________________
१३२
पञ्चसंग्रह
अब सासादन गुणस्थान-सम्बन्धी बन्ध-प्रत्ययोंके भङ्गोंका निरूपण करते हैं
वेउव्वमिस्सजोयं पडुच्च वेदो राउंसओ णत्थि ।
उववजइ णो णिरए सासणसम्मो त्ति वयणाओ ॥१४०॥ अथ सासादनसम्यग्दृष्टौ जघन्य-मध्यमोत्कृष्टप्रत्ययभेदान् गाथैकोनविंशत्या प्ररूपयति-[ 'वेउव्वमिस्सजोयं' इत्यादि । क्रियिकमिश्रयोगं प्रतीत्याऽऽश्रित्य स्वीकृस्य चैक्रियिकमिश्र नपुंसकवेदो नास्ति । कुतः ? यतः 'सासादनसम्यग्दृष्टिः नरकेषु न उत्पद्यते' इति वचनात् । देवेषु वैक्रियिकमिश्रकाले स्त्रीपुवेदावेव ॥१४०॥ उक्तब
सासादनो यतो जातु श्वधभूमि न गच्छति । मिश्रे वैक्रियिके योगे स्त्री-पुंवेदद्वयं यतः ॥२०॥ योगैर्द्वादशभिस्तस्मान्मिश्रवैक्रियिकेण च । त्रिभिाभ्यां च भेदाभ्यां तस्य भङ्गप्रकल्पना ॥२१॥ संस्थाप्य सासनं द्वधा योग-वेदैर्यथोदितः।
गुणयित्वाऽखिला भङ्गास्तस्याऽऽनेया यथागमम् ॥२२॥ वैक्रियिकमिश्रकाययोगकी अपेक्षा नपुंसकवेद संभव नहीं है। क्योंकि सासादनसम्यग्दृष्टि जीव नरकगतिमें उत्पन्न नहीं होता है, ऐसा आगमका वचन है ॥१४०।।
सासादनसम्यग्दृष्टिके आगे बतलाये जानेवाले दश बन्धप्रत्यय-सम्बन्धी भङ्गोंको निकालनेके लिए बीजभूत कूटकी रचना का
का० अन० भ० इस प्रकार है
इंदियमेओ काओ कोहाइचउक्क एयवेदो य । हस्साइजुयलमेयं जोगो दस पच्चया सादे ॥१४११॥
१1१।४।१।२। एदे मिलिया १० । सासादने षण्णामिन्द्रियाणां मध्ये एकतमेन्द्रियाऽसंयमप्रत्ययः १ । पण्णां कायविराधनानां एकतमकायविराधनाऽसंयमप्रत्ययः । चतुर्णा कषायाणां मध्ये एकतमचतुष्कोदये चत्वारः कषायप्रत्ययाः ४ । त्रयाणां वेदानामेकतरवेदप्रत्ययः १ । हास्य-रतियुग्माऽरति शोकयुग्मयोर्मध्ये एकतरयुग्मं २ । नारकक्रियिकमिश्राऽऽहारकद्वयरहितद्वादशयोगानां मध्ये एकतमो योगः १ । एवमेते दश जघन्यप्रत्ययाः सासादनसम्यग्दृष्टौ भवन्ति। १।१।४।१२।१ एकीकृताः १०। इन्द्रियषट्क ६ कायषटक ६ कषायचतुष्क ४ वेदत्रय ३ हास्यादियुग्म २ नारक क्रियिकमिश्राऽऽहारकद्विकरहितयोगद्वादशक १२ भंगाः ६।६।४।३।२।१२ परस्परेण गुणिताः सन्त: १०३६८ उत्तराः जघन्यदशकस्य विकल्पाः स्युः। पुनः अपूर्णदेवधक्रियिकापेक्षया एते १।१।४।१२।१ एकीकृताः १०। असंयमपटक ६ कायषट्क ६ कपायचतुष्क ४ पण्ढोनवेदद्वय २ हास्यादि. युग्म २ देवसम्बन्धिवै क्रियिकमिश्रयोगकभंगाः ६।६।४।२।२।१ परस्परेण गुणिताः ५७६ भवन्ति । एते द्विराशयः एकीकृताः १०३६८+ ५७६ = १०९४४ जघन्यदशप्रत्ययानां सर्वे उत्तरोत्तरभंगा एते । एवं सर्वत्र गमनिका ज्ञेया ॥१४१॥
सासादन गुणस्थानमें इन्द्रिय एक, काय एक, क्रोधादि कषाय चार, वेद एक, हास्यादि युगल एक और योग एक; ये दश बन्ध-प्रत्यय होते हैं ॥१४१।।
इनकी अंकसंदृष्टि इस प्रकार है-१+१+४+१+२+१=१०
१. सं० पञ्चसं० ४,५७ ( पृ० ६६)।
२. सं० पञ्चसं० ४,५८-५६ (पृ. १६)।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
