________________
માનવામાં આવે છે. મેરુ પર્વત જેવી રીતે સર્વોત્તમ છે, અને મહેન્દ્ર-સુરેન્દ્ર અથવા પર્વતવિશેષ જેવી રીતે મુખ્ય માનવામાં આવે છે તે પ્રમાણે આ રાજા પણ અન્ય રાજાઓમાં મુખ્ય અને શ્રેષ્ઠ હતે. (તસ જી વિનય વિજ્ઞ શિવ મં તેવી
થા) ક્ષત્રિય વંશમાં તિલકસ્વરૂપ એ વિજય રાજાની રાણીનું નામ મૃગાદેવી હતું. (સુમાનrળપવા ગરીબ૦ વાગો) તેના હાથ-પગ બહુજ સુકમલ હતા, તેનું શરીર પણ સ્વરૂપની અપેક્ષાએ ન્યૂનતારહિત અને લક્ષણની અપેક્ષાઓ પરિપૂર્ણ પાંચ ઇન્દ્રિચોથી યુક્ત હતું. પપાતિક સૂત્રમાં ધારિ રાણનું- દેવીનું જેવું વર્ણન કરેલું છે તેવું જ વર્ણન મૃગાદેવીનું સમજી લેવું જોઈએ. (તરસ વિનચ રત્તિય પુર નિયા તેવી સત્ત, મિયાપુ જામ રણ રોથા) તે વિજય નામના ક્ષત્રિય રાજાને એક પુત્ર હતા, તેનું નામ મૃગાપુત્ર હતું. જે મૃગાદેવી થકી ઉત્પન્ન થયે હતો. તે કુંવર (ના, નાફg, બારૂદર, નાગુ ૨ ૮ ૨ વાજે ૨) જન્મથી આંધળે અને જન્મથીજ મૂંગે હતે, જન્મથી બહેરો અને જન્મથીજ ભૂલ હતે. તેના શરીરના અવયની રચના પણ સારી ન હતી, કેમકે તેનું હંડક સંસ્થાન હતું, તેના શરીરની રચનામાં સુંદરતા ન હતી–નજરે જોતાં ગમે નહિ તેવી આકૃતિ હતી. જે પ્રમાણે જે જે અંગઉપાંગેની વ્યવસ્થા થવી જોઈએ તે પ્રકારની રચનાથી હીન અંગ-ઉપાંગોનું થવું તેજ હંડક સંસ્થાન છે. તે નામકર્મના ઉદયથી શરીરમાં અંગ અને ઉપાંગ કઈ પણ ખાસ આકાર વિનાના રહે છે. તે વાયુના રોગથી પીડિત હતે. (णत्थि णं तस्स दारगस्स हत्था वा. पाया वा. कण्णा वा. अच्छी वा. णासा वा)
મૃગાપુત્રકા વર્ણન
તે કુમારને (પુત્રને) હાથ, પગ, કાન, આંખ, નાક કાંઈ પણ ન હતું. (જેરું તે ચંતોના સાાિરું ગાનિરૂપે જો) કેવલ અંગ–મસ્તક, ઉરસ્થળ, પૃષ્ટ, ઉદર, પીઠ, બે હાથ, બે પગના, અને ઉપાંગો-અંગના અવયવ સ્વરૂપ કાન, નાક, આંખ અને આંગળીઓના માત્ર ચિન્હજ હતા. ‘તy i મા નિયાવી તે મિયાપુરં વાર રક્ષિત્તિ મૂનિ તિ” આ પ્રકારના તે બાળકને મૃગાદેવી, માણસની નજરે ન પડે એવી રીતે ખાનગી ઘરનાં નીચેના ભાગમાં રાખતી હતી, અને “ સ્પણ મત્તાને નિભાળ૨ વિદારુ છાની રીતે ભજન-અન્ન, પાણી આપીને સાવધાનીપૂર્વક તેનું પાલન-પોષણ કરતી હતી.
- ભાવાર્થ—દશ અધ્યયનમાં મૃગાપુત્રનામવાળા પ્રથમ અધ્યયનનો શું ભાવ છે?. આ પ્રમાણે જબૂસ્વામીએ જ્યારે પ્રશ્ન પૂછે ત્યારે શ્રી સુધમાં સ્વામી આ
શ્રી વિપાક સૂત્ર
૨૩
