Ganitanuyoga Part 2

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan

Page 525

સૂત્ર ૧૩૩૩-૩૪
કાળ લોક : ક્ષેત્રપલ્યોપમનો સ્વરૂપ
ते णं वालग्गा दिट्ठीओगाहणाओ असंखेज्जइभागमेत्ता सुहुमस्स पणगजीवस्स सरीरोगाहणाओ असंखेज्जगुणा ।
ते णं वालग्गा नो अग्गी डहेज्जा, नो वाउ હરષ્ના, નો હુ છેખ્ખા, નો જિવિધ્વંસેન્ના, नो पुइत्ताए हव्वमागच्छेज्आ ।
तओ णं वाससए - वाससए गए एगमेगं वालग्गं अवहाय जावइएणं कालेणं से पल्ले खीणे नीरए निल्लेवे निट्ठिए भवइ ।
से णं सुहुमे अद्धापलिओवमे ।
ગા
एसिं पल्ला कोडाकोडीहवेज्ज दसगुणिया । तं सुहुमस्स अद्धासागरोवस्स एगस्सभवे રિમાનું ॥
प. एएहिं सुहुमेहिं अद्धापलिओवम-सागरोवमेहिं किं पओयणं ?
उ. एएहिं सुहुमेहिं अद्धापलिओवम-सागरोवमेहिं इय- तिरियजोणिय मणूस देवाणं आउयाइं मविज्जंति ।
सेतं सुहुम अद्धापलिओवमे ।
--ઞળુ. સુ. ૨૮૨-૩૮૨
खेत्तपलिओ मस्स भेया
१३३३. प से किं तं खेत्तपलिओवमे ?
૩. હેત્તપત્તિકોવમે-વ્રુવિષે વાત્તે, તે નફા૨. સુ ુમે ય, ૨. વાવહારિણ્ ય । तत्थ णं जेसे हुमे से ठप्पे ।
अणु. सु. ३९२ सोदाहरणं बावहारिय खेत्त पलिओयमस्स सरूव परूवणं૨૨૨૪. प से किं तं वावहारिए खेत्तपलिओवमे ? उ. वावहारिए खेत्तपलिओवमे
से जहानामए पल्ले सिया जोयणं आयामविक्खंभेणं, जोयण उड्ढं उच्चत्तेणं, तं तिगुणं सविसेसं परिक्खेवेणं,
से णं पल्ले एगाहिय बेहिय तेहिय -जावभरिए वालग्गकोडीणं ।
तेण्णं वालग्गा णो अग्गी डहेज्जा, णो वाओ हरेज्जा - जाव णो पूइत्ताए हव्वमागच्छेज्जा ।
For Private
ગણિતાનુયોગ ભા.-૨ ૩૭૧
આવા દેખાતાબાલાગોમાંથી પ્રત્યેક બાલાગના એટલા નાના અસંખ્ય ખંડ કરવામાં આવે કેસૂક્ષ્મ પનક જીવના શરીરની અવગાહનાથી પણ અસંખ્ય ગુણા નાના હોય.
ઉ.
Personal Use Only
તે બાલાગ્ન ન તો અગ્નિથી બળી જાય, ન પવનથી ઉડે, ન સડી જાય, ન નષ્ટ (થઈ) જાય અને ન દુર્ગંધ ઉત્પન્ન થાય.
એ પલ્ય (ખાડા) માંથી સો-સો વર્ષ વીત્યા પછી એક-એક બાલાવ્ર કાઢતા-કાઢતા જેટલા સમયમાં તે પલ્ટ ખાલી થઈ જાય, નીરજ થઈ જાય, નિર્મલ થઈ જાય, સર્વથા રિક્ત થઈ જાય. એ સૂક્ષ્મ અદ્ધા પલ્યોપમ ગાથાર્થ –
છે.
એવા દસ ગુણા ક્રોડાક્રોડી પલ્ય જેટલો સમય એક સૂક્ષ્મ અદ્ધા સાગરોપમનું પ્રમાણ છે.
પ્ર. એવા સૂક્ષ્મ અદ્ધા પલ્યોપમ તથા સાગરોપમનું શું પ્રયોજન છે?
આ સૂક્ષ્મ અદ્ધા પલ્યોપમથી વડે નૈયિક્, તિર્યંચયોનિક મનુષ્ય અને દેવોનું આયુષ્ય માપવામાં આવે છે.
આ સૂક્ષ્મ અદ્ધા પલ્યોપમ થયું.
ક્ષેત્રપલ્યોપમનું સ્વરૂપ :
૧૩૩૩.
પ્ર. ક્ષેત્રપલ્યોપમનું કેવું સ્વરૂપ છે ? ઉ.
ક્ષેત્રપલ્યોપમ બે પ્રકારના કહેવામાં આવ્યા છે. જેમકે ૧. સૂક્ષ્મ ક્ષેત્રપલ્યોપમ, ૨, વ્યાવહારિક ક્ષેત્રપલ્યોપમ. એમાંથી સૂક્ષ્મ ક્ષેત્રપલ્યોપમ સ્થાપનીય છે.
ઉદાહરણ સહિત વ્યાવહારિક ક્ષેત્રપલ્યોપમના સ્વરૂપનું પ્રરૂપણ : ૧૩૩૪. પ્ર. વ્યાવહારિક ક્ષેત્રપલ્યોપમનું સ્વરૂપ કેવું છે ? વ્યાવહારિક ક્ષેત્રપલ્યોપમનુંસ્વરૂપ આ પ્રમાણેછે
ઉ.
જે કોઈ એક યોજન આયામ-વિષ્કમ્ભ અને એક યોજન ઊંચા અને કંઈક વધુ ત્રણગણી પરિધિવાળા( ધાન્ય માપથી પલ્ય જેમ )પલ્ય હોય. એપલ્યનાબે, ત્રણ–યાવ-સાત દિવસના ઉગેલા બાલાસ્ત્રોવડે એવી રીતે ભરવામાં આવે કે (જેથી) એબાલાત્રોને અગ્નિ બાળી ન શકે, વાયુ ઉડાડી ન શકે-યાવતા-એનાંદુર્ગંધ પણ ઉત્પન્ન ન થાય.