Ganitanuyoga Part 2

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan

Page 602

પરિશિષ્ટ : ૨
ક્રમ
કુંડનામ
૧-૧૬ સોલહ ગંગાકુંડ
૧૭-૩૨ સોલહ સિંધુકુંડ
૩૩-૪૮ સોલહ રક્તાકુંડ ૪૯-૬૪ સોલહ રક્તાવતીકુંડ
પ
ss
૬૭
૮
૬૯
৩০
૭૧
૭૨
૭૩
૭૪
૭૫
૭૬
૧.
પૂર્વવિદેહ અને અપવિદેહમાં છોત્તેર કુંડ અને એના પ્રમાણ
પહોળાઈ
પરિધિ
ગ્રાહાવતીકુંડ
દ્રહાવતીકુંડ
પંકાવતીકુંડ
તપ્તજલાકુંડ
મત્તજલાકુંડ
ઉન્મત્તજલાકુંડ
ક્ષીરોદાકુંડ
શીતશ્રોતાકુંડ
અંતોવાહિનીકુંડ ઉર્મિમાલિનીકુંડ
ફેનમાલિનીકુંડ
ગંભીરમાલિનીકુંડ
લંબાઈ
સાઠ યોજન
"3
,,
,,
33
22
',
એકસો વીસ યોજન એકસો વીસ યોજન
33
?
Y
35
37
3,
37
ગહરાઈ
સાઠ યોજન એકસો નંવાણુ યોજનથી થોડું વધુ દસ યોજન
,,
""
"1
33
3)
22
JY
,,
,,
,,
33
,,
21
'
,
3
35
ત્રણસો વીસ યોજનમાં થોડું ઓછું
19
,,
For Private Personal Use Only
,,
,,
,,
,,
33
33
ગણિતાનુયોગ ભા.-૨ ૪૩૯
""
1)
33
39
"
દસ યોજન
"2
22
93
1)
27
39
*
37
(બાકી ટિપ્પણ ૪૩૮થી ચાલુ)
જંબૂ. વક્ષ. ૪ સૂત્ર ૭૪માં ગંગાપ્રપાતકુંડનું વિસ્તૃત વર્ણન છે અને રોહિતાંસ પ્રપાતકુંડનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન છે. સૂત્ર ૮૦માં રોહિત પ્રપાતકુંડ અને હરિકાન્ત પ્રપાતકુંડનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન છે.
સૂત્ર ૮૪માં સીતોદ પ્રપાતકુંડનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન છે આ પ્રમાણે માત્ર પાંચ કુંડોનું જ વર્ણન ઉપલબ્ધ છે શેષ ૯માંથી ૮ ના સંબંધમાં સરખું પ્રમાણ સૂચક સંક્ષિપ્ત વાચવાના પાઠ ઉપલબ્ધ છે એક માત્ર સીતા પ્રપાતકુંડના આયામાદિના સંબંધમાં સરખુ આયામાદિ સૂચક સંક્ષિપ્ત વાચવાના પાઠ ઉપલબ્ધ છે.
22
27
સૂત્ર ૭૪માં રોહિતાંસ પ્રપાતકુંડનું અને સૂત્ર ૮૦માં રોહિત પ્રપાતકુંડનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન આપવાની આવશ્યકતા નથી. કેમ કે બે કુંડોનું આયામાદિ સરખુ છે.
પાઠકોની સુવિધા માટે ચૌદ કુંડોનું શીર્ષક ક્રમશઃ આપ્યું છે અને કયુ કુંડનું આયામાદિ કયા કુંડના સમાન છે એ ટિપ્પણીમાં સ્પષ્ટ કરી દીધું છે.
જંબુદ્રીપપ્રજ્ઞપ્તિ વક્ષસ્કાર ૬ સૂત્ર ૧૨૫માં “છાવત્તમિળયો કલ્પવાઓ” એવું કથન છે-તદઉપરાંત છોતેર મહાનદી અને છોતેર કુંડોથી પ્રવાહિત થાય છે.
છોતેર કુંડોની ગણતરી આ પમાણે છે
સોળ ગંગાકુંડ છે, સોળ સિંધુકુંડ છે, સોળ રક્તકુંડ છે, સોળ રક્તાવતીકુંડ છે અને બાર અન્તર્નદીઓના બાર કુંડ છે. એ બધા મળીને છોતેર કુંડ છે. એમાંથી છોતેર મહાનદીઓ નીકળે છે.
(ક) નીલવન્ત વર્ષધર પર્વતની નજીક દક્ષિણમાં આઠ ગંગાકુંડ અને આઠ સિંધુકુંડ છે. એમાંથી નીકળવાવાળી આઠ ગંગા નદી અને આઠ સિંધુ નદી કચ્છાદિ આઠ વિજયોને જુદી પાડતી શીતાનદીમાં મળે છે. (ખ) નિષધવર્ષધર પર્વતની નજીક ઉત્તરમાં આઠ ગંગાકુંડ અને આઠ સિંધુકુંડ છે. જેમાંથી નીકળવાવાળી આઠ
ગંગાનદી અને આઠ સિંધુનદી પદ્માદિ આઠ વિજયોને જુદી પાડતી શીતાનદીમાં મળે છે. (ગ) નિષધ વર્ષધર પર્વતની નજીક ઉત્તરમાં આઠ રક્તકુંડ અને આઠ રક્તાવતી કુંડ છે. જેમાંથી નીકળવાવાળી આઠ રક્તાનદી અને આઠ રક્તાવતી નદીઓ વત્સાદિ આઠ વિજયોને જુદી પાડતી શીતોદા નદીમાં મળે છે. (બાકી ટિપ્પણ પા.નં. ૪૪૦)