________________
અક ૧-૨]
પાટલીપુત્રી
[૧૮૩]
બહેર કળાના જાણકાર પુરૂષે પણ અધિક પ્રમાણમાં વસતા હતા. તેમજ મન્ત્રવિદ્યા યત્ર-તત્ર વિદ્યા વગેરેમાં અને રસવાદ, ધાતુવાદ, નિધિવાદ, અંજન પ્રયોગ, ગુટિકા પ્રયોગ, પાદપ્રક્ષેપ પ્રાગ, રત્નપરીક્ષા, વસ્તુ વિવા, તેમજ સ્ત્રી પુરૂષ, હાથી, ઘેડા, બળદ; વગેરેના લક્ષણે ઓળખવામાં અને ઇન્દ્રજાળાદિ પ્રયોગ કરવામાં તેવી જ કાવ્યશાસ્ત્રમાં હોશીયાર એવા પુરૂષો પૂર્વે અહીયા રહેતા હતા. આર્યરક્ષિતને ચૌદે વિદ્યા ભણવાનું સ્થાન આ જ હતું, અહીયાથી ભણીને (નાની ઉંમરમા) ચૌદે વિદ્યામાં પારગામી થઈ પિતાના દશપુર નગરમાં ગયા હતા. તેમજ મહાભવશાળી ધનિક પુરૂષ કે જેઓ હાથી હજાર યોજન ચાલે તેમાં જેટલાં પગલાં પડે તે દરેક પગલામાં હજાર હજાર સેનૈયાં ભરી શકે એવા ધનાઢય પુરૂષ અહીં વસતા હતા.
કેટલાએક ધનાઢય પુરૂષો તે એવા હતા કે જેઓ એક આઢક પ્રમાણ તલ વાવવામાં આવે, અને જ્યારે તે તૈયાર થાય ત્યારે તે તલની શિગેમાંથી જેટલા તલ નીકળે તેટલા હજાર સેના મહાર પમાણુ દ્રવ્યના સ્વામી હતી. બીજા કેટલાએક એવા પણ વૈભવશાળી હતા કે જેઓ ચોમાસામાં વહેતી પર્વતની નદીના પ્રબળ પાણીના વેગને ગાયના એક દિવસના માખણુવડે પાલ બાંધીને અટકાવવાને સમર્થ હતા એટલે કે પુષ્કળ ગેકુળોના સ્વામી હતા.
બીજા કેટલાક એવા શ્રીમતે અહીંયા રહેતા હતા કે જેઓ પુષ્કળ અશ્વસેના રાખતા હતા. તેમાં એક દિવસના ઉત્પન્ન થયેલા ઉત્તમ નીતિવંત ઘોડાઓના બચ્ચાઓના અંધ ઉપર રહેલા કેશ વડે આખા પાટલીપુત્ર નગરને વીંટી શકે એવા સમર્થ હતા અને બીજ ધનિકે એવા બે પ્રકારના શાલિરત્ન (ડાંગર)ને ધારણ કરનારા હતા, જેમાંનુ પહેલા નંબરનું શારિત્ન જુદી જુદી જાતના શાલિબીજ (ડાંગર)ને ઉત્પન્ન કરી શકે, અને બીજું ગર્દનિકા નામનું જે શાલિન તેને એવો પ્રભાવ હતો કે તેને વારંવાર લણીયે તે પણ ફરી ફરી ઉગે.
આ પ્રમાણે ગૌડ દેશના મુગુટ સમાન પાટલીપુત્ર નગરીની ટુંકામાં બીના જણાવી. ભવ્ય છે આ બીનાને જાણીને અને ત્યાં બનેલી ઉત્તમ ઘટનાઓને ધ્યાનમાં લઇને પોતાની જીવનસુધારણને અંગે યથાયોગ્ય ઉપયોગ કરી સ્વાત્મકલ્યાણ કરે એ જ હાર્દિક ભાવના!
૯ પગે લેપ લગાઢ આકાશ, પાણી વગેરેમાં ગમન કરી શકાય એવો પ્રયાગ. Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.o
