________________
O
$$
પ્રથમ આવૃત્તિ વિષયક ચંદ્ર નક્ષત્ર યોગ :
અહીં પ્રથમ આવૃત્તિ ઈષ્ટ હોવાથી પ્રથમ આવૃત્તિના સ્થાનમાં ૧નો અંક રાખવામાં આવે છે. ગાથાનુસારા (સૂ. જ્ઞ. પ્ર. પૃ. ૫૭૫) રૂપોન કરવાને કારણે ૧ - ૧ = ૦ શૂન્ય પ્રાપ્ત થાય છે. એટલે આગળની ક્રિયા સંભવિત થતી. એટલે અહીં પાશ્ચાત્ય યુગ ભાવિની આવૃત્તિમાં જે દશમી આવૃત્તિની સંખ્યા ૧૦ રાખીને એમાં ધ્રુવરાશિ મુહૂર્ત પ૭૩ + ૬૨ *
- ૨ x ૬૭ વડે ગુણવાથી ૫૭૩૫ + ડર + ૬૨ x ૬૭
મુહુર્ત પ્રાપ્ત થાય છે. એમાંથી અભિજિતાદિ નક્ષત્રના શોધનકને શોધિત કરવા જોઈએ. તે આ પ્રમાણે અભિજિતુ નક્ષત્રથી લઈને ઉત્તરાષાઢા પર્યત ૨૮ નક્ષત્રોના ૧ પર્યાયનો શોધનક ૮૧૯ + + : મુહૂર્ત થાય છે. હવે ૭ પર્યાયનો શોધનક બનાવવા માટે એમાં ૭ ગણા કરવામાં આવે છે. સ્થૂળ રૂપથી કેવળ ૮૧૯ (ગણત્રીમાં) લેવાથી ૮૧૪ x ૭ = ૫૭૩૩ થાય છે. ૫૭૩૫ – ૫૭૩૩ = ૨ મુહૂર્ત અથવા ૧૨૪ બાસઠિયા મુહૂર્ત ભાગ થાય છે. એટલે 9 + 3 = 3 થાય છે. એ પ્રકારે ૮૧૯ની પછી બાકી રહેલા ને પણ ૭ ગણા કરવાથી ભાગ થાય છે જેને જ માંથી શોધિત કરવાથી 15 - = . મુહૂર્ત બાકી રહે છે. એનો સડસઠમો ચૂર્ણિ ભાગ x 9 = 9: મુહૂર્ત થાય છે. એને બાકી રહેલ : માં ઉમેરવાથી કુલ ૪૦૨
૪૬ર
મુહૂર્ત થાય છે. જેમાંથી હવે ૮ ૬૨ x ૬૭ * ૬૨ x ૬૦ = ૬૨ x ૬૭
દ કર્યા પછી બાકી રહેલા અને ૬ ૭ વડે ગુણાકાર કરીને શોધિત કરવામાં આવશે. આ પ્રકારે ૪ = ' આવે છે.
૪૨ એટલે પૂર્વોક્ત - માંથી જ પ્રાપ્ત રાશિ ઘટાડવાથી શૂન્ય (બાકી) રહે છે. એટલે સમગ્ર ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રનો ચંદ્રની સાથે યોગ થવાથી તે પછી અભિજિતુ નક્ષત્રના પ્રથમ સમયમાં યુગની પ્રથમ આવૃત્તિ થાય છે. આ પાંચ સંવત્સરોમાં પ્રથમ વર્ષા કાળ ભાવિની શ્રાવણ માસમાં થનારી સૂર્યની દક્ષિણાયન ગતિરૂપ ચંદ્ર અભિજિતુ નક્ષત્રની સાથે સંપન્ન થાય છે. પ્રથમ આવૃત્તિ વિષયક સૂર્ય નક્ષત્ર યોગ :
પંચ વર્ષાત્મક યુગમાં ૧૦ અયન થાય છે. એમાંથી પાંચ અયન વર્ષાકાળના થાય છે જે દક્ષિણાયન ગતિરૂપ છે. બાકીના પાંચ અયન ઉત્તરાયણ રૂપ હેમંત કાળમાં થાય છે. ૧ સંવત્સરમાં ૨ અયન થાય છે પણ સૂર્ય નક્ષત્ર પર્યાય એક જ થાય છે. એટલે ૫ વર્ષીય યુગમાં સુર્ય નક્ષત્ર પર્યાય ૫ થાય છે. ૧૦ અયનમાં પ પર્યાય થાય છે એટલે ૧ અયનમાં છે અથવા - પર્યાય થાય છે.
અહીં નક્ષત્ર પર્યાય ૧૮૩૦ હોય છે જે સડસઠ રૂપ થાય છે. હવે શતભિષફ આદિ ૬ નક્ષત્ર અર્બલેટાવાળા હોવાથી અથવા ૩૩ વાળા થાય છે. જે ૪૬ = કુલ ૨૦૧ થાય છે. આ પ્રકારે ઉત્તરાભાદ્રપદાદિ ૬. નક્ષત્ર દ્વયર્થ ક્ષેત્રવાળા હોવાથી પ્રત્યેકનું માન (માપ) ૭ + ૩૩ અથવા ર થાય છે. જે 9 x 9 = કુલ
” = ૬૦૩ થાય છે. હવે ૧૫ નક્ષત્ર બાકી રહે છે જે સમક્ષેત્રવાળા ૩૦ મુહૂર્ત પ્રમાણના ક૭ ભાગ રહે છે એટલે તે ૬૭ X ૧૫ = કુલ ૧૦૦પ થાય છે. અભિજિતુ નક્ષત્ર સમાહંત સ્વરૂપવાળું બધાથી અધોગતિ હોય છે એનો સડસઠમો ભાગ ૨૧ થાય છે. આ બધાનો યોગ (સરવાળો) ૨૦૧ + ૬૦૩ + ૧૦/૫ + ૨૧ = ૧૮૩) થાય છે.
આ પ્રકારે સડસઠમો ભાગ કુલ ૧૮૩૦ ભાવાત્મક પરિપૂર્ણ નક્ષત્ર પર્યાય થાય છે જેના અડધા ૯૧૫ થાય છે. Ba} {}}¢}¢¢} } } } } }¢¢}} 44 $ $# $# $# $# $ $ {
૪૬ર,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
