________________
અક ૫] સ્વસ્તિક અને નવાગત
[ ર૦ ] Vincent Smithi-A Jain Stupa and Other Antiqueties of Muthura. તક્ષશિલાના સિક્કા
રાવલપીંડી જીલ્લામાં પ્રાચીન સમયનું તક્ષશિલા નગર આવેલ છે તેને કેટલાએક સાહિત્યમાં ગિજની શહેર તરીકે ઉપયોગ કરવામાં આવેલ છે. આ તક્ષાશિલા નગરનું ખેધકામ કેટલા એક વર્ષોથી સરકારી ખાતાથી થઈ રહ્યું તેમાં કેટલા
એક જુના શિક્કાઓ મળવા પામ્યા છે. તેમાં સ્વસ્તિક છાપના મળી આવ્યા છે. આ શિકકાઓ ઈ. પૂર્વેના છે.
કૈલાસ પર્વતની આસપાસના વિભાગમાં ન્હાના તેમ મહેટા પર્વતે આવેલ છે તેમાંની કેટલીક ખડક પર પુરાતન કાળના સ્વસ્તિક કોતરી કાઢેલ મળી આવે છે. સ્વસ્તિક ચિતેને ત્યાંના વતની માંગલિક ચિહન તરીકે પુરાતન સમયથી ઉપયોગમાં લેતા આવેલ છે.
સ્વસ્તિક ચિહન જનના સાતમા તીર્થકર સુપાર્શ્વનાથનું લાંછન છે. અસલના વખતથી હિંદુસ્તાનમાં અને ચીનમાંના ધાર્મિક તાપમાં ગુહ્ય ચિહન હતું તે પરથી સેવાસા યુરોપના દેશમાં છઠ્ઠા સૈકામાં દાખલ થયું. ( Asiatic Research Vol. 9 P. 306.).
શોધખોળના પરિણામે અત્યાર સુધીના સમયમાં આ સ્વસ્તિક ચિહન માટે સારી શોધ થવા પામેલ છે. તેવી જ રીતે પુરાતન ચિત્ન “નવાવર્ત” માટે ભવિષ્યમાં મળી આવે તે જૈન સ્થાપત્યના ઇતિહાસમાં ઉમેરે થવા પામે.
હિંદુ સાહિત્યમાં “સ્વસ્તિક” તેમજ “નવાવર્ત”ના માટે ઉલ્લેખ થએલ મળી આવતું નથી.
Ara was the son of Sudarsana by Devi; his mark is the figure called Nandyavarta; he was of the same race and complexion and born at same place(Hastinapur) as the preceding; his Sasana Devi was Dharini; his stature was thirty poles, his life lasted 84000 years and his Nirvan was 1000 krors of years before the next Jina.
ઇન્ડીયન એન્ટીક્યુરી . ૨ ૧૮૭૭ પૃ. ૧૭૮ અઢારમા તીર્થકર શ્રી અરનાથ ભગવાનનું લાંછન નવાવર્તનું હતું. વસ્તિકની જેમ નંદ્યાવર્ત સંબંધી વિશેષ શેધખોળ કરવાની જરૂર છે. આપણુ વિદ્વાનો આવા શોધબળના વિષય તરફ જરૂર પ્રયત્નશીલ થશે એવી આશા રાખવી અસ્થાને નથી.
1 Indian Antiquary Vol. 15 1911 A guide to Teksila by Sir John Marshall,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
