajA vezyAnA jevuM che. bhAvArthaA nagarInA rAjavInuM nAma mahAcaMda hatuM te vizeSa pratApI hatA tene eka maMtrI hatA, jenuM nAma suSeNa hatuM te maMtrI rAjanIti ane nyAyamAM ghaNu ja catura hatA, keIne paNa vaza karavAmAM ke kabaje karavAmAM bahuja buddhasaMpanna hatA, A nagarImAM eka sudarzana nAmanI vezyA rahetI hatI, te paNa rUpa ane lAvaNyathI pUrNa hatI. (sU0 2) zrI vipAka sUtra 141 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavya i ? ItyAdi. tavya sonag " zebhAMjanI nagarImAM "mudde nAmasatyavA thA" subhadra nAmanA eka sArthavAha paNa rahetA hatA 'ga gAvaapamUkha' te mANasothI ane dhanAdikathI paripUrNa hatA. 'tarata vi sumasa karAvAdalsa medAna mAriyA tyA" te subhadranI patnInuM nAma bhadrA hatuM anar40 vI tenA hAtha ane paga bane sukumAla kamala hatA, zarIra paNa pAMca IdriyonA yathA-rogya pramANathI paripUrNa hatuM. 'tarasa che kumakSa satyavAda jo madA mAriyA gatta te subhadra sArthavAhane eka putra hato te tenI bhadrA patnInA udarathI utpanna thayA hatA "sare jAma sArA dAthA te bALakanuM nAma zakaTa hatuM. "pI" te paNa aMgopAMga paripUrNa ane rUpalAvaNyathI zobhAyamAna hatA.(sU3) "tevi ri" ItyAdi te ja te samavi " te kALa ane te samayane viSe "mane mA madAvIre samA zramaNa bhagavAna mahAvIra vihAra karatA thakA te zemAM janI nagarImAM jyAM devaramaNa nAmano bagIco hato tyAM padhAryA prabhunuM Agamana jANIne ' parikSA jaLamAthA tyAMnI janatA temanAM darzana ane temanI pAsethI dharma zravaNa karavA mATe potAnA sthAnathI nIkaLI. 'ra vi jiyo' mahAcandra rAjavI paNa nIkaLyA. te sau cAlI karIne jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra bi jamAna hatA tyAM AgaLa AvyA A saue prabhune vaMdanA karI namaskAra karyo, ane parya pAsanA arthAta sevAmAM beThA "dhar wdo" prabhue tamAmane mRtacAritrarUpa dharmane upadeza Ape, "rimA varAyA' dharmakathA sAMbhaLIne te sau bhagavAnane vaMdanA-namaskAra karIne potAnA sthAna para pAchA gayA, rAjA paNa potAnA sthAna para gayA. (sU) 8) "te ? ItyAdi. tevi u tevi samajI te kALa ane te samayane viSe "samakSa mAvo mahAvIra" zramaNa bhagavAna mahAvIranA " necaMtevAsI nA rAyama yoja" moTA ziSya gautama svAmI, bhagavAnanI AjJA prApta karIne bhikSA mATe zrI vipAka sUtra 142 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 4 .. AAbhAMjanI nagarImAM ucca-nIca ane madhyama kulAmAM pharatA thakA rAjamArga para AvyA. tasya nuM dathI banne putte' tyAM temaNe hAthIo, gheADAe ane manuSyane joyA teni aaN purvAsALa manacaM' te hAthI-gheDa e para caDhelA puruSanA madhyamAM rahele 'i 'eka sarUciya pusiM avorAnadhAM vitta. nAtra ugyomAM ciMtA taheva nAtha mayaM vALarepha ' strIsahita puruSane joye. tenA DAkanI nIcenA bhAgathI laI pAchaLanI pIThanA tamAma bhAga sudhI deraDAthI banne hAtha bAMdhelA hatA, tenA nAka ane kAna banne kApelA hatA, AvI sthitimAM te puruSane joine ane tenA saMbaMdhamAM je jAherAta thatI te sAMbhaLIne gautamasvAmInA manamAM A pramANe vicAra utpanna thayA ka-Atmapa che ka A puruSa pUrvabhavamAM karelAM azubha karmonA phaLa svarUpa naraka jevI vedanAne anubhava karI rahela che A pramANe vicAra karIne gautama svAmI ucca-nIca madhyama phUlAmAM pharIne puratI bhikSA laIne bhagavAnanI pAse AvyA. AvatAMnI sAtheja tee je bhikSA lAvyA hatA te tamAma bhagavAnane matAvI ane vaMdana--namaskAra karIne pachI A pramANe melyA ke:- bhagavAna ! hu ApanI AjJA prApta karIne Aje zezabhAMjanI nagarImAM bhikSA levA mATe gaye, jatAM jatAM mArgamAM meM eka puruSane strInI sAthe joye. te narakanA jevI vedanAnA anubhava karI rahyo hate. he bhadanta ! te puruSa pUrvabhavamAM keNu hatA je A prakAranI dArUNa vedanA bhogavavAnuM pAtra banyA che? have bhagavAna tenuM caritra kahe che. (sU. 5) 6 rUM vadhu ' ityAdi. 6 , ja gautama svAmIe pUchyuM tyAre bhagavAna kahe che ke-goyamA ! * he gautama ! 'E vahu' A pramANe tenuM vAjevuM tenuM samAM' te kALa ane te samayane viSe 'heva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse' mA - khUddopanAM A bharata kSetrane viSe 'jIvApure navare TrAsthA' chagalapura nAmanuM eka nagara hatuM.'tassa sIzirI maM rAyA hosthA" te nagaranA siddhagiri nAmanA rAjA hatA, te mAdimavatamadaMtamamamamanAre ' mahAhimavAna paryaMta jevA malayAcala sumerUgiri ane mahendra parvata samAna anya rAjAomAM pradhAna-mukhya hatA. tathA chApure Ayare chaNie NAmaM chAgalie parivasaDa aTThe jAva aparibhUe' te chagalapura nagaramAM chantika nAmanA eka kasAI paNa rahetA hatA, te khUba dhana, dhAnya Adi saMpattithI " zrI vipAka sUtra 143 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa hatuM ane keIthI parAbhava pAme teve na hato. ane bahu ja "abhir guiliyA adhamI adharmasevI adharmathI ja pitAnI AjIvikA calAvato hate, bIjAne duHkha pahoMcADavAmAM ja pitAne Ananda samajato hate. "tAtha i funyarasa chAsTika va te zaheramAM chanika kasAIne tyAM ghaNAMja "gayA ja yAda " bakarAonAM gheTAonA 'zALa ra" rojhanA vasamAi 2' baladenA "savALa sasalAonA "payAmAM ra... bAlasRgonA yAja ca" sUaronA "siMghA ' siMhAnA "dariyA thI haranA "samajAna " sAMbharanA "dikSA ya pADAonA "saddhALa" so sonA bAMdhelA sadasavALa hajAra hajAranA bAMdhelA kUdALi" samUha "vAhaNa' vADAo - kAMTAnI vADathI viTAyelA sthAnamAM "saLiADuM" bAMdhelA vidgati" rahetA hatA ine tatva vA kurimA nAma mattA tenI pAse bIjA annaka mANase kAma karatA hatA, te kasAI te mANasonI nokarInA pagAramAM temane bhejana ane pisA Apate hate. vidare nAtra madire ja te nokarImAM keTalAka nokare te tamAma bakarAthI laIne pADA sudhInA tamAma jAnavaranI "kAvavA saMjomA uti ' rakSA karatA sAra saMbhAla karatA hatA, 'gai ca se vadave rikSA keTalAka tenA nokara-cAkara "rayALa 1 nAva nRakha te tamAma bakarA Adi jAnavaronA samUhane "niraMsi * pita-pitAnA sthAnomAM ' ddhAruM kiravA viti' baMdha karIne kahetA hatA, 'yaom se va purasA vighamamattaveLA bIjA keTalAka nakaro ke jemane kasAI taraphathI bhejana ane pagAra maLatuM hatuM tevA vada mA ja pAtra madira ja jIvisAmo vAra viMti ghaNA bakarA AdithI laIne pADAo sudhInA jAnavarone mAratA hatA. "varodhi' mArIne "kaMsAruM qLAviyADuM jati" tenA mAMsanA kAtara vaDe kAtarIne TukaDA karatA hatA. tti thisa chAjhiyarata kaMti" TukaDA karyA pachI tene channika kasAI pAse te laI jatA hatA. ane 4 se veda purinA keTalAka evA nekara paNa hatA ke "tAruM vadUSArUM gAbaMsAruM ja gADha mahimaMtADuM tana; 2 lAstrImu ja jiMkyu ja majhaUrug 2 DuM ku ca tatirU" te lAvelA samasta bakarA AdinA mAMsanA TukaDAone leDhAne tavA -tAvaDA para, moTA kaDAIomAM, nAnI kaDAImamAM, sekavAnA vAsaNamAM ane aMgArApara yathAkrama ghImAM taLatA hatA, bhuMjatA hatA ane sekatA hatA taSThittA jarU' taLIne bhUMjIne sekIne pachI "rAyamasi" rAjamArgamAM zrI vipAka sUtra 144 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasane javA-AvavAnA rastA upara "vitti jajemA vidati rAkhIne tene vecatA hatA ane te vecANanI AvakamAMthI pitAnI AjIvikA calAvatA hatA. 'appaNA vi ya NaM se chaNNie chAgalie bahuvihehi ayamaMsehi jAva mahisamase hi' te chanika kasAI paNa bakarAdikathI laIne pADAo sudhInA aneka prakAranAM mAMsanI sAthe je "ji i2 makArdika' taLelA, sekelA "sodiya' zUlapara rAkhIne pakAvelA teonI sAthe 'mApamA4 vidara" aneka prakAranI madirAnuM paNa sevana karate hate. bhAvArtha gautama svAmInA A prakAranA praznane sAMbhaLIne vIra prabhue kahyuM ke he gautama ! te kAla ane te samayane viSe A jaMbudvIpa nAmanA dviIpamAM rahelA A bharata kSetramAM eka chagalapura nAmanuM nagara hatuM, tenA rAjAnuM nAma siMhagiri hatuM te bahu ja vadhAre parAkrama vALo hato, tenA zatruo paNa tenuM nAma sAMbhaLIne bhayathI kaMpI uThatA hatA. te nagaramAM eka dhanika meTA parivAravALo ane mahA adhArmika chanika nAmane kasAI paNa rahetuM hatuM. tene tyAM bakarA Adi ghaNAM ja jAnavaro meTI saMkhyAmAM eka vADAmAM bAMdhI rAkhavAmAM AvatAM hatAM, tenI sAravAra mATe ghara aneka nokara-cAkara kAma karyA karatA hatA, nekarAne khAvA-pIvAnuM ane pagAra paNa Apate hate. te tamAma nakaronuM kAma-kAja saune vaheMcI ApeluM hatuM, keTalAka pazuonA rakSaNanuM kAma karatA hatA, keTalAka sArI rIte bAMdhatA hatA, keTalAka tyAM bAMdhelA pazuo bahAra jatAM na rahe te saMbhALa rAkhatA hatA, keTalAka tene mAravA mATe rAkhelA hatA, te pazuono vadha karI tenA mAMsane kAtarathI TukaDA karIne potAnA mAlikanI pAse laI jatA, ane mAlika barAbara tene joI letA te pachI te mAMsanA TukaDAone, tAvaDA Adi para taLIne sekIne, pakAvIne. te vecavA mATe rAjamArga para rAkhIne besatA hatA, ane tene vecANanI AvakamAMthI pitAnI AjIvikA calAvatA hatA. pite chInnaka kasAI paNa, taLelAM zekelA ane pakavelAM mAMsanI sAthe aneka prakAranI madirAnuM sevana karate hate. (sU) 6) zrI vipAka sUtra 145 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakaTakA janma varNana taif se ' ityAdi tap fi' te pachI te chaoLa chAsTi" te chanika kasAI 'gyame janu bakara AdithI laIne pADAo sudhInA pazuone seMkaDe ane hajAronI saMkhyAmAM mAravA ane tenAM mAMsane rAMdhavuM tathA tenAM vecANamAMthI AjIvikA calAvavI, pazuonA mAMsAdikanI sAthe nAnA prakAranI madirAonuM sevana karavuM eja eka mAtra kAma hatuM "yA" teja jenuM mukhya kAma hatuM. "vine bakarAdika pazuone mAravAnI vidhimAM te vizeSa kuzaLa hate. "gvAmAyA?' eja jenuM AcaraNa hatuM vada vAva DhiAM atyaMta gheratara nikAcitabaMdhasahita aneka pApakarmone "samannijittA" upArjana karI meLavIne "sattavAsasAruM paramANuM ? 700 sAta varSanI utkRSTa AyuSyane bheLavIne kAma kare che zA mRtyune samaya AvatAM maraNa pAmIne "vAsthag pdavI jethI pRthvImAM ke jyAM "one sAmadiku ne utkRSTa 10 dasa sAgaranI sthitivALA narakavAsa che temAM " ghorayAi nArakanI paryAyathI "aum' utpana thaye 'tae NaM subhadassa satthavAhassa bhaddA bhAriyA jAiNiduyA yAvi hotthA' subhadra zeThanI bhadrA nAmanI patnI jAtinijuka hatI "nAyA tAranA vidAyavati tenAM bALake avataratAMnI sAthe ja turata maraNa pAmatAM hatAM taNa kare charogrNa chAjhi, te cha nUka kasAI 23thIe gvI" hAlamAM te ethI pRthivImAMthI "zAMtAM uddittA pitAnI AyuSya pUrI thayA pachI tyAMthI nIkaLIne va soinI patharI A bhAMjanI nagarImAM 'kumakSa sathavasa' te subhadra zeThanI "madAmAyA bhadrA patnInA "chiMti kuttApa 3vavo" udaramAM putrarUpathI utpanna thayela che. bhAvArthaeka samayanI vAta che ke te chanika kasAI ke jeNe pitAnI 700 sAta varSanI AyuSyane tamAma samaya pazuo mAravAmAM tenA mAMsanA vecANathI pitAnI AjIvikA calAvavAmAM, pite mAMsa sAthe adirAnuM pAna karavAmAM ja vIta be che, jyAre pitAnI AyuSyane chele samaya najIka Ave che, tyAre te kALanAM mukhano atithi banIne meLavelAM pApakarmonA nikAcita baMdhana bhegavavA mATe 10 da sAgaranI sthitivALA cothA narakamAM tyAMnA nArakI thaIne utpanna thAya che, have subhadra zeThanI kathA sAMbhaLe-tenI je patnI bhadrA, te jAtinindakA hatI. tene saMtAna janma pAmatAMnI sAthe ja maraNa pAmatAM hatAM, tethI ta sa tAna vinAnI hatI. zrI vipAka sUtra 146 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te chatrikane jIva 10 dasa sAgaranI tyAMnI AyuSya pUrNa thatAM tyAMthI nIkaLIne te zeThanI zeThANInA garbhamAM putrarUpe utpanna thayo. (sU0 7) tara pa tI" ItyAdi. ___ 'tae NaM tIse bhaddAe satthavAhIe annayA kayAiM tiNhaM mAsANaM vaghupariyouTvi var hoda 3 pUNa" te pachI te bhadrA sAthe vAhIne garbhanAM traNa 3 mAsa jyAre pUrNa thaI gayAM tyAre tene A pramANe deha-abhAvA (marathI utpanna thaye ke-dhaWIo tAga mAgo saTWITga sthaLo if nava" te mAtAo dhanya che; puNyavatI che, ane kRtArtha che, yAvata zabdathI'kypunnnnaao NaM tAo ammayAo, kayalakkhaNAo NaM tAo ammayAo, vivALo to marmayAgA' A padenA saMgraha che, te mAtAe puNyazALI che, teoe pUrvabhavamAM puNya meLaveluM haze, te kRtalakSaNa-sukha jIvana, Adi zubha rekhAothI yukata che, kRtavibhavatemaNe pitAne vaibhava ane saMpattine dAnAdi zubha kAryamAM saphaLa karI che "mucha u tAsiM mApurA namUnavicare temane ja manuSyasambandhI janma ane jIvana saphaLa che " nAga I vaF TIMvidai NayaragoruvANaM pasUNa ya jalayara-thalayara-khahayara-ma INa pakkhINa ya' yeNe ghaNAMja prakAranAM nagarUpa-nagaranA gAya Adi pazuonA tathA jalacarAdi pakSionA vahiM madi ghaNAMja mAMsa je " tahiM mani rahiM ghI-tela AdithI taLelA heya, agnithI pakAvyAM hoya ane zULa para rAkhIne pakAvyAM hoya, tenI sAthe madura ra ra gADuM ra pIdhuM ra pasane 2 madhu-puSpamAMthI banAvelI madirA, meraka-tADamAMthI banAvelI madirA jene tADIrasa kahe che. jAti nAmanI madirA sIdhu-goLa ane dhAvaDInA pulamAMthI banelI madirA tathA, prasannA-drAkSAdithI banelI mAdarA. A pramANe madhu Adi pAMca prakAranI madirAno "rANAmA AsvAdana karatI thakI "visAmo " vAraMvAra svAda letI thakI "gharano ? tene paribhega karatI thakI ane parimANamAjIvo bIjI strIone vaheMcatI thakI to viti pitAnA dehalA-mane rathane pUrA kare che "zaM zarU iaaN vamavi' je huM paNa e pramANe "vahu nA ghaNAMja nagara garUpa pazuonA ane jalacara, Adi pakSionA bahuja prakAranA taLelA bhuMjelA ane zUla para pakAvelA mAMsanI sAthe madhu Adi pAMca prakAranI madirAnuM beDuM AsvAdana karUM, vAraMvAra AsvAdana zrI vipAka sUtra 147 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' , karUM. parabhAga karUM, ane bIjI strIone vaheMcu, e pramANe mArA dehalA (maneratha) ne ' vikjhiAmi " pUrNAM karU tA sArU 'nirde 1 A pramANe vicAra karIne 'taMtti yoni gannimALasi' te dehalA-manAtha pUrNa nahi thavAthI te bhadrA 'muddA muLavA nAya" sukAvA lAgI. cintAnA kAraNe khArAka para arUcI thavAthI te bhUkhI rahevA lAgI, tenuM zarIra rogagrasta jevuM dekhAvA lAgyuM ane mukha pILuM paDI gayu temaja nisteja z2I thaI gayuM, ane rAtrI-divasa nIcu mukha rAkhIne AptadhyAna karatI hatI, tad aaN te mumare satthavAde' eka samaya te subhadra sAthyavAha 'maLyuM mAthaM gonca nAva pAsa bhadrA bhArmAMna pUrvAMkata-AgaLa jaNAvyA pramANe A dhyAna karatI joine 'a yAsI' kahyu ke-hiM tuma sevALiyA odya gAna niyAsi' hai devAnupriya ! tame A prakAre A dhyAna zA mATe karA che ? te huM sA mA satyavAdI-mumAM satyavAdI yArI * subhadranA puchavAthI te bhadrA sAvAhI kahevA lAgI-' vaM vadhu haivALupiyA! mama tirlR mAsALa khAya ziyAmi " he devAnupriya! mArA garbhanAM traNu mAsa pUrAM thatAM mane A pramANe deaA-manAratha utpanna thayA che ke huM nagaranAM ghaNAM ja gAyarUpa pazuonA tathA jalacarAdi pakSionAM taLelA bhuMjelA ane zUlapara rAkhIne pakAvelA mAMsanI sAthe madhuAdi pAMca prakAranI madizanuM sevana karuM, vAraMvAra svAda lau tenA paribhoga karU ane bIjI strIone paNa te Apu, A prakAranA haleA pUrA thayA nahi tethI huM jJiyAmi' AntadhyAna karI rahI chuM 'tad aaN te muma, satyavAda pachI te subhadra sArthyavAha maddAd mAyiAd aMtirthamAM socA nisaC maLyuM mAAiE yAsI' bhadraM bhAryAnI pAsethI te vAta sAMbhaLIne hRdayamAM dhAraNa karIne bhadrA patnIne A pramANe kahevA lAgyA-'rUM ravajI levAnuAi ! he devAnupriye 'suda nama~tti" tArA ga'mAM 'zraddAnuM punacAvavyAveLa' amArAM pUrvAMcata pApanA prabhAvathI ''koi eka 'Imbhar nAtha tuDiyALane none bova adhArmika Adi vizeSaviziSTa, ane bIjAne du:kha pahAMcADavAmAM te anAda mAnanAro jIva Avye che ' tenuM se toje pAmmU ' te kAraNathI tane A prakAranA dahalA-maneratha utpanna thayA che 'tuM dolayasa pasAyAM te A garbhamAM rahelA jIvanuM sArUM thAe 'niTTu ' evA vicAra karIne 'te muma2e satyavAde" te subhadra sAthe vAha 'vi Apa ' kAi paNa upAyathI arthAt mAMsa-madirAnA jevA AkAranA phaLa ane tenAM rasa strIne ApIne te pholTa vize tenA dehalA (maneAratha)ne pUro karyAM. 'tad " sA mA satyavAdI' pachI te bhadrA sA vAhI saMyoudohalA * pAtAnA dehalA (maneratha) pUrA thatAM, icchita vastunI prAptithI dehalAnuM 'saMmALiya hoddA'sanmAna thatAM, viniyoddA voSThima * " zrI vipAka sUtra 148 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dohalA saMpanna dohalA ' tamAma manAratha pUrA thavAthI peAtAnI je je abhilASA hatI te nivRtta thatAM, icchita vastu khAvAthI prasanna thayelI te teM janma te gane mudde muddena" sukhapUrNAMka 'vara' dhAraNa karavA lAgI (s0 8) ' tae NaM sA0 " ityAdi. ' ( " " 'tadI 'eka divasanI vAta che ke 'sA mA satyavAdI" te bhadrA zeThANIe 'aLyA jyArUM ' kAi eka samaya jyAre 'vAM mAsALuM vadurgAhapuLALa ' potAnAM garbhanAM pUrA 9 mAsa pUrA thaI gayA tyAre 'vAta ' eka putrane 'cAcA' janma ApyA " tapa mAM talsa TrAH ? putrano janma thayA pachI tenA mAtA-pitAe ' nAyamektta naiva te khALakanA janma thayAnA samaye ja ' sahasa chUTo yavRtti ' dAsIdvArA gADInI nIce rakhAvI dIdhe ' vittA ' rakhAvIne pachI vAvRtti' pAcho pharIthI tyAMthI uThAvI lIdhe jJAvitta' uThAvI laine 'Topi pharI khIjIvAra pAchA tyAM AgaLa 'jharveti ' rakhAvI dIdhA 'vijJAM rakhAvI karIne dopi giNhAveta pharIthI bIjIvAra uThAvI lIdhe ' ALuputreLa sAravayaMti saMgovRtti saiddhatti " pachI kramazaH temaNe tenI rakSA karavA mATe bahuja sArI rIte sAra saMbhALa rAkhI ane te khALakane mATo karyAM. 'nAAipa ' A bALakanI sAra-sa MbhALa tamAma prakAre bIjA adhyayanamAM varNana karelA uSThita khALakanI pramANe karI nAva nandAnuM gardU rUma tAra' A putranA janma pachI agIAra 11 mA divasa pUro thai gayA ane khAramA 12 divasanA prAraMbha thayA, tyAre tenA mAtA-pitAe A pramANe vicAra karyuM ke - A amArI putra jAyamette cetra ' utpanna thatAM 'sagaDassa phekA' gADInI nIce ' TAvid ' rAkhI devAmAM Avye hatA, 'tumhA N' eTalA mATe Dhora nuM gaduM pusa vAra" sake nAmeLa + zakaTa' A nAmathI enI prasiddhi thAo, 'tema nA yi" bAkInuM AgaLanuM e bALakanuM varNana ujinnata khALakanA pramANe jANI levuM joie 'numadde sathavAre naLamamudde jANa mAyAviAcA' tenA pitA subhadra zeTha lavaNa samudramAM DubI gayA ane maraNu pAmyA, tenI mAtA pazu maraNa pAmI gai tevi mayAo niyo niSkRte 1 , ' S zrI vipAka sUtra 149 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zakaTa dAraka (bALakone paNa rAjapuruSee maLIne tenA gharamAMthI bahAra kADhI mUkyuM. kAraNa ke te durAcArI thaI gaye hate. bhAvArthajyAre subhadranAM dharmapatnI bhadrA zeThANIne garbha nava mAsane thaI cULe tyAra pachI kaI eka samayane viSe teNe eka putrane janma Ape. janma thatAMnI sAthe ja te bALakane tenA mAtA-pitAe kaI eka gADInI nIce be vAra rakhAvI dIdhe, ane pachI uThAvI lIdhuM. ane te putranuM lAlana-pAlana bahuja AnaMda ane premathI karyuM. jyAre te agIAra 11 divasane thaI gaye ane bAramA divasamAM praveza karyo tyAre temaNe te bALakanI nAmasaMskAra-vidhi karavA vicAryuM ke-A bALakane janmatAnI sAtheja gADInI nIce rAkhavAmAM AvyuM hatuM te kAraNathI enuM nAma zakaTa" rAkhavuM teja gya che. A abhiprAyathI tenuM nAma teoe "zakaTa' rAkhI dIdhuM zakaTa jyAre bAlyAvasthA pUrI karIne yuvAvasthAmAM AvI pahoMce te samayamAM tenA pitA lavaNasamudramAM DubI gayA ane maraNa pAmyA. ane tenI mAtA paNa marI gaI. pAchaLathI zakaTanuM saMrakSaka kaI nahi rahevAthI te durAcArI banI gaye. tyAre nagaranA rakSakene A vAtanI khabara paDI jatAM tene 'zakaTane) tenA gharamAMthI bahAra kADhI mUkyuM. (sU0 9) zakaTakA varNana "tay i ?" ItyAdi. tag ' pachI 'sayA nir fNa samAne pitAnA gharamAMthI bahAra nIkaLyA pachI te sAre rAjA' te zakaTadAraka 'sohanag TyarIy bhajanI nagarImAM "sivA-tadeva nAva surakSA jaLavAI ddha saMpaDhaje sAva hovA zRMgATaka, trika, catuSka, catvara ane mahApathAda (moTA rastA) mAM, jugAra ramavAnA aDDAomAM, vezyAonA vADAmAM, dArUnA pIThAmAM nisaMkecapaNe pharavA lAgyuM, kaI zrI vipAka sUtra 150 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMrakSaka nahi hevAnA kAraNe arthAtu khoTA mArge jate tene aTakAvanAra kaI nahi hevAthI svataMtrapaNe Amatema pharavAnA kAraNe samaya jatAM tamAma prakAranAM vyasana sevanamAM kuzaLa thaI gaye. ane keI eka samayamAM tene saMbaMdha te sudarzana vezyAnI sAthe paNa baMdhAI gaye, 'tA " saMbaMdha thaI gayA pachI te muje amane te suSeNa maMtrIe "te sAruM lAge te zakaTa dArakane "aumyA jaar bI eka samaya "murisAi LiyA niro' sudarzana vezyAnA gharamAMthI paNa chuMmArU bahAra kaDhAvI mUko. 'LamavettA" bahAra kaDhAvIne "purisa jaLa bhitara vAve?" pachIthI teNe te sudarzana vezyAna paNa tenAja gharamAM rokI dIdhI, jethI tenI sAthe koIne maLavAnuM banI zake nahi, "rAtri murisAI gayA saddhi varAchAruM mAthusAruM mojamojAzuM ane te sudarzanA vezyAnI sAthe manuSyasaMbaMdhI kAmabhegene "muMnamAje virU bhagavate thake rahevA lAgyuM. "tay i ? sa rAja kurisAi nihALo chUTe samAja" e pramANe te zakaTa dAraka te sudarzana vezyAnA gherathI nIkaLelo "yaowtha ravi mukuM vA 4 vA dhiruM vA garumamA vAva vidArU anya-bIjA sthaLe gaye. tyAM tene sudarzanA vezyA vinA bIje kaI padArtha sAMbhaLe nahi, temaja tenA manamAM kaI prakAre cena paDayuM nahi, temaja bIjA koI sthaLe tene zAMti maLI nahi. 'taNa pa se savAre vAra gavwyA jayArUM murisAi aMtare merU" A pramANe asta-vyastavALI paristhiti pAmele te zakaTa dArakane koI eka samaye sudarzana vezyAnA gharamAM praveza karavAno avasara maLI gaye mittA risarca surakSA mAM puSpavirU" avasara maLatAMthI sAthe ja te chAnI rIte chupAIne sudarzanA vezyAnA gharamAM ghusI gaye "gagemvisirAjuddariNaTV uddhi vAcharuM manamornphe muMnamane vida" ghusIne te tyAM sudarzanA vezyAnI sAthe udAra kAma-bhegeno pariga karavA lAgyo. bhAvArtha- zakaTa dArakane jyAre gharanI bahAra kADhI mUkavAmAM AvyuM tyAra pachI te dareka prakAre svachaMdI banI javAnA kAraNe temaja keInI lajajA ke zarama nahi rahevAnA kAraNathI te dareka prakAranA vyasananuM sevana karavAmAM vadhAre svataMtra thaI gaye, te kaI vakhate zrATaka trikoNamArga, kyAreka traNa rastA maLatA hoya tevA sthaLe, kyAreka cAra rastA para, kayAreka rAjamArga para jovAmAM AvavA lAge, aMkuza vinA te Ama-tema cAreya bAju pharavA-ghumavA lAgyA. tethI tenI cittavRtti kukarmo tarapha vadhAre AkarSaNa pAmI, jema lagAma vinAne gheDe svaccha dI banIne ADe avaLe pharIne cakakara mAre che, tevI ja hAlatamAM A zakaTa pharavA lAge. chevaTe te sudarzana vezyAnA cakakaramAM paDI jAya che, ane ghanacakakara je banIne viSayanI jALamAM mAthAthI paga sudhI DUbI jAya che, paraMtu te abhAgIone tyAM AgaLa paNa zAMti maLatI nathI, te nagaranA rAjAnA maMtrI te vezyAnA gharamAMthI paNa te zakaTane zrI vipAka sUtra 151 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kADhI mUke che, ane te svayaM vezyAnI sAthe kAmabhegone bhegave che. have te zakaTa e vicAra kare che ke -mane pharIthI e avasara kayAre maLe ke huM te vezyAnI sAthe pharIthI kAmone bhegavuM vezyA vinA eka ghaDI paNa tene cena paDatuM nathI temaja kaI sthaLe sukha jaNAtuM nathI, rAtrI ane divasa vesthAmAM tanmaya banIne tenI prApti karavA mATe upAya kare che ane ArtadhyAna karyA kare che. vezyA pAsethI jUda paDatAM te potAnI tamAma prakAranI zuddha-buddha bhUlI gayA che. tenA cittamAM eka kSaNa mATe paNa kayAMya zAMti paDatI nathI. eka samayanI vAta che ke -tene eka samaya vezyAnA gharamAM praveza karavAno avasara maLI gaye, avasara maLatAM ja te chupI rIte vezyAnI pAse pahoMcI gayuM ane prathama pramANe viSaya bhege bhegavavA lAgyA. (sU) 10) "f0 ityAdi. jene rAma? eka samayanI vAta che ke jyAre suSeNa maMtrIe sudezanA vezyAnA ghera javA mATenI IcchA karI, tyAre teNe sauthI prathama 'ANa nA savA masi' snAna Adi kriyAo karI ane te kAmathI nivRtta thaIne cogya prakAranA tamAma ala kArothI pitAnA zarIrane zaNagAyuM-sajijata karyuM aNuvALusAi pariviva" sarva prakArathI sajijata thayA pachI te manuSyanI sAthe malIne va risaTg gaLavA mATe" jyAM te sudarzana vezyAnu ghara hatuM tevuM havAna che tyAM pahoMcyA 'kALA ' pahoMcatA ja teNe "pAuM vArAM surilarg saddhi sAruM mAthuM muMnamAdi Tri; ' zAkaTa dArakane sudarzanA vezyAnI sAthe udAra kAmabhegene bhagavate ja "SiA ' joIne turataja "cAlu rAva misima semaroo tenA para lAla pILA phodhAyamAna) thaI tivajhiya trIpalIne ane "mihiM bhamarane " lalATamAM caDhAvI "jAuM te zakTa dArakane " g TuM vighaNAve pitAnA nokare dvArA pakaDavI lIdhe "jiudAvijJA" pakaDAvI karIne "rAdi vAva nadauM re" teNe te zakaTane asthi, muThI, DhIMcaNa, kRpa-koNI vagerenA prahAra karIne khUba mAra mAryo jA evadha " jyAre tenA para khUba mAra paDI cUkyuM te pachI, teNe te zakaTanA be hAtha, garadana pAchaLa rakhAvIne tenI pIThanI pAchaLa baMdhAvI dIdhA 'ArittA " baMdhAvIne zrI vipAka sUtra 152 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " " ' 'jeNeva mahaccaMde rAyA teNeva uvAgaccha , jyAM mahAcaMdra nareza mirAjamAna hatA temanI pAse lai gayA. 'uvAcchattA' tyAM paheAMcatAnI sAtheja teNe 'yaja nAva vaM yAsI hAtha joDIne rAjAne namana karyuM ane A pramANe melyA ke 'tUM vadhu sAmI' he svAmi ! sAvadhAna thaine mArI prArthanA sAMbhaLe ! prArthanA A pramANe che- savAre vaghu mama aMtesi' A zakaTa dAraka mArA aMta:puramAM 'vastu aparAdha karyA che. tad aaN te mahattvane rAvA maMtrInI A pramANe vAta sAMbhaLIne te mahAcadra nareza 'mumeLa samajyuM vayAsI' te suSeNu matrIne A pramANe khelyA : tuma seva sevAzuyiAmahasa vALA phaMDa he devAnupriya ! tameja e zakaTadAraka mATe zuM daMDa ApavA te nirdhAra kareA-tameja tene da'Da vidhAna karA ! 'tadnuM te musene manne mayaMseLa rA amanujam samANe sagaDa dArayaM sudarisaNaM ca gaNiyaM eeNaM vihANeNaM vajjhaM ANavei ' A pramANe te suSeNa maMtrI mahAcadra narezanI AjJA maLatAM A zakaTa dArakane ane te sudanA vezyAne A vidhAna vaDe karI vadhyuM TharAvyAM, arthAt 'A banne mAravA cegya che.' A pramANe daDavidhAna karyuM.... si A pramANe zakaTa dvArakanA pUrvIkRta karmonuM kathana karIne bhagavAna vIraprabhu gautamanA prati kahevA lAgyA ke-'OM harSa vahu noyamA ! mATe varad ta purAtterALAna duniLALuM nAva vidarphe ' he gautama ! A pramANe te zakaTa dAraka pUbhavamAM upAjita duSpratikrAnta azubha karmonuM pApamaya phaLavizeSa bhegavI rahyo che. bhAvA--eka samayanI ghaTanA che ke jyAre te zakaTa dAraka te vezyAnI sAthe premapAzamAM badhAelA hatA; kharAkhara te samayamAM suSeNa ma MtrI-pradhAna snAna karI tathA sApha dhAelAM kapaDAM paherIne tathA tamAma prakAranAM ghareNAthI zaNagAra sajIne peAtAnA paricArakonI sAthe te vezyAne ghera gayA, jatAMnI sAtheja mantrae te zakaTa dArakane joyA tyAre matrI ekadama krodhAtura thai gayA. netranA bhamara caDhI gayAM ane teja vakhate potAnA nAkarA dvArA zakaTa dArakane ghaNeAja mAra mAryAM, nAkarAne je kAMi hAthamAM AvyuM te laIne zakaTane khUba mAra mAryAM. koie asthithI, koie muThThI, koNI ane koie lAteAthI tene khUba mAra-mAryAM. zakaTane muskeTATa bAMdhIne rAjAnI pAse ( mahAcaMdra rAjAnI pAse) lai AvyA, ane rAjAne namana karIne meAlyA ke: he svAmin ! A mANase mArA a Mta:puramAM upadrava karyAM che, tethI ene zuM daMDa Apave te niradhAra karavA joie ! maMtrInI A hakIkata sAMbhaLIne rAjAe daMDa vidhAna karavAnI sattA matrIjIne soMpI dIdhI. te pachI mIe zaTa ane sudanA vezyAne 'mAravA yogya che,' evI jAherAta karI dIdhI A pramANe zrI vIra prabhue zakaTa dArakanI kathA saMbhaLAvIne zrI gautamane kahyu kehe gautama ! te zakaTa dvAraka pUrvabhavamAM saMcaya karelAM duSpratitkrAnta azubha karmonAM phaLane bhAgavI rahyo che. (sU. 11) zrI vipAka sUtra 153 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'samaDhe huM maMte' ityAdi. gautama svAmI pharIthI zramaNa bhagavAna mahAvIrane prazna kare che-"mate he bhada Mta! 'sare j yAraC ' te zakaTa dAraka 'zAha" mRtyunA avasara para maraNa pAmIne tyAMthI Eigariddipha divanidi' kayAM jaze; kayAM utpanna thaze. A pramANe gautama svAmInI jIjJAsAne jANIne prabhue kahyuM ke boyamA'he gautama ! sagare dAra satAvaNaM vAsAI paramAuM pAlitA ajjeva tibhAgAvasese divase ' te zakaTa dAraka potAnI utkRSTa 57 sattAvana varSanI AyuSyane bhAgavIna Ajeja 6 divasanA cAthA praharamAM aaN maThThuM baJomaya tatta samanosUrya sthIttimaM gayathAsavid samALe'eka meTI leDhAmAMthI banAvelI takhta agnirUpa strInI AkRtirUpa putaLIne AliMgana karatA cako 'AjamAne vAruM vicA" mRtyunA samaye maraNa pAmIne rUmItte ALamAN puDhavI ' te ratnaprabhA pRthvInA 'khera mu' nArakI jIvAmAM 'naeNcattApa saviidha" nArakInI paryAyathI utpanna thaze. te sudarzanA vezyA paNa te samaye eka meTI lehanimita takhta agnirUpa puruSanI AkRtine AliMgana karatI thakI maraNa pAmIne ratnaprabhA pRthvInA nArakIomAM nArakI jIvapaNe utpanna thaze. A vAta mULamAM nathI, paraMtu AgaLanA sUtrasthita namattA''camacA' A padathI spaSTa thai jaze. 'te to gaLatara uditta tyAMnI AyuSya pUrI karIne te pachI tyAMthI nIkaLIne rAviSeyare ' rAjagRha nagaramAM 'mataMgata' mAtaMgacAMDAlanAM kulamAM namachattAr pacAvAhika ' yugala-joDalA rUpathI-putraputrI rUpathI utpanna thaze 'tapa mAM talsa vAsa viyaro' pachI te bALakonA mAtA-pitA 'vitta pasame vize" jyAre tenA janmanA agIAra 11 divasa pUrA thaI jaze ane saMnne vArasaoNdde 12 khAramA divasanA prArabha thaze, tyAre teonuM " ma cArUnuM nAmadhenuM Iiti' A prakAre nAma rAkhaze ke- "phoDa kAr mujase nameLe amArA A bALaka zakaTa A nAmathI prasiddha thAo, tathA " phAi I vAriyA yuriyA nAmeAM? amArI A khALikA sudanA A nAmathI prasiddha thAo. bhASA--AgaLanA praznanuM samAdhAna thayA pachI gautamanA cittamAM pharIthI 6 zrI vipAka sUtra 154 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka jIjJAsA jAgI, ane teNe prabhune pharIthI prazna karyo ke bhadanta! te zakaTa dAraka e sudarzanAsahita maraNa pAmIne tyAMthI kayAM jaze? ane kayAM utpanna thaze? bhagavAna kahe che ke he gautama ! Ajeja divasanA cothA praharamAM loDhAnI banAvelI tapAvelI agni jevI strI ane puruSanI putalInuM AliMgana karatA thakA maraNa pAmaza ane ratnaprabhA nAmanI pRthivInA narakamAM nArakInI paryAyamAM utpanna thaze tyAnI utkRSTa sthiti 1 sAgaropamapramANe pUrI karIne pachI te rAjagRha nagaramAM cAMDAlanA kuLamAM jugala-cheDalAM rUpathI utpanna thaze. tyAM tenA mAtA-pitA 11 agIAra divasa pUrA thatAM bAramA divase tenuM pUrvanuM nAma zakaTa tathA sudarzana rAkhaze prathamanA janmamAM e bane judA-judA rUpamAM hatA. A janmamAM te bhAI-bena thaze (sU 12) tay i ?" ItyAdi. tae " pachIthI "te sAthe rAja te zakaTa dAraka 'kSuvavAmA pitAnuM bAlajIvana pUruM thayA pachI jyAre 'nevaLagamaguse yuvAvasthAmAM Avaze tyAre mAruM gAmaze vAvi vikSarU pUrNarUpathI bhegabhegavavAmAM samartha thaI jaze, tathA "tay i murisaUTT ri vAriyA uSNuvatsalAmA vighArijayapattA nevvAmaggT te sudarzanA kanyA paNa bAla avasthA pUrI karI jyAre yauvana avasthAne prApta thaze te samaya tene pitAnI yuvAvasthAnuM bhAna-jJAna thaI jaze ane te "je jeaoi ja strAva SadiA dikarI cAra mavisa" rUpa, yauvana ane lAvaNyathI yukta thaIne te dhaNI ja sundara zarIravALI banI jaze. "tay i ? tAre dvAray" te zakaTa dAraka "musiTTP" A sudarzana nAnA "ba ja jevA ya TAvaiviLa ane te anupama rUpamAM, yauvanamAM ane lAvaNyamAM puchaNa 4mUchita thaIne, vRddha thaIne, grathita thaIne, agrupapanna banIne "risAi manAi saddhi 3iAruM mAnulsAruM mAmeruM muMnamALe verisarU te pitAnI bena sudarzanAnI sAthe udAra manuSya saMbaMdhI kAmabhAgone bhegavaze. (sU0 13) zrI vipAka sUtra 155 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaghu aaN se.' ityAdi 'sap , pachI te sAre vAraC' te zakaTa dAraka 6 'aNNayA kayAI ' kAi eka samaya sayameva " 6 datta varNagnizALa visipha bIjA prANIone kapaTathI peAtAnA vaza karavAnI kaLAne prApta thaze tad O se sare vAi kanAre visar' eTalA kAraNathI te zakaTa dAraka 'phUTagrAha' A nAmathI janatAmAM prasiddha thaze ' zmi" nAva turiyALaOM ' te mahA adharmI ane duSpratyAnada thaze, tene peAtAnA pApakarmomAM kAi vakhata paNa arUcI thaze nahi. te haMmezAM ' cammu ' te ThagavidyAmAM nira Mtara kriyA karato raheze tethI ' muddu pAva samajjiNittA kALamAse kAlaM kiccA imIse rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyattAe vajhidi' te pAtAnI malinatama pravRttithI aneka pApakane upArjita karIne AyuSyanA anta samaye maraNa pAmIne ratnaprabhA pRthvImAM nArakInI paryAyathI utpanna thaze tenuM saMmArata taddana nAva puDharImu, paribhramaNa Aja pramANe thaze, je pramANe prathama adhyayanamAM mRgAputranuM varNana pragaTa karavAmAM AvyuM che--saMsArabhramaNa mRgAputra pramANe ja samajI levuM joie.' meLuM tamo anvaMtara ' pRthivIkAyika AdimAM aneka vAra paribhramaNa karIne tyAMthI nIkaLIne 'vArasApa, carI' banArasa nagarImAM macchattAC pravR'ihar ' matsyanI paryAyathI utpanna thaze. 'se UM macche masjIdhinuM rvAda' te e paryAyamAM macchImArAdvArA mAryAM jaze pachIthI 'gheva vALAsIra carIpa seTTiyu chaMti puttattApu' e vANArasI nagarImAM kAi eka zeThIAnAM kuLamAM putrarUpathI ' nAyaDu '. janma leze 'vooi yuiidapha ' tyAM e jyAre mAlyabhAvathI noMkaLI karIne juvAnImAM Avaze tyAre tathArUpa sthavirAnI samIpa dhama sAMbhaLI karIne samyakatvanI prApti karaze ' pavajjA samyaktvaratnanI prApti thayA pachI te bhAgavatI dIkSAne dhAraNa karIne potAnI AyuSyanA a Mte te paryAyane parityAga karIne saudane tte saudhamAM kalpamAM devaparyAyathI janma dhAra karIne tyAMnI sthitine pUrNa bhAgavI karIne pharIne tyAMthI cavIne 'madavivede vAse sinnitti' mahAvideha kSetramAM je kAi Aya-pUrve zreSTha kuLa haze temAM je sArU ADhaya--pUrNa rIte sArUM kuLa haze te kuLamAM putranI paryAyathI utpanna thaze. dIkSA dhAraNa karI te siddha thaze. 6 'viSlevo' A pramANe A adhyayanuM nikSepa-nigamana-samApti- -vAkaya che, zrI vipAka sUtra 4 156 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt sudharmAM svAmIe jammU svAmIne kahyuM ke--he jAMbU ! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe du:khavipAkanA cAthA adhyayananA A bhAva pratipAdana karyAM che. bhAvA-- zakaTa dAraka ane sudanA jyAre khAlaka jIvananA samaya karI yauvana avasthAne prApta thaze, te samaye zakaTa dAraka, sudarzanAnAM ubharAtA cautrana para mugdha thaIne tenI premajALamAM jJAna-dhyAna tamAma bhUlI jaine te sudanAneAja thai jaze, yauvananA tejathI camakatI sudarzanA paNa bahenanA sthAne, tenI patnInA padane zelAvaze, tenI sAthe te paNa peAtAnI yauvanalIlAnA anubhava karIne AnaMda mANatA tamAma vAta bhUlI jaze. phUTagrAhatA--te kapaTajALamAM prANIone phasAvIne peAtAnuM kAma saraLa karavuM, eja zakaTa dArakanuM kartavya thaze, te kAraNathI phUTagrAha ' A nAmathI prasiddha thaze te e vidyAmAM kuzaLa banIne dareka prakAre adha maya vRttimAM prasanna thaIne hu MmezAM bIjAne ThagavuM tevA gheAratara pApakameryAM karavAmAM jarApaNa acakAze nahiM, A pramANe te A kukRtyathI aneka pApakarmAMneA baMdha karIne ratnaprabhA nAmanI prathama pRthivInA narakamAM nArakI thaze. tenA saMsArabhramaNanI kathA prathama adhyayanamAM kahelA mRgAputranA pramANe samajI levI, kei eka samaya e pRthivIkAya AdinAM bhramaNane samAsa karI banArasa nagarImAM matsyanI paryAyathI utpanna thaIne macchImArI dvArA mAryAM jaze ane tyAM AgaLa koI eka zeThane ghera putra rUpathI janma dhAraNa karI yuvAna avasthA AvatAMja sthavirA pAsethI dhama sAMbhaLIne samakitane prApta karaze pravrajyA dIkSA laIne te mRtyu pAmyA pachI saudhama svargamAM utpanna thaze tyAMthI cavIne mahAvidehamAM kei eka sArA kuLamAM janma dhAraNa karI siddhisthAnane prApta karaze. sudharmAM svAmI jaMbUsvAmIne kahe che kehe jammU ! A pramANe A cothA adhyayananA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe je bhAva prakaTa karyAM che, te bhAva me tamane kahyA che. (s0 14) iti zrI vipAkazrata sUtranI 'vivAndriA' TIkAmAM du:khavipAka nAmanA prathama zrutaskaMdhamAM 'rATa ' nAmanA ceAthA adhyayananA gujarAtIbhASAnuvAda pUrNa // 1 // 4 // zrI vipAka sUtra 157 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhaspatikattakA varNana // pAMcamuM adhyayana // zrI jaMbUsvAmI cothA adhyayananA bhAva sAMbhaLIne pAMcamA adhyayananA bhAva zrI sudhAM svAmIne pUche che-naphA mate ityAdi. 6 nAMmaMte ! paMcamana bAyaLana sahevo ' ityAdi. pAMcamA adhyayananA avataraNanA sakhaMdha A pramANe samajavA joie.he bhadanta! zramaNa bhagavAna mahAvIra je siddhisthAnane prApta thayA che. temaNe e du:khavipAkanAM ceAthA adhyayananA te bhAva kahyA che, parantu tenA pAMcamA adhyayananA bhAva bhagavAne zu pragaTa karyAM che? have sudharmAM svAmI jaMbUsvAmIne kahe che~~~ 'a vadhu navU" ityAdi. * varSe vadhu naMvU ! " huM ja khU ! teLADheLa tenuM samAM " te kAla ane te samayane viSe jomaMtrI gAma varI dezasthA kauzAmbI nAmanI eka nagarI hatI je 'iisthamiyamidrA AkAzanA sparza kare evA uMcA--uMcA mahela ane ghaNIja vastIthI bharapUra hatI. te nagarImAM nivAsa karanArI prajAne svacakra ane paracakranA koi prakAre bhaya na hatA. tyAMnI prajA hamezAM dhana-dhAnya vaDe paripUrNa hatI. vArtti caMottarane kannAne' te nagarInI bahAra cadrottaraNa nAmanA eka bagIcA hatA huM sayama, navale ' temAM zvetabhadra nAmanA eka yakSa hato ' tattva nuM jorAvIN carIi sALI. nAma rAyA hosthA ' te kauzAmbI nagarImAM zatAnIka nAmanA eka rAjA hatA, ' mAhimavaMta ' te dhairya, gAMbhI, ane maryAdi aneka guNethI saMpanna hatA. ( tattva sayALIyastarane putte niyArUpa devIpa attar satyane gAma mAre hausthA te zatAnIka rAjAne mRgAvatI devInAM udarathI utpanna thayelA eka putra hatA jenuM nAma uDDayana hatuM. ' gaDhoLa khAya savAyuMvarane ' tenuM zarIra ahIna arthAta pAMca kriyAthI paripUrNa hatu, mATe te sarvAMgasundara hatA, me La navAyA dosthA' tene rAjAe yuvarAjapada ApeluM hatu 'tattva khaM kacAsa jhumArasa pakamAvavuM gAma vaivI DhosthA te udayana kumAranI rANInuM nAma padmAvatI hatuM, 'tanna La sALIyalsa raLe saumatte nAmaM purohiSa hAsthA' te zatAnIka rAjAnA sAmadatta nAmanA eka purAhita hatA. te ' kicananuveya. ' Rgveda, yajurveda, sAmaveda, ane athavaNu veda, e pramANe cAreya vedo ane tenAM aga upAMgonA, jANakAra hatA ta" huM saumattasa purohiyarasa vanuttA gAma mAyA rosthA' te sAmadatta purAtinI strInuM nAma 'vasudattA hatu ' tathya chUM saumattasa putte namrattA battara vaso gAma vArapa osthA' te semadattanA putra ane vasudattAnA Atmaja bRhaspatidatta' nAmanA eka putra hatA addILakhAvatantra aMtarane zrI vipAka sUtra d 158 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te udayana kumAra je sauMdaryavAna hatuM. tenuM zarIra paripUrNa pAMca IdriyanI racanAthI yukta eTale ke te sarvAga sundara hatA. (sU) 1) to zA ityAdi. tevi vi" avasarpiNI kAlanA "teje hamaNa" cothA ArAmAM te samaye "samane maLavuM mahAvIre zramaNa bhagavAna mahAvIra prAmAnugrAma vicaratA thakA "sama"i kauzAMbI nagarInA cottaraNa nAmanA bagIcAmAM AvyA-padhAryA te je tef ago majAvaM noyane tava jaya gogA te samaya ane te kAlane viSe bhagavAna gautama pUrve kahelI rIti pramANe prabhu pAsethI bhikSA mATe javAnI AjJA prApta karIne kauzAmbI nagarInA rAjamArga para thaIne nIkaLyA "tava pAsa thI mAre kurise' jevI rIte pahelAMnA adayayanamAM kaheluM che te pramANe temaNe te rAjamArgamAM aneka hAthIonA, aneka gheDAonA ane rAjapuruSanA vizAla samUhane joyA ane sAthe sAthe "tekiM T F TH; tenA vacce eka eve puruSa je jene, upara jaNAvelA puruSe vizeSarUpathI mArIne duHkhI karatA hatA, pitAnA eja jIvanamAM narakathI vadhAre vedanAne bhegavI rahyo hate. 'ciMtA deva pucha puravama, mAuM vArU" A prakAre tenI atyaMta karUNAjanaka dazAne joIne bhagavAna gautamanA cittamAM eka vizeSa prakAranI vicAradhArA utpanna thaI. tyAMthI pAchA AvatAM ja je bhikSA maLelI te temaNe prabhune batAvIne vaMdanA tathA namaskAra karIne rAjamArgamAM je jeelI ghaTanA te viSe bhagavAnane pUchayuM. bhagavAna tenA pUrvabhavane vRttAnta saMbhaLAvavA lAgyA (sU2) 'aa vahu" ItyAdi. "vi nIyama he gautama! "te che te samapavi' avasarpiNI kAlanA cothA ArAmAM "ra baMghuvIre re mAre vAre satroma maM re hotha' A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM eka vatAya nAmano parvata che, gaMgA ane siMdhu nAmanI be nadIothI vibhakata thavAne kAraNe te kSetranA cha khaMDa thaI gayA che, temAM 5 svecchakhaMDa ane 1 eka Arya khaMDa che, te AryakhaMDanuM nAma dakSiNArdhabharata che. temAM sarvatebhadra nAmanuM eka nagara hatuM "ridra tenI zobhA kauzAmbI nagarI jevI hatI arthAt temAM ghaNA ja meTAmeTA mahela banelA hatA. aneka jAtinA mANasanuM te nivAsasthAna hatuM, tyAM rahenArI prajAne kaI paNa prakAranI bhIti-bhaya na hatA te dhana-dhAnyAdikathI paripUrNa hatI. "tavya 6 somade pAre nirasatta ja rAyA hotthA' 'tattha NaM jiyasattussa raNNA mahesaradatte NAmaM purohie hotthA' te samaye te nagarIne rAjA jItazatru hato. tene eka purohita hatuM, jenuM nAma mahezvaradatta hatuM "riyAvagathasache cAtri dothA" te sAMgapAMga azvedathI laIne atharvaveda sudhInA cAradano jANakAra hate "taNa je je maheka zrI vipAka sUtra 159 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 di' te mahezvaradatta purohita "nivasArasa nA " jitazatru rAjAnA "navihaLadrayAI rAjabaLanI vizeSa vRddhi mATe "sthAThuiM pratidina 'urme mArA eka eka brAhmaNanAM bAlakane "ne eka eka "variyALa kSatriyanAM bAlakane "Frga" eka eka varadvArama' vaizyanA bALakane "name muddAne eka eka zudranA bALakane "jhaverU pakaDAvate have " nivA " pakaDAvIne "hiM divaSa, dive? jIvita tenAM hRdayapuTahadayanAM mAMsapiDane kADhI lete hate, "divi kADhIne pachI te tenAthI 'nivasaTH rA' jitazatru rAjAnI aMtidoSa zAMti nimitta havana "pha" karatA hatA tat i ? navaratta zudi ane pharI te pachI te mahezvaradatta rohita "caMdamImI AThama ane caudazanA divase "huvera mAnavaricavarUsavAra be be brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zadranA bALakane pakaDAvato ane tenA hRdayanAM mAMsapiMDavaDe rAjAnI zAMti mATe havana karate hate "vaphagharuM mAsAmAM vattA vAri, chachuM mANA ga 2' te pramANe cAra mahinAnA 4-4 cAra-cAra, cha mAsanA 8-8 ATha ATha "saMvarajI eka varSa mATe soLa-seLa bALakane pakaDAvatA ane tenuM hRdaya kADhIne jItazatru rAjAnI zAMtinimitte havana karyA karatA hate. 'ga 2vi ja che jyAre jyAre paNa nizA i TyA jItazatru rAjA "vaii migm parabaLa-zatrusenyathI AkrAnta thatA "tAra vi ja ' tyAre tyAre paNa te mArA Tig te mahezvaradatta purohita " gayuM mAhaNadAragANaM aTThasayaM khattiyadAragANaM aTThasayaM vaissadAragANaM, aTThasaya suddtArA riddhi nidArU' 108 ekaso ATha brAhmaNanAM bALakone, 108 kSatriyanAM bALake ne, 108 vaizyAnAM bALakane, 108 zudronA bALakane rAjapuruSa dvArA pakaDAvate ane "jibrAvittA jiM nIvaMtayrro diyariyAgo jAve, niSThAvittA niyApta jaLa saMtio ja pakaDAvIne tenA hRdayapiMDane kaDhAvI le. kaDhAvIne tenA vaDe jitazatru rAjAnI zAMtinI kAmanAthI hama karate "tae che viMAmeva viddha6, vA parisepha vA' te pramANe e purehita parasenyane turata ja nAza karI dete ane keTalAka sainyane bhagADI Apate hate. bhAvArtha-he gautama! A jaMbUDhIpasthita bharatakhaMDamAM eka vizAla nagara hatuM, te sarva prakArathI samRddha ane dhana-dhAnyAdikathI paripUrNa bhareluM hatuM. te nagaranI prajAnA mukhapara hamezAM AnaMda varasate have, keIpaNa prakAranuM tyAM duHkha na hatuM, te nagaranuM nAma sarvatobhadra hatuM, tenA rAjA jitazatru hatA, tene eka zrI vipAka sUtra 160 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purohita hatA te vedavidyAmAM paripUrNa --niSNAta hatA, ane mANasAmAM te mahezvaradatta A nAmathI prasiddha hatA, vedavihita-vedamAM pratipAdana karelI hiMsAne te hiMsA mAnatA nahi eTale te peAtAnA rAjAnI zAMtinA nimitte naramedhayajJa jevuM mahA adhama kRtya karyAM karatA hatA. te mATe te nagaranA nivAsI cAreya varNInAM bALakAne rAjapuruSAdvArA pakaDAvatA, ane te jIvatAM baccAMcyAnAM hRdaya-kALajAne kaDhAvIne tenI AhutI Apato hatA; pAtAnA rAjA para khIjA koi rAjAe AkramaNa na karI zake, eja phakta yajJa karavAnA uddeza hatA, te yajJanI pUrti mATe te AvuM bhaya karathI pazu bhayaMkara ana kama karavAmAM thoDe paNa sakAca karato nahi, e puraiAhitanA rUpamAM eka pizAca hato. mAnavanA rUpamAM dAnava-asura hateA. hamezAM tenA hRdayamAM nirdayatA rahyAja karatI hatI. tenA hRdayamAM dayA na hatI. AThama ane caudaza jevA pavitra parvImAM paNa peAtAnA pApathI hatA nahi. te divaseAmAM paNa e purAhita cAra varNonA upara kahayA pramANenI saMkhyAmAM bALakane pakaDAvIne tenAM sukemala hRdaya-lejAMnI AhutI agnimAM dIdhA karate hato. jyAre jyAre jitazatru rAjavInA upara parasanyanuM AkramaNa thatuM tyAre tyAre te adharmInI rAzi-Dhagale mahezvaradatta upara kahelI saMkhyAmAM brAhmaNa AdinAM prANapyArA putrAne pakaDAvI tenA kALajAene hAma karavAnAM kuDamAM dhakelI deto, A che purahitanI nirdayatAnA namunA A pramANe te keTalAka zatrueAnA sainyane yajJanA prabhAvathI nAza karI detA; tathA keTalAkane to najIkamAM AvavAja deto nahi. ane dUrathI bhagADI deteA hato. (sa. 3) 'tapa huM se' ityAdi. 4 'tad naM' A pramANe 'tte mahelo puro"i te mahezvaradatta purohita ke 'vRnme ?' jenuM hamezAMnuM eja nirdaya kama hatuM 'muvadurAyammasamAM tti'' aneka dhArAtighAra pApakarmAMnA saMcaya karIne tIruM vAHsArUM" traNa hajAra 3000 vanI paramAruM pAnniA utkRSTa AyuSyane bhegavIne jAjmAne jAha jillA ' mRtyunA samaye maraNa pAmIne 'vazvamANa zuDhavI' dhUmaprabhA nAmanI pRthvImAM sattarasamALovAMkaDyu nemu'utkRSTa 17 sattara sAgaranI sthitivALA narakamAM * ne cattApa ? nArakIpaNAthI 'uddavane ' utpanna thayA, te chaeN tAtro gaLatara unnadittA rUdeva jotavIryavIr 'tyAMnI sthiti pUrI bhAgavIne pachI te tyAMthI nIkaLIne A bharatakSetranI kauzAmbI nagarImAM 'somavattA putteyisa muttAp mAyA puttattAdvavanne seAmadatta purohitanI vasudattA nAmanI patnIthI putrarUpe zrI vipAka sUtra 161 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 6 utpanna thayuM che. tad nuM tama vArasa bammApiyo zinne vAse trise jyAre tenA janmanAM agIAra 11 divasa vItI gayA, tyAre tenA mAtA-pitAe saMte vArasArR 12 khAramAM divasane prAraMbha thatAM ja 'rUma hatuM nAmapirtta ti' tevu e pramANe nAmakaraNu saMskAra karyuM` ' nanhA huM ? ke banneM me TApa saumattasta putte vamukhtAr gattaj' A amArA bALaka mA-somadattane putra che ane vasudattAnA garbhothI utpanna thayA che. 'tanhA khaM' eTalA mATe ( hovu aaN bAM yAraN vaHtte meLa' amAre e khALaka bRhaspatidatta" A nAmathI prasiddha thAo. 'tat // che vasaTA TApu paMcadhAnidhiC gAva miTTu ' 'bRhaspatidatta' A nAmathI saMskAra pAmelA A bALaka pAMca dhAyamAtAo dvArA rakSaNa pAmIne AnaMdathI vadhavA lAgyA 'tad nuM se vattaso vAra53mulavAmAve novaLagamaNupatte vighnAyaLiyamene doyA' jyAre te bRhaspatidatta bALaka khALa avasthA pUrI karIne yauvana avasthAne prApta thayeA arthAt tene yovana avasthA prApta thayAnuM jJAna thai gayuM tyAre tenuM uccasa mAsa piyayAyaMsad vijJotyA tenI mitratA zatAnIka rAjAnA yuvarAja putra udayana kumAranI sAthe thaI. mitratAnuM kAraNa e hatu ke-'saddAca' e banne sAthe-sAthe janmyA hatA. sarvAdaya' sAthe sAtheja meATA thayA hatA. 'sarpamudAyi' ane sAtheja banne maLIne bAlakrIDA karatA hatA. bhAvA --A pramANe te mahezvaradatta purahita ke jene rAtrI-divasa yajJa karavA eja eka kabdha hatuM, te potAnA bhuMDakRtyeAthI aneka gheArAtighAra pApakarmAMne meLavIne peAtAnI 3000 traNa hajAra varSanI AyuSyane pUrI karI dIdhI. jyAre te maraNa pAmyA tyAre pAtAnAM karelAM pApakarmAMnA azubhatama phaLane bhogavavA mATe pAMcamI pRthivIpAMcamuM naka, jenI sattara 17 sAgaranI utkRSTa sthiti che te narakamAM nAkInI paryAyathI utpanna thayA, tyAMnI sarva prakAranI bhayaMkara vedanAne bhAgavata bhagavate tyAMnI 10 sAgaranI sthiti pUrI karIne tyAMthI nIkaLIne bharatakSetramAM rahelI kauzAmbI nagarImAM semadatta purahitanI strI vasudattAnA udarathI putrarUpamAM utpanna thayA, tenAM janmanAM agIAra 11 divasa pUrA thatAM pachI 12 bAramA divase tenA mAtA-pitAe tenuM bRhaspatidatta nAma rAkhyuM. bRhaspatidatta pAMca dhAyamAtAeAnI dekharekhamAM pAlana-poSaNa pAmI mATeo thavA lAgyA, khAla avasthA pUrI karIne te yauvanAvasthAne prApta thaye. cauvana avasthAsambandhI tenu jJAna paNa vikasita thavA lAgyuM. dhIre dhIre tenI mitratA zatAnIka rAjAnA yuvarAja kumAra udayana sAthe thai gaI. te khanne sAthe ja janmyA hatA. sAtheja moTA thayA ane eka bIjA sAthe maLIne khAlakrIDA karI hatI (sU. 4) 'tad I a' ityAdi. ' tapanuM " te pachI 'ne sacALI, rAyA? te zatAnIka rAjA acA zrI vipAka sUtra 162 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAruM' kaI eka samaya "viSNunA saMjure kAladharmane pAmI gayA "tay it te kALe kumAre durda nIvasathavA mirdUi saddhi" tenA mRtyu pachI te udayana kumAre rAjezvara tathA sArthavAha vagere aneka puruSa sAthe maLIne joyA vivAre vijhA mATe khUba rUdana karate thake, khUba uccA svarathI Akadana karate thake, khUba ArtasvarathI vilApa karate thake, "sayAna rAkho mAM varasaphaLa rapa rapha ane pitAnA pitA zatAnIka rAjAnI pitAnA vaibhavanA pramANamAM gya vidhi pramANe smazAnayAtrA kADhI "pitA vahiM coDyaruM mAruM zarU dAha saMskAra karIne pachI tamAma mRtyu avasara para karavA gya laukika kAryo karyA. (sU 5) "tay i te ItyAdi. 'tA mRtyu pachInAM laukika vyavahAranuM kAma pUruM thaI rahyA pachI 'te vahave rAsa-gAva-sathavAdA' tamAma rAjezvara ane nagaranA zAhukAre haLImaLIne hA kumAmadAra yAmiuLa" udayana kumArane mahAna utsava pUrvaka rAjyAbhiSeka marsiti' karyo "tay ? je mAre rAjA bApa" te udayana kumAra have rAjA tarIke rAjagAdI para AvyA, 'mahayA" te dherya, gAMbhIrya ane maryAdA Adi rAjaguNathI suzobhita thavA lAgyA, "tae of se vasaMte vAra ricAsa ro puSi nA" te bRhaspatidatta purohitanA pada upara sthAna pAmyA svsa zaramALa' te udayana rAjAnAM purohita karma karate thake "dAsu" rAjAnI zayana bhejana Adi badhI jagyAe sanna mRmiyANu" rAjAnA badhA rAjamahele AdimAM "te ? " ane antaHpuramAM paNa "jinaviyA javA AvavA mATe rAjAne abhiprAya meLavele arthAtu rAjAnI AjJA prApta karele vagara rokaTeka ja Avate 'ta je te va ' pharI te te bRhaspatidatta udyAsa raghauo te veLA ya verAmu 1 zamu olNu 2 ga 4 vike 4 visanA te udayana rAjAnA aMtapuramAM yogya samaye, jana ane zayana Adi khAnagI samaye, divasanA prathama, trIjA Adi praharomAM, zrI vipAka sUtra 163 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAhna Adi akAla (cegya samaya naDe te) mAM rAtrIe ane sAyaMkAle AvavA javA lAgyA, purohita aMtaHpuramAM game tyAre jAya Ave tene kai rokI zakatu nahi. A pramANe svataMtra rIte tenuM AvavAnuM ane javAnuM thavAthI padmAvatI devI sAthe tenA anucita sa khaMdha paNa thai gayA ane te namAvaTa devIpsa hAhArUM mozana monArUM cuMmALe vidura 1 padmAvatInI sAthe manuSyasa MbaMdhI udvAra kAmalegAne bhAgavavA lAgyuM. bhAvA --rAjezvara Adi sau mANasoe maLIne zatAnIka rAjavInA mRtyu pachInI tamAma kriyA thai rahyA pachI tenA kumAra udayanane abhiSekapUrNAMka rAjagAdI para besADayA; je uDDayana kumAra rAjakumAra hatA, te nRpati-rAjA banI gayA, rAjAnA jevA joie tevA sundara guNAthI te zAbhavA lAgyA, dhaiya, gAMbhIya`, Adi tamAma rAjAnA ucita guNA tenAmAM ghara karIne rahevA lAgyA, teNe peAtAnA purAhita padma para peAtAnA bAlamitra bRhaspatidattane sthAna ApyuM. bRhaspativrutta purAhitane aMta:puramAM game tyAre peAtAnI icchA mujaba javA-AvavAnI chuTa maLI gai. jyAre tenI icchA thAya tyAre ataHpuramAM jAya, ane icchA thAya tyAre tyAMthI pAchA cAlyA Ave, eka vakhatanI vAta che ke:-purehitane maLelI svataMtratAe tenA jIvanamAM eka vilakSaNa parivartana karyuM-padmAvatI devI je udayana rAjAnAM rANI che, tenI sAthe purahitanA anucita sambandha baMdhAi gayA ane te padmAvatI rANI sAthe manuSyasambandhI udAra kAmabhogAne bhogavavA lAgyA. (s0 6) 6 rUma 2" ' ityAdi. " eka samayanI vAta che ke--jyAre pureAhitajI padmAvatI devInI sAthe vilAsa karI rahyo hatA, te samaya para 'ucane rAyA' udayana rAjA TAC gAya vibhUti' nAhI-dhoIne rAjavaibhava pramANe ThATha-mAThathI taiyAra thaIne tene pakamArUM tevI tenema utrA jIrU jyAM te padmAvatI devI hatAM tyAM AvyA tarAM che saghaLe rAyA vahammadattaM purohiyaM paumAvaIe devIe saddhiM urAlAI bhogabhogAI sunamALa pAsa" AvatAM ja udayana rAjAe bRhaspatidatta purAhitane padmAvatI devInI sAthe udAra bhAgAne bhAgavatA joye cittA bApukhta tivayiM mitti nihAre sAiku vaCtta puttediya putteEi nijane jotAnI sAtheja te kopAyamAna thai gayA, dhanA AvezamAM tenA mAthApara kapAlamAM traNa valli rekhA sAthe neNunAM sa~vara caDhI gayAM, ane turata teNe potAnA nAkA dvArA bRhaspatidatta purahitane pakaDAvI lIdhA. nivittA nAma phaLa vijJAneLa mAM Aver ' pakaDAvI lai tene tenA zrI vipAka sUtra 164 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtya pramANe tene "mArI nAkhe evI jAherAta karI "vahu joyanA ! vAMsarU jo purAdi purA pApA =Ara vihAra bhagavAna kahe che ke he gautama! A pramANe te bRhaspatidatta purohita pitAnA pUrvopArjita azubhatama karmonuM e phaLa bhegavI rahyo che. bhAvArtha-eka samayanI vAta che ke, jyAre purohitajI padmAvatI devI sAthe viSaya krIDA karI rahyA hatA. tevAmAM udayana rAjA nAnAdika kriyAo karIne rAjasI veSabhUSA rAjavI zaNagArathI tamAma rIte taiyAra thaIne padmAvatInA vilAsa bhavana para pahoMce che te tyAM AgaLa temaNe rANI padmAvatInI sAthe anucita vyavahAra joye, A vyavahAra jotAM ja rAjAnAM cittamAM krodhanI javAlA bhabhUkI uThI teNe e dukRtyane jotAM ja tenAM neNa caDI gayAM ane pitAnA nekarane hukama Ape ke A duSTane jaladI pakaDI le hukama maLatAM ja nAkaree jaladIthI tene pakaDI lIdhe. pakaDI lIdhA pachI, rAjAe tenA agya kRtyane anurUpa sajA karatAM jAhera karyuM ke A mANasa vadha karavA yogya che, A pramANe jAhera karI dIdhuM che. tethI prabhu kahe che ke he gautama! e purohita je narakanA jevI vedanA bhagave che. tenuM kAraNa teNe kareluM pApakarma te ja che, je mANasa jevuM kare che tene tevuM phaLa avazya bhegavavuM paDe che. (sU) 7) ' ityAdi. pharI gautama svAmIe prabhune prazna karyo "maM? he bhadanta ! te " " bRhaspatidatta purohita go 4i jillA" tyAMthI pitAno samaya pUro thatAM maraNa pAmIne 'huM chidira hiM 3vanidira kayAM jaze? ane kayAM utpanna thaze? "noramA vadara tAra vardi vAsAruM paramANuM pATinA cakara timAnA divase' A pramANe gautama svAmIne prana sAMbhaLIne prabhue temanA samAdhAna mATe kahyuM he gautama! te bRhaspatidatta purohitanI 64 cosaTha varSanI utkRSTa AyuSya che, Aja tenI saMpUrNa AyuSyanI sthiti pUrI thavAthI divasanA cothA praharamAM 'bhUmiu Na" zUlI para caDhAvavAthI " mAre ja vidyA barAbara te samaye maraNa pAmIne "mIre racaUTNamA" te ratnaprabhA pRthivImAM nAradInI paryAyamAM utpanna thaze. "saMsApa tava eka bhavamAMthI bIje bhramaNa karavA rUpa saMsAra tene e haze ke jevI rIte pahelA adhyayanamAM mRgAputranAM saMsAranuM zrI vipAka sUtra 165 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNana che arthAt te "nAvavI pRthivIkAyamAM lAvAra utpanna thaze te pachI pahelA adhyayananAM 21mA sUtramAM je bhramaNanuM vRttAnta karela che te ja ahIM "yAvata' zabdathI AnuM varNana jANI levuM joIe. pachI "to daOiLa miyA pavA vArUrU tyAMthI nIkalIne te hastinApuramAM tiryaMca gatimAM mRganI paryAyathI utpanna thaze. "je i tathA vArirdi vahipa samAne' e te paryAyamAM zikArIo dvArA mA jaze "tasthava zire diyA ' pachI te hastinApura nagaramAM koI eka zeThane tyAM putrarUpathI utpanna thaIne sthaviranI pAse dharmazravaNa karI beghibIja (samyakatva)ne prApta karaze "joine je kadAkide vAre ziknig mhevo? samyakatvanI prApti thayA pachI te maraNa pAmIne saudharma svargamAM deva thaze, tyAMthI AvIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaI munidharmanI ArAdhanAthI siddhisthAnane bheMkatA banaze. nikSepa he jammu ! A pAMcamA adhyayananA bhAva bhagavAne je pramANe kahela che tevAja bhAva meM tamane kahyA che. (sU0 8) iti vipAkazrutanA "duvighA" nAmanA prathama zrutaskaMdhanI vivA"i TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM gRhatidrA' nAmaka pAMcamuM adhyayana sapUrNa 1-5 zrI vipAka sUtra 166 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandrisenakA varNana chaThThuM adhyayana jammU svAmI sudharmAM svAmIne pUche che "naphaLa maMte ityAdi. 'maMte' he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIra ke je siddhisthAnane prApta thayela che, temaNe du:khavipAkanA pAMcamAM adhyayananA te bRhaspatidattanA AkhyAnarUpa bhAva prakaTa karyAM che te te me sAMbhaLyA parantu A chaThThA adhyayananAM bhAva bhagavAne zuM pharamAvyA che? sudharmAM svAmI kahe che 'maiM vadhu ' ityAdi. chaThThalsa uttavo ' chaThA adhyayananA utzeSa-upAdghAta ahIM 6 hai jammU ! kahevA joie. hai jammU ' 4 tenuM jAheAM teLa samAM + te kAla ane te samayane viSe 'madurA yarI' mathurA namanI nagarI hatI. mahIne unnAne temAM bhaDIra nAmane bagIcA hatA 'stivAme rA te mathuza nagarInAM rAjAnuM nAma zrIdAma hatuM vaiyusirI mAriyA 'te rAjAnI rANInuM nAma madhuzrI hatu. putte Lavisene LAma UmAre' tenA putranuM nAma nadisena kumAra hatuM. aDhILa nAtra jIvarAyA' tenuM zarIra ja suMdara hatu. ane rAjAe tene yuvarAja pada para abhiSikata karI dIdhA hatA. temAM sivilAmaNo suyU gAma amarlRhatyA ' zrIdAma rAjAne suba' nAmanA ma MtrI pradhAna hatA. sAmemevanuMkavaLavALaLItimuLanazaLathavidhinna sAma, bheda, daMDa, upapradAna rUpa (dAma) rAjanItinA prayAga karavAmAM te vizeSa kuzAgrabuddhi (tI buddhi) vALA hatA, (sU. 1) ghaNuM ' 6 sapta suSukSma ' ityAdi. 6 sukha .. tassa subaMdhussa amaccassa bahumittIputte NAmaM dArae hotthA ' maMtrInA eka putra hatA jenuM nAma 'bahumitrIputra' hatuM ' zrI. ' te paNa khahuja suMdara hatA taqa LasirIyAmamna Lo citte Ama ahaM hosthA zrIdAma rAjAne eka alaMkAri nASita-nAi (hajAma ) hatA, tenuM nAma " 1 citra hatuM, zrI vipAka sUtra 167 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' se NaM siridAmassa raNNo cittaM bahuvihaM alaMkAriyakammaM karemANe savvadvANesu amiyApu aMtekare ya viviyAre caryAvasthA ' te rAjAnA Azcaya janaka vividha prakAranA alaMkArika kAma-kSaurakama (hajAmata) karatA hatA. te rAjAnA bahuja vizvAsapAtra hatA, tethI rAjAe tene 'savvadALamu' sarvasthAna--zayana, bhojana Adi tamAma sthAneAmAM, tamAma prakAranA rAjamaMdira arthAta kASThAgAra Adi tamAma sthaLamAM ane 'aMtere va' peAtAnA rANI-nivAsamAM ' riLaviyAre ' AvavA javAnI chuTa ApI hatI, (sU. 2) " 'tenuM Ache" pratyAdi, 9 9 tejuM zAheLa teLa samAM te kAla ane te samayane viSe ' sAmI samasaDhe ? zramaNa bhagavAna mahAvIra grAmAnugrAma vihAra karatA thakA mathurA nagarInA bhaDIra nAmanA agIcAmAM padhAryAM. bhagavAna padhAryAM che--tevA samAcAra sAMbhaLIne 'rizmA rAvA ya tri' pariSada-sabhA ane rAjA ane prabhunA dana karavA mATe peAtAnA sthAnathI te bagIcA taraph cAlyA. prabhu pAse pahoMcIne prabhune vaMdanA namaskAra karIne mANase yathAsthAna-jene je je yAgya hAya tevA sthAne besI gayA. bhagavAne tamAmane dharmanA upadeza ApyuM. yA pahiyA 'upadeza sAMbhaLIne te sabhA pAchI peAtAnA sthAne gai 'yAni go' ane rAjA paNa peAtAnA rAjamadira gayA. 6 zrI vipAka sUtra 168 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te jo te samavi" te kAla ane te samayanI eka vAta che ke samakSa vede bAra rAyamawi gogA zramaNa bhagavAna mahAvIranA moTA ziSya zrI gautamasvAmI bhagavAna pAsethI nagaramAM gocarI karavAnI AjJA prApta karIne nagaramAM praveza karyo ane rAjamArga para AvyA. 'tadeva dastha gAze rise pAsarU pahelAM pramANe ja temaNe tyAM AgaLa aneka hAthIone, aneka ghoDAone ane aneka puruSane joyA 'hiM ii rikSAmAM nAnAM ri pa te puruSanA vacamAM temaNe eka e puruSa ne je aneka "baTusaMvuiM ' strI-puruSe vaDe gherAeluM hatuM, ane sAthe e paNa joyuM ke, "taNa rAyapuranA te puruSane rAjAnA nokare e "rAMdi' caTA (madhya rastA) para "gomasi' rAkhelA eka lenirmita levAnuM baneluM) "tata tapAvelA siAsari' siMhAsananA upara je "nIla" agninA samAna lAlacoLa thaI rahela hatuM. " sAtti tenA para besADI dIdhuM ane "tayAta ra ' besADayA pachI "purisAmAM ma LyuM te rasa" puruSanA madhyagata te puruSanA upara te sI "manA keTalAka puruSa "hiM tapAvelA arthAt "samajU iagni jevA lAla 'vartA izayArdi ? evA aneka lehanarmita ghaDAothI ke jemAM te ahiM pIgaLeluM tAMbuM bharyuM che, "mArA keTalAka puruSa evA ghaDAthI ke jemAM " tamavihiM pIgaLAveluM jasata bhareluM che, " arUNA" keTalAka puruSa evA ghaDAo vaDe ke jemAM "vIsamapihiM sIsAne rasa bharele che, "gADyA? keTalAka puruSa evA ghaDAthI ke jemAM za 4mavihiM kalakala zabda karatA garama pANI bharelAM che, keTalAka puruSa evA ghaDAthI ke jemAM "vArateNamAMripahiM kSAra tela bharela che, "madAra rAyafmA jANe ke sau maLIne rAjAne mATe abhiSeka karatA hoya e pramANe te "misivaMti sIMcatA hatA. tAvaMtara" pachI tene "samanapUrva ta moma' agni jevA lAla tapAvelA leDhAnA ra" 18 sarAnA hArane gathI mayaMkAsA pada leDhAnI sANasI vaDe pakaDIne "pigati tenA gaLAmAM paherAvatA hatA. 'tayAtAM ga gha =Ava ghaTTa 3 pachIthI teo te vyakitane A prakAranA eka tapAvelA leDhAne nava sarane hAra, bIje tapAvelA leDhAne 3 traNa sarane hAra paherAvatA hatA. gaLAmAM "nA " tapAvelI leDhAnI kaThI paherAvatA hatA, kamaramAM tapAvelI leDhAnI kaTi-mekhalA (kaMdara) paherAvatA hatA, kapAla para tene garama letAne paTe bAMdhatA hatA, ane mAthA para garama garama zrI vipAka sUtra 169 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 leADhAnA mugaTa paNa paherAvatA hatA. ta mANasanI A pramANe dayAjanaka sthiti arthAta narakathI paNa adhika vedanA joine gautamanAM cittamAM tadeva ciMtA AgaLanAM adhyayanamAM kahevA pramANe aneka prakAranI vicAradhArA utpanna thai banAva varepha ' pUrI bhikSA prApta karIne pachI te prabhunI pAse AvyA. ane bhikSAna atAvIne temaNe nagaranAM cauTAmAM je joyuM hatuM te puruSanuM tamAma vRttAnta prabhune kahI khatAvyuM. te mANasanI e pramANe dazA thavAnuM kAraNa zuM che? A prakAranA praznana thatAM bhagavAne A pramANe kahyuM. bhAvAya --eka samayanI vAta che ke--bhagavAna vIraprabhu grAmAnugrAma vihAra karatA thakA mathurA nagarInA bhaMDIra nAmanA bagIcAmAM padhAryAM. prabhunuM Agamana sAMbhaLIne pariSada bahuja bhakitabhAvathI prabhunA darzana karavA te udyAnamAM gai rAjA paNa gayA. prabhunI dezanA--upadeza sAMbhaLI pariSada ane rAjA peAtAnA sthAna para pAchA gayA bhagavAnanA moTA ziSya zrI gautama svAmI te samaye prabhunI AjJA prAsa karIne nagaramAM gocarI mATe gayA; ucca-nIca Adi kuleAmAM pharIne jyAre rAjamArga para AvyA te temaNe eka mahAna hRdayadrAvaka ghaTanA joi ghaTanA A pramANe hatI ke--aneka hAthIe, gheADAe ane puruSAnI vacce eka evA mANasane joye je strI-puruSanA samUhathI gherAeleA hateA, rAjAnA nAkarI tene nagaranA eka cauTAbajAramAM rAkhelA, agni samAna tapelA lADhAnA siMhAsana para besAratA hatA. pachI te nAkarAmAMthI keTalAka nAkarA leDhAnA ghaDAmAM pIgaLAvelA garama garama tAMbAne rasabharI te mANasanAM upara reDatA hatA, keTalAka garama karelA jasadanA rasa reDatA hatA, keTalAka nekara garama karelAM sIsAnA rasa reDatA hatA, keTalAka ukaLela garama pANI reDatA hatA, keTalAka kSAra cUrNa meLavelu garama-garama tela reDatA hatA jANe ke phAi meTA rAjAne rAjyAbhiSeka karatA hoya ! te pachI te rAjanAkarI leADhAnI sANasIthI pakaDIne tenA gaLAmAM atyaMta tAvelA lADhAnA eka aDhAra 18 sarane khIje nava 9 saranA, trIjo traNa saranA hAra ane loDhAnI garama-garama kaMThI paherAvatA hatA. ane kamaramAM garama lADhAnA kaDhArA paherAvatA hatA, tathA kapAla para garama lADhAnA paTTo bAMdhatA hatA, sAthe sAthe garama leADhAnA muguTa paNa paherAvatA zrI vipAka sUtra 170 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA tenI e pramANe dArU vedanAne joIne, gautamasvAmInA cittamAM A pramANe vicAradhArA utpanna thaI ane prabhu pAse AvIne maLelI bhikSA prabhune batAvIne te mANasanA duHkhanuM tamAma vRttAnta jevuM hatuM tevuM kahI batAvyuM ane pUchyuM ke he nAtha te kyA azubha karmanA udayathI naraka jevI vedanA bhegavI rahyo che? (sU0 3) bhagavAna kahe che- "gve vahu" ityAdi. gautama ! tenuM caritra " vahu A prakAre che te ja te samagi " te kAla ane te samayane viSe "ra baMdhUdIne tIre mAraI vAre ? jabUdvIpa nAmanA mayadvIpamAM je bhAratakSetra che temAM "sIpu nA jaya ' eka siMhapura nAmanuM nagara hatuM "ddhi ? te mANasa ane dhana AdithI khUba bharapUra hatuM "tI sIdapure che te siMhapura nagaramAM "pIra sAruM eka siMharatha nAmane rAjA hate "tArA if dara vaLI suda pAnuM vAjapAi thA' te siMharatha rAjAne kArAgAra (kedakhAnA) rakSaka hatA, jenuM nAma duryodhana hatuM " gAtra sukhariyA" te mahA adhamI ane duzmana tyAnaMda hato 'tA jaLaksa vArivArikSa yAre vAmade tyA" te duryodhana cAraka-pAlakana tyAM A pramANe cArane daMDa devA mATe upakaraNe rAkhela hatA. "tama i rAjApati vagADIne tenI pAse leDhAnI moTI moTI aneka gaharI kuDIo hatI temAM "mAro " keTalIka te "saMyamariyAgo" pIgaLAvela garama trAMbAthI bharelI hatI. "gagAgo keTalIka "takamariyAgo? garama pIgaLAvela jasatanA rasanI bharelI hatI. "vaphA sAmariyA keTalIka garama sIsAnI bharelI rahetI hatI. "mAyALo mAriyAma" keTalIka kalakala zabda karatA ukaLelA cunAnA pANIthI bharelI hatI. gAthAyo ravAparamariyA keTalIka khArA garama telanI bharelI hatI, ane gaNezayAgo gALIvaMta mahilAgo vidaMta keTalIka agni upara garama pANInI ukaLatI hoya tevI rahetI hatI. "taH of sukAghAsa cArAkSa vada diyo gApuramariyAgo te duryodhana cAraka-pAlakane tyAM mATInI meTI maTI koThIe. zrI vipAka sUtra 171 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI je hamezAM gheDAonA mUtrathI bharI rAkhavAmAM AvatI hatI. maniyA rucipuramariyA " kaI kaI evI paNa hatI ke jemAM hAthIonAM mUtra bharyA rahetAM hatAM. "nAgo udapuramariyAgo keTalIka evI paNa hatI je uTanA mUtrathI khUba bharelI rahetI. "majAgo jottamariyAgo keTalIka evI hatI ke jemAM gAyanuM mUtra bhareluM hatuM "gajenA prathamariyAgo keTalIka evI hatI ke jemAM gheTAnAM mUtra bharyA rahetAM. "mApha mahilapuramariyo ' keTalIka emAM evI hatI ke jemAM pADAonAM matra bharelAM hatAM; AhIM "vaghupahigurrgo viti' mAM "dugirgo' se pada pUrepUrI bharavAnA arthamAM jAela che. 'tassa NaM dujjohaNassa cAragapAlagassa bahave hatthaMduyANa ya pAyaMduyANa ya 2 LiyA ja kAna ja zuMgA ra' te cAraka-pAlaka duryodhanane tyAM aneka hAthakaDIo, aneka paganI bAMdhavAnI pagakaDIo, aneka haDIkheDA, aneka nigaDa eDI ane aneka zrRMkhalAonA DhagalA ane nika-samUha e tamAma vitta viti " eka alAyadA- jUdA makAnamAM ekaThuM karIne 2khAtuM hatuM. A pramANe te cAraka-pAlaka duryodhanane tyAM " vada teyyAja ja cicAdhayANa ya chibANa ya kasANa ya vAyarassINa ya puMjA ya NigarA ya ciTaMti' vaMzalAtAonA, cIMcAlatAo, astikAlatAo, cIkaNuM cAmaDAnA keyaDAnA kazAcarmayaSTionA, valakala deraDIo-vRkSanI chAlamAMthI banAvelI derIonA moTA samUha DhagalA makAnamAM eka tarapha rAkhavAmAM AvatA hatA. A pramANe takSa je kukAsa vApajI" te cAraka-pAlaka duryodhanane tyAM " vAre mA ya phelAi 2 rerAna ra jarA nA ra LA ja viddhati' pattharanI ghaDelI aneka zilA, lakuTadaMDa, murgara, vahANane rokavAnA laMgara tenA samUha makAnanI aMdara eka tarapha bhaya rahetA hatA, 'tasa kSa vArApATAkSa" te duryodhana cAraka pAlakane tyAM "vArA vArajhU ra vADhimuttakULa 2 uMnA ja LiyA 5 vitti aneka sutaranA dorAthI guMthelA meTA rassA (deraDAM) athavA cAmaDAnAM deraDa, valakala deraDAonA samUDa makAnanA eka bhAgamAM bharelA rahetA hatA, A pramANe 'tassa NaM dujohaNassa cAragapAlasma bahave AsipattANa ya karapattANa ya khurvattA ya, ruMvaraparAca, uMnA 5 lAvAnA viti" tene tyAM ghaNIja talavAro, karavata, kharapIAe, kadambacIrapatronA DhagalA bharelA rahetA. e pramANe zrI vipAka sUtra 172 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tassa NaM dujjohaNassa bahave lohakhIlANa ya, kaDasakArANa ya, alipattANa ya nA ja dina 2 vidaMti " te cAraka-pAlaka duryodhanane tyAM ghaNuM ja meTA pramAmAM leDhAnA khIlAonA, vAMsanI saLIonA, vIchInA DaMkha samAna viSAkata hathiAronA jaththAnA jaWA ekaThA karI rAkhelA hatA, 'tarasa it sudapakSa vadave vIja ja haMmaja ja diTAI 5 jnA 2 bina 2 vidaMti' e pramANe te duryodhanane tyAM aneka se, DAmalagADavAnI leDhAnI saLIo ane nAnA-nAnA mudagarane paNa saMgraha rahete hute. "tasa i kuLanA vare sabhA 1 vighA ja kuhADANa ya NahacheyaNANa ya dambhANa ya puMjA ya NiyarA ya ciTuMti ' mA pramANe tene tyAM gupti Adi hathiare, charIo, kuThAra, nakha kApavAnI naraNuo ane darbhanI aNI jevA tIkSNa hathiArAnA DhagalAnA DhagalA jamA rahetA hatA. bhAvArthahe gautama ! tenuM caritra A pramANe che. A madhya jaMbudvIpanI aMdara bharatakSetramAM siMhapura nAmanuM eka nagara hatuM. te mANasethI ane dhana dhAnya Adi RddhithI bharapUra hatuM, tyAMnA rAjAnuM nAma siMharatha hatuM, tene tyAM duryodhana nAmane eka cArakapAla (jelara) hate. te kedakhAnAne adhyakSa hatuM. ane mahA adhama, adharma upara prItivALe, adharmasevI, adharmathI ja potAnI AjIvikA calAvanAre, durAcArI, vrata-niyama rahita ane bIjAne du:kha pahoMcADanAra ane temAM Ananda mAnanAra hate, A duryodhana jelaranA gharamAM cAra lokone daMDa devA mATe A prakAranAM sAdhane rahetAM hatAM. tenI pAse loDhAnI meTI gaharI kuMDIo rahetI, temAM keTalIka kaMDIo pIgaLa velA tAMbAnA rasathI bharelI hatI, keTalIka garama jasatathI. keTalIka garama sIsAnA rasathI, keTalIka cunAnA ukaLelA pANIthI ane keTalIka kaMDIo ekadama garama khAravALA telathI bharelI rahetI hatI. pANIthI bharelI agni para caDhelI keTalIka kaMDIo niraMtara ukaLatI ja rahetI hatI. te sivAya zrI vipAka sUtra 173 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATInI paNa moTI moTI kaThIo tenI pAse hatI je gheDAnAM mUtrathI khUba bharelI rahetI hatI. keTalIka hAthIonAM mUtrathI, keTalIka uM TenAM mUtrathI, keTalIka baLadezanAM mUtrathI, keTalIka gheTAMonAM ane keTalIka pADAonA mUtrathI bharI rahetI hatI te sivAya te jelara duryodhananA gharamAM aneka hAthakaDIo tathA pagane bAMdhavAnAM banyo tathA aneka kheDA-zaMkhalAonA paNa DhagalA rahetA hatA, temaja tene tyAM vaMzalatA-vAMsanI khApaTIonA, AmalInI kAmaThIonA, cikaNuM cAmaDAnA keyaDAonA, cAbukenA ane vRkSanI chAlamAMthI banAvelA doraDAonA DhagalA rahetA hatA. temaja tene tyAM aneka ghaDelI pASANunI zilAo, moTA-moTA DaMDA, mulgara ane naukA-vahANane rokavAnA laMgaronA samUhe samUha rahetA hatA temaja tene ghera sutaranAM gu thelA moTAM daraDAo athavA cAmaDAnA guMthelAM doraDAMo, vakalanI deraDIe. ane vALanI guMthelI deraDIo ghaNI ja rahetI, ane tene ghera aneka talavAre, karavata, kharapIAo, astarAo, kadambacIrapatra-atitIrNa agrabhAgavALA kaNeratRNa vizeSane DhagalA rahetA hatA. te sivAya tene tyAM leDhAnA tIkSaNa kIle, vAMsanI saLIo, vIMchInA DaMkha jevA viSAkata zastronA DhagalA tenA gharamAM rahetA hatA, te vinA tIkhI tIkhI suIe, DAma lagAvavAnI leDhAnI saLIo, nAnA nAnA muddAne paNa saMgraha rahete. hate, A pramANe tene ghera gupti Adi zastronA, charIonA, kuThAranA nareNInA ane darbhanA agrabhAga jevI tIkSaNa dhAravALAM hathiAranA moTA-moTA DhagalA jamA rahetA hatA. (sU) 8) 'ta ' ityAdi. tay f" te pachI "je sunnone vArApaNa te cArakapAlaka-jelara-duryodhane "hA " pitAnA siharatha rAjAnA rAjayamAM rahenAra " vadave vore 2 pAradArie ya gaMThibheyae ya rAyAvakArI ya aNadhArae ya bAlaghAyae ya viisNmadhAvaNa jhUre ya vaMde " aneka cirone, aneka parastrI-laMpaTane, aneka gaMThIchoDAone, rAjAnA aneka vidrohIone, dezuM nahi ApanArAone-udhAra laI jaine paisA nahi ApanArAone, bAlakanI hatyA karavAvALAone vizvAsaghAtione, jugAra khelanArAone ane bIjA aneka dhUtArAone 'purisarda" rAjapuruSa dvArA "jiTTA' pakaDAvato ane "niSAvittA pakaDAvIne "uttApA pADe?" tamAmane cittA pADI dete, "pAkinA strodA mudde vidauM?" cittA pADIne pachI tenA meDhAmAM eka leDhAne daMDa nAkhI moDhuM phaDAvate. vidyAvi rAjenagutAM te pejjei, appegaie tauyaM pejjei, apvegaie sIsagaM pejjei, appegaie kalakalaM zrI vipAka sUtra 174 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pejjei, appe gaie khAratelaM pejjei, appageie teNaM ceva abhisegaM karei' phaDAvIne tAMbane garama pIgaLAvele rasa pIvarAvate, koIne garama karI gALelA jasatane rasa, koIne garama sIsAne rasa pIvarAvate kaIne cunAnA mizraNavALuM garama tela pIvarAvate hate, keTalAkane mIThuM meLaveluM tela pIvarAto hate. tenA zarIra upara tapAvelA tAmra Adi IcchA pramANe chAMTate hate. ' rg5, uttApa paDe, pADittA Asamutte pejjei, appegaie hatthimuttaM pejjei jAva mahisamuttaM pejjei' cittA pADelA keTalAkane uMTanAM, keIne baLadanA, koIne gheTAnAM, keIne gheDAnAM mUtra pIvarAvato hato. keTalAkane hAthInAM mUva pIvarAvate, keIne pADAnAM mUtra pIvarAvate have 'appegaie heDhAmuhe pADei, pADittA balassa vamAvei, appegaie teNaM ceva kavIruM sArU pharI pAchA temAMthI keTalAkane uMdhA pADato, pADIne jabaradastIthI tene vamana karAvate, te vamanane pAchuM tene ja khavarAvatuM hatuM, pharI pAchuM tene vamana karAvate; ane pharIthI te vamana temane ja khavarAvate have, A pramANe tene prANantaka kaSTa pahoMcADate pUrUSa chUTyayArdi vaMdhAve keTalAkane te hAthakaDIo nAMkhIne jakaDIne bAMdhAvate "veT TyaM suvAdi vaMdhAve, hivaMdhane jas, ongs LiyagaMdha jAre keTalAkanAM pagamAM gADha baMdhanamAM baMdhAvI detA, keTalAkane khIlA sAthe bAMdhI dete, keTalAkane beDIo paherAvI dete. "ga g saMkoDiyamoDie kArei, appegaie saMkalabaMdhaNe kArei, appegaie hatthachiNNae kArei jAva satthAvADie kArei, appegaie veNulayAhi ya jAva vAyarassIhi ya haNAvei, appegaie uttANae kArei, kArittA ure silaM dalAvei' sAne tenAM gAtra (aMgane) bAMdhI maraDI ane vAMkA cuMkA karI nAkhate, keTalAkanA te hAtha kApI nAkhate, keTalAkanA paga, kAna, nAka heTha, jIbha ane mAthAM kApI nAkhate, keTalAkane te karavata vaDe karI verI nAkhate, keTalAkane te gulatAothI marAvate keTalekane ciMcAlattAothI, keTalAkane cikaNA cAmaDAnA keyaDAthI, keTalAkane cAmaDAnI seTIthI, keTalAkane vRkSanI chAlanI banAvelI deraDIethI khUba mArate. keTalAkane cittA pADIne tenI chAtI para meTA paththaranI zilAone rAkhate sAvittA 434 tArU, sAvittA iupApha rAkhIne pachI te zilApara eka lAkaDI rAkhIne pachI tenA bane kAna bIjA mANasa pAse pakaDAvIne velaNanI mAphaka te mANasothI tenI chAtI para pheravAvate jethI karIne haDiye-hADakAM cUrecUrA thaI jAya che "mApha taMtarvei ja banAva su nnahi e joyuM ja pAchA zrI vipAka sUtra 175 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 vadhAver kaMdhAvittA umi gopUruM pALAM penDse keTalAkane te tAMtethI, varatrAethI, cAmaDAnI gu MthelI mATI meTI derIethI (meTAM doraDAM ) valamAMthI khanAvelI doraDIethI, ane sUtaranA meTAM-meTAM doraDAthI, e hAtha ane be paga a dhAvatA baMdhAvIne tenuM mAthuM nIce ane paga uMcA rahe te rIte karIne kuvAmAM laTakAvI detA ane tevI hAlatamAM kuvAnuM pANI tene pavaDAvato 'peparUpa attipttehi ya jAva kalaMbacIrapattehi ya paccholAvei pacchollAvitA khAratelleNaM armaMgAvepha ' keTalAkanAM te aMga ane upAMgone talavArAthI jUdA pADatA, karavatethI vetA, astarAothI chelatA hatA, ane tIkSNa agrabhAgavALA zastrothI tene chedatA bhoMkatA, pachIthI tenA para khArUM tela chaTAvatA hatA, ane te tela vaDe karI mardAna karAvatA, ' dhvaMza biAremu ya avaTThamu ya nomu ya nANumu ya vahumu ya hovITam ya sAmo ya have' keTalAkanA mAthAmAM gaLAmAM keNIomAM ghuTaNAmAM ane paganA sadhisthAnemAM leADhAnA khIlA ane vAMsanI tIkSNa mATI-meTI saLIo bheAMkatA athavA mAratA jij manAve' sAthe sAthe tIkSNa kAMTAone paNa tenA zarIramAM parovI ardhavaccamAM te kAMTA toDI nAMkhatA alpeza sUIo ya DaMbhaNANi ya hatthaMguliyAsu ya pAyaMguliyAsu ya koTTillaehiM AuDAve ' keTalAkane hAthanI AMgaLIeAmAM, paganI AMgaLImAM sAyeni. tapAvelA lADhAnA DAma ApavA khIlAone mudgAthI khUba aMdara besAratA mAtrAvittA sUmi baMdhAve khUba khIlA mArIne pachI tene jamIna para ghasaDAvatA, 8 alpeza satyatti ya bAvAda cheyAdi cagaLe pachoTTAnera ' keTalAkanAM te gupti Adi zastrothI, 'yAvat ' zabdathI charI kuThAra ane nareNIothI zarIrane chinna-bhinna karAvI detA pachoTAvittA medi ya kuttedi ya maMdi2 veDhAvepha' chinnabhinna karIne pachI te lIlA--da dAbhaDAthI tene vIMTALI detA * veDhAvittA gAyayaMti -- ca mudde samAje 2231 35De 1 jyAre sArI rIte vIMTALI detA te pachI tene sakhta tApa taDakAmAM ubhA rAkhatA hatA, pachI jyAre te darbha sUkAi jate tyAre tenA zarIra parathI te caDacaDa zabdanA dhvanI sAthe ukheDavAmAM AvatA tyAre cAmaDI sahita te nIkLatA hatA. " bhAvA--pachI e durvAMdhana jelare siharatha rAjAnA rAjyamAM vasanArA jeTalA badamAsa hatA (cAra hatA) parastrI laMpaTa vyabhicArI hatA, jeTalA gaThI choDA hatA, rAjAnA vizeSIjana hatA, jeTalA udhAra laI karaja nahi denArA hatA, jeTalA zrI vipAka sUtra 176 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALakanI hatyA karanArA hatA. vizvAsaghAtI, jugArI ane je dhUrta-Thaga hatA, te tamAmane rAjapuru-rAjAnA nokaro dvArA pakaDAvI lIdhA pachI tene cittA pADatA, ane tenA mukhane eka leDhAnA DaMDAthI paheluM karAvIne keTalAkane tapAvelA garama pIgaLAvelA tAMbAne rasa pIvaDAvatA hatA, keTalAkane evA ja prakArane jasadane rasa, keTalAkane sIsAne rasa, pIvaDAvatA hatA, keTalAkane gunAmizrita tapAveluM tela pIvaDAvatA hatA, keTalAkane mIThuM meLaveluM tela pAtA hatA, ane tapAvelA tAMbA AdikathI tenA zarIra para IcchA pramANe DAma detA hatA, pachI tene cittA pADIne keTalAkane gheDAnuM mUtra pAtA, keTalAkane hAthInuM mUtra, keTalAkane uMTanuM mUtra keTalAkane baLadanuM mUtra, keTalAkane gheTAnuM mUtra, keTalAkane pADAnuM mutra pAtA hatA, te pachI temAMnA keTalAkane mukha nIcuM karAvIne balAtkAra (jabaradastI) thI vamana ulaTI karAvatA hatA, ane te ulTI pAchI tene ja khavaDAvatA, pharI ulTI karAvatA, ane tene ja khavaDAvatA A pramANe tene prAkRttika kaSTa pahoMcADatA hatA, pachI keTalAkane hAthakaDIothI bAMdhIne jakaDI letA, keTalAkanA pagamAM bandhana nAkhatA ene bAMdhI detA, keTalAkane khIlA sAthe bAMdhatA keTalAkane beDIothI taMga karI detA, keTalAkanAM zarIrane maroDI karI vAkuM-cuMkuM karI bAMdhatA, keTalAkane leDhAnI sAMkaLathI bAMdhI detA, keTalAkanA hAtha kApI nAMkhatA, paga kApI nAkhatAM hatAM, kAna, nAka, haTha, jIbha ane mastaka kApI nAkhatA hatA. keTalAkane karavate vaDe karIne verI nAkhatA hatA, pachI keTalAkane te gulatA vAMsanI soTIothI mAra marAvatA, keTalAkane AMbalInI lIlI seTIothI keTalAkane cikaNA cAmaDAnA koyaDAthI, keTalAkane cAmaDAnI gaMThelI seTIothI keTalAkane vRkSanI chAlamAMthI banAvelI deraDIothI khUba mAra-mAratA hatA, keTalAkane cittA suvADIne tenI chAtI para moTI moTI zilAo rAkhI detA, ane te zilAo para lAkaDIo rAkhIne te pachI lAkaDIone banne kAnone puruSa pAse pakaDAvIne velaNanI mAphaka tene tenI chAtI para pheravatA, tethI tenI haDDI-hADakAMone cUrecUro thaI jAtA, keTalAkane tAMtathI varatrAethI-cAmaDAMnI guMthelI meTI deraDIothI vakala-vRkSanI chAlanI banAvelI deraDIothI ane sUtaranA meTAM deraDAthI tenA banne hAtha-pagane baMdhAvI detA, pachI tenuM mAthuM nIce ane paga upara rakhAvIne kuvAmAM laTakAvI detA, ane tevI hAlatamAM tenA mukhane pANImAM DubADIne tene te kuvAnuM pANI pIvaDAvatA hatA, keTalAkanA talavArathI aMga upagene kApI zrI vipAka sUtra 177 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMkhAvatA, karavata vaDe vahevarAvatA, astarAthI chalAvatA ane tIkSaNa dhAravALA zastrothI nedAvatA-bheMkatA ane tenA upara khArUM tela chAMTatA, ane te khArA telanuM mardana paNa karAvatA, keTalAkanA mAthAmAM, gardanamAM, keNIomAM ane ghuMTaNamAM te loDhAnA khIlA ane vAMsanI moTI tINa saLIe besatA hatA, sAthe-sAthe tIkSaNa kAMTA paNa tenA zarIramAM khosatA ane adhavaccethI te kAMTAnI zULa teDI nAMkhatA, keTalAkane hAtha-paganI AMgaLIomAM soye besatA, tapAvelA loDhAthI DAma ApavAnA khIlAene mugarothI TIpI-TIpIne besAratA hatA, pachI tene jamIna para ghasaDatA hatA, keTalAkanA te gupti Adi hathiyArathI charI-kuThAra ane nareNIothI zarIra chinnabhinna karAvatA hatA, chinna bhinna karAvIne pachI lIlA darbha-dAbhaDAthI tenA zarIra para viMTALatA, viTALIne tene taDakAmAM rAkhatA hatA. tApamAM rahevAthI jyAre te darbha sUkAI jatA hatA tyAre tenA zarIra parathI caDa-caDa zabda thatAM ene ukheDAvatA tethI cAmaDI sahita te nIkaLavA lAgata. (sU0 5) tA ii se ' ityAdi. - "tapa ' A pramANe "se dura vArANa" te duryodhana cAraka pAlaka jenuM "ithaLe 4" rAtrI-divasa eja kAma hatuM, anucita adhikatara daMDa de eja pradhAna kAma hatuM, te kAmamAM teNe vizeSa kuzaLatA prApta karelI hatI. arthAtu AvA prakAranA karmonuM AcaraNa karavuM eja jene svabhAva hatuM te 'supArva samanninA pitAnA kRta karmAnusAra aneka prakAranAM bahula-ghaNuM ja pApakarmone baMdha karavAmAM ja "tIraM vAsaNayAruM nAma pASThittA pitAnI 3100 ekatrIsa varSanI utkRSTa AyuSya pUrNa karIne "trimANe zaruM vizva chaThThI purI karajose vAvIyA romarUipaNa rUpanuM jorarUcANa uvavo' mRtyunA avasare maraNa pAmIne chaThThI pRthivInAM 22 bAvIsa sAgaranI utkRSTa sthitivALA narakamAM utpanna thaye. "te to anaMta vyasta madurANa jArI zirivAmakSa jauo vaMtig vIja bichasi ttattApa sum" tyAMnI bAvIsa 22 sAgaranI sthiti pUrI karIne jyAre tyAMthI nIkaLyA te pachI A mathurA nagarImAM zrIdAma rAjAnI baMdhuzrI rANInA udaramAM putrarUpathI garbhamAM AvyA. 'taNa pa " garbha rahyA pachI "tIne vaisirIpa vI" te baMdhuzrI devInA garbhane " tiruM mAsAmAM vAhapuuri " traNa mAsa pUrA thayA pachI " pathAra to pADabhUkha' AvA prakArano dehada (marathI utpanna thaye "panA ii tamo mALo bAva' te mAtAo dhanya che. yAvata puNyavatI che, kRtArtha che, kRta puNya (teNe puNya karelA che) jeoe pUrvabhavamAM puNya karyA che. kRtalakSaNa- te zubha lakSaNothI yukata che ane zrI vipAka sUtra 178 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kutavibhava arthAta temaNe ja pitAnA vaibhava-saMpattine dAnAdi zubha kAryomAM saphala karI che tene ja manuSya sambandhI janma ane jIvana saphala che ke:-"nA ii paNa divase nava saddhi' je pitAnA patinA hadayanAM mAMsane yAvata-taLI bhuMjIne ane zUla para rAkhIne pakAvelAM hoya ane tenI sAthe mure ja " madhu-meraka jAtI, sIdhu ane prasanna evI pAMca prakAranI madirA (dArU)enA ekavAra AsvAdana karI, vAraMvAra svAda laIne paribhega karatI anya strIone ApIne " nAva tAruM viti' dehada (mane ratha)ne pUrNa kare che. te kapha mamara' te huM paNa "nAra yAvata e pramANe zrI dAma rAjAnA hRdayanAM mAMsane pAMca prakAranI madirAonI sAthe upabhegAdi karIne mArA dehadamanAratha ' vijajJAmi ' pUrNa karUM te sAruM che. "ttijaTTI A pramANe vicAra karIne te "saMki voSi vijJamAta pitAne dehalo pUrNa nahi thavAthI "nA" yAvata sukAvA lAgI, bhUkhI rahevA lAgI mAMsarahita nisteja rogISTa rogagrasta zarIravALI ane hatAza banIne "phiyArU ArtadhyAna karavA lAgI. rAyapuchI sirImA " AvI sthitimAM beThelI te baMdhuzrIne eka samaya rAjAe joI ane te paristhiti thavAnuM kAraNa pUchayuM, tyAre te baMdhuzrIe potAne tamAma vRttAnta rAjAne kahI saMbhaLAvyuM "ta, se siritAne rA' te pachI zrIdAma rAjAe, " tere viMchaNika tevI tAruM te badhuzrI devInA te dehalAne (mane rathane) " vi vavA koI paNa eka upAyathI arthAt jethI te samajI zake nahi tevI rIte pitAnA hadayanA mAMsanI jagyAe mAMsanA jevI ja bIjI vastu ApIne "vi pUro karyo. "taw vi Raa vaMti relI pachI te baMdhuzrI devI e pramANe karavAthI saMpuoLavA ' dehalo pUrNa thatAM saMmAnita thatAM tene koI paNa vastunI abhilASA rahI nahi. " te ma' te garbhane 'sudaMre " sukhapUrvaka "vavida dhAraNa karavA lAgI. 'tA sA paMtheNi vie mAsAmAM varU hig UTTvi nAva tAra kayAyA' garbhanA 9 nava mAsa barAbara pUrA thaI gayA tyAre baMdhuzrIe eka putrane janma Apyo. 'tA tasa rAjAsa" janma thayA pachI te bALakanA janmapicara " mAtA-pitAe 'nitte bhAre divase saMpatti vArasA agiAra 11 divasa pUrA thayA pachI bAramAM 1ramAM divasanA prAraMbhamAM eTale bArame divase 'rU pAmadhenuM vAti " pitAnA e putranA A pramANe nAmasaMskAra karyA roDa of mAM hAje naitine nAmevi" ke A amAro putra "ji " A nAmathI prasiddha thAo ! "tat of se jIviteNe sumAre paMcadhA parivu nAva parivara" tyAra pachI te naMdIsenakumAra pAMca dhAIethI rakSita thaI vadhavA lAgyuM. "tae f se nahi mare kasuravA zrI vipAka sUtra 179 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAre nA vida" naMdiNa kumAra have bAlajIvanane samaya pUro karIne jyAre tarUNa avasthAne (yavanapaNAne) prApta thayA tyAre tenA pitAe tene banAva guvAyA nA yAvi do " yuvarAjapada ApyuM ane te yuvarAja banyA. * tapa | sa naMdiseNe kumAre rajje ya jAva aMteure ya mucchie 4 icchai siridAma rAyaM jIviyAo vavarovittA sayameva rajjasiriM kAremANe pAlemANe viharittae' naMdiseNa kumAranA cittamAM e bhAvanA jAgI ke huM mArA pitAzrIne zrIdAmarAjAne mArIne huM pote mArA nokarInI sAthe maMtrI-AdinI sAthe A rAjyanI vRddhi karIne tathA sArI rIte rakSaNa karIne rAjyanuM pAlana karUM. bhAvArtha-duryodhane pitAnI 3100 ekatrIsa varSanI tamAma AyuSya te pApakarmo karavAmAM ja vyatIta karI, te pApakarmonA karavAthI teNe anekavidha cIkaNuM karmone baMdha karyo. mRtyunA samaye maraNa pAmIne te chaThThI pRthivInA narakamAM nArakI thaye, tyAMnI 22 bAvIza sAgaranI AyuSya pUrI karIne jyAre maraNa pAmyA te pachI mathurA nagarImAM zrIdAma rAjAnI rANI baMdhuzrInA udaramAM putrarUpathI utpanna thaye. barAbara nava mAsa pUrA vItI gayA tyAre baMdhuzrIe eka putrane janma Ape, bAramAM 12mA divase tenA nAmasaMskAra thayA, nadiSeNa tenuM nAma rAkhyuM, te pitAnI bAla avasthA pUrI karIne jyAre yuvAna avasthAmAM AvyA tyAre tenA pitAe tene yuvarAja pada ApyuM yuvarAja thayA pachI te e samayanI rAha jovA lAgyA ke huM mArA pitAne mArIne huM pote A rAjya lakSamIne anubhava karUM (sU) 6) tapa i ?? ityAdi. " A prakAranA nikRSTa vicAra pachI "se naMdine mAre te naMdiSaNa kumAre "sifiAma " pitAnA pitA zrIdAma rAjAne mAravAne "vaMtara avasara " mamaLe " hAtha A nahi, evuM samajIne maLayA vAyAruM ? ke eka samaye "vitta " citra nAmanA vALaMdane 'sArU pitAnI pAse belA 'sadA vattA ane bolAvIne 'NavuM thAyI " A pramANe kahyuMtuma aaN devALuvA ke he devAnupriya ! tame "siritAmasa jo dhyAne ya sancabhUmiyAsu ya aMteure ya diNNaviyAre, siridAmassa ragaNA abhikkhaNaM2 gAriyAmAM mAne vidAsa" zrIdAma rAjAnA savasthAnomAM, tamAma bhUmimAM ane aMta:puramAM rAtrI ane divasa jAva Ave che, dareka sthaLe rAjA taraphathI tamane AvavA javAnI chuTa che, tathA tame zrIdAma rAjAnI hajAmata vagere alaMkArika zrI vipAka sUtra 180 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma karatA raho che, "tay of sukhaM revAzukhiyA" eTalA mATe he devAnupriya! 'siridAmassa raNNA alaMkAriyakammaM karemANe gIvAe khuraM Nivesehi ' ve tame e pramANe kare ke, tame jyAre zrIdAma rAjAnI hajAmata banAvavA jAo tyAre, hajAmata banAvavAnA samaye rAjAnA kaMThamAM-gaLAmAM tamArA astare khAsI de ane juo, A vicAra koI pAse pragaTa na thavA pAme te dhyAna ApavuM. jo tame A kAmamAM saphaLa nivaDaze te nakakI samajavuM ke huM "tApa mahaM tame addharaHve rissA te huM tamane mAruM adhara ApI daIza. tyAre "tu kardi saddhi mAmokuM muMnamAje vidakSitti tame mArI sAtheja udAra manuSya sambandhI bhege pabhegene AnaMdanI sAthe bhegavaze, 'tA te viSe gariNa viserisa mInsa Tcama hi " te citra vALade naMdiNa kumAranAM A pramANe rAjAne mAravA mATe je vacane kahyA teno svIkAra karyo. bhAvArtha -nadiSaNa kumAre have rAjAne mAravAnA samayanI rAha jovA lAgyA. teNe e vAtanI khUba ke zIza karI, paraMtu e koI paNa samaya tenAM hAthamAM AvyuM nAha, tyAre tene eka upAya sULe ane teNe turataja rAjAnA ghaNA ja vizvAsapAtra te citra nAmanA vALaMdane bolAvyuM ane tene pitAne vicAra saphaLa karavA mATe kahI batAvye rAjAne mAravAno upAya vicAryo temAM e nirNaya pAsa karyo ke tame je divase rAjAnI hajAmata banAvavA mATe jAo te divase hajAmata banAvatAM-banAvatAM rAjAnA kaMTha-gaLAmAM astaro khosI de, juo tame tamArA A kAmamAM saphaLa banaze te nakakI samajavuM ke huM tamane mArUM aradhuM rAjya tamArA A kAmanA InAmamAM ApIza, rAjya maLatAM tamAro A hajAmata banAvavAne dhaMdhe chuTI jaze, ane amArA jevA banIne tame AnaMda sAthe vaiSayika sukha bhogavIne tamAma jIvanane saphaLa karI zakaze, vALade yuvarAjanI vAta sAMbhaLIne te vAtane svIkAra karI lIdhe. (sU. 7) 'if ItyAdi. tapa " yuvarAje kahelI vAtane svIkAra karIne pachI "tamsa vattA caDhAriya" te citra vAdanA manamAM umeyAra maMthi samunnasthA A prakArane saMka9pa-adhyavasAya utpanna thayo ane teNe vicAra karyo naphaff' je, "nAM zilAne sAcA prathama grAmoda mAro A vicAra je zrIdAma rAjAnA zrI vipAka sUtra 181 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavAmAM Avaze 'ta ? te "pa ja nA zuM khabara ke te mane zarU gaNaof moi mAri " kevA azubha-kumaraNathI marAvI nAkhaze " uttarA" A pramANe manamAM vicArI samajIne te "pI" Darate Darate bova siritA rAyA teva vAchara jyAM te zrIdAma rAjA hatA tyAM pahoMce 'uvAchinna" pahecIne "NiAi aaaaN siya jaya0 nAva pUrva rANI" teNe zrIdAma rAjAne be hAtha mAthA para rAkhIne namana karyuM, ane te gupta vAtanuM A pramANe kathana karyuM-arthAta gupta vAta kahI batAvI, parva ravaju sAmI" he nAtha! "rise sumAre rane ja nAva zuddhi 4 naMdiseNa kumAra rAjya--rASTra ane antapuramAM bahuja Asakata arthAta gRddha banI gayA che te 'rUjI tume nIti varoviyaa sayameva rajjasiriM kAremANe pAlemANe viharittae ' che che rAjAne mArIne piteja rAjagAdIno mAlIka banI jAuM. " g siddhine zA viraNa varjhAriyarasa aMtiSa pathadde sAcI sima mAmutteja" citra vALaMdanI A prakAranI vAta sAMbhaLIne zrIdAma rAjA ekadama krodhanA AvezathI talamalA thaI gayA. ane 'nAva sAdarpha naMti kumAra [sirhi jAve;" bhaMvara trAMsA karIne potAnA nekarene turata ja naMdiSaNa kumArane pakaDavAnI AjJA karI jilphapittA agi vidavi varSa mApha" pakaDIne teNe te kumArane mAravAnA vidhAna -upAyathI mAravA yogya che evI jAherAta karI dIdhI, A pramANe te pUrva vahu gocamA! " he gautama ! "jitene mAre nA vira" te nadiSeNa kumAra pite pUrve karelAM azubhatama pApakarmonAM kaDavAM phaLane jogavI rahyo che. bhAvArthanaMdiSaNa kumAranI vAta sAMbhaLI ane svIkAra karIne te vALaMda tyAMthI sIdhe cAlyA gaye, ane A pramANe vicAra karavA lAgyuM ke-je A vAta zrIdAma rAjAnA kAne paDI jAze te mane zuM khabara ke mArI kevI gati karI nAkhaze? e bhayathI trAsa pAmI zrIdAma rAjAnI pAse AvyA. naMdiSeNanI sAthe je kAMI vAta thaI hatI te teNe rAjAne kahI batAvI. rAjA te vAta sAMbhaLI krodhanA AvezamAM AvIne nekare dvArA turata ja naMdaNune pakaDAvI lIdhe, ane pakaDAvIne A pramANe AjJA karI ke jAo ! naMdiSeNune mArI nAMkhe te e zikSAne yogya che. A pramANe che gautama ! naMdiSeNa je kaSTa bhegave che tenuM kAraNa tenA pUrvabhavamAM saMcaya karelAM apAra azubhatama kama che. te ja e phaLa che je ahiM A prakAre bhogavI rahyo che. (sU) 8) zrI vipAka sUtra 182 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * maMtrimeLe ' ityAdi. , 6 gautame phrI prabhune pUchyuM he bhadanta ! 'naMtisene mAre ? nadiSaNa kumAra 'phuggo sutro ' ahiMthI maraNa pAmIne diiiddha tijhihira kayAM jaze, kayAM utpanna thaze ? tyAre prabhue kahyu 'goyamA !" he gautama sAMbhaLe ! 'naMdiseNe kumAre sahi vAsAI paramAuM pAlittA kAlamAse kAlaM kiccA ' te nadiSaNa kumAra 60 sATha varSanI potAnI utkRSTa AyuSya purI karIne mRtyunA samaye maraNa pAmIne 'rUmIse caLavvamANu puvIr saMsAro tahevuM' A ratnaprabhA nAmanI pRthivInA narakamAM nArakI jIvanI paryAyathI utpanna thaze, tenA saMsAranuM paribhramaNa mRgAputranA pramANe jANI levuM joie. te lAkhAvAra pRthivIkAyamAM utpanna thaze. to sthiLasare nayare mattA sarvAdi' pachI hastinApura nagaramAM mAMchalAnI cenimAM janma dhAraNa karaze. te " tatha masjIidde jipsamAne tagheya sei kule bohiM sohamme kappe mahAvidehe vAse sijjhieis bujjhihi mucahi pripAdipha satuvALamaMnuM rephi' e paryAyamAM te macchImAro dvArA mAryAM jaze. pachI tyAM AgaLaja zreSThinA kulamAM utpanna thaze, tyAM beAdhi-samakitanA lAbha pAmI te mRtyu pAmIne saudhama nAmanA kalpamAM deva thaze, tyAMnI sthiti pUrI karIne pachI tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM mAkSanA lAbha prApta karaze. kevalajJAnathI tamAma zeya padArthanA jJAtA thaze. kakha dhanathI haMmezAM mATe chuTI jaze, ene tyAM AgaLa abhyAkhAdha anaMta sukhanI prApti thaze, mukitanI avasthAmAM tenA tamAma du:khAne AtyaMtika abhAva thai jaze 'x vadhu niyattavo' bhagavAna mahAvIra prabhue 'drazya bA cANa gayamadevatta tti cemi" A chaThThA adhyayananA A pramANe bhAva kahyA che (s0 9) iti vipAkazrutanA 'du:viSAda " nAmanA prathama zrutaskaMdhanI , 6 vipApandriA 'TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM 6 nandiSeNa ' nAmaka chaThThuM adhyayana sampUrNa ! 1-6 u zrI vipAka sUtra 183 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udumbaradattakA varNana sAtamuM adhyayana 'naphaLa maMtte ?' ityAdi. (naphaLa maMte ! kahevo suttamaAE) jaMbU svAmI sudharmA svAmIne pUche che ke:-he bhadanta ? zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhue je siddhisthAnane prApta karI lIdhuM che, te du:khavipAkanA chaThThA adhyayananA bhAva e pUrvAMkata pramANe kahyA, parantu te zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe A sAtamA adhyayananA bhAva zu kahelA che ? zrI sudharmAM svAmI kahe che ke (vaM vahu navU !) hai jaMbU ! (te N vADheLa teLa samAM pAsahisare nayare) te kAla ane te samayane viSe eka pATalIkhaDa nAmanuM nagara hatuM, 'vaLasake jInnAkhe' temAM eka vanakhaMDa nAmanA bagIcA hateA. kuMvattu navava' temAM udukharadatta yakSanu sthAna hatuM 'tasya nuM pAhimare nayare nitye rAyA' pATalIkhaMDa nagaranA rAjAnuM nAma siddhA` hatu` 'tasya nuM pAsiMghe nayane sAparate sathavAre hosthA' te nagaramAM eka sAgaradatta nAmanA sAvAha rahetA hatA. 'onAva gaLasU' te ghaNuMja dhanavAna hatA, temaja eTale bhAgyazAlI hatA ke koI paNa mANasa tenA tiraskAra ke apamAna karI zakatA nahI ' tasaLagAvattA mAriyA tene gaMgadattA nAmanI patnI hatAM. taC I sAgarattasa putte maMgattAC mAyANa attA uttaro LAmaM vArai kautyA ? te sAgaradattano putra gagadattA patnI thakI janma pAmelA udukharadatta hatA, te 'ddI. * ghaNAMja suMdara rUpavAna hatA ane tenAM aMga-upAMgo paNa pUrNa hatA. tamAma indriyanI yathArtha racanAthI jonArAone tenuM zarIra vizeSa paNe-cittanuM AkarSaNa karI letuM. (sU. 1) ' ' 'tenuM zAheLa' ityAdi. teLa sADheLa teLa samAM samAmAM nAva mA gayA ' te kAla ane te samayane viSe grAmAnugrAma vihAra karatA karatA zramaNa bhagavAna mahAvIra pATalIkhaMDa nAmanA nagaranA khagIcAmAM AvyA, prabhu padhAryAM che te vAta sAMbhaLIne nagaranA mANasA ane rAjA e tamAma harSoMthI prapullita thaIne prabhune vaMdanA karavA mATe eTale ke temanI pAsethI dharma zravaNa-sAMbhaLavAnI icchAthI peAtAnA nivAsasthAnathI nIkaLIMne te bagIcAmAM Avya. prabhune vaMdana-namaskAra karIne sabhA ane rAjA potAnA sthAna para besI gayA. pachI prabhue dharmanA upadeza ApyA te sAMbhaLIne tamAma prasanna thaine pAchA potAnA sthAna para gayA. 'tenuM vADheLa teLa samAM maLavuM noyane tadeva tene pAimiMDhe nayare teneva kALajIrU ' te kAla ane te samayane viSe, zrI vipAka sUtra 184 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA moTA ziSya gautama svAmI AgaLanA adhyayanamAM kahelI vidhi pramANe prabhu pAsethI nagaramAM gocarI karavA javAnI AjJA prApta karIne ravAnA thayA. '3vAchittA pa inacare kurithameLa TuvAjI nu visaru" gautamasvAmIe, te nagaranI pUrva dizAnA daravAjethI praveza karyo, "tatha zuM pANag dila praveza karatAM ja temaNe tyAM AgaLa eka puruSane je te "chaMchuM, johiye, DholarAriyN, bhagaMdaliyaM, ArisillaM, kAsillaM, sAsillaM, sokillaM, sUyamuhaM, mUyapAyaM, vicaMDyuM, paricayaMtriAM, khaMjavAla sahita hate. AkhAye zarIramAM keDha thaye hate. peTa ekadama meTuM hatuM, jale dara rogathI pIDAtuM hatuM, jene bhagaMdara thayeluM hatuM, bavAsIranA rogathI bahuja kaSTa thatuM, khAMsI jene ghaDIe-ghaDIe AvatI hatI, jene zvAsa roganI bImArI hatI, tamAma zarIramAM jene sojo AvI gayo hate. jenuM mukha sujIne kulI gayuM hatuM, jenA hAtha-paga bahuja sujIne kulI gayA hatA, hAtha-paganI AMgaLIo jenI gaLI gaI hatI, "sahiyaavuTusarca' jenA kAna ane nAka tamAma saDI gayA hatA, siyAge ja pUrU thavAthavita " saDI gayelA ane bagaDelA lehIthI ane parUthI jenA zarIramAM vivi ' A prakAranA zabda thaI rahyo hate, "jJAnamukliniSaugyaMtapAtapUvaradi jenA ghAnA AgalanAM bhAgathI kIDA TapakI rahelA hatA, ane jene parU-vahetuM hatuM, "chAtrAku' jenA mukhamAMthI lAra TapakatI hatI, paraMtaUTUA kAna ane nAka jenA saDI javAthI tuTI gayA hatA, "mivira pUthavA jimi 2 vamamA" parU ane saDelA lehInA kullA (kagaLAM) ane kRminA DhagalAnI vAraMvAra vamana-ulaTI karate hate, "huM junArUM visAruM kUcanA A pramANe je kaSTakArI duHsvara arthAta karUNAjanaka avyakta zabdo bolI rahyo hato ke jene sAMbhaLIne sau koI mAnava vyakitane pitAnA manamAM tenI dayA AvatI hatI, "mariyApada gaouTjhamANamAM mAkhIonA ToLAM jenAM zarIranI cAreya bAju bhaNa-bhANa karatA tenI pAchaLa pharatA hatA, " dira sI mAthAnI bhayaMkara pIDAthI jenuM mAthuM phATI jatuM hatuM, hivaTavAM kanthAdhArI bhikSunI mAphaka phATelA zaNanA TukaDA beThelA hatA "vaMyamajIvaMhasthAze khAvA-pIvA mATe jeNe pitAnA hAthamAM be mATInA vAsaNanA TukaDA rAkhelA hatA. ane "seAi pitti vepA pAsarU zarIra nirvAha mATe ghera-ghera bhIkha mAgatuM hatuM. tene gautama svAmIe je. zrI vipAka sUtra 185 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 , AvyA. 'tayALatara maLavuM joyame canIyabAva barapha' te pachI bhagavAna gautamasvAmI bhikSA mATe nagaranA UMca-nIca Adi kulemAM pharavA lAgyA, ane 'adAvatta zabdarU' yathA paryApta (AvazyakatAnusAra) AhAra meLaLye, 'nindrittA jAinTIsaMjAgo nayarAmo vizivama AhAra laine pATalIkhaMDa nagaramAMthI pAchA peAtAnA sthAne paDiNikkhamittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgajchai AvatAM ja jyAM zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra birAjamAna hatA tyAM AvyA, ane jIvAnacchittA mattavALuM se' te pachI prApta AhAra-pANI prabhune matAvyA. 'paDidasittA samaNeNaM 3 anbhaNuSNAe samANe jAtra bilamivaNNabhUNaM appaajenuM bAramAdAre te pachI prabhue AhAra karavAnI AjJA ApI, gautame jevI rIte sarpa pAtAnA daramAM praveza karavA samaye potAnA ane mAjInA bhAgane (pArzva bhAgane) kAMi spardhA thavA dete nathI ane sIdhe praveza kare tevIja rIte potAnA mukhamAM Ama-tema svAdanI abhilASAthI nahi pheravatAM AhAra karyAM, 'bAdAramAdAttA saMnameLa tatrasA appALuM mAlemAne virU' ane AhAra karIne tapa-saMyamathI peAtAnA AtmAne bhAvita karatA thakA vicaravA lAgyA, arthAt potAnA jJAna-dhyAnamAM lAgI gayA. bhAvA-te kAla ane te samayane viSe eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA karatA zramaNu bhagavAna mahAvIra pATalIkhaMDa nagaranA bagIcAmAM AvyA, prabhunuM Agamana sAMbhaLIne nagaranI pariSada ane rAjA sau harSa pAmIne prabhune vaMdana karavA ane dha dezanA sAMbhaLavA mATe peAtAnA gherathI nIkaLIne te bagIcAmAM AvyA, prabhune vandanA namaskAra karIne pariSada ane rAjA so saunA sthAne beThA. ane prabhue dhama dezanA ApI, pachI dhama dezanA sAMbhaLIne sau prasanna thaI pAchA peAtAnA sthAnake gayA. te kAla te samayane viSe gautama svAmI bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse AvIne cha-melAnA pAraNA mATe pATalIkhaMDa nagaramAM geAcarI mATe javAnI AjJA mAgI, bhagavAnanI AjJA prApta karIne gotama svAmI tyAMthI ravAnA thayA ane te nagaranI pUrva dizAnA dara zrI vipAka sUtra 186 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAjAthI nagaramAM praveza karyAM, praveza karyAM tyAre teNe eka evA puruSane joyA ke jene peAtAnA zarIramAM khajavAla AvatI hatI, tamAma zarIramAM keDha thayeleA hate. be peTa jeva u tenuM peTa hatu. arthAt jaleAdara rogathI pIDAtA hateA. jene bhagaMdara thayeluM hatu. khavAsIranA roganI pIDAthI bahuja du:khI hate, khAMsI jene vAraMvAra AvatI hatI, zvAsanA rogathI jenA krama ghuMTAtA hatA. tamAma zarIramAM jene sAjo thayA hatA, mehuM sUjIne jenuM khulI gayu hatuM, hAtha paga jenAM tamAma sUjIne pulI gayA hatA, hAtha-paganI AMgaLIe jenI kharI paDI hatI, jenAM nAka-kAna tamAma saDI gayAM hatAM, saDelA ane bagaDelA aAhI tathA parUthI jenA zarIramAM 'thivi--thivi" jevA zabdo thatA hatA, jenA saDelA ghAnA agrabhAgamAMthI kIDA TapakatA hatA, ane parU paNa vahetu hatu, lALathI mukha jenuM bharyuM hatuM, nAka-kAna saDI javAthI jenAM kharI paDyAM hatAM, parU ane bagaDelA lehI, ane kRmie nA DhagalAnuM vAraMvAra vamana karatA hatA. je A pramANe kaSTakArI-karUNAjanaka du.svara-duHkha bharyAM dhvanithI avyakata (kAi samaje nahi evA) zabdo khAlatA hatA ke jene sAMbhaLIne harakeAi mANusanA manamAM dayA AvI jatI hatI, mAkhIenAM ToLAM jenA cAreya mAjI bhaNu-bhaNATa karatA tenI pAchaLa pharatA hatA; bhayaMkara mAthAnI pIDAthI jenuM mAthuM phUTI jatuM hatuM, kanthAdhArI bhikSunI mAphaka phATelA zaNunA TukaDA jeNe ADhayA hatA, khAvA ane pANI pIvA mATe jeNe peAtAnA hAthamAM mATInA vAsaNanA e TukaDA lIdhA hatA, zarIra nirvAha mATe ghara-ghara bhikSA mAgatA pharatA hatA tene gautamasvAmIe jAye, te pachI bhagavAna gautamasvAmI bhikSA mATe nagaranAM ucca-nIca Adi kulemAM phrIne cathA paryApta bhikSA--AhAra grahaNa karI pATalIkhaMDa nagarathI nIkaLIne potAnA sthAna para AvyA ane zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne prApta AhAra khatAvIne bhagavAnanI AjJAthI--sa jema daramAM praveza karatI vakhate daranA banne bhAgeAne nahi aDatAM sIdhe daramAM praveza kare che, kharAkhara te ja pramANe peAtAnA mukhamAM svAdanI abhilASAthI mukhanI banne-khAjI Ama-tema nahi pheravatAM AhAra karyAM. pachI tapa ane saMcamathI peAtAnA AtmAne bhAvika karatA thakA vicaravA lAgyA arthAta peAtAnA jJAna-dhyAnamAM lAgI gayA. (sU. 2) zrI vipAka sUtra 187 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g ?" ItyAdi. tapa " te pachI te maLavuM joie toDyA te bhagavAna gautama svAmI bIjIvAra paNa chavAiparAti pamANa parivAra sAthe ja nA pAsTare nAre rAtre duvAre savisa bIjA chaThThakhamaNa pAraNanA divase prathama pIrasImAM svAdhyAya ane bIjI parisImAM dhyAna karyA pachI prabhu pAsethI AhAra lAvavAnI AjJA prApta karIne pATalIkhaMDa nagaramAM gocarI mATe nIkaLyA, dakSiNa taraphanA daravAjethI nagaramAM temaNe je praveza karyo ke, "saMghavapura ghAsarUchuM chuM tava nAva saMga tevA gappAM mAmAne vidArU tyAM evA puruSane jo je khaMjavALa Adi tamAma rogothI yukta hatA eTale ke pUrNa duHkhI ane bhIkha mAgatuM hatuM. gautama svAmI uMca nIca Adi kulemAM pharIne yathA paryApta bhikSA prApta karI ane te bhikSA laIne potAnA sthAna para AvyA. pUrva pramANe AhAra pANI karIne tapa ane saMyamamAM pitAnA AtmAne bhAvita karatA thakA vicaravA lAgyA, 'tae NaM se goyame taccapi chaTakkhamaNapAraNagaMsi taheva jAva paJcasthimilleNaM suvA gaggvinA veva purasa ra40 pAsa' e pramANe trIjIvAra paNa chaThThakhamaNa pAraNA mATe prabhunI AjJA mAgIne te nagaranI tarapha cAlatA thayA ane temaNe nagaranA pazcima daravAjAthI nagaramAM praveza karyo, te tyAM AgaLa paNa khaMjavALa Adi rogathI pIDita te puruSane joye, pUrva pramANe tyAMthI gocarI laIne pAchA pharI potAnA sthAna para AvyA, yAvat saMyama, ane tapathI pitAnA AtmAne bhAvita karatA thakA vicaravA lAgyA. "voyuM fja vamaLa pAraNAMti 30 imeyArUve ajjhathie samuppanne aho NaM ime purise purAporANANaM jAva evaM vayANI " A pramANe cothIvAra paNa jyAre temaNe chaThanA pAraNA nimitte prabhunI AjJA meLavIne bhikSA mATe nagaramAM uttaranA daravAjAthI praveza karyo tyAre paNa te vyakitane temaNe joye, joIne tenA cittamAM A pramANe saMkalpa thaye ke ahe! A puruSa pUrva bhavamAM karelAM aneka bhavanA saMcita karmonA A aneka vyAdhirUpa phaLane bhegavI rahyo che. bhikSA laIne nagarathI pAchA AvyA tyAre prApta bhikSAne batAvIne prabhune teNe kahyuM ke 'evaM khalu ahaM bhaMte chaTakkhamaNapAraNagaMsi jAva rIyaMte. purathimilleNaM duvAreNaM viTuM tatha | gri pANImAM nA jamAI he bhadanta! huM ApanI AjJA laIne chaThanA pAraNAnA divase bhikSA nimitte jyAre pATalIkhaMDa nagaramAM jyAre tenA AgalA daravAjAthI praveza karyo te he bhadanta! tyAM meM eka e puruSa je jenA samasta zarIramAM khaMjavALa Adi tamAma roga vyApta hato ghera-ghera bhIkha mAgate pharate hate. 'ta gorapi vamaLavAraNi patyime tavA tae NaM ahaM cotthaMpi chaThakkhamaNapAraNagasi uttaraduvAreNaM aNuppavisAmi' ityAdi, A pramANe huM bIjI vakhata paNa chaThanA pAraNA mATe te nagaramAM jyAre dakSiNanA daravAjAthI gaye, tyAre paNa te puruSane joyo. trIjI vakhata paNa jyAre huM chaThanA pAraNa zrI vipAka sUtra 188 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe tyAM pazcimanA daravAjethI gayA tyAre paNa tene joyA, cAthI vakhata paNa pAraNA mATe jayAre huM uttaranA daravAje thai gayA tyAre paNa me 'tuM jeva ghuse pAsAmi jhunuM nAma vitti bvemALe virarU" tene tevIja hAlatamAM joyA. 'viMtA mama puSvamavapuSkA vAgarU' prabhA ! tene joIne mArA hRdayamAM aneka prakAranI vicAradhArAo utpanna thai, huM bhikSA laIne pAchA AvyA, he nAtha ! tenI e pramANe sthiti thavAnuM kAraNa zuM che? te pUrva bhavamAM kANu hatA ? gautamanI A pramANe vAta sAMbhaLIne prabhue A pramANe kahevAnA prAraMbha karyAM. bhAvA--prathama pAraNA pramANe gautamasvAmI khIjA pAraNA mATe paNa te nagaramAM javA-AvavA lAgyA, te chaThTha chaThThanI tapasyA karatA hatA, jyAre pAraNAnA divasa AvatA tyAre yathAvidhi prabhunI AjJA laine pAraNA mATe nagaramAM jatA hatA, te nagaranA cAra daravAjA hatA. jUdA-jUdA daravAjAmAM pasAra thaine temAM te praveza karatA hatA, parantu je vyaktine aneka prakAranI bimArIenA DhagalA svarUpa bhIkha mAgatA hoya tevI rIte prathama pAraNAnA divase pUrva dizAnA daravAjethI praveza karavAnA samaye joye, te vyakitane temaNe cAreya pAraNAnA divaseAmAM cAreya daravAje joye. gautamasvAmIe ceAthA pAraNAnA divase prabhune pUchyuM ke-te manuSya je A prakAranI narakathI paNa adhika vedanAnuM pAtra anyA che, pUrvabhavamAM kANu hatA? ane teNe zuM pApa karyuM che ke jenA phaLarUpa ATaluM du:kha bhogavI rahyo che? (s03) 'pAM vahu goyamA' ityAdi "tuM vadhu noyamA ! hu gautama ! tenuM heLa tenuM samAMte kAla ane te samayane viSe 'rUdeva maMjUrIve TIve mAde vAse vinayapure nAma nayare dohyA vi60' A ja khUDhIpanA bharatakSetramAM eka vijayapura nAmanuM nagara hatuM, te zezabhAsaMpanna arthAt samRddha hatuM. 'tasya aaN vinayapure nayare vaLade nAma rAyA hosthA tenA rAjAnuM nAma kanakaratha hatuM. 'tamAM dasa ratno dhanvaMtarI nAma venge dothA te kanakaratha rAjAnA dhanvaMtarI nAmanA vaidya hatA. ' TuMkanaiyAk ' te aSTAMga AyurvedanA vizeSa jANakAra hatA. te nA AyurvedanA ATha aMgonAM nAma A pramANe che. temAmitraM ? sAhAne 2 mahatte rUAtiniSThA 4 nole 5 bhUyavijjA 6 rasAyaNe 7 vAIkaraNe 8 sivasthe suhatthe hatthe ' kaumArabhRtya 1, zAlAkya 2, zalyahatya 3, kAyacikitsA 4, jAgulika 5, bhUtavidyA 6, rasAyaNa 7, ane vAjIkaraNa 8, temAM mAlakAnA peSaNamAM kAraNabhUta dUdhanI kharAbI zrI vipAka sUtra 189 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUra karavI, te kaumArabhUtya che 1 nAka, netra Adi avayanA rego mATe zalAkA(saLI)-vaDe-parizudhana karavuM te zAlAkaya 2, zarIramAMthI tIra Adi zalyane kevI rIte bahAra kADhavuM joIe e mArga batAvanArUM zAstra te zatmahatya 3, javarAdika rogamAM gherAelA zarIranI cikitsAnuM pratipAdana karanArUM zAstra te kAyacikitsA , sarSa Adi jherI jAnavaronAM aneka prakAranAM viSe tenuM nivAraNa karAya tevA prayoganuM pratipAdaka zAstra, te jAgulika 5, bhUtanA upadravane zAMta karanArUM zAstra te bhUtavidyA 6, vayanA sthApana mATe AyuSya ane meghA-buddhi utpanna karanArUM arthAt aneka rogo nivAraNa karanAra je amRta rasa che tenI vidhinuM pratipAdana karanArUM zAstra te rasAyaNa zAstra 7, ane nivaye vyakita paNa gheDA je jenA sevanathI balavAna banI jAya che. te vidhi jaNAvanArUM zAstra te vAjIkaraNa che, 8, te dhanvatarI upara jaNAvela AyurvedanA ATha aMgenA pUrNa jANakAra hatA, tathA e dhavaMtarInA hAthamAM e te yaza hatuM ke je (regIne) potAnA-temanA hAthane sparza thatA tene rega avazya nAza pAmatA hatA, te sukha tathA zubha hAthavALA hatA, rogIne tenA hAthane sparza thatAM ja sukhane anubhava thatA hatA, jellA Adine cIravA tathA phADavAmAM e eTalA kuzaLa hatA ke siddhahasta hatA, rogIne cIra-phADamAM jarA paNa kaSTano anubhava thato nahi. (sU0 4) tay i ? ghavitarI" ItyAdi. tay if se dhaomtarI je te dhavaMtarI vedhanuM e kAma hatuM ke te vijApure nAre narasa roga vijayapuramAM kanakaratha rAjAnA "caMtere aMtaHpuramAM rahevAvALI strIonAM tathA "naihiM duvi rAphusara jAva athavA tathA nagaranivAsI anya aneka rAjezvarathI laIne sArthavAha sudhI manuSyanA "nairsi ca bahUNaM dubbalANa ya gilANANa ya vAhiyANa ya rogiyANa yo pramANe bIjA ghaNAM dubaLAonAM, glAnA prANane jaladI nAza karavAvALA, javara, zvAsa, kAsa, dAha, atisAra, bhagandara, phUla, ajIrNa, AdinA rogIonA, vilabe nAza karavAvALA javara, atisAra, Adi rogothI yukata rogIonA, "baMdi ja saTIhaann ya samaNANa ya mAhaNANa ya bhikkhugANa ya karoDiyANa ya kappaDiyANa ya cAu0 anAthe jene koI rakSaka nathI evA regIonA, sanAthe-jenI sevA zuzraSA karanArA gharamAM hoya evA rogIonA, zAyAdi zramanA mAhane nyAcakavizenA, bhikSukabhikSAvRtti karavAvALAonA kaTika-kApAlionAM, jIrNakaLyA dhAraNa karanArAonA ane asAdhyaregavALAonA e saunA ilAja karyA karatuM hatuM, te emAMthI "vaphavi zrI vipAka sUtra 190 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 macchamArUM hasepha' koI-koIne rAganI pratikriyA mATe mAMchalAnuM mAMsa khAvAnA upadeza ApatA hatA; " mAMchalAMnuM mAMsa khAvAthI A roga zAMta thai jaze, " e pramANe kahetA hatA. avvALa kacchamamasArUM' kai-kaine kahetA ke "kAcakhAnuM mAMsa khAe tyAre A raMga nAza pAmaze." e pramANe apezayALa jovAmasAruM, appegaiyANaM magaramaMsAI, appegaiyANaM susumAramaMsAI, appegaiyANaM ayamaMsAI, vaM-jaya-nojJa-mucara-miyakSaya-gaumaMma-madivamaMsArUM' kAi - kAine grAhanuM mAMsa khAvAnuM, koine magaranuM mAMsa khAvAnuM, keine susumAra (jala jaMtu) nuM mAMsa khAvAnuM, kAine bakarAnuM mAMsa, kaiAine gheTAnuM rojhanuM, suvaranuM, mRganuM, kharagezanuM, gAyanuM ke pADA vagerenAM mAMsa khAvAnuM kahetA hatA keTalAkane ema kahetA hatA ke, 'tittamaMsArUM" tame tetaranuM mAMsa khAe, alpezayALa' ane keTalAkane kahetA ke tame 'vaTTa--chAva oca--vaha-mayUramasArUM" atakanuM, lAvAnuM, kabutaranuM, muragAnu ane meAranuM mAMsa khAe.. 'anetti 2 vajULa naya.-tha-pa-varamALa maMsAra vase' koi keIne evI rIte kahetA hatA ke tame ghaNAM ja jalacara jIvAnA-thalacara jIvAnAM ane khecara jIvAnAM mAMsa khAo, khIjAne ja mAMsa khAvAne e jAtanA upadeza ApIne zAMta rahetA nahi, paraMtu avaLAvi ya aaN te khAtarI venDse pAte paNa te dhanvaMtarI vaidya di vRtti mamamehiM ya bAya majUmaMttehiM ca ane iya vahiM nayA-thaya--vadyAmaMttedi ca' te machalI AdithI laine, mera sudhInAtamAma jIvAnA mAMsanI sAthe jalacara-thalacara ane khecara Aditiya cAnAM mAMsanI sAthe 'sohitti ya tarNiya maniMdya mudde caiJAsAmAne visAmALe rU virU ' ke je zailI para laTakAvIne pakaDavAmAM Ave che tevA Adi para je tela AdithI taLavAmAM AvatAM, agni Adi dvArA jene sUkA bhUMjavAsekavAmAM AvatAM tenI sAthe aneka prakAranI madirAne potAnI icchA pramANe khAtepItA hatA ane bIjAne paNa khavarAvatA-ane pIvarAvatA hatA. 'tara NaM se dhaNNaMtarI vejje eyakamme0 subahu pAvakammaM samajjiNittA vIsa vAsasayAnuM mAthuM vAttA' te dhanvaMtarI vaidya ke jenuM ekaja ka` hatu` ke, pote mAMsa khAtA ane bIjAne mAMsa khAvAnA upadeza detA, te aneka prakAranAM pApa karmAMne upArjana karI khatrIsase (300) varSa pramANa potAnI utkRSTa AyuSya pUrI thA 'kAlamAse kAlaM kiccA chaTTIe puDhavIe ukkoseNaM bAvIsa saagrotrmtttthihasuM nehabru nevattAzvavante maraNa pAmIne chaThThI pRthivInA narakamAM ke jyAM utkRSTa sthiti (22) khAvIsa sAgaranI che. tyAM nArakI jIvanI paryAyathI utpanna thayA. zrI vipAka sUtra 191 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha--te vaidya pitAnI vidyAmAM vizeSa kuzaLa hato, tethI rAjAnAM aMtapuranI tamAma rANIonI ane nagaranA tamAma lekanI cikitsA karyA karate hate. rAjezvara AdithI laIne sArthavAha sudhInA gharamAM tene praveza hato, pitAnI ciki. sAne te eka namuna hatuM. rAjAnA mahelathI AraMbhIne raMkanI jhuMpaDI sudhI te prasiddha thaye hate; tethI karI tamAma mANase te vizvAsapAtra banI gayuM hatuM, durbala, glAna rogI ane pIDitajane sau te vaidyanI pAse potAnA roganI cikitsA karAvavA AvatA hatA, cikitsA karatAM karatAM te tamAma rogIone roga nivAraNa mATe mAchalAM Adi jInAM mAMsa khAvAne upadeza Apato hato keTalAkane masya AdinA mAMsa khAvAne, keIne kAcabAnuM mAMsa khAvAne keIne grAha-muMDanuM mAMsa khAvAne pratidina upadeza ApatA ho, pite mAMsa khAvAne bahuja gRddha-Asakata hata, mAMsane sekIne, taLIne aneka prakAranI madirAnI sAthe te khAdhA karatuM hatuM, A prakAranA vyavasAyamAM te vaidya pitAnI (3200) batrIsa varSanI AyuSya pUrI karI, aMtamAM jyAre te aneka pAponA gAMsaDA mAthA para bAMdhIne-lAdIne maraNa pAmyA tyAre te chaThThI pRthivInA bAvIsa (22) sAgaranI sthitivALA narakamAM utpanna thaye. (sU. 5) tay i sAttisaityAdi. 'tA ii " eka samayanI vAta che " sa ttanna sathavArasa" sAgaradatta sArthavAhanI "vattA mAriyA" gaMgadattA nAmanI strI hatI te "nArUfiduvAva sthA jAti nindaka hatI "tIre je te gAyA hatA te te pAyamAvanaMti " tene je je bALako thatAM hatA te utpanna thatAM ja mRtyu pAmatAM hatAM. 'tA je tIre javA sIvAdI" keTalAka samaya pachI te gaMgadattA sArthavAhIne maUTyA jayAruM koI eka samaya "gazvarANamaya vanAriye nAmALa" rAtrInA madhya bhAgamAM jyAre te kuTuMba jAgaraNa karatI hatI tyAre 'yuM gathi saqom" A prakArano adhyavasAya (vicAra) thaye ke 've vahu sAgaradatteNaM satthavAheNaM saddhi bahuiM vAsAI urAlAI mAsussagAI bhuMjamANA vidhi " huM sAgaradatta sArthavAhanI sAthe ghaNu ja varSothI manuSya saMbaMdhI kAra kAma-bhegene bhogavI rahI chuM. "jo veva of yaduM tApamAM vA hAriAM vA vAyAma te paNa Aja sudhI mane jIvate rahe e kaI putra utpanna na thaye ke putrI paNa utpanna na thaI. "te dhaUTo je tA samayAgo saYouTo. jayanyio . kayapuNNAo0 kayalakkhaNAo0 suladdhe NaM tAsiM ammayANaM mANussae jmmnovije" tethI te mAtAone dhanya che, te mAtAoja puNyazAlI che, te mAtAo zrI vipAka sUtra 192 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtArtha che. ane te mAtAonI ja strI paryAya-saphala che, tathA te mAtAoe ja pitAnAM mAnavabhavane janma ane jIvana saphala karelo che ke " nAhiM maut tLathaviDio saMbhUyAiM thaNaduddhaluddhagAiM mammaNaparyapiyAI thaNamUlakakkhadesabhAgaM aisaramANAI muddhagAI puNo puNo ya komalakamalovamehi hatthehiM gihiUNa ucchaMgaNivesiyAI' je potAnI kukhathI utpanna thayela, stana dudhamAM dhAvaNamAM lubdhaka banela, mana-mana A prakAranA madhura AlApathI belanAra. stananA mUla bhAgathI kakSadeza bhAga sudhI abhisaraNa karavAvALA ane bhelA bhAlA evA bALakane potAnA kemala kamala jevA hAtha vaDe grahaNa karIne khoLAmAM rAkhe che, ane je bALaka pitAnI mAtAnA pazutAva mumadure june maMgurupUmANa viMti meLAmAM besIne suMdara AlApothI potAnI vANI vaDe "mA-mA" evA karNapriya zabda saMbhaLAve che. "ga je gadhai gaguLA gAyagu/' huM te taddana bhAgyahIna chuM, ane maMdabhAgyavALI chuM. tethI "patta thAma cha pattA tenA e madhura AlApAdi paikInA keIpaNa AlApa sAMbhaLavAnuM saubhAgya prApta thaI zakyuM nathI. "seya vastu mana ja have savAra thatAM ja mAre mATe eja hitakara che ke jyAre '' sUrya pitAnI AbhAthI camakavA lAgaze tyAre huM "sArAM sathavAda cAkurachattA sAgaradatta sArthavAhane pUchI karIne- "suvaggvathaidhamatkAruM gAya' aneka puSpa, vastra, gaMdha mAlya ane alaMkArone laIne 'va mittarU-for-a-dvadhi-ci-mahisTArdi saddhi aneka mitro, jJAtijane, svajane, saMbaMdhIjane tathA parijanenI strIonI sAthe "pAstriyaMkAgo naya rtAlALavavattA pATalIkhaMDa nagarathI nIkalI karI dizA" bahAranA bhAgamAM "keLave jyAM je "kavirattasa navavikSa navAthaya" urdubaradatta yakSanuM yakSAyatana che te vAchattA tyAM jAuM "havAchinna" ane jaIne "stha i gvazva mAruM purava vorAI' tyAM te udde baradatta yakSanI tenAM lAyaka mahA puSArcA karUM. "nAjupayarivA kaviyANa pUjana karyA pachI banne ghuMTaNanA TekAthI yakSanA caraNomAM paDI e yAcanA karUM ke "na paf gaTuM revANupiyA vA vA vArSi vA vAyAma" he devAnupriya ? je mAre putra athavA putrI e bemAMthI kaI paNa ekane jIvatA hoya tevI sthitimAM janma thAya te-" " nizcayathI "maTuM kArya hAya ra sAthe garavarki zrI vipAka sUtra 193 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ' ' 2 azuddhimi' huM pujAthe dAna mATe, ane bhega mATe ApanA bhaDArane bharI ApIza, 'tti A pramANe 'yAE unnatti mAnatA mAnIne huM yakSanuM mana manAvIza, temAM have mArU kalyANa che. vaM peherU A pramANe te gaMgadattA sA vAhIe vicAra karyA * sapendrittA " vicAra karIne pachI ' nuM bAva a Mte negeva sALo sasyavAde teneva kAjI' jyAre prAta:kAla thaye ane sUrya jyAre pAtAnAM kiraNAthI khUba camakavA lAgyA, tyAre te ga MgadattA jyAM potAnA pati sAgaradatta zeTha hatA tyAM gai. vAvacchinnA sAgaratta sathavA pUrve cAsI ane jaIne sAgaradatta sAvArtAne A pramANe kahevA lAgI ttva vadhu phevAzuLiyA tumerdi saddhi La pattA' ke hai devAnupriya ! meM Aja sudhI tamArA sAthe ghaNAM varSoM sudhI udAra kAmalegAne bhagavyA che, paraMtu mane koi prakAre Aja sudhI eka paNa AyuSyamAna putra ke putrInI prApti thai nahi. "tuM phnchAmi aaN sevAjIviyA ' te mATe he devAnupriya ! huM cAhuM chuM ke 'tumerdi manuLAyA khAva vAttam' tamArI pAsethI AjJA prApta karIne huM vastrAdika arcAnI sAmagrI laI karIne maneAtI-mAnatA manAvA mATe udumbaradatta yakSanA yakSayatane jAuM tad La se sAgaratne sathavAre gatta mAriya vaM yAsI " te pramANe peAtAnI patnInA vacanAne sAMbhaLIne pachI-te sAgaradatta sAthe vAha gaMgadattAne A pramANe kahevA lAgyA ke 'mamaM viLaeN tevAyei sattveya maLIrahe' he devAnupriye ! mArI paNa AMtarika eja bhAvanA che ke ' daLa tumhArAM vATAyiM cA yA Asi ' kayA upAyathI tamane putra athavA putrI thAya, e pramANe kahIne sAgaradate 'vattAp mAriyA, navuM gaNunALarU' gagadattAe kahelA vicAranA svIkAra karI lIdhA. (s0 6) 'tad huM sA gaMgattA mAyA.' ityAdi. 'tae NaM sA gaMgadattA bhAriyA sAgaradattasatthavAheNaM abbhaNuSNAyA samANI' te pachI peAtAnA pati sAgaradatta dvArA te kAma mATe AjJA jene prApta thaI gaI che. sA vattA mAriyA'evI te gagadattA zeThANI 'jIvakuM chu gAtra mittArU0 maniAsiddhi aneka puSpa Adi vastu lai peAtAnA paricita mANasAnI srIonI sAthe sAthe sayoniddAo pattivimara' pAtAnA gharathI khahAra nIkaLI ane 'vRttivimittA' prAmiDa yara mA-moLuM piccha' pATalIkhaMDa nagaranA kharAkhara madhyabhAgamAM thaIne te yakSanA sthAna tarapha cAlI. vicchinnA' cAlatI-cAlatI te 'negena punavALI te plena vAcharU' tyAM AvI ke jyAM eka puSkaraNI vAvaDI hatI. 'lavA RittA' AvIne teNe jIvanad sIne sunuM puSamALA ane te puSkariNInA kAMThA para peAtAnI sAthe lAvela tamAma puSpa,gaMdha,mAlya,ala kAra AdirAkhI dIdhAM. zrI vipAka sUtra 194 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vijJA purvALI gogAdepha 'rAkhIne teNe pachI puSkariNImAM snAna karavA mATe praveza karyA, 'gohizA' praveza karIne teNe 'nabhramajJaLa repha' te jalamAM DubakI mArI vattA najIvuM pha' ane teNe te pANImAM jalakrIDA karI, 'ttA lRAyA' jalakrIDA karIne pachI teNe snAna karyuM, A pramANe te jyAre sArI rIte snAna karI rahI te pachI vacovaca maMgaLAya chattA kautuka, maMgala ane prAyazcitta kathI jyAre nivRtta thai tyAre 'ujIvarasadiyA' lIlI (bhijAelI) sADI paherIne te "puravaraLIyo pa'ttararU" puSkariNIthI ahAra nIkalI 'puttarittA taM pukhta. fzabdapha ' ane nIkaLIne teNe kAMThA para rAkhelAM puSpa, Adi je rAkhyuM hatuM te lIdhuM jeNeva uMbaradattassa jakrakhassa jakkhAyayaNe teNeva uvAgaccha lai karIne cakSanA sthAna tarapha cAlI (havAoittA" yakSanA sthAnamAM paheAMcIne ja teNe 'saMvattata ttA 1 navavasa jayAM urdu kharadatta yakSane 'Ajo' joyA te vakhate ja 'vaLAmaM re' tene praNAma karyA ttiA sromaTyuM pAmusapha praNAma karyA pachI teNe tyAM AgaLa rahelI mAranA pIMchAnI khanelI eka pIMchI lIdhI. 'vAkrusittA satta nava joma sthaLa makharU pIMchI laine teNe te urdu kharadattane te pIMchI vaDe pramArjana karyuM. 'vakhittA dhAyA. anuvera 1 pramAna karIne pachI jaladhArA vaDe tene abhiSeka karyo. amunivattA 240 gAyanaka mojUdde abhiSeka karyA pachI teNe te yakSanA zarIranAM jalakaNAne eka evA vastrathI sApha karyAM ke je pAtalu, keAmaLa, ane suga Mdhita kaSAya raMgathI ra Mgela hatuM, ' govRttiA sevArUM vahyADuM parde ' jyAre yakSanA zarIranA jalakaNu tamAma zuSka thai gayA, tyAre tene zveta vasa paherAvyAM, 'dvittA mati juALa, vasthAdaLa, mAdaLa, gaMdhAhAM ghuLAhaLa re" vastra paherAvyA pachI teNe te yakSane bahumUlya puSpa samaNu karyAM vastra samaNu karyAM, ane gandhacUrNa paNa arpaNa karyuM, rijJA pUrva kapha, pUrva sattiA nAnuvAcanakriyA vayAsI tamAma vastu aNu karIne teNe tyAM dhUpa karyAM ane dhUpa karyAM pachI te yakSanA caraNAmAM ane ghuTaNAne TekA ApIne pagamAM paDI gai. ane mAnatA mAnatI hoya tema A pramANe elI, 'naphaLa mAM levayA vAramAM vA ciM vA yAyAmi, to " nAya vALapha ' ke he devAnupriya yakSeza ! jo mane AyuSmAn putra athavA putrInA janma thAya te niyama pramANe yAga--pUjA, dAna, lAlAMza ane ApanA akSaya bhaMDAranA vadhArA karIza A pramANe kahIne teNe mAnatA manAvI. havAttA nAmeva zrI vipAka sUtra 195 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nisipA'yA sAmetra vitti pahiyA' A pramANe mAnatA manAvIne je dizAethI peAtAnA gherathI AvI hatI te ja dizAthI peAtAnA ghera pAchI cAlI gai. (sU. 7) "tar " se dhanvaMtarI vejJe.' ityAdi 6 'taC I' eka samayanI vAta che ke ne dhanvaMtarInene te dhanya tarI vaidyanA jIva 'tAgo saraLavo' te chaDI narakathI 'ga Mtara" peAtAnI bhavasthiti pUrI thatAMja 'urvATattA' nIkalIne ya khaMcIne TrIne mATe vAse pArasare re gaMgA mAriyA jini puttattAC kanavatte' te ja budvIpanA bharatakSetramAM rahelA pATalISaDa nAmanA nagaramAM rahenArA sAgaradatta zeThanI strI gaMgadattAnA udaramAM putrarUpathI utpanna thayA. 'tad na tIne gaMganAr mAriyA tiLuM mAtALa vaTTupahipuLALa bacameyarane moje pANamU' jyAre te e gagadattAnI kukSi-udaramAM AvyAne 3 traNa mAsa kharAkhara pUrA thayA, tyAre gagadattAnA cittamAM A prakAranA eka dAhalA- manAtha utpanna thayA. poLo na tAno amnayAgo' ke te mAtAeA dhanya che nAva che' te ja mAtAe puNyavaMta che, te ja kRtArtha che, te ja mAtAe kRtapuNya che, te mAtAene janma ane jIvana banne saphaLa che, nAmo nuM tripuruM thALaka savavajJAnaMti' je puSkaLa pramANamAM 4 prakAranA AhAra taiyAra karAve che, ane 'lavavavaDAvittA vardi misa khAvAthudAmo' taiyAra karAvIne potAnA mitrAdi parijanonI strIenI sAthe parivRta-vIMTaLAIne 'tuM vila basanaM 4 murM 2 1 puSTha nAya gAya pAiSTisaMda carmAmonuM pattivivati te taiyAra karelA khArAkane vividha prakAranI madirA -dArU ane puSpa, gandha. mAlA, vasu ala kArane laine- pATalIkhaDa nagaranAM vacceA vacca rastAthI nIkaLe che 'DivimittA teneva puvaLI teneva vAti' ane nIkalIne jyAM puSkariNI che tyAM jAya che 'vAvacchinnA puSi gogA ti jaIne temAM avagAhana kare che (snAna kare che-DubakI mAre che. gaunAvijJAA jAva pAyacchittAoM taM viulaM asaNaM4 suraMca 5 bahurhi mittaNAi jAva saddhiM aasAttiSTha' DubakI mArI snAna karI ane kautuka, maMgala ane prAyazcittathI nivRtta thaI te caturvidha AhArane ane vividha prakAranI madirAne peAtAnA mitrAdi parijanonI mahilA sAthe khAya che. svAda le che. bhAga pADIne khIjAne Ape che ane pote paNa tenA paribhAga kare che. 'AsattA odanuM viSaMti'A pramANe AsvAdanAdi kriyApUrvaka je mAtAe potAnA dohalA-(manAratha)ne pUrNa kareche te dhanyAtidhanya che.'a Ihe' A pramANe teNe vicAra karyAM 'pendrittA' vicAra karIne pharI te 'jI' prAta:kAla 'nAva nahaMte" jyAre sUryanAM kiraNA cAreya bAju phelAI gayAM tyAre neLeva sALo teneva chavAi' uThIne jyAM potAnA pati sAgaradatta hatA tyAM paheAMcI, 'kavacchittA mAtta sattvavAda pUrva vAsI paheAMcatAMnI sAthe ja teNe sAgaradatta zeThane A pramANe kahyuM 'dho. tAgo nA viUti' te mAtAe dhanya che je A pramANe peAtAnA dehalA-manAthane pUrNa kare che. dohalAnI pUrti mATe teNe je kAMi bhAvanAe potAnA manamAM khIlavI | ' zrI vipAka sUtra 196 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI te tamAma sAgaradatta pAse kahI saMbhaLAvI, "te rUchAmi if nava vinittA e mATe huM paNa ApanI AjJA meLavIne A upAyathI mane udabhavelA dehalAnI- manerathanI pUrti karavA cAhuM chuM. 'tay f se sAgara sathavAre mahattA mariyA imarda ' sAgaradatta sArthavAhe pita nI patnI gaMgadattAe kahelA abhiprAyane sAMbhaLIne te abhiprAyane svIkAra karyo, "tay if mttA mAriyA sAgaradatteNaM satthavAheNaM abbhaNuNNAyA samANI viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvei' patie potAnA abhiprAyane svIkAra karyo te vAta jANIne athavA patinuM anumaMdana malyuM tethI te gaMgadattAe puSkaLa pramANamAM cAra prakAranA AhAra banAvyA, '3rarvalAvA viSa gaNaka mumukSa0 parivAve?" banAvIne te cAra prakAranA AhArane, nAnA prakAranI madirAone, puSa, gaMdha, mAlA alaMkArAdine sAthe lIdhA "divijJA vardi nA vui keLava purI tene kavAcharu sAthe laIne te pachI aneka mitrAdi parijanenI strIo sAthe viMTAIne te puSkariNInA kAMThe AvI ane saunI sAthe teNe snAna karyuM, kAgaDA AdiprANIone anAdi ApIne balikarma karyuM, kautuka, maMgala malItilakAdi karyuM, ane bahAra AvI. 'ta to mittanAvamahijhAro iaaN sathavArda savAra-vimUriye jati pachI te gaMgadattA zeThANane temanI mitrAdi parijananI strIoe malIne tamAma alaMkArothI vibhUSita karI. "as jattA mAriyA tA pitta nAva caTI vaghu NayaramahilAhiM sadi taM viulaM asaNaM4 suraMca5 AsAemANI4 dohalaM viNeI' pachI te gaMgadattA strI te mitrAdi parijananI ane anya nagaravAsIjanonI strIonI sAthe malI te puSkaLa azana-pAna AdinuM ane aneka prakAranI madirAonuM sevana karyuM ane pitAnA dehadanI pUrti karI "viALA nA visi pArajUyA tAva visi pahayA" A pramANe pitAnA dehalAnI pUrti karIne jyAMthI AvI hatI tyAM pAchI gaI. 'tA sA sattA mAriyA pattharo te 10ma mumude paravara A pramANe dehada pUrNa thatAM te gaMgadattAe potAnA garbhane AnaMdathI dhAraNa karyo. 'tA ii nA nA mAriyA virda mAsA bAvA vAthe pAyA Thii jAva NAme jamhA NaM amheM ime dArae uMbaradattassa jakkhassa uvayAiyaladdhae' garbha jyAre nava mAsano pUro thaI gaye-nava mAsa upara sADAsAta 7 divasa jyAre vadhAre gayA tyAre teNe putrane janma Ape, pitAnA kulAcAra pramANe cAlI AvatI zrI vipAka sUtra 197 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazame divase thanArI mahAtsava kriyA karIne mAtApitAe te khALakanuM nAma e lakSathI rAkhyu ke A putra mane udukhara yakSanI ArAdhanAthI prApta thayA che te hoDA rUme tAraNa kuMvaro meLa" te mATe A bALakanuM nAma ' urdumbaradatta' e pramANe thAe 'tad nuM me paMcatte dvAra. paMcadhAdik nAtra pavitta' nAma saMskAra pachI have te urdu kharadatta bALaka pAMca dhAya mAtAethI parigrahIta (paripAlita) banIne AnaMdapUrNAMka mATe thavA lAgyA. (s0 8 ) 'tad " se sapatne sathavAde.' ityAdi tad aaN che. sALo sasthAduM' kAi eka samayanI vAta che ke te sAgaradatta sAIvADa 'nA vinamitte' bIjA adhyayanamAM varNita vijayamitra sAthe vAha pramANe 'vAdhamuLA saMjItte' lavaNu samudramAM DUbIne maraNa pAmyA, gAvi'gaMgadattA paNa peAtAnA patinuM acAnaka mRtyu sAMbhaLIne tathA lavaNu samudramAM vahANu DUbI javAthI tamAma lakSmInA nAza thai gaye jANIne du:khIta thaine maraNa pAmI suMvaro ni tyAMnA rAjapuruSAe ujju kharadattanI cAla-calagata bhraSTa hAvAnA kAraNe badhA indriyama ujjita dAraka pramANe gharathI bahAra kADhI mUkayA, 'tapu aaN tattva kuMvAsa TrAngs aNNA kayAI sarIragaMsi jamagasamagameva solasa rogAyaMkA pAunbhUyA' gharathI bahAra kADhI mUkele te udukharadatta pATalIkhaDa nagaramAM zaMgATaka, trika, catuSka, catvara ane mahApatha, temAM lAvArisa-dhaNI vinAnA reDhIALa mANasa pramANe raghavAye thai Ama-tema matA-pharatA ane cAritra bhraSTa anI gayA bhayA-bhakSya, gayAgamya, vivekathI ekadama rahita banI gayA--svaccha MdI pravRttivALA banavAthI agamyanI sAthe gamana karavAthI tenA zarIramAM eka sAthe seALa 16 prakAranA rAge ane Atake utpanna thayA, tuM nanhA sAme jANe khAva joDhe zvAsa. kAsathI mAMDIne keADha sudhI 'tae NaM se ubaradatte dArae solasahiM rogAyaMkehiM abhUbhie samANe' mA pramANe vAsa-kAsathI laine kADha sudhIne soLa prakAranA roga ane AtaMka pIDita te urdu kharadatta "sahiyatyuM nAva virarU' aMga--upAMgeAthI rahita banIne jevI rIte A adhyayananAM khIjA sUtramAM kahela che tema ghera-ghera bhIkha mAgatA pharatA hatA. zrI vipAka sUtra 198 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna kahe che ke (a vahunoyamA) he gautama ! A pramANe utte RC purApurALAAM bAva vacanumamALe virarU' te urdu kharadatta dAraka potAnAM pUrvopArjita aneka prakAranAM pApa karyAMnAM phaLane legavI rahyo che. (sU. 9) 55 ityAdi " se NaM uMbaradatte dArae gautama pUche che ke he bhadanta ! me N kuMvara tAraNa'te urdu kharadatta dAraka 'jANamAse jAhaM ziyA' maraNa samaye maraNa pAmIne 'diviidvadi lava phi' kayAM jaze ? ane kayAM utpanna thaze ? A prakAranA prazna sAMbhaLIne bhagavAne kahyuM 'zauyamA uvaro dvAradvAriyAmArUM mAgyuM pANittA mAre jhAruM jinnA De gautama ! te urdu kharadatta dAraka peAtAnI 72 baheAMtera varSonI utkRSTa AyuSya pUrI karIne maraNa samaye maraNa pAmIne 'phIse caLa khecattAra hari saMbhAro tadeva bAna puthvInu prathama-pahelI pRthivImAM eka 1 sAgaranI utkRSTa sthitivALA narakamAM nArakI jIvanI paryAyathI utpanna thaze, tenuM eka bhavamAMthI khIjA bhavanuM paribhramaNa mRgAputranA pramANe samajI levuM joie, te jIva pRthivIkAyamAM ane seMkaDAvAra hajArAvAra (eka lakSa-lAkhA vAra) utpanna thaze, 'to tyiLA kare yare vajuDattAtraya hi tyAMthI bhramaNa karIne pharI te hastinApura nagaramAM kukaDAnI paryAyamAM janma dhAraNa karI bAyamine cevanodika viSa gASThika purUSo dvArA mAryAM jaze, ane krI taththaiva sthiLo nayare seTTi prutti iiddapha' teja hastinApuramAM koi eka zeThanA ghera pAse dha--zravaNu karaze, ane dharma-zravaNa karavAthI tene mA vivede vAse ttiniddipha edhinA lAbha thaze, saMyamanA prabhAvathI te saudhama nAmanA svargomAM deva thaze, pachI tyAMthI cavIne pharI pAchA mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karaze, tyAM dIkSA laIne sakala karmAMnA kSaya karIne siddhigatine prApta karaze. 'nivRttvo'A pramANe he jammU ? A sAtamA adhyayananA A bhAva bhagavAne kahela che, meM paNa prabhu pAsethI jevA sAMbhaLyA che tevIja rIte tamane kahela che. (sU0 10) pachI maraNa pAmIne tapa iti vipAkazrutanA 'durgAvavATM ' nAmanA prathama zrutaskaMdhanI vipApandriA TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM 3 4 C utpanna thaze, tyAM te sthavire 4 bohiM sohamme kappe zrI vipAka sUtra udumbaradatta ' nAmaka sAtamu adhyayana sampUrNa 5 1-7 // 199 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zauryadattakA varNana AThamuM adhyayana ba pa mate gama vahevo , ItyAdi. A sUtramAM kahelA kathananuM samanvaya A pramANe samajavuM joIe- 'samo bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM duhavivAgANaM sattamassa ajjhayaNassa ayama? paNNatte, aTThamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa duhavivAgANaM samajeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte tae NaM se suhamme aNagAre jaMbU aNagAraM evaM vayAsI' bhAvArtha-he bhadanta ? je ke zramaNa bhagavAna mahAvIre du:khavipAkanA sAtamA adhyayanane udde baradattanI kathA rU5 bhAva pratipAdana karyo che, te prabhuzrIe tenAM AThamAM adhyayananAM zuM bhAva kahyA che? A prakArane jaMbU svAmIne prazna thatAM zrI sudharmA svAmIe kahyuM ke he jamma? sAMbhaLe? siddhisthAna pAmelA zrI mahAvIra prabhue AThamAM adhyayananA je bhAva kahyA che te A pramANe che. te jADhe te samag" te kAla te samayane viSe "oriyag navAM zauryapura nAmanuM nagara hatuM, temAM "sArAvahiMsaka eka zauryavata saka nAmane bagIce hatuM, 'sArio karavo te bagIcAmAM zaurya nAmane eka yakSa rahetuM hatuM, "sAvi yA te nagaranA rAjAnuM nAma zauryadatta hatuM. 'tat if riyag TyakSa vadiyA uttarazucine simA te zauryapura nagaranA uttara dizAnA bhAgamAM IzAna khuNAmAM "iltha i ? madhaview rolyA" eka bAju vartaka-macchImAronI vastI hatI. "tavya ja saUda jAme che visaru" te vastImAM samudradatta nAmane eka mAchImAra raheto hato, te 'gAra nAva TuriyALaH mahAadhamI ane dupratyAnaMdI hate. "tajJa i samuda # marajanna sattA nA mAriyA dothA" te samudradata mAchImAranI strInuM nAma samudrattA hatuM "garIy0 " te ghaNIja sundara hatI. pramANa arthAta lakSaNathI tenI pAMca iMdriye paripUrNa hatI. 'talsa che samudattakSNa madharasa ytta samudra mAriyAI cattA sari nA sArA thA" e samudradatta zrI vipAka sUtra 200 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ macchImArane eka putra hato je samudradattAnA udarathI utpanna thaye hatuM, tenuM nAma zauryadatta hatuM. "adI te paNa ghaNAja sundara ane IndriyanI paripUrNatAthI yukata hatA. (sU) 1) te zA " ItyAdi. te rAtre te samagot sAma sosa" te kAla ane te samayane viSe grAmAnugrAma vihAra karatA-karatA zrI zramaNa bhagavAna vIra prabhu te nagaranA zauryavAMsaka bagIcAmAM AvyA. " nA pariNA parivA' nagaranivAsI mANasa ane rAjA tathA tenA karmacArIo sau prabhunuM Agamana sAMbhaLIne temane vaMdana karavA mATe te bagIcAmAM ekaThA thayA. AvelA sau mANasene prabhue dharmane upadeza Ape, te upadeza sAMbhaLIne sau pitAnA sthAna para pAchA gayA ' ten Ni te samag samaNassa0 jeTe jAva seoriyapure Nayare uccanIya0 ahApajatne samudANiyaM mitrove pAdAya sAyapura javA nivaravamarU " eja samayanI A eka ghaTanA che ke, prabhunA moTA ziSya gautama svAmI je mahAtapasvI hatA te chaThThanI tapasyAnA pAraNa nimitte gocarI levA mATe prabhunI AjJA prApta karIne te nagaramAM AvyA ucca-nIca Adi kulemAM pharIne je kAMI bhikSA malI te laIne zauryapura nagarathI cAlyA "niramatA...amadAvA, tyAre jyAre gautama svAmI te bagIcAnI eka bAju jyAM macchImAronI vastI che tenI pAse thaIne AvatA hatA, tyAre temaNe barAbara rIte tyAM AgaLa eka ghaNAM ja mANasane samUha ekaTho thaye je. "maNukSeparisAI majJAthe pAsa i pusa' te ekaThAM thayelA TeLAMomAM temaNe eka evA puruSa je je "muna munarva vibhAvatuM zihidiyAmUkyuM vamamAM vAsarU' tenA zarIramAM lehI nahi hovAthI ekadama sukAe hatuM, hatuM, bhUkhathI pIDita hatuM, zarIramAM mAMsa na hatuM, tethI ati dubaLe hevAnA kAraNe tenAM hADakAM sAthe cAmaDI caTelI hatI, ane uThatAM besatAM jenAM hADakAnA saMbaMdhathI cAmaDInA caTacaTa zabda thatA hatA, jeNe lIlA raMganuM vastra pahereluM hatuM, gaLAmAM jene mAchalIne kAMThe vAgela hatuM tethI bahuja du:kha thatuM hoya tema jaNAtuM hatuM, jenI pIDAthI tene ga-gad zabda pUrvakanA vilApane sAMbhaLIne sAMbhaLanAranA hRdayamAM karUNA utpanna thatI hatI, hamezA jenA mukhamAMthI saDeluM lehI ane zrI vipAka sUtra 201 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | parUnA kAgaLA nIkaLatA hatA, eTaluMja nahi paNa sAthe sAthe-te lehInuM vamana karatA hatA ane tenAM vamanamAM kRmionA DhagalA hatA. ' cittA ' e puruSane joine gautama svAmInA cittamAM 'rUme gansthA samunnA " A pramANe vicAradhArA utpanna thayuM. ao na me puse purApurALAM nAva virU " are ! A puruSa pUrvapArjita ( pUrva janmamAM karelAM ) azubhatama karmAMnAM phaLane bhogavI rahyo che. ' ' saMpadaMDa ' A pramANe gautama svAmIe vicAra karyAM. ' saMdittA lekhela samaLe maLavuM mahAvIre teNeva uvAgacchai " vicAra karIne pachI te bhagavAna mahAvIranI pAse pahoMcyA ane tenA pUrva bhava viSenA prazna pUchaye: bhagavAne tenA pUrva bhava viSe A pramANe kahyuM (s0 2) pUrve vahu noyamAM ? ' ityAdi, 6 " bhArahe 6 " ' E vastu zauyamA ! ' he gautama ! ' tenuM AjeAM tenuM samaLuM avasarpaNI kAlanA cethA ArAmAM, ( heva maMjUrIne lAve 'e ja khUdvIpanAM vAse , bhArata kSetramAM, 'tripure gAma care dosthA' nadipura nAmanuM eka nagara hatu, mitte cA " tyAMnAM rAjAnuM nAma mitra hatuM. 'tasya nuM mittasa ro sirI" nAma mahAsiddo ' te rAjAne eka raseye hateA-jenuM nAma zrIka hatuM, asmi6 bAya TuriyALa? * te mahA adhamI ane duSpratyAna Mdi duriztASaadharmAcaraNumAMja prasanna hatA, 'tattva nuM sirIyasa mahAniyanna vadave masjIiyA ya vAguriyA ya sAuNiyA ya diSNabhaibhattaveyaNA kallA kalli bahave saNhamacche ya jAva paDAgAiDAge ya gae ya jAva mahise ya tittire ya jAva mayUre ya nIniyayo. vovRti 'te rasAyAnI pAse aneka nAkara-cAkara kAma karatA hatA, temAM koi matsyaghAtI (macchImAra) hatA, kAi mRgadhAtI, keAI zAkunika-pakSInA zikAra karavAvALA hatA, te tamAmane tenA kAmanA pramANamAM tenA taraphathI pagAra ApavAmAM AvatA hatA. te mANase haMmezA ghaNIja saMkhyAmAM aneka matsya vizeSA yAvatu (tamAma prakAranA matsya) patAkAtipatAka nAmanA mAchalAnAM, makarAonA, eDakA, rejha, sUvara, mRgalAo, pADAe, tetara, cIDIA, lAvApakSIe, kabUtarA, kukaDA, mera vagerenA zikAra karatA hatA. 'lavarovijJA zikAra karIne te zikArI tamAma jAnavaro ' zrI vipAka sUtra 202 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sirIyara te zrIka nAmanA maLasiyasa" mahAnasika-rasoIne "uvati" ApI jatA hatA. 'i ja se va iitta 2 vAra mAM ja paMgati saforddhA niti" ane bIjA paNa aneka tene tyAM tetarathI laIne mera sudhInAM pakSI hatAM je pAMjarAmAM pUrelAM rahetAM hatAM "yao vada purA vecapa temaja tene tyAM keTalAka bIjA evA nokara cAkara paNa hatA je pagAra ane bhejana meLavIne nokarI karatA hatA, tenuM kAma e hatuM ke te "vAre nittare 2 nAva mare 2 vAriy Rva nivRti ? tetarathI laIne mera sudhInA tamAma jIvatAM pakSIonI pAMkhe ukhADatA hatA, ane "nizivattA sirIyasa mahAtiasa kavi" ukhADIne pachI tene laIne te rayAne ApatA hatA. 'tA se sirIe mahANasie bahUNaM jalayara-thalayarakhahayarANaM maMsAI kappaNIkappiyAI ja taMga-sahiyALa ....3ravA sudhI te zrIka rasoIye te maLelA tamAma jalacara, thalacara, ane khecara saMjJI pAMca IndriyovALAM tiryaMca jIvane mArIne tenA mAMsanA kAtarathI TukaDA karI nAMkhate, temAM keTalAka TukaDA nAnA thatA, keTalAka goLa, lAMbA ane keTalAka evA paNa thatA hatA ke taddana nAnA thatA hatA. temAMnA dikapALa ja keTalAkane baraphamAM rAkhIne pakAvatA, "naHpANi keTalAkane jUdA rAkhavAmAM AvatA ane emaja svAbhAvika rIte pAkI jatA, "ghamAsALi je keTalAkane tApa-taDakAmAM rAkhI sukAvI letA, "nAyAjALa 5" keTalAkane havA- vAyudvArA pakAvI letA, "IT" keTalAkane samaya pramANe sukavI letA. keTalAkane te mAchalIonA mAsamAM pakavatA, keTalAkane chAsamAM rAyatAnA rUpamAM, keTalAkane AMbaLAnA rasamAM, keTalAkane koThAnA rasamAM. keTalAkane drAkSanA rasamAM, keTalAkane anAranA rasamAM pAkavA mATe rAkhavAmAM AvatA, keTalAka TukaDAone te raseiye takiyA " telamAM taLatA hatA, keTalAkane "maniyArA 2 bhUjate, keTalAkane "pagiyAdi je loDhAnA 'zALA" trAka para laTakAvI agnimAM sekta, A pramANe te zrIka raseIye te tamAma mAMsanA TukaDAone "varavahAra aneka prakAre pakavato hate. gaom 2 vara marachAi varavahAve;" sAthe-sAthe mAchalIonAM mAMsanA rasane, mRgamAMsanA rasane, tettaranAM mAMsa rasane, tathA baTera-eka prakAranuM pakSI Adi jAnavarathI laIne mora sudhInA mAMsarasane ane bIjA adhika mAtrAmAM zAka-tarakArIne paNa pakAvate hate. '3varavahAvinA" e tamAmane sArI rIte pakAvIne te pachI te pakAvelI sAmagrIne "mirarala 2uLo mocADavaMti moyopethANa kara" zrI vipAka sUtra 203 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana karavAnA samaye mitra rAjAnI pAse bhojanazALAmAM pahoMcADI dete. tathA 'appaNAvi ya NaM se sirIe mahANasie tehiM ca bahahiM jAva jala0....viharaha, pite paNa te zrIka AgaLa kahelA tamAma jI-prANIonA mAsenA pakAvelA, taLelA, ane bhUjelA TukaDA sAthe sAthe aneka prakAranI madirAne-khAte ane pitA hato. 'tae NaM se sirIe mahANasie eyakamme4 subaha pAvakammaM samajjiNittA tettIsaM vAsasayAiM paramAuM pAlittA kAlamAse kAlaM kiccA chaTThIe puDhavIe uvavaNNe' eka samayanI vAta che ke jyAre te rasoyAnI 3300 tetrIsa varSanI tamAma AyuSya e pramANe mAThAM kAma karavAmAMja pUrI thaI gaI tyAre, te pitAnA kAla samaye maraNa pAmIne chaThI pRthivImAM jaIne utpanna thaye. bhAvArthabhagavAna kahe che. he gautama ! tenA pUrvavane bhavrattAMta A pramANe che. te avasarpiNI kAlanA cothA ArAmAM A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM nandipura nAmanuM eka nagara hatuM, tyAMnA rAjAnuM nAma mitra hatuM, te rAjAnA rasoDAnuM kAma karanAra zrIka nAmano eka rasoI hatuM, te mahA adhamI, adharmAnuga, adharmiSTha, adharmasevI, adharmathI ja pitAne jIvananirvAha karavAvALo ane bIjAne du:kha pahoMcADavAmAM ja prasanna thavAvALe hatuM, te zrIka IyAnA adhikAramAM ghaNAja-nokara-cAkara kAma karatA hatA, temAM keTalAka matsya mAranAra hatA, koI mRga mAranAra; keI zakunikapakSIone zikAra karavAvALA hatA te dareka karIne pitAnA kAmanA pramANamAM te raseIyA taraphathI pagAra ane jana paNa maLatuM hatuM. te nekare hamezAM ghaNuM ja meTI. saMkhyAmAM slaNa masya-lakSaNa jAtinA matye tathA patAkAtipatAkA jAtinA matsyane, bakarI, gheTAo, rejhe, sukare (bhaMDe), mRge, pADAo, tittira, cakalAM, lAvA pakSIo, kabutara, kukaDAM, maraghAo, ane mera A tamAmane zikAra karIne te tamAma jAnavara lAvIne te rasoiyAne ApatA hatA, te sivAya tene tyAM bIjA paNa tattarathI laIne mAra sudhInAM pakSIo pAMjarAmAM bAMdhelA rahyA karatAM hatAM, te raIsaiyA pAse bIjA evA paNa nekara cAkara hatA je pagAra ane bhejana maLe tema karI zrI vipAka sUtra 204 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA hatA, te nAkarAnuM kAma e hatuM ke teo tetarathI laIne mAra sudhInAM tamAma jIvatA prANIonI pAMkhA ukhADatA hatA ane te pAMkha vananAM tamAma prANIe lAvIne te zrIka rasoiyAne ApatA hatA, te zrIka e tamAma jalacara, thalacara ane khecara saMjJI paMcendriya tiya ca jIvAne mArIne tenA kAtarathI TukaDA karI nAMkhatA hatA, temAM keTalAka TukaDA sUkSma thatA, keTalAka gALa, keTalAka lAMkhA, ane keTalAka evA pazu thaI jatA ke taddana nAnA hAya te TukaDAmAMthI keTalAkane baraphamAM nAMkhIne pakAvatA, keTalAkane te judA rAkhate je svAbhAvika rIte pAkI jatA, keTalAkane taDakAmAM rAkhI sUkAvI nAMkhatA, ane keTalAkane havA-vAyudvArA pakAvatA hatA. keTalAka samayAnusAra pAkI jatA hatA, keTalAkane mAchalIonA mAMsamAM, keTalAkane chAsa--dahIMmAMrAyatAnA rUpamAM, keTalAkane AMbaLAnA rasamAM, keTalAkane kAThAnA rasamAM, drAkSanA, anAranA ane keTalAkane mAchalIonA rasamAM pakAvatA hatA. keTalAka TukaDAoAne telamAM taLatA hatA, keTalAne bhUMjate, ane keTalAkane leDhAnA tavA para saLI lADhAnI hoya tenA para caDhAvIne agnimAM sekatA hatA, A pramANe te zrIka raseAIyA te tamAma mAMsanA TukaDAone jUdIjUdI rIte pakAvatA hatA, te sAthe vaLI mAchalInA mAMsarasane-mRganA mAMsarasane, tettara, baTera Adi jAnavareAthI laIne mAra sudhInA mAMsarasane ane bIjI mATI mATI mAtrAmAM zAka--tarakArIone paNa pakAvatA hatA, e tamAmane sArI rIte pakAvIne pachI te pakAvelA sAmAnane mitra rAjAnI pAse leAjanazALAmAM bhejana karavAnA samaye pahoMcADatA hatA, tathA te pote zrIka rasoiyA paNa AgaLa je kahyA te tamAma jIvAnAM mAMsanAM pakAvelA, taLelA, bhUjelA, padArthAnI sAthe-sAthe aneka prakAranI madirAnuM paNa sevana karatA hatA, te zrIka rasAiyAne jAnavarAne mAravAM tathA mAMsa-madirAnuM sevana karavuM eja mukhya kAmakAja hatu, te kAmamAM teNe pUrI rIte kuzaLatA meLavI hatI, ane e prakAranAM pApakarmAMnuM AcaraNa karavAne ja jenA svabhAva hatA, te rasAiyA peAtAnI tetrIsase-3300 varSanI pUrI AyuSya e kAmAmAM ja samApta karIne mRtyu pAmyA pachI chaThThI pRthivImAM jaIne utpanna thayA. (sU. 3) zrI vipAka sUtra 205 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tay of " ItyAdi. taw i mAM samudrAmAriyAdriAvidothA" te pachI mAchImAra samadradattanI strI ke jenuM nAma samudradattA hatuM ane je jAti-ninduka hatI, gayA nANAM tArA LidhAyamAvati" tenA udare utpanna thanAra tamAma bALake marI jatA hatA. jyAre garbha barAbara traNa 3 mAsa thaI gaye tyAre samudradattAnA-manamAM garbhanA prabhAvathI "nadAnAttApacaMtA gaMgadattAnA pramANe dehalA -manoratha-utpanna thaye. tyAre teNe te dehalAnI pUrti mATe "gApurA pitAnA patine kahyuM, jevI rIte gaMgadattAe kahyuM, hatuM te pramANe kahyuM. "vArU te patie pitAnI strInA dehalAnI pUrtinAM sAdhanene meLavavAnI anumati ApI te paNa (strI) hodA nA pitAnA dehalAnI pUrti mATe zauryayakSanA nivAsa sthAne pahoMcI ane tyAM teNe yakSanI mAnatA karI, A pramANe jyAre tene dehale pUrNa thaI cukyuM tyAre nava 9 mAsa pUrAM thatAM teNe dharAra thAya eka putrane janma Ape. mAtA-pitAe putra prApta thaye tethI moTA ThATha-mAThathI eka utsava karyo. bALakanA janmanAM agiyAra divasa purAM zaIne jyAre 12 bAra divasa tyAre teNe e vicAra karyo ke, " if gahR rUpe tArA sariyasa navAvaraNa uvArUddha A putra amane zorya yakSanI ArAdhanAthI prApta thaye che, "tA hovuM samaje sArA sAniyA pAmevi " eTalA mATe enuM nAma zauryadatta rAkhavuM joIe. A nirNaya karIne "zoyadatta " nAma rAkhyuM. "tay i te viSe vAra baMdhArUparizipa jAva ummukkabAlabhAve viNNAyapariNayamitte jAva jovaNagamaNupatte yAvi hotthA, zauyadattane pAMca-dhAya mAtAe lAlana-poSaNa-pAlana vagere karavA lAgI ane tema karatAM jyAre tenI bAla-avasthA pUrI thaI ane teNa-javAna avasthAmAM AvyuM ane yuvAna avasthAnuM jJAna paNa maLI gayuM. 'tae i te samu gayA jayA viSNu saMjo' tyAre tenA pitA samudradattanuM maraNa thayuM. 'tay i ? soriyadatte dArae bahuhiM mina0 royamANe3 samuddadattassa NIharaNaM karei' tyAre teNe aneka mitra-parijananI sAthe maLIne, ratAM-kakaLatA samudradattanI smazAna yAtrA kADhI, "gAnA cAuM re sapera marachamAra uvasaMpatti vidA pitAnI dAhakriyA Adi samApta thayA pachI ke eka samaye macchImAroe maLIne zrI vipAka sUtra 206 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene pitAnA pada upara niyukta karyo. "tay i ? socitte sArapa madhe bApa bhag kutiyANa' A pramANe te pitAnA pitAnA pada upara rahIne mAchalAM Adine zikAra karavAmAM kuzaLa banI gaye sAthesAthe mahA adhamI ane bIjAne du:kha pahoMcADavAmAM AnaMda mAnavAvALa banI gaye. (sU) 4) * tapa ! taH ' ityAdi. "taw vi' keTalAka samaya pachI, "takSa soridratta machaMdhaa." te macchImAra zauryadattane tyAM, 'veda purA" aneka puruSa 'nimarUmALA" jeone tenA taraphathI rAka ane pagAra maLatuM hatuM, "vAnTi ' pratidina "navAM mAruM mohiMti " vahANumAM besIne yamunA nadImAM utaratA enAphittA' nadImAM utarIne vardi sTora 2 madi ya - ddaNehi ya dahamahaNehiya, dahavahaNehi ya dahapavahaNehi ya papulehi ya jamAhi ya tisarAhi ya bhisarAhi ya ghisarAhi ya visarAhi ya hillirIhi ya jhillirIhi ya jAlehi ya galehi ya kUDapAsehi ya cakkabaMdhehi ya suttavaMdhehi ya bAlabaMdhehi 2 vada amara che je nava varUpadAje e niti" tyAM AgaLa teo mAchalIone pakaDavA mATe vastromAM tenuM pANI bharIne gALatA temAM Ama tema cakkara mAratA. tharanuM dUdha bharIne pANImAM nAMkhatA jenAthI pANI kharAba thaI jAya, vRkSanI DALIe kApIne pANImAM nAMkhatA, merI vaDe karI kayAreka tenuM pANI bahAra kADhI nAkhatA. kyAreka vahANa upara caDhIne pANImAM Aju-bAju DAnya karatA hatA tathA aneka prakAranI jALe jenA nAme-jevI ke, prapabule, jebhAo, tisarAo, misarAo, visarAe, visarAe, hilivarIe, jhilarie, A dareka jAtanI jAla vaDe tathA jALe dvArA, galakaMTake; phUTapAze, valkala badhe, sUtrabandha, bAlabadvArA aneka laNa mAchalIone, patAkAtipatAkA nAmanI mAchalIone pakaDatuM hatuM, 'brijJA" pakaDI karIne pariyo mati " tene pitAnA vahANamAM nAkhatA jatA hatA. jyAre teonuM vahANa bharAI jatuM tyAre te madirA 4 jAti " bharelA vahANane nadInA kAMThe laI jatA hatA, kUruM dattA kadava ti' kAMThe lAvIne te vahANamAMthI mAchalIo bahAra kADhIne DhagalA karatA hatA. 'rittA thAyavasi ti' DhagalA karIne pachI tene taDakAmAM pahoLI karIne sUkavate hato. " gai che je vAre jillA viUTmamattaveLA keTalAka puruSe tenI pAse e kAmakAja mATe paNa nokarI karatA hatA ke je sukAI gayelI mAchalIone "gAyattehiM mahiM takidi 2 madira noTidi " sukAvelA mAchalAMne telamAM taLatA hatA, bhuMjatA hatA, ane zUlI para caDhAvIne pakAvatA hatA. pachI tene "maNi" rAjamArgamAM rAkhIne vecatA hatA, ane e pramANe jiM jamA vitti pitAnI AjIvikA calAvatA hatA ' gappA ja ja se soriyadane bahahi sahamacchehi ya jAva paDAgAipaDAgehi ya taliehi ya zrI vipAka sUtra 207 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannidi ja sTiAdi 2 kusaMpa rANAne 4 vidarate zauryadatta paNa te tamAma lakSaNa mAchalIothI laIne patAkAtipatAkA mAchalIo sudhInA tamAma jalacara jenAM mAMsanI sAthe je taLeluM, bhujeluM ane pakAveluM hatuM te, aneka prakAranI madirAonI sAthe upabhega karate hato, ane bIjAne paNa khAvAmAM Apato hate. bhAvArtha-jyAre zauryadatta pitAnA pitAnA pada upara sthAna pAmyuM, tyAre teNe paNa pitAnA paraMparAgata dha prAraMbha karI dIdhuM. te mATe tenA pitAnAM gharapara nekare pagAra ane bhejana maLe tevI rIte rAkhelA hatA; te nekara-cAkaro hamezAM jamunA-yamunA nadImAM jaIne vahANa dvArA temAM avagAhana karatA, tyAMthI jeTalI mAchalIo maLatI tene game tevI rIte paNa pakaDatA hatA tyAM mAchalIone pakaDavA mATe vastrothI pANI bharIne gALatA, ane yamunAmAM Amatema cAreya bAju cakakara mAratA. tharanuM dUdha bharIne pANImAM nAkhatA, jenA vaDe pANI kharAba thaI jatuM ane mAchalIo marI jatI ane pANImAM upara AvatI, kaI kaI vakhata vRkSanI DALIothI pA AleDana (halAvatA) karatAM, kayAreka merIyo dvArA nadInuM pANI bahAra kADhI nAMkhatA, kayAreka vahANa para caDhIne pANIne cAreya bAju DegyA karatA, tathA prapaMbudvArA, jabhAe dvArA, tisarAedvArA, bhisarAo dvArA, dhisarAodvArA, visarAo dvArA, hilirIye dvArA, jhiliriye dvArA, arthAt A nAmanI aneka prakAranI jALa dvArA tathA sAmAnya jALadvArA, gaLaka Take dvArA, kUTapAzedvArA vakalabaMdhadvArA. sUtraba dvArA, bAlabaMdha dvArA, aneka laNa mAchalIo tathA patAkAtipatAkA arthata prajJApanA sUtranA prathama padamAM kahela samasta mAchalIone pakaDatuM hatuM, ane teo tamAmane vahANamAM bharatA hatA. ane jyAre vahANa bharAI jatuM tyAre te bharelA vahANane nadI kAMThe laI jaIne te vahANamAMthI mAchalIone Dhagale kAMThA para karatA hatA ane te DhagalAne pahoLo karAvIne sUkAvatA hatA, keTalAka puruSa tenI pAse e jAtanI karI paNa karatA hatA ke te sUkAvelI mAchalIone telamAM taLatA hatA, bhuMjatA, zUla para rAkhIne pakavatA hatA, pachI te taiyAra karIne tene rAjamArga para rAkhIne vecatA hatA, tene vecIne pitAnI AjIvikA calAvatA hatA. te zauryadatta pite te tamAma phlakSaNa machalIothI laIne patAkAtapatAkA mAchalIo sudhInAM jalacara, chanA mAMsanI sAthe zrI vipAka sUtra 208 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je taLelA, bhujelA, paLelA hatA te paNa khAte ane tenI sAthe aneka prakAranI madirAnuM sevana karate hatuM temaja bIjAne paNa khavarAvate pIvarAvate hate. (sUTa 5) tapa ja takSa' ityAdi. 'tA je ta kariyara" te zauryadina " chaMdhA" macchImArane 'gA yADuM' ke eka samaya te jyAre te che te mAchalIone je tta majhA sarjAi taLelI, bhuMjelI ane trAka para rAkhIne pakAvelI hatI te "gAdAmA khAte hatetevAmAM "chaTA ag je vAvi dothA" tenA gaLAmAM mAchalIne kAMTe lAgyuM. 'ta ja te sori mathAI mibhUkha samA " tethI te zauryadatta macchImAra ghaNIja dArUNa vedanAthI AkrAnta banIne 'jovuMvirapurane sApha" pitAnA nokara cAkarane potAnA pAse bolAvyuM, 'sAvittA purva vayApI' bolAvIne A pramANe kahyuM "jacha fi tume devAyA ! sozipure ithare sidhAI jAva chu " he devAnupriya! tame leke zauryapura nagaramAM jAo, ane zRMgATaka Adi mArgomAM "madAra kolemAra vada' moTAmeTA joradAra zabdathI e gheSaNa kare ke " ravahu hevANiyA! riyalsa machaMdara laI " he devAnupriye! sAMbhaLe ! zauryadatanA gaLAmAM mAchalIne kAMTe lAge che "gaM no gha rUcha vinA vA vijjaputto vA soriyadattassa macchiyassa macchakaMTagaM galAo NIharittae' te je vaidya athavA vaidyanA putra Adi hoya te e zayadatta machImAranA gaLAmAMthI kAMTAne bahAra kADhaze taH of socitte vikarNa grathasaMcALa taru te tene zauryadatta vadhAremAM vadhAre dravya Apaze to te soviyarasa nA 3oti " A pramANe zauryadattanI AjJA meLavIne te leka zauryapura nagaramAM gayA ane tyAM zRMgATaka Adi mArgomAM jaIne pUrvokata ghoSaNA kahI saMbhaLAvI. (sU0 6) 'tA je te ItyAdi. tay of " te pachI te vada vinA ja . te nagaramAM rahenArA tamAma vaidyoe 'pharma cAhavuM ghosa kolikanaMtaM jilarEti' e prakAranI karelI ghaSaNa-jAherAta sAMbhaLI ' jamanA jevo vitta jide neva soriare marajI che tene havAti sAMbhaLIne jyAM zauryadattanuM ghara hatuM arthAta zauryadatta jyAM rahetA tyAM gayA. " vAcharA vardi yuvattiyAdi ja 4 judIdi 2 parimamA" tyAM pahoMcIne turataja temaNe vAta karI eTale te vaidyo tpAtikI, vainacikI, kArmikI, ane pariNAmika buddhiethI saMpanna hatA teoe "vAdi zrI vipAka sUtra 209 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaDDa iya ovIlahi ya kavalaggAhehi ya salluddharaNehi ya visallIkara Nehi ya icchaMti soriyadattassa macchaMdhassa macchakaMTagaM galAo NIharitae vA visohittae vA , vamanadvArA, chanadvArA, kaThaM-tAlu Adi avayavAne dabAvavA dvArA, sthUla grAsA khavarAvavAnA upAya dvArA, zayendraraNa yaMtranA prayAga dvArA, vizalvIkAraka auSadhAdi prayAgA dvArA, te zaurya datta macchImAranA gaLAmAMthI mAchalIonA kAMTAne bahAra kADhavA mATe athavA tyAM AgaLa pAkIne kAMTA gaLI jAya te mATe prayatna karyAM, paraMtu 'baLo jeva na te saMcALati godattir thA visottarvA " te vaidyo potAnA kAmamAM saphaLa thayA nahi. ( tap nuM te vadane vinnA 20 nAde Lo saMpati sauricattA macchakaMTagaM galAo NIharitae vA visohittae vA tAhe saMtA3 jAmeva disaM pAGasUyA tAmetra visaMciyA ' te kAraNathI e tamAma vaidya jayAre te zauya dattanA gaLAmAM lAgelA mAMchalInA kAMTAne bahAra kADhI zakayA nahIM tyAre thAkIne manamAM kleza pAmIne upAya rahita anIne jyAMthI AvyA hatA tyAM pAchA cAlyA gayA. (s0 7) tapa huM ke' tyiAdi. , " " ' tad aaN te soyitve maLye " te pachI e zauya datta macchImAra ' vighnattiyALinine 1 jyAre veMdhothI lAbha na thayA tyAre hatAza thai gayA. tyAre'- teLa tuvoLa ' te du:khathI ' amisUpa sude khAva vipha ' bahuja pIDA pAmIne kuzazarIra (dubaLA) thai gaye, ahIM yAvat zabdathI 'muve have nimaMtte gannuimmAvAghe ' anAja khAvAnI rUcI baMdha thavAthI te bhUkhyA rahevA lAgyA ane zarIranI kAMti nAza pAmavAthI te ekadama rUkSa-banI gayA. mAMsanI vRddhi rahita thavAthI hADakAmAM cAmaDI ceTI rahevA lAgI te kAraNathI asthicamamAMvanaddha ( mAtra hADakAM ane cAmaDIvALA) thai gayA. A prakAranI paristhitisa panna thayelA te have potAnA jIvananA divase kADhe che. A pramANe zauya datta macchImAranA caritranuM varNana karIne bhagavAne kahyu ' tuM ravajI gocamA ! saucitte macchare purAporALALa nAva virU ? A pramANe huM gautama ! te zauya datta macchImAra pUrvabhavamAM upArjita dudhdhI, duSpratikrAnta, azubha pApakarmAMnA pApamaya phaLane bhagavI rahyo che. ( sU. 8) zrI vipAka sUtra 210 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivi" ItyAdi. gautama svAmIe bhagavAnane pUchyuM ke he bhadanta! "rica aaN maMte muje te zIryadatta marachImAra "pho zAstramANe varlDa vijichida hiMdira A paryAyamAM maraNa pAmIne kayAM jaze? kayAM utpanna thaze? bhagavAne kahyuM "nayama" he gautama! 'sattarivAjAruM paramAraMpArjiA trimAliza te 70 sittera varSanI pitAnI utkRSTa AyuSya pUrI karIne kAla samaye maraNa pAmIne, mIse rASpamA puDhavIe saMsArotaheva jAva puDhavIsu se NaM tao hatthiNAure Nayare macchattAe uvvbridipha A ratnaprabhA pRthivImAM utkRSTa eka 1 sAgaranI sthitivALA narakamAM nArakInI paryAyathI utpanna thaze, tenAM eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM bhavAntara rUpa saMsAra mRgAputranA pramANe jANI levuM joIe, arthAt A zauyadatta paNa mRgAputranA pramANe lAkhAvAra pRthivI kAyamAM utpanna thaze, te pachI tyAMthI nIkaLIne hastinApura nagaramAM macchInI paryAyamAM janma leze. "te je to mA~ nIviyAgo vAvi samAja tava sarjiri0 vahiM. lomeva mAjidde vAre sidila" tyAM AgaLa mAchImAra dvArA tenuM jIvana nAza pAmaze, pachI tyAM AgaLa kaI zeThanA kulamAM putrarUpe utpanna thaI te sthavira-munionI pAsethI dharma sAMbhaLIne bedhi-bIjane lAbha prApta karaze, pachI te jIva e paryAyathI chuTIne saudharma svargamAM deva-ane tyAMthI mahAvidehamAM janma laIne siddhi gatine pAmaze. "viveva " A pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe A adhyayanano bhAva kahyo che. 'ttima bhagavAna pAsethI jevuM meM sAMbhaLyuM che tevuMja meM tamane kahyuM che. (sU) 9) iti vipAkakRtanA suvidhA' nAmanA prathama zrutaskaMdhanI vivAnniA " TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM za " nAmaka AThamuM adhyayana sapUrNa 1-8 zrI vipAka sUtra 211 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadattAnA varNana navamuM adhyayana "gharU maM?" ItyAdi. '3 " A sUtranA prAraMbha vAkya A pramANe che "gara maMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM duhavivAgANaM aTThamassa ajjJayaNassa ayamaDhe paNNatte navamassa NaM bhaMte ! ajjJayaNassa duhavivAgANaM ke aTUThe paNNate ' tae i se ane mAre naM pAra parva vANI " jaMbU svAmI sudharmA svAmIne pUche che- "navuM mane ityAdi. he bhadanta! siddhisthAnamAM birAjatA (siddhisthAna prApta) zrI zramaNa bhagavAna mahAvIre du:khavipAkanA AThamA adhyayanamAM te bhAva pratipAdana karyA che te he bhadanta ! A navamA adhyayananA bhAva temaNe zuM kahyA che? A pramANe jaMbU svAmIe pUchyuM tyAre sudharmA svAmI kahe che-- "kharja vasu baM" A pramANe he jaMbU te je tevi ago " te kAla ane te samayane viSe baoNlIer wAmaM re sthA" eka hitaka nAmanuM nagara hatuM "ddhi zukravINa kALe " te ridvastimita ane samRddha hatuM. temAM pRthivInA AbhUSaNarUpa eka pRthivI-avataMsaka nAmane bagIce hato. "ghara najare ? te bagIcAmAM dharaNu nAmano eka yakSa rahete hate "samA pAyA nagaranA adhipati vaizravaNadatta " A nAmanA eka rAjA hatA. "Ni ravI" tenAM rANInuM nAma zrIdevI hatuM. 'pUutrI kumAre gujarAyA " tenA yuvarAjanuM nAma puSpanaMdi kumAra hatuM. "odI jayAre te nAma jAdava parivataruM te hitaka nagaramAM datta nAmanA eka gAthApati rahetA hatA. ra0 " te dhana saMpanna ane keIthI parAbhava na pAme tevA hatA, "NirI mAriyA gAthA patinA strInuM nAma "zrI" hatuM ' tassa NaM dattassa dhRyA kaNhasirIe attayA devadattA NAmaM dAriyA hotthA' te dattane kRSNazrInAM udarathI utpanna thayelI devadattA nAmanI eka dArikA-bALakI hatI. "garIba bA visarI" IdrinI sapramANatA arthAta egya lakSaNenI racanAthI paripUrNa zarIravALI hatI, te yauvana, rUpa ane lAvaNyamAM bahuja utkRSTa hatI. (sU1) zrI vipAka sUtra 212 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * teLa zAheLAM 1 ityAdi. 4 ' 4 tenuM jenuM tenuM samaLyuM ' te kAla te samayane viSe 'sAmo samosarndre' zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI grAmAnugrAma vihAra karatA karatA vaihitaka nagaranAM pRthivIavata saka bagIcAmAM padhAryAM. '- gAya parisA vicA " bhagavAnanuM Agamana sAMbhaLIne nagarinavAsI mANasA ane rAjA sau maLIne prabhunA darzana karavA ane temanI pAsethI dha kathA sAMbhaLavA mATe te khagIcAmAM ekaThA thayA, ane saue bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyAM, ane temanI pa`pAsanA karI. prabhue dha kathA kahI saMbhaLAvI, pachI-namaskAra karIne sau tyAMthI peAtAnA sthAnake gayA. ' teLa jevuM tenuM samAM ' te kALa ane te samayane viSe, ' neae aMtevAsI ? bhagavAna mahAvIranA meTA ziSya gautama svAmI chakramaNapAraNagaMsi ' svAdhyAya, dhyAna ane pratilekhanAdika kriyA pUrI karIne bhagavAnanI AjJA laine chaThenA pAraNA nimitte, ' tadeva nAva rAyamagaMgoLADhe ' AgaLa kahevAmAM AvI che te vidhi mujaba hitaka nagaramAM UMca-nIcAdika kulAmAM bhikSA mATe pharatA pharatA rAjamArga para AvyA. ' thI bAse putte pAsa tyAM temaNe aneka hAthIo, gheADAe ane puruSAne joyA sAthe ' teSi pusiALa mannAya pAsai evaM itthiyaM avauDagabaMdhaNaM ukttikakaNNaNAsaM jAva mUle bhijjAmANaM pAsai te puruSAnI vacamAM eka evI strIne joI ke jenA anne hAtha pAchaLathI bAMdhelA hatA. nAka ane kAna jenA kApelA hatAM ane je zailI para caDhelI hatI. 'nAsittA me aAsthi4 'evI kaSTa dazAmAM paDelI te strIne joIne, bhagavAna gautamanA cittamAM 1 'tava" pahelAnI mAphaka saMkalpa thaye. pachI fE " cathAprApta bhikSA prApta karIne pAchA te potAnA sthAna para cAlyA, ane jyAM zrI bhagavAna mahAvIra svAmI birAjatA hatA tyAM AvyA. ane prApta bhikSA prabhune khatAvIne 'E yAmI 'gautama svAmIe joyelI strInA tamAma vRttAMta kahyo, ane te sAthe e paNa pUchyuM. ' sA nuM mate sthivA puamane aa gAsI 'ke he bhadanta ! te zrI pUrva bhavamAM kANu hatI. (sU. 2) ' paDyuM vadhu zaucamA ! ' ityAdi. 6 gautamanA praznane sAMbhaLIne prabhue devadattAnA pUrvabhavanuM A pramANe varNana karyuM" pUrva ravajI noyamA ' he gautama ? ' teAM jAhe" teLa samAM rUSa baMghuddIne rIve mAre vAse mupa nAma yare dothA ' te kAla ane te samayane viSe A ja budvIpanAM bharata kSetramAM supratiSTha nAmanuM eka nagara hatuM. te 'dur ' ddhi tiimata ane samRddha hatuM. 'tasya mahAmeLe yA ' temAM mahAsena nAmanA rAjA rahetA hatA. tassa NaM mahAseNassa raNNo dhAriNIpAmokkhaM devIsahassaM orohe cAvi hosthA ' te mahAsena rAjAnA anta:puramAM dhAriNI Adi eka hajAra rANIo hatI. ' tassa NaM mahAseNassa raNNA putte dhAriNIe devIe attae sIhaseNe NAmaM kumAre rAtyA' rAjAne eka putra hatA. je dhAriNI devInA udarathI janma pAmyA hatA, tenuM 6 zrI vipAka sUtra 213 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma siMhasena kumAra hatuM. "adI tevizeSa prakArathI zobhAyamAna hate rAjAe tene kuvarIyA" yuvarAja pada para sthApita karyo hate. 'tA ja tarasa lIrA kumArasa mAriyo mA cAhuM kaMpAsAyahiMsANA ti' ke eka samayanI vAta che ke te siMhasena kumAranA mAtA-pitAe pAMcaso suMdaramAM suMdara mahela banAvarAvyA, pramuya je ghaNaja unnata hatA ane jenAra mANasane ema lAge ke jANe ApaNuM sAme te mahela hastA hoya. 'tA je tasa seksa pramApicara aNNayA kayAI samApAmokkhANaM paMcaNhaM rAyavarakaNNagasayANaM egadivaseNaM pANi vizvAti rAjA ane rANee malIne pitAnA putrasiMharathano koI eka samayane viSe zyAmA pramukha pAMcase uttama rAjAonI kanyAonI sAthe eka divasamAM vivAha karyo. iaNAgo rAga" siMharatha mATe te pAMcase kanyAonA mAtA-pitAe paherAmaNImAM hiraNya-suvarNa AdithI laIne dAsI sudhInI pratyeka vastu pAMcasenI saMkhyA-pramANa ApI, 'tae NaM sIhaseNe kumAre sAmApAmokkhehiM paMcahiM devIsaehi saddhiM uppiM jAva vidag siMhasena kumAra e zyAmApramukha pitAnI pAMcase strIonI sAthe te mahelamAM rahIne divya manuSyabhava saMbaMdhI kAma-bhegene bhegavavA lAge. ( sU0 3) tat of " ItyAdi. "tay i" te pachI temane pAyAmAM thAkuM kADhavaSNuIT saMkutte koI eka samaya mahAsena rAjA maraNa pAmyA, daI pachI siMhasene aneka mitrAdi parijananI sAthe maLIne potAnA pitAnI alpeSTi kriyA karI. mRtyu pachI leka vyavahAranI kriyA karyA pachI siMhasene pitAnA pitAnuM pada saMbhALI-lIdhuM. arthAta te "nAthA nA pite rAjA banI gayA. "madAte mahAhimavAna, mahAmalaya, maMdara ane mahendra je zaktizALI hate. 'tat if se sIdane rAyA" e siMhasena rAjA "sAmA5 revI" zyAmA devImAM "rika' atyaMta moha pAmI atyAsakata banI gayo ane pravAsa tevI bAkInI rANIo tarapha "jo mAdArU no parivALA teNe ekadama upekSA karI, bAkInI bIjI kaI rANIe te Adara karato nathI, nathI anamedana Apate temaja tenA tarapha dRSTi sarakhI paNa karate nathI ane mIThAM vacane vaDe karI saMteSa paNa ApatuM nathI. mAdiyAne panAmA vidArU bIjI tamAma rANuone anAdara karavAvALA ane netra ucA karIne sAmuM paNa nahi jenA te siMhasena rAjA zyAmA rANInI sAtheja sukhapUrvaka pitAnA divaso vitAve che, ane AnaMdathI rahe che. "ta tAsiM paTv paMav6 sevA pULAkuM paMvamAphasAruM jyAre rAjAne A prakArane vyavahAra te 499 cAse navANuM rANIo jenA tarapha rAjA daSTi paNa nathI karate te strIonI mAtAonA jANavAmAM AvyA "mIre zAha zraddhadA samAnAruM A hakIkata zrI vipAka sUtra 214 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLI arthAta "gi ravahu sIdase rAvA sAmA TevI sujhika gra yAgo re mArU che ribArU" te siMhasena rAjA amArI putrIo sAthe bolatA-cAlatA nathI temanA tarapha jotA paNa nathI ane rAtrI divasa zyAmA devI upara atyanta Asakta banI rahelA che. "te the vahu ga6 sAme jiM gaNita ogeNa vA visappaogeNa vA satthappaogeNa vA jIviyAo vavarovittae' ve te amAruM hita e rIte ja che ke ame te zyAmAdevIne agninA prayogathI, viSanA prayogathI athavA zastranA prayogathI tenA jIvanane nAza karI nAMkhIe "ve saMpatti A pramANe te saue malIne vicAra karyo. "paMhittA' vicAra karIne pachI te sau have 'sAmAe devIe aMtarANi ya chiddANi ya virahANi ya paDijAgaramANIo2 viharaMti' zyAmAdevInAM chIdronI, dUSaNonI, rAjAnI gerahAjarI rUpa virahanI, athavA keI samaya nokara, cAkara ane parijana vinA phakata syAmAM ekalI hAya-e prakAranA avasaranI rAha ane zodha karavA lAgyAM, "tay i mA nA sevI rUma zAkha dA samApI a vayANI' A pramANe pitAnI 499 zeka strIonAM mAtA taraphathI cAlatI pravRtti zyAmA devInA jANavAmAM AvI, tyAre teNe paNa pitAnA manamAM A pramANe vicAra karyo 'evaM khalu mamaM egaNANaM pacaNDaM sabattIsayANaM egUNAI paMcamAisayAI imIse kahAe dAruM samaUTT$ gaLAmauni gvaM vANI' mArI zeka bahenonI 499 mAtAoe je parasparamAM A pramANe vicAra karyo che ke "je vastu ne jAvA nAva patibAjaramAno vikrAMta siMhasena rAjA zyAmA devInI sAthe adhika prema Adi rAkhe che, ane amArI putrIo tarapha najara paNa karatA nathI Adi 'ijhara na je kumAre kAti ' A pramANe che te mane zuM khabara ke e tamAma maLIne mAre nAza kare. ane kamote marAve "tti A pramANe manamAMja vicAra karIne "mA" bhayabhIta, grasita ane udvegamaya citta banIne 'neve vadhAre tene vAcharU jyAM kepa ghara hatuM tyAM gaI ane "rASThirA" jaIne 'godaya gAvAyArU' ugamaya thaIne ArtadhyAna karavA lAgI. (sU) 4) zrI vipAka sUtra 215 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae of se ityAdi. tat i" te pachI "je strIne rAyA te siMhasena rAjA "mIre jaI A samAcArathI "Te samAne paricita thayA pachI te "jene vare jeva sAmA revI teva kavAra jyAM kopaghara- gRha hatuM tathA te gharamAM je ThekANe sthAmA devI hatAM tyAM AgaLa gayA. 'vAjI sAme viMdho nA vAparuM pahoMcatAM ja teNe zyAmAdevIne ciMtAtura ane AdhyAna karatAM joyAM "gusattA pUrva vANI joIne rAjA zyAmAdevIne kahevA lAgyA ke, "viM tame vALupayA godaya vASirAtti he devAnupriye ! tame Aje udAsa zA mATe che ? ane zA mATe ArtadhyAna kare che ?"tay i nA sAmA kevI sarasene nA parva samA 3 3La pIraseoi nyaM pUrva vavANI" sihasena rAjAe A pramANe pUchayuM tyAre, zyAmA devI mahA dhanI sAthe A pramANe kahevA lAgI. 'evaM khalu sAmI mamaM egaNapaMcasattisayANaM egRNapaMcamAisayAI imIse kahAe zraddhArUM samArUM gaouTYogi sarAti sadAvattA vANI svAmin ! mArI cArase navANu zeka che temanI dareka mAtAoe mArI sAthenA tamArA premanI hakIkata jANe che tethI te saue maLIne A prakAranI chAnI-gupta vicAraNA karI che. ane temAM e vicAra karyo che, "vuM rahyu sodo racA sAmAg sevaNa mucha4 amhaM dhRyAo No ADhAi Na parijANAi jAva aMtarANi ya chiddANi ya virahANi 2 nAjaramAgo vidAMti' ke tesiMhasena rAjA zyAmAdevImAM ja atizaya Asakta che. tethI te rAjA, amArI putrIonI sAme dRSTi paNa karatA nathI temaja temanA sAthe bolatA cAlatA nathI, eTalA mATe amArI putrIone te kAMTe je kaI je koI saMbhavita upAya hoya ane e rIte banI zake tema turataja teno nAza karI deve joIe, ityAdi, tamAma samAcAra pitAnA patine kahI saMbhaLAvyA, ane sAthe te paNa kahI ApyuM ke-taMga na ma LarU mAre mAriri mane pUro bhaya che ke teo ISabhAvathI prerAIne mAruM akALe mRtyu karAvaze. (tti zaTuM maMyA 4nAnsiyAji) A vicArathIja huM bahu ja bhayabhIta banI gaI chuM, ane tekAraNathI ja udAsIna thaIne ArtadhyAna karUM chuM, bhAvArtha-rANI kepagRhamAM che evA samAcAra rAjAe jANyA tyAre te rAjA rANInI pAse te kepagRhamAM AvyA ane rAjA AvyA pachI teNe kepagharamAM AvavAnI tamAma hakIkata udAsIna banelAM rANIne pUchI, tyAre rANIe kedha sAthe tamAma hakIkata hatI te rAjAne kahI saMbhaLAvI, ane jaNAvyuM ke mAre ane tamAre je aMtarane sneha che tene mArI je zeka che tenI mAtAe sahana karI zakatI nathI eTaluM ja nahi paNa zrI vipAka sUtra 216 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te saue paraspara malIne e vicAra nizcaya karyo che ke amArI putrIonAM sukhamAM vina karanArI e syAmAdevI rUpa je kAMTe che-te kaI paNa upAyathI jema bane tema jaladIthI kADhI nAkhavuM joIe tethI he nAtha! te leke mane kayAre kamene mArI nAkhaze te kahI zakatI nathI, tethI mAruM mana ciMtAtura che. ane keI paNa sthaLe manane zAMti thatI nathI. te kAraNathI ja mArI A dazA thaI che. ( sUtra 5) tad i ? ItyAdi. 'ta " zyAmAdevI pAsethI A prakAranA samAcAra sAMbhaLyA pachI je je jAyA" te siMhasena rAjA sAmaM hiM? zyAmA devIne "vaM vAsa" A pramANe bolyA "mA i tame DhavANagvA gora nAvijJAAda he devAnupriye! tame udAsa thaze nahi ane AdyAna paNa karaze nahi. "huM ghai tA bAIka na tava Nasthi kutto vi sarIrassa AvAhe vA pavAhe vA bhavissai tikaTu tAhiM TAda nAva samAsAsaru" huM evA prakArane prayatna karIza ke jethI karIne tamArA zarIrane keI paNa prakArathI kaI paNa dvArA jarA paNa pIDA nahi thaI zake. A pramANe. priya ane hiMmata bhaya vacana dvArA rAjAe zyAmA devIne AzvAsana ApyuM. "sanA nittA to nivaravA AzvAsana ApIne pachI te rAjA tyAMthI cAlyA AvyA. "phinivamim huMvirapura dArU potAnA sthAna para pAchA AvatAM ja teNe karIne pitAnI pAse bolAvyA "adAvattA parva vaghAsI' ane belAvIne A pramANe kahyuM ke "che tuje revANuLayA' devAnupriya ! tame sau AthI jAo ane "suparU nacaraNa diyA parathine vilImAM T mAM bhAraNuM re supratiSTha nagaranA bahAra pazcima dizA taraphanA bhAgamAM eka meTI bhAre kUTa AkAra vALI zALA je parvatanA zikharanAM barAbara hoya, mAravaMma saMniSi nara jAnA" tathA jemAM seMkaDe staMbha lAgelA hoya ane te sthaLa jenAranA cittane prasanna karanArI hoya, jevA lAyaka hoya, jenuM rUpa zrI vipAka sUtra 217 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenArane kSaNe-kSaNe apUrva jaNAya ane jenA samAna bIjI kaI paNa zALA na hoya tevI banAve. "aai mama mAiM pravaLada banAvIne pachI mane khabara Ape. "tara te vicagrasA varlDa vAva hiti' rAjAnI A prakAranI AjJAne te kauTumbika puruSane be hAtha joDIne svIkAra karyo ane 'pahasunnittaa supaiTThassa Nayarassa bahiyA paJcatthime disIbhAe egaM mahaM kUTAgArasAlaM joti" AjJA svIkArIne te tamAma supratiSThA nagaranA bahAranA pradezamAM pazcima dizA tarapha jaIne te phUTakAravALI zALAnI racanA karavAmAM lAgI gayA. "mAramasayasaMniDhi nAva sAyaM pittA" temAM teoe seMkaDe thAMbhalAonI racanA karAvI, zALA jenAranAM cittane AnaMda ApanArI, darzanIya, apUrvarUpa saMpanna, arthAta ajoDa banAvI ApI. pachI jyAre taiyAra thaI tyAre "reva pIne jeva yuvAti te jyAM siMhasena rAjA birAjamAna hatA, tyAM AgaLa AvyA ane yuvAchittA tAttiyaM pravRgiuiti' AvIne nivedana karyuM ke he rAjA! ApanI AjJA pramANe kuTAkAra zALA. banIne taiyAra thaI gaI che, (sU0 6) g of se' ityAdi. tay f" kUTakAra zALA saMpUrNa rUpathI taiyAra thayA pachI "je jIdane rA" te siMhasena rAjAe mA cAhuM koI eka samaye "pUjA paMjA tevIsarA pAchuM vaMvArUNArUM gAmaMterU cArase navANuM pitAnI patnIo hatI tenI mAtA ne te phUTakArI zALAmAM padhAravAnuM AmaMtraNa ApyuM 'tA je tAuM chuM paMcaNhaM devIsayANaM egUNAI paMcamAisayAI sIhaseNe raNNA AmaMtiyAiM samANAI savvAlaMkAravibhUsiyAI jahAvibhaveNaM jeNeva supaiThe jayare jeNeva sIhaseNe rAyA teva havAti ' AmaMtraNa maLatAM te tamAma cAraso navANuM mAtAo pitAnI saMpatti pramANe tamAma alaMkArathI zaNagAra karIne supratiSTha nagaramAM jyAM siMhasena rAjA birAjamAna hatA tyAM AvI pahoMcI "tay i ? dai var Tri paMcadevIsayANaM egRNANaM paMcaNheM mAisayANaM kUDAgArasAlaM AvasahaM dalayaite tamAma jyAre rAjA pAse AvI gaI tyAre te siMhasena rAjAe te cArase navANuM pitAnI patnIonI cArase navANuM mAtAone te kUTakAra zAlAmAM rahevA mukAma karAvya (sU) 7) tag ii se" ityAdi. tay f" te pachI "je rIje pAyA" te sihasena rAjAe "vicapurise sadA pitAnA nokara cAkarone bolAvyA "sAvittA belAvIne pUrva A pramANe "vacAra' kahyuM ke "jaracha tame sevALiyA" he devAnupriya? Apa sau ahIMthI jAo vipharuM gaNavi4 3vA ane cAra prakAranA AhAra tyAM laI jAo. sAthe zrI vipAka sUtra 218 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mutra, durvAvasthagaMdhamAruM Ara 6 phUTamAruM sArada' aneka prakAranA puSpa, vasa, gaMdha, mAlya, ane alakAra paNa te phUTazAlAmAM lai jAe. 'tad aaN te jovuM. viSapurimA tahevuM gAya sAti' rAjAnI A prakAranI AjJA sAMbhaLyA pachI te kauTumbika puruSAe rAjAnI AjJA pramANe tamAma khAvAA-pIvAnI vastu ane puSpa, vastra-gadhamAlA Adi sAmagrI tamAma te kuTAkAra zAlAmAM lAvIne mUkI ApI 'tad aaN tArtti mULana gANaM paMca devIsayANaM egUNapaMcamAisayAI savvAlaMkAravibhUsiyAI taM viulaM asaNaM 4 suraM ca5 AsAemANAI 4 gaMdhavvehi ya NADaehi ubagIyamANAI navicanamALArUM vidatta te pachI cAraso navANuM (499) patnIenI (499) mAtAo e te AvelA cAra prakAranA AhAranA padArthone sArI rIte AhAra karyAM, madirA pIdhI, bIjAne paNa khavarAvyA-pIvarAvyA, madirA paNa pAi, gandhAe pazu tenA AvavA mATenA Anada jaNAvyA. tenAM mAnamAM gadhAe teonI prazaMsAnA gIta gAyAM tathA nRtya karanArA mANasoe manamAnyA peAtAnA nRtyathI teenuM, svAgata , 'taNaM se sIha seNe rAyA addharattakAlasamayaMsi bahuhiM purisehiM saMparivuDe nejema DArasA tene vAr ' pachI siMhasena rAjA ardharAtrInA samaye peAtAnA aneka svajanonI sAthe te phUTAkAra zALA tarapha cAlyA 'kavacchittA sA luvArAe viSerU ' tyAM pahoMcIne prathama tA teNe tamAma daravAjA baMdha karAvI dIdhA 'vinni dAnarasAd savo samaMtA aLivAya tyarU' pachI kUdAkAra zALAmAM teNe cAreya khAjuthI agni lagAvI dIdhI. 'tad naM sAtti sthULavALa paMca tevIsyaannN egUNagAI paMcamAisayAI sIhaseNeNaM raNNA AlIviyAI samANAI rAyamALAnuMrU battALAnuM amaLAnuM dhimuLA saMjIttArUM' tethI cAraso navANu peAtAnI patnInI cArasA navANu mAtAne si Mhasena rAjAe saLagAvI dIdhI tyAre te sau rUdana-AkraMdana karatI ane vilApa karatI karatI peAtAnAM rakSaNanAM sAdhanAne abhAva joi ni:zaraNu khanIne tamAma maraNa pAmI gai, bhAvA -- te tamAma e phaTAkAra zALAmAM gaI ane sthira thaI tyAre rAjAe pAtAnA nekara-cAkarIne melAvIne kahyuM ke he devattupriya ! tame sau ahIMthI jAe ane cAra prakAranA AhAranA padArtha tyAM zALAmAM lai jAe temaja sAthe sAthe aneka prakAranAM puSpa, vastra, gaMdha mAlA ane alakArone paNa laI jAo. rAjAnI A pramANe AjJA meLavIne te sau nAkara-cAra vagerAjAnI AjJA pramANe cAra prakAranA taiyAra karAvelA AhAranAM padArthA tathA puSpa, vastra, gaMdha mAlA Adi sAmagrIne lai phUTAkAra zALAmAM AvyA. pachI te cArase navANu strIonI mAta - Ae te cAra prakAranA AhAranA padArtha khAyA-pIdhA, puSpa, vastra, ga Mdha, mAlA zrI vipAka sUtra 219 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi padArthono paNa regya rIte upalega karyo sAthe aneka prakAranI madirAone paNa khUba pIdhI ane bIjAne paNa ApI, gandhanAM vividha prakAranAM gIta sAMbhaLyAM, ane nRtya karanArAonA nAcane paNa khUba joyA tathA khuzI thayAM, pachIthI te siMhasena rAjA te divase ardharAtrInA samaye pitAnA aneka nija janane sAthe laIne te kuTAkAra zALA pAse AvyA AvIne prathama pitAnA mANasane AjJA karIne zALAnA tamAma daravAjA baMdha karAvyA ane te pachI kUTAkA2 zALAnI cAreya bAju Aga lagAvI dIdhI tethI cArase navANuM (49) devIonI (49) mAtAo tamAma siMhasena rAjA dvArA agnithI baLatI thakI rUdana karavA lAgI Akradina ane vilApa karatI pitAnA rakSaNanAM sAdhanA abhAve Azraya vinAnI thaIne kAladharmane pAmI gaI-arthAta maraNa pAmI gaI. sa. 8 ag o' sthA tat f" te pachI te sane rA' te siMhasena rAjA thai ke jeNe pitAnI tamAma sAsuone mAravA rUpa mahA adhArmika kRtya karyuM che te bhayaMkara aparAdhathI 'muva6 vAvAjhma samAjanA aneka prakAranAM pApakarmone upArjana karI cAM vAsanArUM gharamAyuM varUA ' 3400 cetarIsa varSanI utkRSTa AyuSya pUrI thaI rahyA pachI, "mAre vAruM vizA" mRtyu samaye maraNa pAmIne chINa puDhavIe ukkoseNaM bAvIsasAgarovamaTiiemu Neraiyaesu NeraiyattAe uvavaNNe' chaThThI pRthvInA utkRSTa 22 bAvIsa sAgaranI sthitivALA narakamAM nArakIna paryAyathI utpanna thaye. "to gata vavadattA deva dig wyare varasa sathavAda sirAju mAriyA ki rAriyA 3veva ne tyAMnI sthiti pUrNa karIne te siMhasenane jIva nikaLIne A zahitaka nagaramAM dattasArthavAhanI bhAryA-strI kRSNazrInAM udaramAMthI putrI rUpe utpanna thaye 'tA je vira mAsAmAM vaparipu0A nAva tAriye pAyA? jyAre nava mAsa ane upara sADAsAta (aa rAtrI sArI rIte vItI gayA, tyAre kRSNazrIe putrone janma Apyo. "gumahi jAva mukavAM" tenA hAtha-paga Adi avayave ghaNAM sukumAra hatAM ane AkRti paNa bahuja sundara hatI. "tay ii tame vAriyAI mAro vize ja vize saMpatti vArasA tenA janmanA jyAre agiyAra (11) divasa pUrA thaI (12) bArame divasa zrI vipAka sUtra 220 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyuM tyAre te samaye, "viruM asaka vAva mitta bAma ti" tenAM mAtA-pitAe moTA pramANamAM cAra prakAranA AhAra taiyAra karAvyA ane mitra, jJAti, svajana saMbaMdhI ane parijinene puSpa, vastra, gaMdha mAryo ane alaMkAra AdithI sAro satkAra karyo, ane te saunA samakSa putrInAM nAmakaraNa saMskAranuM vidhAna karyuM temAM e daSTi rAkhI ke, te i auf sevA " A kanyA amane deva-prasanna thavAthI varadAnarUpamAM prApta thaI che, te mATe te kanyAnuM nAma devadattA rAkhavuM che 'tay of sA sevA yA dhaMdhArAdiyA nA vira' te devadattA pAMca dhAya mAtAonI dekharekhamAM rahetI thakI parvatanI guphAmAM rahelA campaka vRkSa pramANe sukhapUrvaka vadhavA lAgI. (sU0 9) tae of sa" ItyAdi. tag of sa ttA hArivA" jyAre te devadattA putrI 'umuvavAdamAvA bAlyAvasthA pachI jyAre yauvanAvasthAmAM AvI tyAre "gorava ya ka aa lAvaNNeNa ya jAva aIva2 ukkiTThA ukkiTThasarIrA jAyA yAvi hotthA' te pitAnA zarIranI AkRti ane lAvaNyathI sundara dekhAvA lAgI "tA sA devadttaa dAriyA aNNayA kayAiM hAyA jAva vibhUsiyA bahuhiM khujAhiM jAva rivivA koI eka samaye te devadattA putrI snAna karI ane vastrAbhUSaNa paherIne pitAnI aDhAra dezanI dAsIonA parivAra sAthe ja vAsata ikArtikSapau mA vihAra pitAnA AkAzatala jevA mahelanA uparanA bhAgamAM-cAMdanImAM senAnA geDI-daDAthI ramatI hatI. (sU0 10) "kaM = i* ityAdi (maM ra ) eka samayanI vAta che. (velamA rAyA) vaizravaNadatta rAjA (Apa nA vigi ) snAna karIne vastrAbhUSaNethI alaMkRta thaIne (mAsuda6) pitAnA ghoDA para svAra thayA. (kutti) svAra thaIne (vadhu idi saMgi) aneka puruSanI sAthe-sAthe (savALAT) azvakrIDA karavA mATe (ninAmAne) jaI rahyA hatA (drattasa nodAvarU nisa TUrasAmate vIrUvarU) daragAthA patinA gharanI jarA pAse thaIne nIkalyA, (tay of se temane rAjA bAra vIvayanA valle rirtha kaf mAtara tii zImaLuM pAsa) te vakhate te vaizravaNa rAjAe mahela upara senAnA geDI-daDAthI krIDA karatI-ramatI te devadattAne joI. (vrad sevaIM riyAI oya ja nAva viVi) joIne devadattAnA rUpathI-yauvanathI ane lAvaNyathI Azcarya pAmI gaye. AvuM rUpa AjasudhI jovAmAM AvyuM nathI-A pramANe cakita-citta-calAyamAna thaIne teNe (vAviyakurise sattAve) pitAnA kauTumbika puruSone bolAvyA. "savitA" belAvIne zrI vipAka sUtra 221 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " vacana 'a vayAjJa" A pramANe kahyuM, ' rasa levALiyA paisA vAriyA 'he devAnupriye ! kahA e keAnI putrI che. * viA madhenuM" tenuM nAma zuM ? ' tad aaN te jovuMbiypurisaa vesamaNarAyaM karayala0 evaM vayAsI A pramANe rAjAnA sAMbhaLIne te kauTumbika puruSoe hAtha joDIne A pramANe kahyuM ke:- 'sa aaN sAmI dattasatthabAhassa dhUyA kaNhasirIe bhAriyAe attayA devadattA NAmaM dAriyA ' huM svAmina! te dattasA vAhanAM putrI che kRSNazrI nAmanA tenAM patnIthI te utpanna thayela che ane tenuM nAma devadattA che. 'have ya novo ya chAno ca vizvA rDAkarI1' te rUpa, yauvana ane lAvaNyathI utkRSTa arthAt anupamazarIrasaMpanna che. / / sU.11 // saphaLa se ' ityAdi, 6 " 'tad n ' te pachI 'sevezamaLe yA te vaizravaNa rAjAe 'AsavAdaLiyo pattiLiyo samALe avakrIDAthI nivRtta thaIne azmita kALine puttei potAnA aMdaranA sthAnapara rAkhela puruSane 'sArvaDa * elAvyA 'sAvittA 1 ane vaM vAsI ? A prakAre huM vasjIda ' " bAlAvIne ' 6 turbhe sevAviyA ' he devAnupriya ! tame jaladI jAe, ane 'ttasa pUrve sIk yuM phevaranuM vAriya pUrNaviksa jIvaLo mAyattApa kare dattanAM putrI je kRSNazrInI kukhathI utpanna thai che ane jenuM nAma devadattA che, tene ApaNA yuvarAja puSpanadI sAthe varAvA. ' navi ca sA sayaM ratnamuvA' te kanyA sAthe yuvarAjanA sabaMdha karavAmAM je zulka-srI dhana tarIke rAjya ApavuM paDe te paNa kei cintA nathI, athavA te jo te pAte (devadattA ) paTarANI thavAnI potAnI bhAvanA jaNAve teA paNa ThIka che. parantu je rIte yuvarAja sAthe tene saMbaMdha thAya te pramANe kare vaghu te gAmataraTALanA pusiA vesamoLa phaLA vaeN vuttA samALA * A pramANe rAjAe kahelAM vacanA te petAnA a MdaranA bhAganA mANase e-puruSAe ' dRddatunA thai nAva padimuLati ghaNAMja harSa sAthe hAtha joDIne rAjAnA e hukamane svIkAra karyAM, ane 4 4 ravibhuttiA ' svIkAra karIne nhAyA nAva suddhAvetArUM vasthArUM piidayA' snAna karyuM, kAgaDA Adi mATe anna vaheMcyu ane du:svapna Adi doSanI nivRtti zrI vipAka sUtra 222 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe prAyazcitta rUpe ho, durvAda mAMgalika vastue dhAraNa karI. pachI rAjasabhAmAM praveza karavAnA samaye paheravA cegya suthAbhita vastrAdika paherI karIne te ' negeva ttama zidde teneva uvAcchati ? je tarapha datta sAthe vAhanuM ghara che te tarapha ravAnA thayA. / sU. 12 5 tapanAM ' ityAdi. ( 4 " ' tara NaM se datte satthavAhe cha sArthavADe 'te purise ejjamANe pAsaI' AvatA te rAjapuruSane joyA 'patijJA ka. bAsAmo gajjuker ' joine ghaNAMja hu` bhAva sAthe ane santuSTamana thaine peAtAnA Asana uparathI ubhA thayA ane banmadittA 'uThIne sattadRArUM ammuz ' tene satkAra mATe 7-8 pagalA sAme gayA. tene AgaLa karIne temaNe tene ( AvelA rAjapuruSAne ) 'bAsameLa nimaMtter Asana para besavAnI prArthInA karI. haLittittA te putine trAsathe trIsatve muddAsaLavaLaCE vAsI ' prA nA karyAM pachI jyAre te sau Asana para esI gayA, te sau rAjapuruSane vizeSa prasanna thaIne datta sAIvADe A pramANe kahyumaMtrisaMtu huM tevAjIviyA miAnamapocAM ' kaheA devAnupriya ! Apane ahIM AvavAnuM prayAjana zuM che ? 'tat mAM te carisA ttta sthavAda NaM vAsI dattasAvAne A prakArane prazna sAMbhaLIne rAjapuruSoe temane A pramANe kahyuM' amhe NaM devANupiyA tava dhUyaM kaNhasirIe attayaM devadattaM dAriyaM pusaNaMdissa jIvaLo mAyijJA, varevo' he devAnupriya ! ame leke ApanAM putrI eTale kRSNazrInA AtmA je devadattA che tene amArA yuvarAjA puSpanadI mATe saMbaMdha (bhAryAMrUpathI)varaNa karavAnI icchA rAkhIe chIe 'tuM jJarU nAM nALati revAnukhiyA pukhta vA pattaM vA salAhaNijjaM vA sariso vA saMjogo dijjau NaM devadattA bhAriyA ghUsaLavisa jIvaLo' te jo ApanI A khAkhatamAM saMmati hAya tathA he devAnupriya ! Apa jo A viSe sahamata ane kuleAcita maryAdAne anukULa tathA praza MsApAtra samajAtA haiA. tathA A saMga kharAkhara che" evuM mAnatA hai tA Apa 66 zrI vipAka sUtra 223 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApanI putrI amArA yuvarAja pupanaMdI mATe Apa ! tathA sAthe e paNa "maU ? kahI Ape "sevAvivA" ke he devAnupriya! "jiM TrAno su te kanyAnA mutya tarIke amAre zuM ApavuM paDaze. 'ta ' rAjapuruSanI A pramANe vAta sAMbhaLIne "re jo te amitAjikane pura pravaM vAsa" te datta sAthe vahe te rAjapuruSane A pramANe kahyuM - "pa ne revApujayA marma muja gaout samAjanA tArakanimitte majunivrupha" he devAnupriya! mArA mATe eja mUlya-zulka che ke-vaizravaNadatta rAjA amArI putrIne nimitta rAkhI amArA para anugraha karI rahyA che, arthAta temanI amArA para moTI kRpA che. je amArI putrI sAthe pitAnA yuvarAjano saMbaMdha karavA cAhe che AthI vizeSa A saMbaMdhanuM mUlya zuM hoI zake? "te amitALikane puri viSai gvathaidhamarzALa sarakAre A prakAre kahIne te dattasArthavAhe te rAjapuruSane puSkaLa puSpa vasA, gaMdha, mAlA ane alaMkArothI khUba satkAra karyo "HparU sanmAna karyuM 'saMvArittAM samAjanA satkAra ane sanmAna karyA pachI te saune "phivisara vidAya karyA, "tay i te mitafNA kurisA seva saLe rAyA teva vAchati tyAMthI vidAya thaIne te rAjapuruSa jyAM vizravaNa rAjA hatA tyAM AgaLa pAchA AvyA ane 'upArijItta' AvIne "remAsa rowin Tgamarda niti temaNe vaizravaNa rAjA mATe dattasArthavAhe je vAtane svIkAra karyo hate te tamAma vAta kahI saMbhaLAvI. bhAvArtha-jyAre dattasArthavAhe pitAnA ghera AvelA rAjAnA khAsa mANasane joyA te tenA harSano pAra na rahyo. teNe uThIne tamAmane abhivAdana karyuM (darekanA nAma laIne namaskAra karyA) sAta-ATha pagalAM AgaLa cAlIne teone potAnA sthAna para laI AvyA, ane sundara Asana para besAryA ane teonA AvavAnuM kAraNa pUchyuM-pachI zAMta citta thaIne pite je kAraNathI AvyA che, te kAraNa kahyuM, zeThajI ! ApanI je devadattA putrI che tene lagna saMbaMdha ame amArA yuvarAjanI sAthe karavA cAhIe chIe. te Apa amane jaNAvo ke tenA badalAmAM bheTarUpe amAre tamane zuM ApavAnuM raheze? tame khAtrIthI mAnaze ke A saMbaMdha ghaNoja che. je tamArI bhAvanA hoya te saMbaMdhano AjathIja nizcaya karI laIe, A pramANe rAjapuruSane abhiprAya sAMbhaLIne dattasArthavAha ghaNAja prasanna thayA ane chevaTamAM temaNe A saMbaMdha mATe pitAnI zubha saMmati jAhera karI batAvI ane kahyuM ke tamAre saune mArA upara moTo anugraha che ke Apa jevA moTA mANase amArA jevA nAnA-mANasa sAthe tamArA yuvarAjano lagna saMbaMdha sthApita karavA Icche che. pachI saMbaMdha vizene nirNaya thayA bAda dattasArthavAha-jyAre te rAjapuruSe vidAya thavA lAgyA tyAre temane puSpa, vastrAdikathI ghaNe ja Adara satkAra karyo ane vidAya karyo. te sau rAjapuruSa prasannamukha banIne vaizravaNa rAjAnI pAse AvyA ane saMbaMdha nakakI thaI gaye che te hakIkata kahIne rAjAne prasanna karyA. e sUtra 13 !! zrI vipAka sUtra 224 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 tad na se TM" ityAdi 4 ra 6 'saphLa' te pachI 'e tte nAdAna' te dattasA vAhe vA dhArUM kei eka samaya ' sAmaLatti tiSThirasiLavavantamudutttatti 'zubha tithi, zubhakaraNa zubha divasa, nakSatra rUpa muhUrtamAM 'viruM gata vavavavapha ghaNAMja mATA pramANamAM cAra prakAranA AhAranA padArthAM taiyAra karAvyA, ' 3vavavaDAvittA mittArU0 AmaMtterU 'jyAre tamAma prakAranI AhAranI sAmagrI puSkaLa pramANamAM taiyAra thai gai te samaye teNe peAtAnA mitrajana, jJAtijana Adi saMbaMdhI parijAne AmaMtraNa Apyu ane teDAvyA. ' bAmaMtittA nAva pAcho muddAsavaraC ' pachI sArI rIte snAna karyuM kAgaDA Adi pakSiyAne anna ApavArUpa li karma karyuM, kautuka maMgaLa ane prAyazcita Adi paNa karyuM. te pachI sArI rIte sukhAsana para besIne temaNe ' teNaM mitta0 saddhiM saMparivuDe taM viulaM asaNaM4 AsAemANe4 virahai ' potAnA AmaMtrita arthAt AvelA migAdikA sAthe maLIne te cAreya prakAranA AhArane khUba rUcipUrvaka jamyA ane jamADayA. ' nimiyavruttunnAr ' jamI rahyA pachI temaNe 'AyaMterU taM mittaLApha. viGajenuM gaMdhavuvathama jAmeLa savArepha ' potAnA Asana para AvIne Acamana karyuM, hAtha mukhane sArI rIte dhoyA, pachI jyAre sArI rIte peAtAnA mukha ane hAthane sApha karI lIdhA pachI te sau mitrAdi parijanonA gaMdha, puSpa, vastra, mAlA ane alaMkAra Adi dvArA satkAra karyAM. * sanmAneTTa " sanmAna karyuM 'sakkAritA sammANinA devadattaM dAriyaM vhAyaM nAva vizvasiyasanAra pusi--drasavAhiOisIya yUrophepha ' satkAra ane sanmAna karyAM pachI snAna karAvIne samasta alaMkArothI zaNagArelI peAtAnI putrI devadattAne je pAlakhIne eka hajAra mANasA upADI rahelA che te pAlakhImAM besArI AvyA 'dUrohittA subahumitta jAva saddhiM saparibuDe sabbiDDIe jAva rohIDagaM NayaraM majjhamajjheNaM jeNeva vesamaNaraNNo gihe jeNeva vesamaNe rAyA teNeva uvAgacchai ' jyAre te pAlakhImAM besI gai tyAre tene mitrAddhi parijanAnA sAthe sarva prakAranI kAntithI, tamAma vastra ane AbharaNe- ghareNAonAM tejathI, sarva saunyathI, sakala nagarajana Adi samudAyathI, sarva prakAranA AdarathI, sarva prakAranI vibhUtithI, sava ' zrI vipAka sUtra . 225 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nepathyAdika dhAraNathI, sarva prakAranAM saMbhramathI, sarva prakAranAM puSpa, gaMdha, mAlA ane alaMkArothI yukata tathA tamAma prakAranAM vAjItrAnA nAda sAthe mahAddhi -ghuti, mahAraunya rUpa baLa ane moTA samudAya sAthe aneka prakAranA sundara sAja-vAgatA-zaMkha, paNa; paha, bheri, jhAlara, kharamukhI, haDuka, muraja, mRdaMga, dundubhInA zabdonAM prati vani sAthe hitaka nagarane barAbara madhya bhAgamAMthI pasAra thaIne jyAM vaizravaNa rAjAne mahela hatuM tyAM AgaLa gayA. 'vavAchittA tha40 nAva vadhAra' jaIne teNe baMne hAtha joDIne rAjAne "Apa jayavat hA, Apane-vijaya he ?" A zabdathI, vadhAvyA "vaddhAtti' vadhAvIne "resamasa 2 Teva rArirtha ucoteNe te vaizravaNa rAjAnA samakSa potAnI devadattA kanyAne upasthita karI ( 14) 'tA je te samane ' ityAdi. 'ta " pachI jyAre "je samaje vAte vaizravaNa rAjA " hArije devadatA bALakA-kanyAne "vI pitAnA pAse AvelI "pAsa ItyAre "vArittA joine te "dAdA viruM gaNavi4 3javA cittamAM ghaNeja harSa pAmyA, pachIthI teNe cAra prakAranA AhArane vadhAremAM vadhAre pramANuthI taiyAra karAvyA. vavavavavA taiyAra karAvIne "mittArU gAmatera" teNe pitAnA mitrAdi parijanone AmaMtraNa ApIne lAvyA. "nAtha sApha sanmA' ane teonI sAthe besIne teNe khUba mana-bhAvatAM bhejana karyA ane saune bhojana karAvyAM. pachI gaMdha, mAlA Adi vaDe saune satkAra ane sanmAna karyA pachI teNe "pUiAmAra te tAriye ja TUro puSyanaMdI kumAra ane devadattAne pATa upara besAya. dirA jevA vAhiM mArU" besArIne cAMdI-senAnA kaLazathI temane abhiSeka karAvya "manAvirA gharavathiye " abhiSeka kriyA thaI rahyA bAda suMdara vastra ane alaMkArethI zaNagAryA. 'ArittA gAme za" zaNagAryA pachI te vara-kanyA pAse havana karAvyA. " jA pUrNavirAmAra tenI pALi nive? hama vidhI thaI rahyA bAda rAjAe devadattAne puSpanaMdIkumAra sAthe pANigrahaNa vidhI karAvyuM. e rIte "se jema ? pAyA pULa virAma levAM dAriyaM sambaDaDhIe jAva nAdiyaraveNaM mahayA iDDhIsakkArasamudaeNaM pANiggahaNaM kArei' te vaizravaNa rAjAe pitAnA yuvarAja puSpanaMdI kumAranI, devadattA kanyAnI sAthe sarva prakAranI addhi Adine anukULa gAjate-vAjate meTA samAraMbha pUrvaka lagna vidhi pUrNa karI. * kAritA devadattAe bhAriyAe ammApiyaro mitta jAva pariyaNaM ca viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM pupphavatthagaMdhamallAlaMkAreNa ya sakkArei jAva paDivisajjeI' zrI vipAka sUtra 226 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe devadattA bharyAMnA mAtA-pitA ane mitrAdi parijanAne puSkala cAra prakA ranA AhAra ApIne tathA puSpa, gaMdha, mAlA ane alaMkArethI khUba satkAra sanmAna karIne rAjAe tene vidAya karyAM. // sU 15 // * *tara huM te pUsaLaMvimAre ' ityAdi. 4 4 " < C 6 ' tad + ja te pachI te pUsaLavidyumane te puSpanadI kumAre ' phevattap mAriyAC 'devadattA bhAryAnI sAthe ' kavi vAsavarC ' mahelanA uparanA bhAgamAM rahIne ' damAtteai muLamaMtyeSTi ? jemAM zreSTha mRdaMga vAgI rahyA che. evA 'vattIsavanArada '- khatrIza prakAranA nATakodvArA karavAmAM AvatA bhinna-bhinna trIsa prakAranA pAtro dvArA nATaka bhajavAtuM hatuM 'kaniSnamAnera' prazasita banIne nAva virU " zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzI viSayaka vipula manuSya sa MbaMdhI kAmabhAgeAne bhAgavavA lAgyA tae NaM se vesamaNe rAyA aNNayA kayAI jAjadhamuLA manutte ' koi eka samayanI vAta che ke, vaizravaNu rAjA kAladharmI (maraNa) 5mI gayA nItAM nAva ramyA nAN puSpanadI kumAre potAnA pitAnI smazAna yAtrA khUba gAjate-vAjate kADhI mRtyu pachInA samasta kAryAM karI nizcinta banIne have pachI pAte rAjA banI gayA. tara NaM se pusaNaMdI rAyA sirIdevIe mAyAe matte yAvidausthA ane peAtAnI mAtA zrIdevInA bhakata paNa thaI gayA. ' kallA kalli jeNeva sirI devIM teNeva ubAgaccha uvAgacchittA pAyapaDaNaM karei' ane temanA caraNAmAM peAtAnuM zira rAkhatA'rittA sUcavAsadaCvAdi te ai milepha' namaskAra karyAM pachI pharI peAtAnAM mAtAnI zatapAkavALAM ane hajAra pAkavALA tailAdvAra mAliza karate, ane mAliza pUrUM thayA khAda temanAM zarIranuM mana karatA (cAMpata) ke jenA vaDe tene 'DhimuddALa, maMsamuddA, tAludAra, raumamuddAm hADakAmAM, mAMsapesIomAM sukha ane ArAma maLatA hate, zarIracAmaDImAM sukha jaNAtuM ane nAnAM nAnAM rUvADAmAM AnaMda maLatA hatA. A pramANe * calabihAra saMvAdaLAr saMvAdAvara 'puSpanadI kumAra te 4 cAra prakAranI vaicAnRtya (sevA) thI ha MmezAM peAtAnAM mAtAne ArAma pahoMcADatA, eTaluM ja nahIM paNa jyAre te mAtAnAM zarIrane mAliza ane mardana karI letA tyAre mumaLA gaMdhavadyA saTTAve, ' te suga Mdhita cUrNAMthI (sugaMdhI padArthAMthI) tenA zarIrane uvaTanapaNu karatA hate 3TTa vittA tittti 3 di mannAvarU ' sugadhI padArtho cALyA pachI-te pAtAnAM mAtAne traNa prakAranAM pANIthI snAna karAvatA, te A pramANe ke 'usiNodaNaM sIodaeNaM gaMdhodaeNaM " prathama garama pANIthI, pachI zItala jalathI ane pachI sugaMdhIta jalathI, A pramANe 'mannacitta visaruM asAMja mAyAva' jyAre mAtAnuM snAna thai rahetu. tyAre temane cAra prakAranA AhAranuM bhAjana karAvatA hatA, ' sirIe devIe vhAyAe jAva pAyacchittAe jAva jimiyabhuttuttarAgayAe 4 , A pramANe zrIdevI snAna AdithI laine kautuka, magala, ane prAyazcitta vidhi karI rahyA bAda tathA bhejana vidhi pUrI karyAM pachI ane potAnA sthAna para AvI jatAM. tyAM hAtha-mukha AdinuM kharAkhara prakSAlana karI rahIne pachI sukhAsanapara birAja zrI vipAka sUtra 227 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna thatAM hatA, "to pachI te pachI rAjA puSpagaMdI "ughADuM mukhaDuM vA snAna karatA ane bhajana karatA ane "3ArUM mApurasabhADuM mojamADuM mukha vida" udAra manuSya saMbaMdhI kAmone bhegavatA hatA. sU0 16 tara pa tAre ItyAdi. " keTalAka samaya pachI "tIre tevA hevI" te devadattA devIe "gayA jayArUM anyadA kadAcit jyAre ke te "purAvaratrisamaNi rAtrInA madhya bhAgamAM "vanAriyuM jAjaramANa' kuTuMbanI cintAthI jAgI rahI hatI, tyAre "mecAra akSarathamaydhvanithAka A pramANe saMka9pavikalpa utpanna thayA. " vahu dUavlI javA virAi tevI mA mane gAva vidara' A puSpanaMdi rAjA zrI devI mAtAnA bhakata thaI gayA che. " te gyi vidhAeNaM No saMcAemi ahaM pUsaNaMdiNA raNNA saMdhi urAlAiM0 bhuMjamANIviharittae' eTalA mATe mAtRbhakita rUpa vina che te mAre anukULa kArya karavAmAM pratibandha svarUpa che. huM punadi rojAnA sAthe udAra manuSya saMbaMdhI kAmaga bhegavavAmAM vaMcita chu "tuM te vahu mama piri rSi vAgoLa va visomAM vA maMtaqo vA gIravayAgo vAvittaeTalA mATe mArA mATe eja hAla ucita che ke huM e zrIdevIne agninA prayogathI athavA viSanA prAgathI athavA maMtranA pravegathI prANothI rahita karI dauM arthAta tene nAza karI nAkhuM, pUrva saM " A pramANe vicAra karyo "dittA urI sevI yaMtarANirU 2 nAjaramAra vidArU' vicAra karIne pachI te have zrIdevIne mArI nAkhavA mATe anukULa samayanI rAha jovA lAgI, puSpanaMdinI gerahAjarI rUpa tenA chidronI vATa jevA lAgI. sU0 17 ! tay sa" ItyAdi. tay i keTaleka samaya gayA pachI A ghaTanA thaI, zrIdevI "gaouTyA cArUM koI eka samaya " majJAviyA' snAna karIne "virALaknati" ekAntamAM pitAnI seja-pathArImAM "dapapurA gAthA sAvi do' sukhanI nidrAmAM sUI rahI hatI. " phara ii settA sevI jene zirA tevI tene vAparacha te devadattA devI, e zrIdevInI pAse AvyA 'kAgachittA kiri seviM maMviSa viradivasAnikaNi suku ghAsa ane tene snAna karI ekAntamAM seja-palaMga para sukhethI sutelI joI. "sirA visoya jeIne pachI teNe cAreya zrI vipAka sUtra 228 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraphanI dizAe sAmuM joyuM "tti keLava maghare tene pAchA dareka dizA sAmuM joyA pachI jayAM bhakata gRha -bhejanazALA-rasoDuM hatuM tyAM pahoMcI gaI. gvAchittA dauM jAvA pahoMcatAM ja teNe e sthaLe rAkhele eka lehadaMDane upADa. "TI[fsattA jouM tArI ane pachI tene tapAvya "tApitA tapAvIne pachI te "tAM samanapUrva ku mudasamA" tapAvele agnisamAna lehadaMDa kiMzuka-khAkharAnAM pula samAna lAlacoLa thaye tene " saMrakSaNa hAtha leDhAnI sANasI vaDe pakaDIne tene sirI tevI tene vAcharI jyAM zrIdevI hatI tyAM gaI. " vArikA sirIkha yAti parivarU jaIne turataja teNe e lehadaMDane zrIdevInA apAna bhAga-gupta bhAgamAM praveza karAvyuM - 'tae NaM sA sirI devI mahayA2 sadeNaM ArasittA kAladhammuNA saMjuttA' A pramANe leDhAne daMDa guptadvAramAM besavAthI zrIdevI bhAre uMcA svarathI rudana karatI karatI zeka karIne maraNa pAmI gaI. (su) 18) "tae i tIre ItyAdi. tae f" jyAre "tIne sirIvIpa rANakIgo zrIdevInI dAsIoe "mArakiraNachuM tevA tene raDavAnA avAjane sAMbhaLe tyAre teNe sAMbhaLatAM ja 'frNakya" A avAja-vani zrIdevI che, e vicAra karIne tene uttara kevI tene savAra" jyAM zrIdevI hatI tyAM gaI. "vavAchittA tevatta hiM to pawwALa jAti tyAM jatAM ja te dAsIoe tyAM AgaLathI devadattA devIne nikaLatA joyAM, "ghAsittA ne kiravI teva kavAchati " joIne te zrIdevI jayAM sutAM hatAM tyAM te pahoMcI. "vArittA tevi frogri fja nI viLanAM vAsaMti" pahoMcatAM ja teoe te zrIdevIne niprANa nizreSTha eTale ke jIvanarahita avasthAmAM joyA. "vArittA -aa ! mane ! gaja-ti Tu yamAgo vibhAgo vimA " joIne te tamAma dAsIvarga "hA-hA, A mahA anartha thaye, e pramANe kahetI ane raDavA lAgI, Akra dana zrI vipAka sUtra 229 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA lAgI ane mAthuM kuTIne vilApa karavA lAgI. "jene pUrI thAya tevA vAri retI vilApa karatI karatI jyAM puSpagaMdI rAjA hatA tyAM pahoMcI. rAchittA jUsaLa irayaM vaM vANI" paheMcIne ja teNe puSpagaMdI rAjA pAse A pramANe vAta karI "i ravajuM sAmI ! siravI tevadattA sevAi che reva bIpi suravidA he svAmina sAMbhaLe! Aje zrIdevI devadattAdevI dvArA akAle jIvana purU karI gayAM. arthAta akALe devadattAe zrIdevInA jIvanane ata ANya-(mRtyu karyuM) "tay i ? phUla jayA tArSi tAravelai caMti eyamaDhe soccA Nisamma mahayA bhAisIeNaM apphuNNe samANe pharamaNiyatte viva pAtha para dharaNItaNi sa6i sAgi A pramANe puSpanaMdI rAjA te dAsIo pAsethI e vAta sAMbhaLIne ane vicAra karIne mAtAnA viyoganA asahya zekathI AkrAnta thaIne kuhADAthI caMpakanA vRkSane kApatAM jema "dha" zabda thAya te pramANe dhasa zabdapUrvaka sarvAga sahita ekadama jamIna para paDIga yA. (sU) 19) "tat i ItyAdi. tapa " te pachI "re pUrI rAya" te puSpagaMdI rAjAe turaMta thaDe samaya gayA pachI "gAra samAje saceta thaIne "vAraM vAra nava sathavA nira nAra piyA ghaNaja rAjezvara, talavara, mAMDambika kITumbika, ibhya zreSThi, senApati, sArthavAha tathA mitrathI laIne parijanI "saddhi sAthe "morU malIne tA-rUdana karatA thakA Akandana karatA thakA he mAta ! tame Aja amane cheDIne kayAM cAlyA gayAM, tamArA viyegathI mArUM. hadaya phATI jAya che. A pramANe vilApa karatA thakA 'hi tevI mArUDhi0 3 zrIdevInI meTA utsavanI sAthe zamazAna yAtrA kADhI "pittA agni saMskAra karyA pachI teNe "gAmitte atyaMta kepa karIne "revAM vi' devadattA devIne hiM jillA rAjapuruSa dvArA pakaDAvI lIdhI. "pirAvi paNa vilavAM gAve ane pratyakSa purAvAne kAraNe te devadattAva che e pramANe jAhera karI dIdhuM. vahu thanA! " A pramANe che gautama ! "rerA vI' devadattA devI 'purApurAdALa nAva vihAra pUrvabhavamAM karelA durNa, dupratikriAnta ane azubhatama pApa karmonA vizeSa phaLane bhegavI rahI che. (sU) 20) zrI vipAka sUtra 230 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vattA maM" ityAdi. gautame pharI pUchyuM "maM?" he bhadanta! "vattA je tevI" te devadattA devI have "rU mAre sAruM zivA" A bhavamAMthI maraNa pAmIne "jiM cchida kayAM jaze? "hiM nava"i kayAM utpanna thaze ? "joyA" he gautama! sAMbhaLo, te "gIruM vAtAruM paramArtha vADhiA" eMsI varSanI pitAnI uSkRSTa AyuSyane bheLavIne zAstramANe hA zivA" mRtyunA samaye maraNa pAmIne pIne rASTramANa vIpa sAjIvAdarUpanuM e ratnaprabhA pRthivInA eka sAgaranI sthitivALA nerA narakamAM "necattA' nArakanA rUpamAM uttarakidi utpanna thaze. tenuM eka bhavathI bIjA bhavamAM-bhavAntaramAM bhramaNa te prathama adhyayanamAM kahevAmAM AvelA mRgAputranA pramANe jANI levuM "to gatAM 3 dittA te pachI tyAMthI pRthivIkAyathI nIkalIne vApure ya" gaMgapura nagaramAM 'iMsattA vAyAdi te haMsa rUpathI utpanna thaze. 'se i tatha sAdi vadhi samAre tanthava gaMgapure bAre dila duttannAi kavArSAirU tyAM te zikArI dvArA mAryA jaze, pachI te gaMgapura nagaramAM koI eka zeThanA ghera putra rUpathI utpanna thaze "veDiM. saum0 mahAvire sidipha tyAM AgaLa te bedhirana pAmaze, saMyama laIne maraNa pAmyA pachI saudharma svargamAM deva thaze, tyAMthI AvIne mahAvidehamAM janma laIne tyAMthI siddhigatine prApta karaze. "viveva' sudhamAM svAmI kahe che. he jaNU! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe A navamA adhyayananA je bhAva kahyA hatA "jimi teja pramANe meM tamane kahyA che. (sU0 21) Iti vipAkakRtanA 'tuvapAza" nAmanA prathama zrutaskaMdhanI vi "i TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM tera" nAmaka navamuM adhyayana sapUrNa che 1-9 zrI vipAka sUtra 231 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMjakA varNana dazamuM adhyayana navamuM adhyayayana sAMbhaLyA pachI zrI jakhkha svAmI have dazamA adhyayananA viSayamAM zrI sudharmA svAmIne pUche che- gara naM mate ItyAdi siddhisthAnane pAmelA zrI zramaNa bhagavAna mahAvIre duHkhavipAkanA navamAM adhyayanane artha devadattAnA AkhyAnathI spaSTa karyo che te teja zramaNa bhagavAna mahAvIra dazamA adhyayananA bhAva zuM kahelA che ? zrI sudharmA svAmI kahe che, "pUrva viSNu gaMr he jabba ! "tAM jALaM te samag" te kAla ane te samayane viSe "vaddhamAkure nA ghare dothA vaddhamAnapura nAmanuM eka nagara hatuM. vinayavamAne phALe" temAM vijaya vAddhamAna nAmane bagIce ho, mAma bhave temAM maNibhadra nAmane yakSa rahetA hate. 'vinamitte rAyA vijayamitra rAjA e nagarane rAjA hate. 'taratha iaaN dhare jA sathavAre hothA" tyAM AgaLa eka sArthavAha paNa rahetuM hatuM. jenuM nAma dhanadeva hatuM. "ga . * te vizeSa prakAre dhanADhaya-zrImaMta hatuM, "tat i vicaM Ama mAriyA" tenI patnInuM nAma priyaMgu hatuM. baMnna rAriyA nAvarA ' tene aMju nAmanI eka putrI hatI te pAMca indriyethI vizeSazabhAspadazarIravALI hatI, yauvana ane lAvaNyathI te utkRSTa hatI, tethI tenuM zarIra ghaNuM ja sAruM dekhAtuM hatuM. (sU0 1) "sa " ityAdi. nagaranA vijayavaddhamAna bagIcAmAM "samasa" zrI vIra prabhu tIrthakaranuM Agamana thayuM. "risA pAne bhagavAnanuM Agamana sAMbhaLIne nAgarika jana prabhunAM darzana ane vaMdana karavA mATe pitAnA gherathI nIkaLIne te bagIcAmAM AvyA. "nAra pravijaya" bhagavAnane vaMdana karI dharmadezanA sAMbhaLI. pachI rAjA sahita sau pitAnA sthAna para gayA. te rAtre te samagf samAhyarU ne bAra gaumAne? te kAla ane te samayane viSe zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunA moTA ziSya gautamagetranA zrI IndrabhUti muni je vizeSa tapasvI hatA, te chaThanA pAraNanAM nimite bhavAna pAsethI AjJA meLavIne vaddhamAna nagaramAM bhikSA mATe gayA ane ucca-nIca Adi kulemAM pharIne vinamitta zikSaNa sevaLavArasAmaMte vIvajamA pAsa; * vijayamitra rAjAnA rAjamahelanI azokavATikAnI pAse thaIne nIkaLyA che, eTalAmAM temaNe tyAM eka dazya joyuM " thiye su suvarNa zrI vipAka sUtra 232 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakkhaM Nimmase kiDi kiDikiyAbhUyaM acimmAvaNadaM NIlasADagaNiyatthaM kaDhAI luLAnuM visarAnuM jyamALa pAsa che tyAM eka strI evI dekhI ke je lehI vyaya thavAthI tadna zuSka thai gai hatI, ghaNIja vedanA thavAnA kAraNe kAMI paNa khArAka khAi zakatI nahIM tethI te bhUkhI rahetI hatI, jenuM zarIra paNa tadna rUkSa hatu te kAraNathI tenA zarIramAM nAma mAtra kAMti na hatI, mAMsanA vyayathI zarIra paNa jenu mAMsarahita thai rahela hatuM, tethI jyAre te uThatI besatI hatI tyAre tenA sAMdhAemAM 'kiTa-kiTa" A prakAranA avyakata avAja thatA hatA, jenA zarIramAM nasenI jALa ane cAmaDA vinA bIjuM kAMi paNa dekhAtu ja nahIM. jeNe phakata 1 lIlA raMganI sADIja paherI rAkhI hatI. tenA hArdika du:khane jaNAvanArA te zabdo hatA, je prati samaya karUNA rasathI bhIjAelA ane tenA gA--gar kaThathI nikaLatA hatA. te visvara hatA--A svara hatA. 'vijJA ciMtA taheva gAva vaM yAsIsa aaN aMte ! sthiyA punamane jAgatti ? vAramAM ' yAjanaka dazAmAM paDelI te strIne joine gautamanAM manamAM pUrvanA adhyayanamAM kahelI paddhati pramANe vicAra utpanna thaye, pachI te gautama tyAMthI nIkaLIne bhagavAnanI pAse AvyA ane khelyA huM bhainta ! te strI pUrvabhavamAM kANu hatI. gautamanI A vAta sAMbhaLIne, prabhue te strInA pUrvanA bhava viSe A pramANe kahyu. (sU. 2) 6 varavahu 'ityAdi, ' 'rUM vajhu goyamA'huM gautama ! tenuM jANe tejuM samaNuM' avasapiNInA ceAthA kALamAM ' rUdeva navulphIne TrAve" A jaMbUdrIpanA 'mAhe vAsa bharatakSetramAM ' phaMpure meM care ' indrapura nAmanuM nagara hatuM. tattvaLa bane rAyA, puDhavIsirI nAmaM naLiyA hosthA, vagA' tyAMnA rAjAnuM nAma iMdradatta hatu, pRthvIzrI nAmanI eka gaNikA tyAM rahetI hatI. tenuM tana khIjA sthaLathI jANI levuM. 'tad N sA pRthvIsirI naLiyA phaMdapura yara' pRthvIzrI gaNikA te indrapura nagaramAM vadave rAsara nAnamiyago' aneka rAjezvara, talavara, mAMDasmika, kauTumbika, izya, zreSThi ane senApati Adine ' cuLayo ya nAva monijJA aneka prakAranA cUrNAMnA prayAgethI, matrAnA prayAgethI unmatta banAvanArAM sAdhana ane tevA prayAgathI, citta AkaSa Nu karanArA prayAgethI, kAyAnuM AkaSa Nu karanArA prayAgAthI, bIjAne tiraskAra karanArA--arthAt vaza karanArA pratyegethI evA maMtrAdika pratyeAge vaDe potAne vaza karIne ' ucArUM mAnusArUM momonArUM muMnamALI vijJarU' manuSyabhava sa MbadhI udAra kAmalegAne bhAgavatI hatI. 'tara NaM sA puDhavIsirI gaNiyA eyakammA 4 subahu pAvaM samajjiNittA paNatti vAsasayAI paramAuyaM pAlittA kAlamAse kAle kiccA chaTTIe puDhavIe romeLavAvIlasAvovanakripannu kheravu khecattAr kavaLA' A pramANe viSaya sukha bhogavatAM bhegavatAM teNe aneka pApakarmAMnI kamANI karavAmAM ja 3500 pAMtrIsaso varSanI potAnI tamAma AyuSya vItAvI dIdhI. ane te maraNa pAmyA zrI vipAka sUtra 233 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI meLavelAM pApakarmonA udayathI te 22 bAvIsa sAgaranI utkRSTa sthitivALI chaThThI pRthivInA narakamAM nArakI jIvanI paryAyathI utpanna thaI. "ii tamo 3 divA iheva vaddhamANaNayare dhaNadevassa sasthavAhassa piyaMgUbhAriyAe kRcchiMsi daariyrAja kuvaUNT" tyAMthI nIkaLIne te A vAddhamAna nagaramAM dhanadeva sArthavAhanI priyaMgu patnInA udaramAM putrInA rUpe avatarita thaI, "g of zA ciMndra mASiA NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM dAriyaM payAyA, NAmaM aMjU, sesaM jahA devadattAe' jyAre nava mAsa sArI rIte pUrA nIkaLI gayA tyAre priyaMgue eka putrIne janma Ape, tenuM nAma aMjU rAkhavAmAM Avyu, bAkInuM vizeSa aMjUnuM varNana devadattAnAM varNana pramANe samajI levuM. (sU0 3) ta je vinA ItyAdi. taw i ? vinA rA' tyAra pachI te viyarAjAe "bAvaLiyA' ghoDAgADImAM besIne "ginnAyAne nIkaLyA tyAre "nada veNama' je pramANe devadattA pitAnA mahela upara senAnA geDI-daDAthI ramatI hatI tene vaizravaNadatta rAjAe azvadIDA karavA jatAM vakhate joI hatI. barAbara te ja pramANe A "pA " aMjI dArikA (bALakI) ne paNa vijaya rAjAe azvakrIDA karavA jatAM mahelanA uparanA bhAgamAM senAnA geDI daDAthI ramatI joI. 'va' parantu ahiM eTalI vizeSatA che ke, vaizravaNadatta rAjAe devadattAne vivAha-pANagrahaNa saMskAra pitAnA putra sAthe karyo hatuM. tyAre vijayarAjAe "gaMA gAya varU aMjUnAM lagna khuda pitAnI sAtheja karyA. " hA te tahI nAva caMnnA mAriyAi saddhi ukti gAva virU" jJAtAdharmakathAga sUtramAM 14 caudamAM adhyayanamAM varNana karelA tetalIputranA pramANe vijayamitra rAjAe paNa aMjU bhAryAnI sAthe pitAnA mahelamAM rahIne sarvotkRSTa manuSyabhava saMbaMdhI kAmagone bhogavyA. "tay i tane gaMgUi tevI vaLavA mArUM no pADa mUcha yAvi dothA" ke I eka samaya aMju devIne nizUla roga utpanna thaye. "tae i vigare 2AyA kuMvirapurise lAve jyAre vijya rAjAe A vAta sAMbhaLI tyAre paricArakone bolAvyA 'sadAvrattA purva vAsI bolAvIne A pramANe kahyuM jadda tuma sevALuwA vALA" ke he devAnupriya ! tame ahithI jaladI vamAna nagaramAM jAo ane, 'siMdhAja nAva gvuM vaya saMgATaka Adi rAjamArga upara ubhA rahIne, A prakAranI jAherAta kare ke 'evaM khalu devANuppiyA vijayassa raNo aMjUe devIe joNIsale pAunbhUe i gcha vinga vAd bAra vasaMti" he devAnupriya! nagaramAM rahenArAe sAMbhaLe ! vijaya rAjAnA rANI aMjudevIne nizula roga utpanna thayela che. je koI zrI vipAka sUtra 234 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadya, vaidyanA putra, jJAyaka, zAyakanA putra ane cikitsaka tathA cikitsakanA putra aMjudevInA nIzUla regane zAMta karaze-maTADaze, te, rAjA sArI rIte dhana ApIne satkAra karaze. arthAt puSkaLa dhana Apaze. A pramANe rAjAnA kauTumbikapuruSee rAjAnI AjJA pramANe jAherAta karI "tA te vada vinA nA rumAM jaNAve chevi cA rAsa jevA vinA ja tene pAchati" A pramANe jAherAta thaI tyAre te jAherAta sAMbhaLIne saue te viSe sArI rIte vicAra karyo, pachI te kAma karavAnI zakita dharAvatA tamAma-vijaya rAjAnI pAse AvyA. 'vArA AvIne "va rUpattivArdika zuddhiIrdi ghariNAmenA chati gaMgu repa rojIruM vavAmitta teoe autpAtikI, vaiyikI, kArmikI tathA pariNAmika A cAra prakAranI buddhiyAthI pakava-banIne aMjUdevIne thayelA yoni phUla roganuM zamana karavA mATe upAya karyA paraMtu, "jo saMvAti vasAmittA te pitAnA kAryamAM saphaLatA pAmyA nahIM. "tay i te vada vinA 16 nAde paNa saMvAti gaMgu devIe joNImUlaM utsAmittae tAhe saMtA taMtA jAmeva disaM pAunbhUyA tAmeva Ti vaMhitA' jayAre te sau vaidyone nizcaya thaye ke aMjIdevIne e nIzUla rega amArAthI zAMta thaI zakavAne nathI tyAre te tamAma thAkI gayA ane je je sthaLethI AvyA hatA te te sthaLe pAchA cAlyA gayA. "tay if Raa caMnna tevo tApa abhibhUyA samANI sukkA bhukkhA NimmaMsA kaTThAiM kaluNAI vIsarAiM vilavaI' vaidyoe jyAre aMjIdevIne regI tarIke choDI dIdhAM pachI te judevI ganI pIDAthI dukha pAmavA lAgyA, ane reganA kAraNe pIDA thavAthI sukAI gayAM ane tenA zarI2mAM mAMsa paNa rahyuM nahi. ane khAvA-pIvAnI rUcI nAza pAmI. rAtri ane divasa pIDA pAmIne karUNarasajanaka ane vikRtasvarayukta evA dIna-vacane bolatAM-belatAM pitAnA duHkhamaya samaya ne vItAvavA lAgI " vahu joyA !"baMnna tevI purA gAva vidapha' A pramANe he gautama! te aMjUdevI pUrvopArjita, durNa ane dupratikrAnta azubhatama pApakarmonA phaLane bhegavI rahI che. sUtra 4 caMtU jo mate ItyAdi. pachI gAme pharIthI prabhune pUchyuM ke:- maMtte he bhadata! "zaMkU chuM tevI te aMjUdevI "" A paryAyathI "jAmAje za8i kiravA mRtyunA samaye maraNa pAmIne "#di chidira kayAM jaze? 'hiM pharavanidira kayAM utpanna thaze ? jayamA !"he gautama! "gaMgU ii sevI te aMjUdevI "vaphavAsArUM gharamAyuM pAjhiT 9 nevuM varSanA pitAnA AyuSyane pUruM bheLavIne "Dha mAse jaI nicA mRtyunA samaye maraNa pAmIne, "moracAmApadavIro saMsAvadarahu zrI vipAka sUtra 235 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapha rAttAi 3 A ratnaprabhA pRthivInA eka sAgaranI utkRSTa sthitivALA narakamAM nArakI jIva thaze. "saMaro nA pAme tA nevavuM tenA eka bhavathI bIjA bhavamAM paribhramaNa prathama adhyayanamAM varNavelA mRgAputranI mAphaka jANI levuM. te e prakAranA bhramaNamAM "nA vAsarUmuM vanaspati kAryomAM kaDavAM vRkSa-jevAM ke lIMbaDA Adi vRkSomAM, kaTuka dUdhavALAM vRkSo jevAM ke AkaDA, thAra, AdimAM lAkhAvAra utpanna thaze, kAraNa ke ghera duSkRtyenA AcaraNathI chava vanaspatiemAM paNa je halakI jAtanI vanaspati hoya che temAM ja utpanna thAya che, pachI 'sA NaM tao aNaMtaraM unbaTTittA sabaobhadde Nayare mayUrattAe paJcAyAhii' te tyAMthI nIkaLIne sarvate bhadra nAmanA nagaramAM merano bhava-janma pAmaze. "je vi tattha sAuNiehiM vahie samANe tattheva sabaobhade Nayare seTikulaMsi puttattAe gharavAyAdi te meranA bhavamAM pAradhi dvArA mAryo jaze pachI pharIthI te nagaramAM keI eka zeThanA ghera putrarUpathI utpana thaze. "je cha tatha ubhuravAmar ta vAghai trLa yaMti varlDa vordi yunnidira gvanA je " jyAre aMjane jIva zeThanA ghera putranA paryAyathI utpanna thaIne kramaza: pitAne bAlyakALa pUre karIne tarUNAvasthAne prApta thaze, tyAre te tathArUpa-bahuzrata sthaviro pAse dharma sAMbhaLavAthI zuddha badhine lAbha pAmaze. ane bedhi prApta thavAthI te bhAgavatI dIkSA dhAraNa karaze. ane maraNa pAmIne saudhama ka95mAM deva thaze. " rf tA - logAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM kahiM gacchihii kahiM uvavajjihii? goyamA ! mahAvidehe vAse jahA paDhame jAva sijjhihii bujjhihii pariNivAhii sbkukaravAmaMtaripha pharIthI gotame pUchyuM ke he prabhe! te tyAMthI AyuSya kSaya thatAM bhava kSaya thatAM sthiti kSaya thatAM kayAM jaze? kayAM utpanna thaze? tyAre prabhue kahyuM ke he gautama! prathama adhyayanamAM varNavelA mRgAputra pramANe te mahAvideha kSetramAM utpanna thaIne tyAM saMpUrNa rIte kRtakRtya thaI javAnA kAraNe siddha thaze. nirmala kevalajJAnarUpa Aleka prakAzathI saMpUrNa leka ane alakanA jJAtA thaze sarva prakAre jJAnAvaraNIya Adi karmothI mukta thaze ane samasta karmakRta vikArathI rahita hevAthI zItalIbhUta thaIne trividha-mAnasika, vAcika, ane kAyika-kalezethI rahita banaze arthAtu-avyAbAdha sukhanA bhakatA thaze "pUrva vaMtyu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM duhavivAgANaM dasamassa ajjhayaNassa ayamaDhe zrI vipAka sUtra 236 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tum . seve maMte ! re mete ! sudhamAM svAmI jabUsvAmIne kahe che ke - jabU! zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu, ke je siddhisthAnane prApta karI cukyA che temaNe du:khavipAkanA A dasamA adhyayananA bhAva je pratipAdana karelA che, "ttimi" te jevI rIte meM bhagavAna pAsethI sAMbhaLyA che. tevAja tamane kahyA che. je sUtra 5 / iti vipAkazratanA " vinAza' nAmanA prathama zrutaskaMdhanI vinA vandri" TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM "" nAmaka dazamuM adhyayana sapUrNa che 1-10 | iti zrI vipAkakRtanuM duHkhavipAka nAmaka prathamazrutaskaMdha saMpUrNa che 1 ! zrI vipAka sUtra 237 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vipAka sUtra atha // dvitIyaH zrutaskandhaH // ** 238 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUsarA zrutasakaMdhanA AraMbha aura avataraNikA vipAkakRtanA sukhavipAka nAmane bIje kutaskaMdha tevi #aa " ItyAdi. te jALa te samavi" avasarpiNI kAlanA cothA ArAmAM rAya jAje rAjagRDa nAmanuM nagara hatuM temAM "puti jerU" guNazilaka nAmanuM eka citya-udyAna-bagIce hate. mune sara bhagavAnanA pAMcamA gaNadhara sudharmA svAmI ziSyA sahita tyAM padhAryA. "i ggvAsamAne jaMbUsvAmIe savinayapaNe sevA karatA thakA "gvaM vAsI" temane A pramANe pUchyuM; 'jai NaM bhaMte samaNeNaM jAva saMpatteNaM duhavivAgANaM ayamaDhe paNNase muhavivAgANaM mitte sati MAra sattAM je mare paur" he bhadanta! je ke zramaNa bhagavAna mahAvIra je siddhagatine prApta thayA che. temaNe duHkhavipAkanAmanA prathama zrutaskaMdhanA te pUrvokata daza adhyayanarUpa bhAva nirUpaNa karyA che. te he bhadanta! te prabhue A sukhavipAka nAmanA bIjA zrutaskaMdhanA bhAva zuM pratipAdana karyA che? "tay i ? sukhe vaLAre baMdhu-gAruM jIvaM vAsI A pramANe pUchatAM sudharma--aNagAre jabU aNugAra prati A pramANe kahyuM. " ravajI rU! samane nAva saghai suvavAmAM sakSama jJathaTT gujttA " he jaMbU ! siddhi gatine prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre A sukhavipAka nAmanA bIjA taskaMdhanAM 10 daza adhyayana pratipAdana karelAM che. te nA" te A pramANe che * subAhU, 1 bhadaNaMdI ya, 2 sujAe, 3 suvAsave, 4 taheva jiNadAse, 5 dhaNavaI ya, 6 mahabbale 7 / bhadaNaMdI, 8 mahacaMde, 9 varadatte, 10 // 1 // zrI vipAka sUtra 239 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subAhu, 1 bhadranandI, 2 sujAta, 3 suvAsava, 4 jinadAsa, 5 dhanapati, 6 mahAbala, 7 bhadranaMdI, 8 mahAcaMdra, 9 ane varadatta 10, A dasa adhyayana te te nAmathI prasiddha e kAraNathI thayAM che ke je upara jaNAvyA tenA caritre te adhyayanAM varNana karavAmAM AvyA che. "garU maMte ! samai nAva sattA sudavivALuM Dhasa kakSari gorg" jaMbU svAmi pharIthI sudharmA svAmIne pUche che ke he bhadanta! zramaNa bhagavAna mahAvIra je siddhagatine pAmyA che teNe A sukhavipAka nAmanA bIjA zrutaskaMdhanA 10 dasa "gaththAna" prarUpita karelA che, paraMtu mate he bhadanta ! temAMthI "dama aaN ma ! bALa mudavivALuM samaLe nAva saMpatti re ga gum prathama adhyayananA te zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhue zuM bhAva pratipAdana karyA che? "tay of se muda grAnare gaLA a vayA " jaMbUsvAmIe te pramANe pUchyuM tyAre sudhama svAmIe temane A pramANe kahyuM sU nA subAhu kumAra kA varNana vastu baMnuM !" ItyAdi prathama adhyayananA arthane spaSTa karavA mATe sudharmA svAmI kahe che ke 'baM" he jaMbU! " vahu' subAha kumAranuM cAritra A pramANe che. te ja te samavi" avasarpiNI kAlanA cothA ArAmAM "cilIse bAma jaya holyA" hastizirSa nAmanuM eka nagara hatuM "siddha A nagara ddha, timita eva samRddhahatuM. 'tattha NaM hatthisIsassa Nayarassa bahiyA uttarapurasthime disIbhAe ettha NaM puraNa jAma unnAne Trotha' te hastizISa nagaranA bahAranA bhAgamAM IzAna khuNAmAM puSakaraMDaka nAmane eka bagIce hate "soDA tatha jIvanamA pakSa nava navA ane dRothA " te sarva RtuonA pula ane phaLathI bharapura hatuM, te bagIcAmAM kRtavanamAlapriya yakSanuM nivAsa sthAna hatuMvire te ghaNuM ja zebhAyamAna hatuM. "tatha if dathinI re ? sa T ravA do te hastizISa nagaramAM adInazatru nAmanA rAjA hatA. "madA je pramANe mahAhimavAna parvata, kSullaka himavata parvatanI apekSA uMcAIthI, gaMbhIratAthI viSkalathI ane zrI vipAka sUtra 240 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' parikSepa AdithI tathA ratnamaya padmavara vedikAthI. nAnA maNi arthAt ratnAnA phUTathI ane kalpatarUnI zreNI AdithI, kSetranI maryAdA karanAra hovAthI meTo mAnavAmAM Ave che, teja pramANe, te adInazatru rAjA paNa anya-khIjA rAjAonA mukAbale jAti, kula, nIti, ane nyAya AdimAM, tathA vipula dhana, kanaka, ratna, maNi, meAti, zaMkha, zilA, pravAla, rAjya, rASTra, sainya, savArI, keza, ane kIrtirUpa suvAsathI suvAsapUrNa hovAthI malaya paCtanA samAna hatA, tathA udAratA. 'vIratA--' gaMbhIratA Adi guNeAmAM merU parRta samAna hatA. anya rAjAomAM divya RddhithI divyadyutithI ane divyaprabhAva AdithI mahendra parvatanA samAna zreSTha mAnavAmAM AvatA hatA. 'tassa NaM adINasattussa raNNo dhAraNIpAmokkhaM devI sahassaM orohe yAvi hotyA ' te adInazatru rAjAnA ata: puramAM dhAraNI pramukha hajAra devIe hatI. 'tAM bAraLI devI aNNayA kayAI taMsi tArisaMgaMsi vAsabhavasi sI sumiNe pAsai eka samayanI vAta che ke dhAraNI devI koi eka samaya puNyavAna prANIone suvAzayana karavA caigya zayyA para sutI hatI. tyAre teNe svapnAmAM siMha joyo. "nA meilsa nammaLa tA mALiyana jJAtAdhama kathAMga-sUtranA prathama adhyayanamAM meghakumAranA janmanA vana pramANe ahIM paNa samajI levuM 'var muvAdumAre bAra gahaMmosamartya cAvi nALAMti nALiA temAM vizeSatA e che ke mekumAranI mAtAne akALe meghane dehuda maneratha thaye hateA; ahiM AgaLa e pramANe nathI thayuM. e zubha svapnathI sukhAhu kumAranA janma thayA. subAhu kumArane mAtA ane pitAe jyAre paripUrNa rUpathI bhAgo bhAgavavAmAM samartha jANyA, tyAre 'ammAviyo maMtra rAsAyaSTisakhA jAti' teNe pAMcase (500) uMcA ane sundara mahela te kumAra mATe banAvyA baccuya maLe vuM te mahela bahuja uMcA hatA. atyaMta dhavala (veta) hAvAnA kAraNe jANe hasatA hoya tevA jaNAtA hatA, temAM aneka prakAranAM maNie, suvarNa ane ratnenI vicitra racanAthI aneka citro banAvyAM hatAM. rAjAe te mahelenA vacce eka meTu bhavana banAvyuM hatu. te peAtAnI ze|bhAmAM ajoDa ane vistRta hatu. te cha RtuonA samayanI AAbhAthI saMpanna hatu. jeNe ' amaya mupAtratAna ' ApIne puNya prApta karyu hAya evA puruSone peAtAnA karelA puNyanA phaLane bhogavavA mATe je sthAna vizeSa maLe che tenuM zrI vipAka sUtra 241 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma bhavana che. laMbAinI apekSAe je uMcAImAM ochuM hoya che te bhavana che, tathA pitAnI laMbAIthI jenI bamaNI uMcAI hoya che te mahela che. bhavana ane prAsAda-mahelamAM attara-pharaka eTale che, athavA eka bhUmi AMgaNavALA te bhavana ane aneka bhUmi AMgaNavALA te mahela kahevAya che. rAjAe je bhavana banAvarAvyuM hatuM te rAjakumAranA nivAsa mATe hatuM ane je mahela hatuM te vahuonA nivAsa mATe hate. bhagavatI sUtramAM 'padAnasa ane je pramANe mahAbala rAjAnA vivAhanuM varNana kareluM che. te pramANe subAhuM kumAranA vivAhanuM varNana samajI levuM. "vA ahIM eTaluM vizeSa che. te subAhu kumArane pAMcaso (500) kanyAonI sAthe parigrahaNa (lagna) thayuM hatuM. "ThpUchApAmavaravALuM paMcadaM AyavaradT sAI tii vri jiAti' te saumAM puSpacUlA moTI hatI, te tamAma kanyAonA ekaja divase subAhukumAra sAthe vivAha thayA hatA. ane je pramANe mahAbala rAjAne sAsarA pakSa taraphathI daheja-paherAmaNImAM senA-Adi dAyabhAga 500-500 nI saMkhyAmAM prApta thayA hatA, "tadeva paMca so vAgo" teja pramANe, A sthaLe paNa dareka kanyAnA mAtA-pitAe paNa pitAnA jamAI subAhu kumArane pAMcaso-pAMcasonI saMkhyAmAM tamAma daheja paherAmaNInI cIjo ApI hatI. 'gAra dhANA, vAi kamA6i nA vida subAhu kumAra te pa00 pAMcase strIonI sAthe bhavananA uparanA bhAgamAM rahetA ane kayAreka vAjI sAMbhaLatA hatA. kayAreka batrIsa prakAranAM nATaka jotA hatA. A pramANe manuSya saMbaMdhI udAra kAmone bhegavatA thakA rahevA lAgyA (sU0 2) tevi vi" ItyAdi. 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaMmahAvIre samosaDhe, parisA NiggayA, adINasattU jahA kUNie Niggae, subAhUvi jahA jamAlI raheNa Niggae, gAva dha zo , rAjA parikSA javA" te kAlamAM ane te samayane viSe zramaNa zrI vipAka sUtra 242 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIra jhAmAnugrAma vihAra karatA hastizIrSa nagaranA puSpakaraMDaka bagIcAmAM padhAryA mANase temanAM darzana mATe pitAnA sthAnathI nIkaLyAM, rAjA paNa kuNika rAjAnA pramANe moTA ThATha-mAThathI nIkaLyA bhagavatI sUtramAM prabhu vaMdanA mATe jamAlInA nIkaLavA saMbaMdhe je prakAranuM varNana che te ja pramANe subAhu kumAra paNa zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhune vaMdanA karavA mATe potAnA sthAnathI ratha-para savAra thaIne nikaLyA che. pAMca prakAranA abhigamanathI bhagavAnanA samIpa jaIne teo vaMdanA-namaskAra pUrvaka prabhunI payuM pAsanA karavA lAgyA. prabhue te AvelI pariSadamAM dharmane upadeza Ape, pachI te pariSada ane rAjA dharmane upadeza sAMbhaLI sau pitAnA sthAna para gayA 'taeNaM se subAhukumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA niyama ke udAha kadaMra pachI subAhukumAra zramaNa bhagavAna mahAvIranA pAsethI kRta-cAritra rUpa dharmanA svarUpane sAMbhaLIne ane sArI rIte tenuM manana karI aMtaramAM ghaNAja prasanna thayA, ane manathI khUba saMtoSa pAmyA. pachI pitAnA sthAnathI pite uThayA vaMditA' uThIne "nAra javuM varANA prabhune teNe vaMdanA karI-namaskAra karyA pachI A pramANe belyA- "sAni [ aMte the jAvA ghAva' he bhadanta! huM ApanA ninya pravacana para zraddhA karU chuM, huM mAnuM chuM ke nircantha pravacanaja sAcuM che, yathArtha che, e rIte mane draDha vizvAsa che "pattiyAne je maMte nirthi joyA yAmi " nircanTe kahelAM pravacanamAMja huM "Apa jevI rIte samajAve che. tevIja rIte jIvAdika tatvanuM yathArtha svarUpa che." ane te pramANe ja huM mAnuM chuM. svIkAruM chuM. ApanuM pravacana amRtadhArA samAna hovAthI huM ApanA e pravacanamAM rUcI dharAvuM chuM. 'jahANaM devANuppiyANaM atie bahave rAIsara jAva ppabhiIo muMDA mavittA cAra gAriyuM putrathA' he prabho ! ApanI pAse je pramANe aneka rAjezvara, talavara, mADambika, ibhya. zreSThi ane senApati Adi, dharma sAMbhaLIne kezanuM loMcana Adi kriyArUpa dravyamuMDana, ane kaSAyanA parityAga rUpa bhAvamuMDana karIne ghara choDI muni thayA che. " vahu karuM tadA saMvAdi muM vittA gamagI gAriya virUtta" he nAtha! huM te pramANe muMDita thaIne gRhano tyAga karI manipaNuM dhAraNa karavAmAM asamartha chuM, parantu vAghAI tiNa paMjuye sattasivAvarUchyuM tuveTiveduM jAheH ThassAma" he prabho! huM ApanI pAse pAMca anuvrata, sAta zikSAvrata e pramANe bAra vrata vidhi rUpa gRhastha dharmane zrI vipAka sUtra 243 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgIkAra karavA IcchuM chuM. A pramANe subAhukumAranI bhAvanA jANIne prabhue kahyuM. pramu6 sevAviyA tamane je pramANe sukha upaje te pramANe kare, paraMtu "mA parivaM je vilamba na karo "tapavi suvAkumAre samAna mAvo mahAvIrassa aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM dubAlasevihaM gihidhamma paDivajjai' A pramANe prabhue kahyA pachI turata ja subAhukumAre zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse pAMca aNuvrata-sAta zikSAvrata A pramANe bAra vrata rUpa gRhastha dharmane svIkAra karyo. 'paDivajjittA tameva rahaM duruhai duruhittA jAmeva disaM pAubbhUe tAmeva disaM paDigae' ane gRhastha dharma aMgIkAra karI pitAnA ratha para besI jyAMthI AvyA hatA tyAM pAchA cAlyA gayA. (sU0 3) tai vi" ItyAdi. te je te samagi" te kAla ane te samayane viSe "samakSa mAgo madAra zramaNa bhagavAna mahAvIranA " aMtevAsI? moTA ziSya raMgUrUM nAmaM gaLA' IdrabhUti nAmanA aNagArA "jomaya 1 nAva jene gautama gautra hatuM, te prabhunI pAse AvIne 'vANI' A pramANe bolyA "do NaM bhaMte subAhukumAre itu iTTarUve kAMte kAMtarUve piye piyarUve maNuNNe maNuNNarUve maLAne maLI matte sone amane piyata su" he bhadanta! te Azcarya che ke subAhukumAra " samasta mANasanA manoratha pUrNa karanAra hevAthI ISTa che (vahAlA che) " " temanI AkRti bahuja sundara che. e kAraNathI ISTa rUpa che. te' sarvane sahAyaka hivAthI kAnta che (svAmI che) IrachavA yogya che, te te kAraNa vaza thaI zake che. tethI kahe che ke te "tapa" rUpamAM paNa kAnta che. "jis, jaya, madhu ne magure sAme majAma sAme, kumo, piyatana sura' te sau mANasane upakAra karavAmAM parAyaNa hovAthI priya, sarvAga suMdara hovAthI priyarUpa, pratyeka mANaso tene pitAnA antaHkaraNathI sundara mAne che tethI manejJa, ane jenAranA cittanuM AkarSaNa thavAthI mane jJarUpa che, je vyakita tene eka vAra paNa juve che te hamezAM tenI AkRtinuM zrI vipAka sUtra 244 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNa karyAMja kare che eTalA mATe athavA vipattikAlamAM paNa saune sahAyatA pahoMcADe che tethI paNue manema che. maneAmarUpa te apekSAthI che ke, tenI AkRti tamAma mANasAnA manane anukULa che, saralaprakRtivALA heAvAthI tamAma mANaseAne tenAthI prasanatA utpanna thAya che. tethI te saumya che. ti thAya tevA mArgomAMja hamezAM tenI pravRtti rahe che tethI te subhaga che, je mANasa tene eka vAra joi le che tene tenA prati prema janme che tethI te priyadarzana che. apu rUpa, ane lAvaNyathI te alaMkRta che (suze|bhita che) tethI te surUpa vALA che, 'vadukhaLasa niyAM mate jIvadukumAre de nAva purUMve te sukhADukumAra "iSTathI laine surUpa sudhInA sa` vizeSaNothI yukta kAi kAi khAsa mANusAnI dRSTithI hAya te vAta nathI parantu De nAtha! te ghaNAMja mANusenI dRSTimAM A pramANe che khIjuM te zuM! 'sAduMgaLasa niyAM mate jIvADumAre Dhe bAna muve e te sAdhu mANasanI dRSTimAM paNa e prakAreja che. 'subAhukumAreNa bhaMte imA eyAkhvA urAlA mANussA riddhI kiSNA laddhA kiNNA prajJA zivaLA gamisamAcA'he bhagavana! te sukhAhukumAramAM A levAmAM AvatI udAra, pradhAna, zreSTha manuSya sakhI Rddhie-rUpa-lAvaNyatA Adi sauMpattie kayA kAraNathI meLavI (arthAt tene zI rIte maLI) kayA kAraNathI tene prApta thai, kayA kAraNathI te sa Mpatti tene AdhIna manI ane tene bheAkatA kevI rIte banyA ? 6 jo nA paNa gAsI putramane nAva misama[VI] * pUbhavamAM te kANa hatA ? tenuM nAma zuM hatu ? kayu getra hatuM, kayA nagaramAM ane kayA gAmamAM athavA kayA dezamAM tenA janma thayA hatA, teNe pUrvabhavamAM kevA prakAranuM abhayadAna, supAtradAna karyu hatu, ane teNe kevA arasa varasa padArthAnA AhAra karyAM hatA, kevA prakAranA zIlAdika vratanAM AcaraNa karyAM, tathA kayA tathArUpa zramaNa ninthanA athavA khAra vratadhArI zrAvakanA pAse tIrthaMkare pratipAdana karelAM pApa nivRttirUpa eka paNa niravadya vacana sAMbhaLyuM ane sArI rIte vacananuM manana karyuM" jenAthI teNe A udAra pradhAna sarvottama manuSya saMbaMdhI rUpa lAvaNyAdi vibhUtie prApta karI che? (s0 4) zrI vipAka sUtra 245 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'E vahu nomA ! ' ityAdi. gautame A pramANe pUchyuM tyAre prabhue kahyuM keH-'ttva vadhu poyamA'he gautama ! * temAM hAyeLa tenuM samajuM ' te kAla ane te samayane viSe 'deva baMjUrIne DhIne mAhe nAme sthiLa kare nAma care hosthA' A ja khUdrIpanA bharatakSetramAM hastinApura nAmanuM nagara hatuM. "ddhi' je Rddha stimita ane samRddha hatuM. tattva naLa sthaLAvo navare mumude nAma nArUM visarphe ' te hastinApura nagaramAM sumukha nAmanA eka gAyApati rahetA hatA. za" te dhanAdika vaibhava sa Mpanna hatA, 6 4 tathA khIjA mANase tenA parAbhava karI zakatA nahIM. tenuM jANenuM teLa samaLa dhammaghosA NAmaM therA jAisaMpaNNA jAva paMcahiM samaNasaehiM saddhiM saMparivuDA' eka samaya te avasaramAM dharma gheSa nAmanA sthavira (muni) jAtisampanna Adi vizeSaNAthI yukata hatA te pAMcase aNugAranI sAthe ( putrALune caramALA gAmANugAmaM dUijjamANA jeNeva hatthiNAure Nayare jeNeva sahassaMvavaNe ujjANe teneya uvAcchati' pUrvAnupUrvI tIrthaMkara pratipAdita paddhatithI eka gAmathI bIje gama vihAra karatA jyAM hastinApura nagara hatuM ane temAM paNa jyAM sahasramravana nAmane bagIcA hatA tyAM AgaLa AvyA. ' trApachinA bApaMcatuM sAduM vittiA saMnameLa tavanA gappALa mavemALA viti ' AvIne teoe sAdhu kalpanA niyama anusAra vanapAlathI vasatinI AjJA meLavIne, tapa ane saMyamathI peAtAnA AtmAne bhAvita karatA thakA vicaravA lAgyA. 'tenuM ADheLa tenuM samaLyuM dhammaghosANaM therANaM aMtevAsI sudatte NAmaM aNagAre urAle jAva teulesse mAthuM mAmeLa samamALe virU N te kAla ane te samayane viSe te dharmagheSa AcAryanA sudatta nAmanA a MtevAsI muni hatA, te sakala jIveAnA sAthe maitrI bhAvanA pUrNAMka vatA hatA athAMtu te udAra hatA, ane saMsAranA padArthAM prati jenA cittanAM nispRhatA hatI tethI te udAra hatA, yAvata dhAre pariSaha-upasargo eva kaSAyarUpa zatruone nAza karavAmAM zUravIra hatA, 'ghotrap' kAyara mANasAne kaThina evA samyaktva ane zIlAdika vratAnA dharanAra hatA, vivihate che ma jeNe aneka yejana parimita kSetramAM rahevAvALI vastuene paNa bhasma karanArI tejo zrI vipAka sUtra 246 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAne pitAnA zarIranI aMdara saMkucita karIne rAkhI hatI. ane je mAsa-mAsa kSapaNanI tapasyA karatA thakA vicaratA hatA. (su) 5) tA f se' ItyAdi tapa " te pachI "je muje mAre te sudatta aNagAra "pAvAvamaUT TRUia' mAsa khamaNa pAraNAnA divase "padamANa sI" prathama paurasImAM "saMjJA ' svAdhyAya karyo "nA momasAmI gautama svAmInA pramANe bhikSAnA samaye dhamadhose je mApurI dharmazeSa AcAryane bhikSA lAvavA mATe pUchyuM ane gAya mahAne mumudasa bAda varUkSa nidaM puSpavike" hastinApura nagaramAM ucca-nIca evaM madhyama kulemAM bhikSA levA mATe pharatA pharatA sumukha gAthA patine ghera pahecA "tA paNa te pachI "mumude mAdAvamukta gaLa 4 gAma pAsa jyAM te sumukha gAthA patie sudara aNagArane pitAnA ghara pAse AvatA joyA ke teja vakhate "sittA " joIne " . vAsaTI gayupha te ghaNeja harSa pAmya, sudatta munine joIne manamAM ghaNAja harSathI tRpti thaI, muni darzanavaDe tenA hRdayamAM asAdhAraNa prema jAgRta thaye. harSa thavAthI tenuM antaHkaraNa bharAI gayuM, ane AnaMdane lIdhe tenuM citta hullAsamAM AvI gayuM, ane te turataja pitAnA AsanathI uThayA ane "budittAnA paTAgo vora uDIne pAdapIThathI nIce utaryA " kR dittA TigyAgo gomurU" ane pitAnA paganI pAdukAo utArI " purUnA sAAiM uttarA phArU pAdukAo utArIne teNe eka zATika-uttarAsaMga-jInI yatanA mATe mukha upara eka vastra dhAraNa karyuM. "zaninA mudde vALA sAraMgapuchaDuM vastra dhAraNa karIne pachI te sudara aNagAranA sAmA sAta ATha pagalAM cAlyA. "chittA nivRtta gAdipadi ja cAlIne teNe traNa vAra AdakSiNa pradakSiNA karI be hAtha joDI dakSiNa-jamaNA kAnanA mULathI prAraMbha karI lalATa pradeza para pheravI DAbA kAnanA mULa sudhI cakrAkAre pheravIne te be hAtha joDelI aMjalIne pitAnA mAthA para sthApana karavI tene AdakSiNa pradakSiNa kahe che. "jarittA vaMDa namasarU pachI teNe temanI vaMdanA-stuti karI ke - he bhadanta ! ApanuM Aje mArA gharamAM padhAravuM thayuM te jANe ke, mArA gharamAM kalpavRkSa vinA kulathI phaLyuM che, vAdaLa vinAja jANesaMpUrNa vRSTi thaI che. marUbhUmimAM kalpavRkSa ugyuM che. te 1 che dAridranA gharamAM jANe nidhAna-bhaMDAra pragaTa thayela che. he bhadanta ! huM ApanA darzanathI eTale prasanna thaye chuM ke jema ke amRtapAna karIne prasanna thaye heya tArA zrI vipAka sUtra 247 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he paropakArI mahApuruSa ! Apa mArI prArthanAne svIkAra karIne, tamArA caraNarajanA kaNathI mArA gharane pavitra kare che 3 che A pramANe stuti karIne namaskAra karyA. vaMdittA maMpittA neva maghare teva vAcharU vaMdana namaskAra karyA pachI, jayAM rasoDuM (rasoIghara-pAkazALA-) hatuM tyAM AvyA. 'ucArittA" AvIne "cAM viSa mAM paLa vArUbaM sAimaM paDilAbhessAmi-tti kaTu tuTTe, paDilAbhemANe tuThe, paDilAbhietti tuDe' te dAna ApavA pUrve "huM Aja mArA hAthathI munirAjane puSkaLa azana, pAna, khAdya ane svAdyanA dAna ApIza, evI bhAvanA-vicAra karI prasannacitta thaye, pachI dAna devA samaye. ahe! bhAgya che ke Aja huM munirAjane puSkaLa AhAranA azanAdi padArtho ApI rahyo chuM. e vicAra karI prasanna citta thayA ane jyAre dAna-AhAra-ApI cukyA tyAre paNa "Aje mAre janma saphaLa thaye ke meM mArA hAthathI munirAjane puSkaLa azanAdi ApIne lAbha lIdhe" A pramANe vicAra karIne prasanna citta thaye. sUtra 6 che 'tay i djja ItyAdi. taNa " te pachI "takSa mumuddaH" te sumukha 'jAdava gAthA patine te vyasuddhAM te dravya zuddhithI, "rAma" dAyakanI zuddhithI-udArabhAva cukata pitAnI zuddhithI 'vihAlu pratigrAhakanI zuddhithI-aticAra rahita tapa ane saMyamanA ArAdhaka sudatta jevA aNagAranI zuddhithI, A traNa prakAranI zuddhithI evuM traNa karaNathI zuddhithI arthAta zuddha mana vacana ane kAyAthI "mudra najare hizrAmiNa samAjane saMvAre parika sudatta aNagArane dAna-(AhAra) ApIne pitAno saMsAra e che karyo. "maNusAphag fjAva e pramANe manuSyanI AyuSyane paNa baMdha karyo. jidaMti mAruM vizva vikhyArUM mUyArU munine dAna ApyuM te puNyanA prabhAvathI tenA gharamAM pAMca divya vAte-devakRta thaI "te badA' te A pramANe ke "vasudA gudAra, sevAne mukhe vArUpara, vesTrA zrI vipAka sUtra 248 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kae 3, AhayAo devaduMduhIo 4, aMtarAvi ya NaM AgAsaMsi ahodANaM 2 dhupa " AkAzamAMthI dee senAnI vRSTi karI, pAMca raMganA phUla varasAvyAM vastra varasAvyAM3, devanAM duMdubhI vAgyAM, ane AkAzamAM devee "sumukha gAthApati bhAgyazALI che, jeNe sudatta jevA munine AhAradAna ApyuM" tenA jevA dAtA bIjA keNa hoI zake che? A pramANe dAnano mahimA meTA uMcA svarathI gAye tathA 'hatthiNAure siMghADaga jAva pahesu bahujaNo aNNamaNNassa evaM Aikkhai4' hastinApuramAM Akasmika devavANI ane devadundubhInA avAja sAMbhaLIne traNa khuNAnA rastA para-jyAM traNa rastA ekaThA thAya che, jyAM cAra rastA maLe che, jyAM ghaNA mArgo maLe che, evA rastA para tathA rAjamArga ane sAmAnya mArga-A tamAma jagyAe paraspara tamAma mANasa ghaNoja harSa pAmI gadgad svara thaI "ive mAsa A prakAre kahevA lAgyA ke-A sumukha gAthApati mahAbhAgyazALI che, juo, teno mahimA devatAo paNa gAya che " napha ane A pramANe jAhera kare che ke e vAta sAcI che ke svarga ane "apavarga" "mokSanA daravAjA ughADavAmAM "dAna samartha che, "p qverU A pramANe prarUpaNa kare che ke-A uparathI amAruM paNa kartavya che ke amAre saue supAtrane dAna ApyA karavuM joIe, pharI paNa kahe che ke, 'dhaNNe NaM devANuppiyA ! sumuhe gAhAvaI jAva taM dhaNNe NaM devANuppiyA ! mudde jAva jue, jyAre devatAo sudhInA sau sumukha gAthApatinI prazaMsA kare che te ApaNA saunA taraphathI paNa te anivArya dhanyavAdane pAtra che, "yavata' zabdathI grahaNa karavAmAM AvelAM pado A pramANe che. "i sevApuSiA ! sumuhe gAhAvaI, kayatthe NaM devANuppiyA ! sumuhe gAhAvaI ! kayapuNNe NaM devANuppiyA ! sumuhe gAhAvaI / kayalakkhaNe NaM devANuppiyA ! sumuhe gAhAvaI, kayavihave NaM devANuppiyA ! sumuhe gAhAvaI, suladdhe NaM devANuppiyA ! tassa sumuhassa gAhAvaissa jammajIviyaphale, jassa NaM imA eyArUvA urAlA maannusariddhI zraddhA pattA mizanacorriA tene artha A pramANe che. "go if tevA " he devAnupriya! te sumukha gAthApati moTA puNyazAlI che jA" teNe hAlamAM AvatA janma mATe arthAta janmAMtara mATe ISTa (Icchita vastu) nI siddhirUpa prajanane siddha karI lIdhuM che. "jayago i sevA teNe pUrvabhavamAM sArAM evAM mahApuNyane meLaveluM che, jenA vaDe karIne AvA supAtrane dAna ApavAno avasara maLe che "caDhavane je tenA teNe pitAnI puNyarekhA, jIvanarekhAAdi zubha lakSaNone saphaLa karI lIdhAM che. vArtAvi i devA' supAtrane dAna devA rUpa subha kAryo karavAthI tene je dhana prApta thayuM te paNa saphaLa thaI gayuM che zrI vipAka sUtra 249 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jUra ii sevA' te sumukha gAthA patine dhanya che, ke jeNe pitAne janma ane jIvananuM phaLa prApta karI lIdhuM che. juo te kharA ! ApaNe najare joI zakIe chIe tevI udAra manuSyabhavasaMbaMdhI addhi ke jemAM kaI paNa vastunI uNapa nathI tevI tene prApta thaI che, ane te samRddhipara tene pUro adhikAra paNa prApta thaye che, tethI te gAthApati te samRddhine nirvidhanapaNe bhegavI rahyo che. tethI e vAta to satyaja che ke te vizeSa puNyazAlI che ane te puNyanA udayanuM e paNa phaLa che ke jene sudatta jevA munirAjane AhAradAna ApavAne lAbha maLe, dhanya che te mAtAnA putrane ! (sU) 7) tara ii se mumude ItyAdi. "tay i ? mumude pArAva te sumukha gAthApati "vahUduM vAsaNayAruM mAthuM T seMkaDo varSanI AyuSya pALI "mAre 4 zivA" pitAnI AyuSya pUrNarIte bheLavIne jayAre mRtyu samaye maraNa pAmyA te pachI "va thilIse jayAre grIsaTH To dhAripa seva kuchiAiM A hastinApura nagaramAM adInazatru rAjAnI dhAriNe rANInA udarathI uttarA vevAI' putrarUpathI utpanna thayA. "taw i dhAriLI levI sALanaMti kuttanA godImAra taheva sohaM pAsa', sesaM taM ceva jAva uppiMpAsAe viharai, taM evaM khalu joyA ! suvAkuIT mAM vAraMvA karAI mAguddhiI dvArU" jyAre te te garbhamAM AvyA, tyAre dhAriNudevI zApara jarA jAgatI hoya tevI rIte sutI ane nidrA laI rahI hatI. te samayamAM teNe svapnamAM eka siMhane je have garbhane samaya pUro thatAM egya samaye bALakane janma thaye. tenuM nAmakaraNa ane vivAha Adi saMskAra-tamAmanuM varNana pahelAM ja karI ApyuM che. bALaka jyAre moTA thayA tyAre te pitAnA bhavanamAM rahIne utkRSTa manuSyasaMbaMdhI bhegane bhegavavA lAgyA. A pramANe he gautama! pUrvabhavamAM karelA supAtradAnanA prabhAvathI nizcaya subAhakumAre a pratyakSa najare dekhAtI zarIrAdi saMpattirUpa sarvotkRSTa manuSyabhavasaMbaMdhI addhio zrI vipAka sUtra 250 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karI che, ane bahuja sArI rIte te bhegavI rahyA che 'pU maMte! muvAdu kumAre devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae' zrI gautama pUche ke-he bhadanta ! te subAhukumAra devAnupriya-ApanI pAse dharma sAMbhaLI dravya ane bhAvarUpathI muMDita thaIne gharane tyAga karIne pravajyA (dIkSA) levA mATe samartha che? praznanA samAdhAna nimitte prabhue kahyuM "daMtA mU" hA! gautama! e subAhukumAra saMyama grahaNa karavAmAM samartha che sU0 8 ! tay i se" ityAdi. 'tA ' subAhakumAranuM vRttAnta sAMbhaLyA pachI, "mavuM che ? bhagavAna gautame, "samAM magarva mahAvIre verU masarU zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA-namaska 2 karyA, "vitA gaNittA saMgamena tarasA gawA mAmA vidA' vaMdana-namaskAra karIne te saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA thakA vicaravA lAgyA "tay i sama mA mahAvIre gAyA cAhuM hRthisIsA NayarAo pupphakaraMDAo ujjANAo kayavaNamAlappiyassa jakkhassa jakkhAyayaNAo phinivamarU ke eka samaya zramaNa bhagavAna mahAvIre hatizISa nagaranA puSpakaraMDaka nAmanA bagIcAmAM rahelA kRtavanamAlapriya yakSanA yakSAyatana (nivAsasthAna) thI vihAra karyo. "nivamittA vadizA naLavavA vida tyAMthI vihAra karIne te dezamAM vihAra karavA lAgyA. 'ta " te samaye "te muvAre samaLavAnA nA mAyanavALIne gAva hisTAmenAne vidArU te sukha hakumAra paNa zramaNe pAsaka thaI gayA-bAra vratadhArI zrAvaka banI gayA; jIva ane ajIva tatvanA jANakAra paNa banI gayA, prAsuka, eSaNIya caturvidha AhAranuM nircantha munione dAna ApatA vicAravA lAgyA. (sU) 9) "g f se' ityAdi. "gALavA cAhuM kaI eka samaye, "se kuvAdukumAre te subAhukumAra vAdamudigo_masaLaka ne jora posadATI tene vAchara" caudasa, AThama, amAvasyA ane pUnamanA divase pauSadhazALAmAM AvyA "uvArA pasaMdasAruM parU AvIne sauthI pahelAM A pauSadhazALAne pote puMjI pramArjana karyuM "nnittA davAkhAnAmUrSi virU pauSadhazALAne pramArjana karIne-paMjIne pachI te uccAra-prastravaNa bhUminuM pratilekhana karyuM "pahiri mahaMthAra saMthArU te bhUminI pratilekhanA karyA pachI teNe darbhane saMthAro pAtharyo-bichA. "satharA hamasaMthAra TurU bIchAvIne tenA para beThA. 'kucittA gamamAM niug" besIne, aSTama bhakatanA pratyAkhyAna karyA (paccakhANa karyA) "jibriA pasaMdasApa visA badanamatti: posa6 ghaDanomA viru aSTama-bhaktanA paccakhANa zrI vipAka sUtra 251 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laine pauSadhazALAmAM traNa divasanAM pauSadha vrata dhAraNa karI pauSadhanI jAgaraNA karatA thakA vicaravA lAgyA. (sU. 10) 'pAM tapta' ityAdi. C ' 4 1 tara NaM tassa subAhukumArassa eka divasa pauSadhavratamAM rahIne te subAhukumAre ' puttANamatti ' pUrAtrI ane pAchalIrAtrInA samayamAM, dharma jAgaraNA karatA thakA manamAM imeyArUve ajjhathie 5 A prakAranA vicAra utpanna thayA, te vicAra sauthI prathama tenA manamAM AvyA. te mATe aMkura samAna hAvAthI te AdhyAtmika kahevAya, vAraMvAra smaraNarUpa hovAthI dvipatritanA pramANe cintita, vyavasthA yukata- 'huM avazya sa` viratirUpa cAritrane aMgIkAra karIza." A prakAranI draDha dhAraNA geAThavelI hAvAnA kAraNe pallavita pramANe kalpita, iSTarUpathI svIkRta hAvAnA kAraNe puSpitanA samAna prAti, eva' manamAM draDha rUpatAthI nizcita thayelA hAvAnA kAraNe phalita samAna maneAgata saMkalpa nAma kahevAyA. je pramANe vRkSa thavA pUrva prathama aMkura rUpamAM pachIthI be pAMdaDAnA rUpamAM, pachI pAMdaDAthI khilelA rUpamAM, pachIthI puSpitarUpamAM, ane pachI phaLanA rUpamAM thAya che, te pramANe subAhukamAranA vicAro paNa kharAkhara te pramANe thayA, eTalA mATe cintita kalpita Adi padAnI vyavasthA ahi ghaTI zake che. pA LuM te gAmanagara nAva visA dhanya che te grAma (pharatI vADa hAya te- -gAma kahevAya che) dhanya che te Akara (sAnA ane ratnAdikanuM utpatti sthAna) dhanya che te nagara--(aDhAra prakAranA karathI rahita sthAna) dhanya che te eTa nAnuM gAmaDuM-dhanya che te ka Ta (kutsita nagara)dhanya che te mahamba (aDhI gAunA pramANamAM vacamAM koi gAma na hoya evuM sthAna) dhanya che te droNumukha, (jala-sthala mArgothI yukatasthAna) dhanya che te pattana, (tamAma vastuntyAM malI zake tevuM sthAna) dhanya che te nigama, aneka vaNika janAthI vasele pradeza) dhanya che te Azrama, (tapasvijaneAne rahevAnuM sthAna) te tapasvio dvArA pahelAM vasAvavAmAM Ave che pachI bIjA mANasA paNa tyAM AvIne tyAM rahevA lAge che.) dhanya che te sa MvAha(kheDUtA dvArA anAjanI rakSA para rahelu sthaLa vizeSa athavA te jyAM tyAMthI AvIne mANasaiA nivAsa kare evuM sthaLa) dhanya che te niveza, (jemAM khAsa karIne sArthavAha Adi nivAsa kare che) pattana e prakAranAM haiAya che. (1) jalapattana, (ra) sthala pattana jyAM AgaLa kevaLa vahANu dvArAja jai zakAya che te jalapattana che. ane jyAM gADI Adi vAhunA vaDe jaI zakAya che te sthaLa pattana che. athavA tA naukA-vahANa ane gADAnA sAdhana vaDe jaI zakAya te sthaLa pattana che. athavA te kevala vahANuthI jai zakAya te pattana che dhanya che te pattana ! nakSya " samane maLavuM mahAvIre virU jyAM AgaLa zramaNa bhagavAna zrI vipAka sUtra 252 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vicare che te grAmAdika dhanya che vALyuM te rAsa0 = La samAstara aMtir muMi nAva nnayaMti' te rAjezvara prasRti paNa dhanya che ke je zramaNa bhagavAna mahAvIra vicare che te grAmAdika dhanya che "vaLA nuM te rAsara ne f samaLaAEr kRtiC mudA nAva yaMti. te rAjezvara prasRti paNa dhanya che ke jee zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse muDita thaine dIkSA dhAraNa kare che. ahIM "phrAisara" padathI 'tuvar-mAruMviya-jhoDuMviyama-mekiseLAvarU satthavAda-miyo' A padone paNa saMgraha thayA che. cakravattI rAjA, aizvarya saMpanna vyakita Izvara, jenA para rAjA prasanna thaine paTTakhaMdha Ape che evA mAnava te rAjA jevA che tene talavara kahe che, gAmanA adhipati te mAmbika kahevAya che, ane kauTumbika Adi mANasA te prasiddha che. tathA vALa rAsa. na " samaLasak tir vAjInvaya nAva nididharma parivanaMti' teja rAjezvara prasRti mANasa eTalA mATe dhanya che ke je zramaNa bhagavAna mahAvIranA pAse pAMca aNuvrata sAta zikSAtrata arthAt khAra prakAranA zrAvakadhanA aMgIkAra kare che. dhavALuM te rAsara. ne naM samasta rU aitiC dhamma muti" te paNa rAjezrvara Adi dhanya che ke je zramaNa bhagavAna mahAvIranAM pAse zruta cAritrarUpa dharmonA upadeza sAMbhaLe che. 'te naphaLa samaNe bhagavaM mahAvIre pubbANuputri jAva duijjamANe ihamAgacchejjA jAva viharijjA taraNaM ahaM samaNassa3 aMtie muMDe bhavittA jAva pavvajjA tethI jo zramaNa bhagavAna mahAvIra tIrthaMkara paramparA pramANe vihAra karanAra jo ahiM Avaze A hastizaSanagaramAM puSpakara Daka bagIcAmAM padhAraze te huM e prabhunI pAse jai. dravya ane bhAvathI muDita thaine bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karIza. AslR011A 'taLuM samane ityAdi " "tapa naM" te pachI samaLe maLavuM mahAvIre' zramaNa bhagavata mahAvIra- 'sutrAduchumArasa' subAhukumAranA 'rUmeM'pUrNAMkata 'Ava" sayama grahaNa karavAnI vAMchanarUpa, 'asthiya' antarAtmagata cintita, prArthita, kalpita, maneAgata saMkalpane 'tripittA' ANIne 'vuALuputri nAva humnamAne' tIrthakara paraparAgata vanA anusAra vihAra karatA-karatA neLeva sthirIne care jyAM te hastizI nagara ane 'neLava cavaLamAyikSa navasa navAyayA' jayAM kRtavanamAlapriya yakSanuM cakSAyatana-nivAsasthAna hatu tenevavA cha' tyAM AgaLa padhAryA, 'ujjittA bALavizvayaM lagnanuM AiMjattA saMnameLa tavatA nAva vira' AvIne saMyama maryAdAne anukUla avagraha, ( nasatimAM rahevAnI AjJA) laine saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA thakA vicaravA lAgyA. varasA ucA ravi mitro prabhunuM Agamana sAMbhaLIne mANase peAtAnA nivAsa sthAnathI darzana mATe ane dharmo zrI vipAka sUtra 253 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa karavA mATe nIkaLyA rAjA paNa pitAnA mahelathI nIkaLyA tapa of se suvIdu MAre te mAthA nA pada tadA nigro' subAhukumAra paNa bhagavatI sUtramAM varNana karela jamAlI pramANe prabhune vaMdanA ane temanA pAsethI dharmazramaNa karavAnI bhAvanAthI prathama pramANe bhagavAnanI pAse AvyA "dha kadi parisA kayA rAyA lava higo' prabhue samasta pariSada ane rAjAne dharmane upadeza Ape. upadeza sAMbhaLIne pariSada ane rAjA sa pitAnA sthAna para pAchA AvyA. 'tay ii se murAdUkumaare samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA Nisamma haTTa0 jahA mero tA samAghiyo bApujI' subAhukumAre zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse dharmazramaNa karI ane sArI rIte hRdayamAM nizcaya karI AnaMda-harSathI praphulita thaIne meghakumAra pramANe ghera AvIne pitAnAM mAtA-pitA pAse dIkSA levAnI AjJA mAgI. teoe jyAre AjJA ApI dIdhI tyAre te "navamAmi tadeva mAre bApu rUriyAmiNa nAva vaMmAra meghakumAranA pramANe dIkSita thayA ane te aNagAra thaI gayA. ane IryAsamitisaMpanna banIne navakeTithI vizuddha brahmacaryavratanA ArAdhaka banI gayA. te avasthAmAM sAdhunI samAcArIrUpa bhASAsamitithI, mane guptithI, vacanaguptithI, kAyaguptithI, surakSita banIne teNe pitAnI IndriyenA upara vijaya prApta karyo. (Idriyane nigraha karyo, 'tA ii se kuvAdu vaITsamakSa maLato mahAvIrasma tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI dina dIkSita thayA pachI subAhukumAre bhagavAna mahAvIranA tathArUpa sthavirenI pAsethI sAmAyikAdi 11 agIAra aMgenuM adhyayana karyuM, "dinittA vaheM cautthachaTTama0 tavovihANehi appANaM bhAvitA bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM sittA saddhi bhattAiM aNasaNAe chedittA AloiyapaDikkaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe tevA 3vavo. 11 agIAra aMgeno pUrNa rIte abhyAsa karI dIdhe, aneka vividha prakAranI caturthabhakata; SaSThabhakta (chaTaTha) aSThamabhakta, dazamabhakata, ane dvAdazabhaktarUpa tapasyAonA vidhAnathI pitAnA AtmAne bhAvita karI, ghaNAM varSo sudhI subAhukumAre sarvaviratirUpa cAritra-(munijIvana) paryAyanI ArAdhanA karI. pachI eka mAsanI saMlekhanAthI AtmAne nRsita (yukata) karIne ane mAsika anazanathI sATha bhakatanuM chedana karI, aticArenI gurunI samIpamAM AlocanApUrvaka vizuddhi karIne samAdhi zrI vipAka sUtra 254 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvathI kAla pAmavAnA avasare kAla pAmIne saudharmo svargamAM jyAM e sAgaranI utkRSTa sthiti che tyAM devanI paryAMyathI utpanna thayA. (sU0 12) 'seLa muvADu tene' ityAdi. 4 7 have 'te La suvAdurene' te subAhudeva to revajogo' te devalekathI bApuvaLa ' AyuSyanA yakSa thatAM AyukanA dalikAnI niza thavAthI. 'bhakkhaNaM ThikkhapaNaM anaMtaraM cayaM cahatA mANussaM viggahaM labhiDi devabhavane kSaya karIne AyukanI sthitinA vItavAthI devazarIranA parityaga karIne manuSya saMbaMdhI zarIrane prApta karaze. tyAM vasuM vorlRi yuii, yugnittA tAvALuM thALuM aMtir muMDhe nAva astra' zuddha paripUrNa -niraticAra jinadharmI prAptirUpa edhine prApta karIne tathArUpa sthavirenA pAse dravya ane bhAvarUpathI muDita banIne AgArIthI aNugArI-(muni) khanIne pratrajyA leze. " tenuM tatha vapUrUM vAsArUM sAmariyAnuM pALidira te avasthAmAM e aneka varSoM sudhI zrAmaNya paryAya-cAritra-paryAyanuM pAlana karaze. 'nALittA mAlohite samAhiptte kAlamAse kAlaM kiccA saNakumAre kappe devattAe uvavajjihi pAlana karIne pachI te Alecita-pratikrAnta thaine samAdhine prApta karaze, peAtAnA aticArA gurunI pAse jAhera karavA te AlAcanA che. guru pAsethI te aticAranI zuddhi mATe mArga jANIne je mArga batAve tenA svIkAra karIne pachI te nizcaya karavo ke huve hu A doSathI dUra rahIza" tenuM nAma pratikramaNa che, zuMbha dhyAnanuM nAma samAdhi che, pachI kAla avasare maraNa pAmIne sanatkumAra nAmanA trIjA devale kamAM jyAM jaghanya e sAgara ane utkRSTa sAta sAgaranI sthiti che. tyAM-devanI paryAyathI utpanna thaze. 'to mAnuE, vJA, haMmo, mALuNaM, mahAmuvaLe, mAnulluM, bALa", manusma, bArAv, mAnusaM, savvasidde tyAMthI cavIne pachI te mAnava paryAya pAmIne dIkSita thaze. pachI maraNa pAmIne te brahmaleAka nAmanA pAMcamAM svargAmAM- jyAM jaghanya sAta ane utkRSTa 10 daza sAgaranI sthiti che, tyAM-utpanna thaze, tyAMthI cavIne manuSya janma laIne dIkSAdhAraNa karI maraNa pAmIne jaghanya 14 sAgara ane utkRSTa 17 sattara sAgaranI sthiti yukata mahAzukra svargamAM jaze, tyAMthI cavIne mAnavaparyAya dhAraNa karIne dIkSA laI maraNu pAmyA bAda, navamA Anata nAmanA devaleAkamAM--yAM jadhanya 28 ane utkRSTa 19 sAgaranI sthiti che tyAM utpanna thaze, tyAMthI cavIne manuSya bhatra dhAraNa karaze, ane dIkSA laine 11 mA AraNa nAmanA devalAkamAM, devanA pacamAM 20 vIsa utkRSTa utpanna thaze, tyAMnI jaghanya 20 ane utkRSTa 21 ekavIsa sAgara pramANa sthitine bhAgavI karIne tyAMthI cavIne mAnava paryAyamAM janma laIne dIkSita thaze. tyAM AgaLa te peAtAnAM pApakarmAnI AlecanA ane pratikramaNa karI mRtyu samaye maraNa pAmIne sarvAsiddha nAmanA vimAnamAM ahamindra thaze, tyAM tetrIsa (33) sAgaranI utkRSTa sthiti evaM jadhanya sthiti che tene pUrNa legavIne arthAt badhA devalAmAM utkRSTa sthiti bhAgavIne se haiM to gaLata ucaTTittA mahAvidehe vAse jAI aDDhAI jahA daDhapaNe sijjhahira 5 ' ' zrI vipAka sUtra 255 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te subAhukumArane jIva sarvArthasiddha vimAnathI AvIne mahAvideha kSetramAM je Avyakula che temAM keI eka kulamAM janma dhAraNa karaze papAtikasUtramAM je pramANe draDhapratijJanuM varNana che te pramANe ahiM paNa varNana samajI levuM. tyAMthI te siddha thaze "vRdira vimala-kevala rUpI AkathI sakala loka ane alakanA jJAtA thaze. 'mu"i sakala karmothI mukata thaze, "parinizvA"i samasta karmonA karelA vikArothI rahita hovAnA kAraNe zItalIbhUta thaze, ane saMnavavAmAM nadi tamAma kalezane nAza karaze raju vaM! samannennN jAva saMpattaNaM suhavivAgANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte-ti bemi' ahi sudhI zrI sudharmAe jabUsvAmIne kahyuM ke siddhigatine pAmelA zramaNa bhagavAna mahAvIre he jabU! sukhavipAkanA prathama adhyayanane pUrvokata (AgaLa kahevA pramANe) bhAva kahyo che, temanI pAsethI jevuM sAMbhaLyuM che, tevuM ja meM tamane kahyuM che. (sU0 13) vipAkazrutanA sukhavipAka nAmanA bIjA zrutaskaMdhanI vipAvandriA TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM 'kuvAdumAra' nAmanuM prathama adhyayana sapUrNa che 2 / 1 | bhadranandIkumArakA varNana bhadrananda nAmanuM bIjuM adhyayanavIyalsa 3 parva vaMdu A bIjA adhyayananuM prAraMbhanuM vAkaya A pramANe che. "zarU maMte ! samami sAvavA marAvI nA saMgha suhavivAgANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, vIyassa NaM bhaMte ! ajjhaya zrI vipAka sUtra 256 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 Nassa suhavivAgANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNa ke aTe paNNatte / taLa se mudaghne gaLAre navuM nAr vayAsI' jammU svAmIe sudharmAM svAmIne pUchyuM' ke he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIra ke jeNe siddhigati prApta karI che. arthAt siddhigatimAM birAjamAna che, jemaNe A sukhavipAka nAmanA bIjA zrutaskaMdhanA prathama adhyayananA A bhAva kahyo che te siddhigatine prApta zrI zramaN bhagavAna mahAvIre khIjA adhyayananA zuM bhAva kahyA che ? zrI sudharmA svAmI kahe che, he jammU ! te" jAheLa teLa samAM te kAla ane te samayane viSe hasamajune pare dhUmaaMkane ukhAne dhaLo navo' RSabhapura nAmanuM nagara hatuM, temAM stupakara Daka nAmanA agIcA hatA, te agIcAmAM dhanya nAmanA yakSanuM yakSAyatana (nivAsa sthAna) hatuM dhaLavarU rAya ? te nagaranA adhipati dhanapati rAjA hatA, 'sarasare tevI" tenAM rANInuM nAma sarasvatI devI hatuM. "bhumiLamULa daLa namaLa bAlattaNaM kalAo ya jovvaNaM pANiggahaNaM dAo pAsAyA bhoggA ya jahA suvAdusa' rANIne svapna AvavuM, rAjAne svapnanI hakIkata jaNAvavI, putrane janma, tenuM bALapaNu, maheAMttera kalAnuM zikSaNa, yauvanAvasthAnuM Agamana, pAMcaso rAjakanyAe sAthe pANIgrahaNu-vivAha, paherAmaNI maLavI, rAjamaheleAnuM nirmANu, ane vividha bhAgenA anubhava e tamAma vAta ahiM sukhAhukumAranAM varNana pramANe samajI levuM joie. 'var' vizeSatA mAtra eTalIja ke, manIjImAre viAvavI pAmokkhANaM paMcasayANaM rAyavarakannagANaM pANiggahaNaM sAmisamosaraNaM saavgdhamma mukhyamavapuSkA' A dhanapati rAjAnA putranuM nAma bhadraMnandI kumAra hatuM. bhadraMnadI kumAranAM dhanapati rAjAe pAMcase rAjakanyAonI sAthe pANigrahaNa karAvyAM hatAM temAM mukhya zrIdevI hatAM. bhagavAna vamAna svAmInuM samavasaraNa thayuM. tyAre bhadranadikumAre temanA pAse dhama sAbhaLIne zrAvakanAM khAra tratA dhAraNa karyAM. gautama svAmIe bhagavAnane bhadrena dikumAranA pUrvabhava viSe pUchyuM; bhagavAne tenA uttara ApatAM kahyuM ke, ' mahAvide vAsepuMDarILIyarI vinayamAre vAda tisthayane hilTAmid mAnusAraN nidre mahAvideha kSetramAM eka puDarIkanI nagarI che, tyAM te vijayakumAra hatA, teNe eka samaya yugamAhu tI karane AhAra dAna Apyu, tenA prabhAvathI tene manuSyanI Ayune khadha thayA. kR ne seksa jahA bahussa jAva mahAvidehe sijjhihi bujjhihi muccihi parinivvAhii satuvALamata dehi' pachI te tyAMthI maraNa pAmIne dhanapati rAjAnI rANI sarasvatI devInA udaramAM putrarUpe avataryAM, kAlAntaramAM tenA janma thayA. tenuM nAma zrI vipAka sUtra 257 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadranaMdI kumAra rAkhyuM. bAkInuM tamAma varNana subAhakumAranA pramANe jANI levuM, te mahAvideha kSetramAM janma laIne siddhigatine prApta karaze- sthati, moye Adi kriyApadonI vyAkhyA prathama adhyayanamAM karelI vyAkhyA pramANe jANI levI sU01 zrI vipAkazratanA sukha vipAka nAmanA bIjA zrutaskandhanI vipAka candrikA TIkAnA gujarAtI anuvAdanA "manaji" nAmanuM bIjuM adhyayana saMpUrNa che 2 2 che sujAtakumAra kA varNana sujAta nAmanuM trIjuM adhyayanatadAra 3 0" je pramANe bIjA adhyayane prAraMbha karavAne udezya pragaTa kare che te A trIjA adhyayananA prAraMbha karavAne uddezya samajI le. sudharmA svAmI jaMbU svAmIne kahe che ke jammu "tevi vacce te samajI te kAla ane te samayane viSe vAraMvAra virapura nAmanuM eka nagara hatuM. 'mArama ' temAM marama nAmano eka sundara ane sarva RtuomAM sukha Ape te sukhadAyi bagIce hate, "vIrano navo' vIrasena yakSanuM yakSAyatana hatuM, "vIra rAma yA' ane vIrakRSNamitra nAmanA tyAMnA rAjA hatA. "sirAvI temanAM rANInuM nAma zrIdevI hatuM, "munA, mAre tenA eka kumAranuM nAma sujAta hatuM. "vasi pAmajavA ravaUTI ' te sujAta kumAranA vivAha balazrI Adi 500 rAjakanyAonA sAthe karyA hatA. "sAmI samo sara bhagavAna mahAvIra svAmI vihAra karatA karatA tyAM AgaLa AvyA. nagaranAM tamAma mANase-rAjA sahita prajA -sau maLIne prabhune vaMdana karavA mATe AvyA, rAjakumAra paNa AvyA dharma upadeza sAMbhaLIne sau mANase pAchA pitAnA sthAna para gayA. 'kumakuchI " gautama svAmIe prabhune savinaya te sujAta kumAranA pUrvabhavanI vAta pUchI tyAre bhagavAne tenA pUrvabhavane hakIkata A pramANe kahI batAvI ke "yAre ja ISakAra nAmanuM eka nagara hatuM. temAM "kasama viho kASabhadatta gAthApati rahetA hatA, zrI vipAka sUtra 258 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teNe "guru mAre parama puSpadatta aNagArane AhAradAna ApyuM hatuM, tenA prabhAvathI teNe "mAguHISA niveddha manuSAyune baMdha karyo, tyAM pitAnuM AyuSya purUM karI "3SA " A bhavamAM te sujAtakumAra thayA che "nAra mahAvi sinihi te bhaviSyamAM mahAvideha kSetramAM muktilAbha karaze. (sU0 1) che trIjuM adhyayana saMpUrNa che 2 3 . suvAsamArakA varNana suvAsava nAmanuM cothuM adhyayana "vaphathasa 3 cothA adhyayanuM prAraMbha vAkya kahevuM joIe, te kAla te samayane viSe "vinayapura vijayapura e nAmathI prasiddha suramya eka nagara hatuM. "i as temAM ghaNAja prAcIna ane suMdara bagIcehate tenuM nAma naMdanavana hatuM, yoga karavo temAM azoka cakSanuM cakSayatana-nivAsa sthAna hatuM. pAsa thayA te nagaranA rAjAnuM nAma vAsavadatta hatuM, "jI " tene kRSNAdevI nAmanA rANI hatAM. 'kuvAre mAre rAjA ane rANuM e bannenA prANanA AdhAra rUpa eka putra jenuM nAma suvAsakumAra hatuM, "mArAmovavA paMcanA pALi nAva putramo tene vivAha bhadrA Adi pAMcase rAjakanyAonI sAthe karyo hate. eka samaya zramaNa bhagavAna mahAvIra vihAra karatA thakA A nagaranA bagIcAmAM padhAryA. bhagavAnanuM Agamana sAMbhaLIne nagaranA rAjA ane prajA sau maLIne prabhunAM darzana karavA gayA. rAjaputra paNa sAthe gayA, saune prabhue dharmano upadeza Ape, pachI upadeza sAMbhaLI sau pitAnA sthAna para pAchA AvyA pachI gautame te rAjaputranA pUrvabhava viSe prabhune pUchyuM tyAre prabhue kahyuM ke "jovI jayarA" kauzAMbI nagarI hatI. "bApA Raa dhanapAla nAmanA tyAMnA rAjA hatA, "samImade mAre hisTAmig? teNe kaI eka samayane viSe vaizramaNabhadra munine AhAra-dAna dIdhuM, tenA puNyaprabhAvathI manuSya Ayune teNe baMdha karyo, pachI te "6 3unLe navi sinDe maraNa pAmIne hAla A nagaramAM rAjAnA suvAsava kumAra nAmathI putra utpanna thayA che, te A bhavamAM tamAma karmone nAza karI siddha-mukitagAmI thaze. che ethuM adhyayana saMpUrNa che 2o 4 zrI vipAka sUtra 259 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAcandrakumAra kA varNana jinadAsa nAmanuM pAMcamuM adhyayana 'paMcamasa vavavo0' ahIM A pAMcamA adhyayananA upakSepa kahevA joie, te kAla ane te samayane viSe, 'saugaMdhiyA parI' saugandhikA nAmanI nagarI hatI, 'LauchAtene guptAne' nagarInI bahAra nIlAzeka nAmanA prAcIna ghaNAja suMdara eka khagIcA hatA 'muLAno navo' temAM sukalayakSanuM yakSayatana hatuM 'bahiyo racA' tyAMnA rAjAnuM nAma apratidvaita hatuM, 'mujjA levI tenAM rANInuM nAma sukRSNAdevI hatuM, manvaM mAre' rAjAnA kuMvaranuM nAma mahAcadrakumAra hatuM, "baddatattA mAriyA tenI bhAryAnuM nAma ahu dattA hatuM, 'nivAse| putto' attAnA udarathI putra utpanna thaye tenuM nAma jinadAsa rAkhyu hatu, 'tisthayAgamAM" kAlAntaramAM vihAra karatA karatA tyAM zrI tIrthaMkara vIra prabhunuM samavasaraNa thayuM. AgaLa kahelA adhyayana pramANe tamAma nagara nivAsI nara-nArI tathA rAjA prabhune vaMdanA karavA mATe te bagIcAmAM AvyA. prabhue temane dharmanA upadeza ApyA, jinadAsa pazu saunI sAthe khagIcAmAM dha-upadeza sAMbhaLavA mATe AvyA hatA dharmanA upadeza zravaNu karIne tene paNu apUrva AnaMda Avya. nivAsa juththamavo' gautama svAmIe prabhune tenA pUrvabhava viSe pUchyuM, tyAre te kumAranA pUrvabhava viSayanI hakIkata prabhue kahI ke ' maniyAyarI - madhyamikA nAmanI nagarI hatI, tyAMnA medaro rA' megharatha nAmanA rAjA hatA, 'mudrampe gaLavAre parimit nA siddha' teNe sudhamAM munine AhAra-dAna dIdhuM tethI manuSyanA AyuSyane teNe baMdha karyAM pachI te mRtyu pAmIne ahiM jinAsa thayA che. have te A bhavamAM ja siddha thayA. (sU. 1) 5 pAMcamu adhyayana saMpUrNa // 2 // 5 // zrI vipAka sUtra 260 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizravaNakumAra varNana dhanapati nAmanuM chaThuM adhyayanachasa kahevo" chaThThA adhyayananuM prAraMbha vAkaya-te kAla te samayane viSe "bApuje re reyAsa 3nA kanakapura nAmanuM eka nagara hatuM, zvetAzaka nAmane tyAM bagIce hate, "vImo navo vIrabhadra yakSanuM tyAM yakSAyatana hatuM, jiyavaMto rAjA kumadA tevI temaja mAre kuvo " tyAMnA rAjA priyacaMdra hatA, temanAM rANInuM nAma subhadrA devI hatuM, vaizravaNakumAra yuvarAja hatA. "siravI pAvAmAM paNa vAvanA pALikha tenA pANagrahaNa saMskAra pAMcase (500) uttama rAjAonI kanyAonI sAthe thayA hatA. temAM mukhya zrIdevI hatAM. 'tighArAma dhaa gvarApu nA putramo' keTaleka samaya gayA pachI bhagavAna vIra prabhu tyAM padhAryA, vaizravaNa kumArane eka putra hato jenuM nAma dhanapati hatuM, tenAM-pUrvabhava viSe gautama svAmIe bhagavAnane pUchyuM tyAre bhagavAne A pramANe kahyuM, 'baLavA jArI mitte yA saMpUtivinA mAre rimig gAva hi" maNipadA nAmanI eka nagarI hatI, tyAMnA rAjAnuM nAma mitra hatuM. teNe saMbhUtivijaya munirAjane AhAra dAna ApyuM, tenA prabhAvathI tene manuSyanI Ayune baMdha thayuM. te maraNa pAmIne hAlamAM te dhanapati thayuM che, te A bhavamAM siddha thaze. (sU0 1) che chaThuM adhyayana saMpUrNa 2 6 . zrI vipAka sUtra 261 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbalakumAra kA varNana mahAbala nAmanuM sAtamuM adhyayanasattamasa ujavo" sAtamA adhyayananuM prAraMbha vAkaya-te kAla ane te samayane viSe "mApura jaya mahApura nAmanuM eka nagara hatuM, "jJAsAne unA temAM rakatAzaka nAmane suMdara prAcIna bagIco hate, pAcho navaravo temAM rakatapAla nAmanA yakSanuM yakSAyatana hatuM te "va rAyA te nagaranA rAjAnuM nAma bala hatuM, 'sumarA tevI' temanAM subhadrA nAmanAM rANI hatAM. "mahAvajI mAre mahAbala nAmanA kumAra hatA; "ttarapAkavavA paMcanArAyavaravALA girLari " rAjAe pAMcase (500) rAjAonI kanyAonI sAthe tene vivAha karyo hato. te pAMcase rANIomAM rakatavatI mukhya hatI. 'tithacAma" kAlAntaramAM vicaratAvicaratA bhagavAna tIrthakara mahAvIra prabhu tyAM padhAryA. pachI saue prabhu pAse jaIne dharma upadeza rUpI amRta pAna karyuM. 'gvama puchA" mahAbala kumAranA pUrvabhava viSe gautama svAmIe prabhune pUchyuM tyAre prabhue kahyuM "maNIpura garamANapura nAmanuM eka nagara hatuM, "jAga mAdAva" tyAM nAgadatta nAmanA eka gAthApati rahetA hatA, teNe "je sAre vahaorfmA nAvasiddha" Indradatta nAmanA munirAjane AhAradAna karyuM, te puNyathI tene manuSyanA AyuSyane baMdha thaye, pachI te maraNa pAmIne ahiM mahAbala thayela che, AgaLa para dIkSA laIne A bhavamAM mukitane lAbha meLavaze. (sU) 1) A sAtamuM adhyayana saMpUrNa che 7 zrI vipAka sUtra 262 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbalakumAra kA varNana bhadranandIkumAra nAmanuM AThamuM adhyayanagaphTamasa ujave AThamA adhyayananuM prAraMbha vAkya-sughai myAM suSa nAmanuM nagara hatu "vAmane unALe" temAM devaramaNa nAmane bagIce hate. vIreno garava" vIrasena yakSanuM temAM yakSAyatana hatuM, "gaguNo AyA" tyAMnA rAjAnuM nAma arjuna hatuM, "jAva tevI" tenAM rANInuM nAma rakatavatI hatuM, "maiI kumAre ane bhadranaMdI nAme kumAra hite, "jirIvAvamAM paMcarAvaUTI pALanA rAjAe keTalAka samaya pachI teno vivAha pAMcase rAjakanyAonI sAthe karAvyuM hatuM, te tamAma strIomAM mukhya zrIdevI hatA. "vAva putramo " gautama svAmIe prabhune tenA pUrvabhava viSe pUchyuM, te bhagavAne tene pUrvabhava A pramANe kahyo, "mahAdhare re' mahAgheSa nAmanuM nagara hatuM. "dharmone mAdAra tyAM dharmazeSa nAmanA gAthA pati rahetA hatA, paNa mAre parAmiNa nAve siddhateNe dharmasiMha nAmanA eka munine AhAradAna dIdhuM tenA vaDe tene manuSyanA Ayune baMdha thayA pachI te maraNa pAmIne bhadranaMdIkumAra thayA che. te A bhavamAM dIkSA laIne siddha thaze. (sU0 1) AThamuM adhyayana saMpUrNa 8 zrI vipAka sUtra Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAcandrakumArakA varNana mahAcandra nAmanuM navamuM adhyayana // 9 // namAM savo' A navamA adhyayananuM prAraMbha vAkaya-caNA AyarI'caMpA nAmanI nagarI hatI.'punamadde chaggAne' temAM pUNa bhadra nAmanA bagIce hatA, tejuLamI navo'. agIcAmAM pUrNa bhadra nAmanA yakSa raheteA hateA, vaDA rAyA'rAjAnu' nAma datta hatuM, 'sarUM tevI' ane temanAM rANInu nAma dattavatI hatuM, macaMte kumArenuvarAyA' mahAcadrakumAra yuvarAja hatA. 'sioitAvAmovALa paMcAyAvALuM ? tenA pAMcaseA rAjakanyAonA sAthe vivAha thatA hatA, temAM zrIkAntA mukhya hatI. 'nAva Dumo'. jyAre tIrthaMkara zrI vIraprabhu vihAra karatA karatA tyAM AvyA tyAre gautama svAmIe prabhune yuvarAjanA pUrvabhava viSe pUchyuM tyAre prabhue yuvarAjanA pUrvabhavane itihAsa A pramANe kahyo-tinicchA AyarI cikitsikA nAmanI nagarI hatI. temAM 'niyamapUrAyA'jitazatru nAmanA rAjA hatA, teNe dharma viDa baLavAre rimiC nAva siddhe ' eka samaya dharmAMviti aNugArane mAhAra-dAna dIdhuM. tenA vaDe tene manuSyanA AyuSyanA baMdha thaye. pachI te maraNu pAmyA ane te A nagaramAM mahAca thayA che te have bhaviSyamAM dIkSA laIne A bhavamAM mukitane lAbha karaze. (sU. 1) 4 navamuM adhyacana saMpUrNa ! 9 u zrI vipAka sUtra 264 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varadattakumArakA varNana varadatta nAmanuM dazamuM adhyayananag fsamakSa rajodazamAM adhyayananA ukSepa A pramANe che jaMbU svAmIe sudhamAM svAmIne pUchyuM ke bhadanta ! siddha gatine prApta bhagavAna mahAvIre sukhavipAka nAmanA bIjA zrutaskaMdhanA navamA adhyayananA e bhAva prarUpita karyA che te te zramaNa bhagavAna mahAvIre A dasamA adhyayananA bhAva zuM prarUpita karyA che ? sudhamAM svAmI kahe che kevaM vadhu vaM" he jaNU! "teE te samavi'te kAla te samayane viSe F T M holyA" sAketa nAmanuM nagara hatuM, hAlamAM tenuM nAma ayA che. 'uttarakuru ujjANe pAsamiyo jakkho mittaNaMdI rAyA sirikaMtA devI varadatte kumAre' temAM uttarakurU nAmane bagIce hatuM, pArzvayuga nAmanA yakSanuM te yakSAyatana (nivAsasthAna) hatuM,mitranadI nAmanA te nagaranA rAjA hatA. temanAM rANInuM nAma zrIkAMta hatuM, ane kumAranuM nAma varadatta kumAra hatuM. virasevirajmoravA paMcAyavA pApa davi, tithawAmavi RAvadhaH gvamavo' varadattakumArane mitranaMdI rAjAe vIrasenA pramukha pAMca rAjakanyAonA sAthe vivAha karI dIdhuM. eka vakhata vihAra karatA karatA tIrthakara mahAvIra prabhu tyAM AgaLa padhAryA, tyAre temane upadeza sAMbhaLI varadatta kumAre temanI pAse zrAvakanA bAra 12 vrata dhAraNa karyA, pachI gautama gaNadhare prabhune varadattanA pUrvabhava viSe pUchayuM, tyAre prabhue kahyuM-' savAre ghare vimajha vAda rAyA dhammaruI aNagAre paDilAbhie samANe mANussAue nibaddhe iha uppaNNe' zadvAra nAmanuM nagara hatuM, temAM vimalavAhana nAmanA rAjA hatA, teNe dharmarUci nAmanA eka munine AhAra AvyA tenA puNyathA manuSyanA AyunA ba dha kayA manuSyanA Ayune baMdha karI tyAMthI maraNa pAmI mitranaMdI rAjAne tyAM varadatta kumAra thayA che. "te nahIM murAdunA kumAra ciMtA nAva pannA dhvaMtare to nAva saMvara to madAra rAva sidi bAkInuM varNana subAhakumAranA pramANe jANI levuM. yAvat dIkSA laIne prathama svargamAM jaze, saudharma svargathI laIne trIjA sanamAra, pAMcamAM brahAleka sAtamuM-mahAmuka, navamuM-Anata, evuM agIAramuM-AraNa, te svargamAM janma dhAraNa karaze, pachI eka eka svargathI karIne vaccamAM vaccamAM mAnava paryAyane dhAraNa karaze ane dIkSA dhAraNa karaze-A tamAma hakIkata subAhakumAra pramANe samajI levI. antamAM te sarvArthasiddhamAM jaze, tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM je ADhaya-saMpanna kula haze tevA koI eka kuLamAM utpanna thaI dIkSA laInetapa-saMyamanI ArAdhanA karI mRtyunA avasare maraNa pAmIne siddhagatine prApta kareze. zrI vipAka sUtra 265 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyAraha aMgakA varNana sudhamAM svAmI A adhyayanane upasaMhAra karIne zrI aMbU svAmIne kahe che 'evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM muhavivAgANaM dasamassa ajjhayaNassa yamade pawArehe jakhUzramaNa bhagavAna mahAvIra je siddhagatine pAmyA che temaNe sukhavipAka nAmanA zrutaskaMdhanA A dasamA adhyayanane A varadattanA AkhyAna rUpa bhAva prakaTa karyA che zrI sudhasvAmInA A prakAranAM vacana sAMbhaLIne zrI jammusvAmI savinaya temanA vacanamAM zraddhA pradarzita karIne bolyA 'se maMte 2 " he bhadanta! Ape kRpA karIne je saMbhaLAvyuM che te Aja pramANe che-satyaja che, e sukhavipAkazrutaskaMdhamAM je A dasa adhyayane prarUpita karelAM che te yathArtha-satya che ane zraddhA rAkhavA yogya che. "jamudevAya kRtadevatAne namaskAra thAo, vivAnuyo sucAravaMdhA vipAkatanA be 2 kRtasakaMdha che. vivAno e muddavivAre ra" (1) duHkhavipAka zrutaskaMdha ane (2) bIjo sukhavipAka zrutaskaMdha, "tatha suvivAre rAjayanA UAra prathama zrutaskaMdhanA 10-dasa adhyayana che. AvI ja rIte bIjA zrutaskaMdhanA paNa 10 adhyayana che. A tamAmanu varNana prAyaH eka sarakhuM ja che. 1 du:khavipAka zrutaskaMdhamAM pApakarmonA vipAkanuM varNana che. 2 tatha sukhavipAka zrutaskaMdhamAM puNyakarmanA vipAkanuM varNana che. "vAsu vize niMti chavaM yurivAjevi " A banne kUtaraka dasa-dasa (10-10) divasamAM vAMcavAmAM Ave che. teNe nA mAra" bAkInuM varNana AcArAMga sUtra pramANe samajI levuM "gharamAM gaM samai" 11 agIAramuM aMga vipAkakSata samApta thayuM. "A pramANe vipAkakRtanA vipAkacandrikA TIkAne "gujarAtI bhASAnuvAda saMpUrNa thaye che zrI vipAka sUtra