Book Title: Sant Shisyani Jivan Sarita
Author(s): Pratap J Tolia
Publisher: Nanchandra Maharaj Smarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032293/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *saMtaSiA nI jIvana sIratA ( sva. kavivaryapaM.munazI nAnacaMdajI mahArAjanuM jIvanacaritra paurAphika mI namI cALIyANajI mahArAja yAta dvapakA pratApa bhAra , viyA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtaziSyanI jIvanasaritA [sva. kavivarya paM. munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM jIvanacaritra] * preraka munizrI cunIlAlajI mahArAja "citta lekhaka prA. pratApakumAra ja. TeliyA ema. e. (hindI), ema.e. (aMgrejI), sAhityaratna prinsipAla: jaina TreniMga kaleja, beMgalora vijhiTiMga phesara: senTa josepha koleja, beMgalera prakAzaka manaharalAla pI. saMghavI pramukha, kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja smAraka TrasTa C/o manubhAI amRtalAla zeTha, janmabhUmi cembarsa, koTa, muMbaI-1. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara 1972 sarvahaka prakAzakane svAdhIna kiMmata rU. 5-00 prakAzaka:manaharalAla pI.saMghavI: pramukha,kavizrInAnacaMdrajI mahArAja smAraka TrasTa, muMbaI. mudraka dhIrubhAI desAI: sTeTsa pIpala presa, ghaMghA sTrITa, koTa, muMbaI-1. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. pUjya gurudeva paMDita kavivarya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja janma : saMvata 1933 mAgazara suda 1 dIkSA : saMvata 1957 phAgaNa suda 3 - kALadharma : saMvata 2021 mAgazara vada 9 [[ pAlakhI mAgazara vada 11 je divase puNyatithi ujavAya che] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukha kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja smAraka TrasTa taraphathI temanuM A jIvanacaritra prakaTa karatAM amo dhanyatA ane kRtajJatA anubhavIe chIe. A jIvanacaritra sAthe pUjya gurudevanAM lakhANo ane kAvyomAMthI pasaMdagInAM lakhANo ane kAvyo joDavA IcchA hatI. paNa tema karatAM grantha meTo thaI jAya tethI vicArohanarUpe eka bIjA pustakathI te prakaTa karavAno nirNaya karyo che. VA jIvanacaritra bhAIzrI pratApa ToliyAe zrI cunIlAlajI mahArAjanA sahakArathI ane temanI dekharekha nIce taiyAra karyuM che. te bannene A take TUTavatI amo hArdika AbhAra mAnIe chIe. kavizrI nAnacaMdrajI mahArAje temanA prabhAvazALI vyakitatvathI ane pragatizIla vicArothI seMkaDo-hajAro jaina-jainetara bhAIo ane bahenone prabhAvita karyA che ane temane jIvanapaMtha ujALyo che. vIsamI sadInI zarUAtamAM dharma ane samAjakalyANanI samanvayakArI vizALa jIvanadaSTi virala hatI. e samaye mAnavasevA e parama dharma che enI preraNA ApI, samAjakalyANanAM ghaNAM kAryo ane saMsthAone vega Apyo. jaina dharma nivRttipradhAna gaNAya che. paNa temAM rahela anukaMpA ane ahiMsAnuM vidheyAtmaka svarUpa - prema, karuNA ane maMtrI temane jIvanamaMtra hatA. temanA badhA upadezamAM nAtajAtanA bhedabhAva vinA mAnavatA madhyabindumAM hatI. yugadharmane pichANI, strI utkarSa mATe temanI preraNAthI mahilA maMDaLanI sthApanA thaI hatI. tevI ja rIte, AmajanatA temanAM vacanAmRtone lAbha meLave te mATe teo tripravacane karatA jemAM moTI saMkhyAmAM jainetara bhAI-bahenanI hAjarI rahetI. madhura kaMTha hato, kavitvazakita hatI ane asarakAraka vyAkhyAnazailI hatI tethI vizALa janatA upara temane bhAre prabhAva paData. saMkhyAbaMdha bhAIo ane bahenone temanA pratye UMDo bhakitabhAva hato ane temanA samAgamathI potAnuM jIvana dhanya thayuM ema teo anubhavatA. temanuM A jIvanacaritra dIrdhakALa sudhI jaina samAjane preraNA Apaze evI mane daDha zraddhA che. muMbaI, tA. 15-12-1972 cImanalAla cakubhAI TrasTImaMDaLavatI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane maMthana yAne anuciMtana prAtaHsmaraNIya pUjya gurudeva kavivarya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja divyagatine pAmyA pachI, teonA anurAgIvargane bhakatamaMDaLane ane sevakavargane, teozrInI smRti kAyama banI rahe eTalA mATe, teozrInuM jIvana pustakArUDha thayeluM jovAnI tIvra abhilASA rahe e svAbhAvika che. eka daSTie vicArIe to mAnavamAtranuM avasAna e nizcita vastu che; enI noMdha ke prasiddhinI jarUra hotI nathI. hajAro-lAkha balake karoDo mAnavo janme che ane mare che emAM kaMI Azcarya nathI. paraMtu je mAnave potAnA jIvana daramiyAna ucca koTine guNavikAsa karela hoya ane jenuM jIvana paropakAraparAyaNa I lekarAra thayuM hoya tevA mahAmAnavonuM jIvanadarzana preraNAtmaka hovAthI, UgatI peDhIne mATe te upakAraka nIvaDe che. eTalA mATe evA mahApuruSanuM jIvanacaritra prasiddha karavuM jarUrI bane che. paraMtu evI prasiddhi kare koNa? ane evo vizeSa adhikAra hoya kone? e prazna vicAravA jevo che. hakIkatamAM evA AtmaniSTha puruSo pote ja potAnI jIvanagAthA lakhI zakyA hoya te e sarvottama vastu gaNAya. paraMtu jIvanakALa daramiyAna evuM lakhavAnuM moTe bhAge koI mahApuruSathI banatuM nathI. emanuM potAnuM jIvatuM jAgatuM jIvana ja khUluM jIvanacaritra hoya che--jo e vAMcavAnI daSTi hoya te. vastuta: jIvana daramiyAna prasiddhine meha evA puruSane sparzI zakato nathI. eTale pachI je je vyakitao teonA gADha saMparkamAM Avela hoya che te--pachI bhale te ziSya hoya, sevaka hoya ke aMtevAsI hoya te ja evA puruSane potAnI zakita pramANe AlekhI zake--prakaTa karI zake-paraMtu emAM ya adhikArabheda hoI zake. astu. ApaNA pUjya gurudeva mATe paNa evuM ja banyuM che. svargavAsa pachI divase ane mahinAo vItavA lAgyA... Akhare mArA jevA maMda zakitavALA upara e lakhavAnI pharaja AvI paDI. sva. pUjya gurudeve potAnA jIvana-saMbaMdhI evI koI neMdha karI na hatI. mAtra chellA varSamAM, teonA saMsArapakSe bhatrIjA zrI amRtalAla jIvarAja sAyalAkarane prasaMgopAtta jIvanaprasaMgonI noMdha lakhAvI hatI eTale jyAre huM lakhavA beTho tyAre mAre ene AdhAra levo paDyo che. uparAMta pUjyazrIne ane mAro guru-ziSya tarIke lagabhaga 37 varSane avicchinna paricaya ane sahavAsa hovAthI jyAre huM emanAM anekavidha jIvanapAsAMonuM avalokana karavA lAgyo ane pachI AlekhavA beTho tyAre mArI mUMjhavaNano koI pAra rahyo nahi. kaI vastu levI ane kayo prasaMga choDI devo enI koI gama paDatI na hatI. mahApuruSanuM jIvana udAtta, bhavya ane virATa hovAthI evA jIvanane mArA jevo alpa AtmA kevI rIte sparzI zake? tema chatAM paNa yathAmati, yathA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha skRti ane yathAzakya evuM je kaMI mane samajAyuM tevuM nedharUpe huM lakhato gayo / ane tene bhASAne opa ApavA mATe mane prAdhyApaka zrI pratApabhAI ToliyA jevA saMskArI lekhaka maLI gayA. pariNAme je kaMI banI zakayuM te A jIvanacaritramAM aMkita thayuM che. jo zrI pratApabhAIne sadbhAvayukata sahakAra na maLyo hota to A rIte A prasiddha thayuM na hota. banavAjoga che ke AmAM ghaNI vigato rahI javA pAmI hoya, rajUAta karavAmAM mArI kyAMka khalanA paNa thaI hoya, mArA matidoSane lIdhe huM emane pUro nyAya paNa na ApI zakayo houM. tema chatAM paNa eTaluM to huM AtmavizvAsapUrvaka kahI zakuM chuM ke bhakatajane, ziSyo ke premIjano A caritranA vAcana-mananathI potAnA gurudevane apUrva paricaya thavA-pAmavA jevo saMtoSa jarUra anubhavaze. TUMkAmAM, mahApuruSanA jIvanavistArane aMta nathI hotuM eTale bhaviSyamAM koI bhakataAtmA pUjya gurudevanA sarvatomukhI jIvananuM prakaTIkaraNa karavAnI abhilASA rAkhe te enA mATe pUro avakAza che. jIvanacaritra taiyAra karavA mATe smAraka TrasTanA pramukha zrI manubhAI saMghavIe, traNeka varSa pahelAM, amadAvAdamAM amArA cAturmAsa hatA tyAre mArI pAse vinati karI hatI. mAre ekalA hAthe A badhuM taiyAra karavAnuM hatuM. uparAMta sAdhujIvananI vyAvahArika pravRttio ane maryAdAo hevAthI joIe tevo avakAza meLavI zakatA nahi. tema chatAM paNa AMtara-AMtare zrI pratApabhAIne amuka samaya rokIne A kArya be varSo pUrNa thayuM ane AkhuM caritra TrasTI maMDaLanA mAnanIya TrasTI zrI cImanalAla cakubhAIe saMpUrNa avalokana karIne jyAre pasaMda karyuM tyAre enA prakAzanane prazna Ubho thayo. Ama to A jIvanacaritra chapAvavA mATe bIjA saMgho ane vyakitagata bhAIonI prabaLa bhAvanA hatI. paraMtu mArA manamAM ema ke, jo smAraka TrasTane A lAbha levo hoya to pahelI taka emane ApavI. pariNAme patravyavahArathI, mane saMtoSa thAya e rIte chapAvavAnuM, TrasTanA pramukhazrIe svIkAryuM hatuM eTale pachI jIvanaparicayanI saMpUrNa sAmagrI meM pramukhazrI manubhAIne suparata karI. tyAra bAda tene yogya lAgyuM te rIte TrasTI maMDaLe A suMdara, prakAzana karyuM che. , AzA che ke ghaNA samayathI jenI pratIkSA karAtI hatI e pUjya gurudevanA jIvanacaritrane bhAvika jane avazya lAbha leze ane smAraka TrasTI maMDaLa udAra dile dareka anurAgIne A jIvanacaritra pahoMcADavAnI kALajI rAkhaze. tA. 15-12-72. saMvata 2029nA mAgasara suda 11 zukravAra khoDaparA - jetapura. munizrI cunIlAlajI svAmI-cittamuni Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saritA-tIre... , , gurudeva kavivarya pa. munizrI nAnacaMdrajI mahArAja "saMtaziSyanuM * * A jIvanacaritra rajU karatAM eka taraphathI AnaMda te bIjI taraphathI kSobha ane saMkoca anubhavuM chuM. kSebha-saMkoca be daSTie: eka te jemanuM jIvana vizALa saritA jevuM che temane caritra-AlekhananA sthULa zabdonA sAMkaDA baMdhiyAra rUpamAM bAMdhavAne mAro a5ne A prayAsa, mArI yogyatA na hovAne kAraNe, asthAne che ane bIjuM e ke saritAzA A pAvana puruSe mArA para je upakAra karyo che ane mArI alpatA hovA chatAM mArA para kevaLa niSkAraNa karuNAbuddhie potAne je premapravAha vahAvyo che tenAthI meM temanI eTalI badhI vatsalatA, upakAritA ane AtmIyatA anubhavI che ke temane zabdomAM bAMdhavAnA A prayAsamAM mane aupacArikatA ne anadhikRta ceSTA jaNAya che. A be daSTithI vicAratAM eka bAjuthI mArA kSobha-saMkoca mane sakAraNa * dekhAya che, to bIjI bAjuthI AnaMda paNa thAya che. te eTalA mATe ke temanA jIvana-Alekhana mATe huM pravRtta thaye, mane pravRtta karAyo ane pravRtta thatAM mane A upakArI puruSanA pAvana jIvananuM smaraNa--anuzIlana karavAno ne temanA aMtarasvarUpanI nikaTa pahoMcavAno avasara maLyo. Ama karatAM je suvAntaH suha pAmyo, varSo vItI javA chatAM ane sthULadehe te dUra vasavA chatAM temanI je nikaTatA, je premavatsalatA puna: mANI zako, tene AnaMda-anubhava ne temanA caritra-lekhananA nimitta banavAno lAbha mArA mATe apUrva che. A jIvanacaritra--kaho, 'jIvanajhAMkhI--nA AlekhanamAM sva. gurudevanA samarpaNazIla, sajAga, satyazodhaka, sarala aMtevAsI pU. munizrI cunIlAlajI mahArAja cittanI satata preraNA ne sahAyatA ja pradhAna rahI. hakIkatamAM A sarjana pAchaLa citta te temanuM ja che, hAtha ja mAro che ane e paNa jANe svayaM sva. gurudeve ja pakaDIne calAvye rAkhela che. A lekhanakAryamAM jema jema huM jAte gayo ane temAM ramamANa thato gayo tema tema huM A bAbata spaSTa anubhavato gayo. caritralekhanakALa daramiyAna jAgRtimAM ne svapnamAM A pratIti mane satata thatI rahI che. tethI sva. gurudevanuM satata sAmIpya anubhavo ane viparIta saMjogomAM paNa lekhananuM Laba Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa meLavato huM dhanya thayo chuM. temaNe videhastha rahIne paNa parokSarUpe mAro je hAtha jhAlyo te lekhanane AraMbha thavAthI mAMDIne aMta thatAM sudhImAM abhutapaNe cAlato rahyo che. anyathA lekhananA AraMbha pachI thayelAM mArAM anekavidha bAhyAMtara parivartana, sthAnAMtaro, vaDIla baMdhunA akasmAta mRtyuthI sarjAyela aneka akalpita, asAdhAraNa avarodho ne agniparIkSA--A badhAM vaccethI A lekhana pUruM thavuM asaMbhava ja hatuM. temanI parokSa kRpA mArA mATe jANe pratyakSa thaI. lekhanakALa daramiyAnanA keTalAya anubhavo ane svapna-darzana A bAbatanI vizeSa sAkha pUre che. A kALa daramiyAnanI mArI AvI dhanyatAnI eka sAkSI A rahI-mArI DAyarIne pAne noMdhAyela eka paroDhanA svapna-darzanarUpe: "18mI me 1970 ne semavAra: prAta: sADAtraNathI cArane samaya: "gata rAtre dhyAnAte sUtA pachI ni:svapna nidrAne aMte eka adbhuta svapna cAlI rahyAM che. kadAca gaI kAlanA sArA be divasanA sva. gurudevanA satata smaraNanuM e pratiphalana hatuM ... saMbhaLAya che ghero ghanagaMbhIra bhajanASa ane dekhAya che samUha sAthe AgaLa rahI gAtA gAtA, amarelInI bajAramAM thaIne cAlyA jatA gurudeva! e paDachaMda kAyA, e mastImAM DolatuM mastaka, e baMdhaughADa thatAM netro, e divya bhakitamAM gavAtuM gAna .koI ajaba mastInuM darzana che. hAthamAM Agho-caravaLo rahI gayo che, sAthe anya sAdhujano che: sthAnakavAsI paNa, maMdiramArgI paNa: jANe e saunA samanvayanI gurudevanI ja jhaMkhanAnA pratIka-zA! . ane e saunI pAchaLa pAchaLa cAlI rahyo che bhakatone samUha. A joI, sAMbhaLI, mANI AnaMdellAsa anubhavato huM gurudevanAM caraNamAM paDatA temanI samIpe Ubho rahI jAuM chuM-zupacApa temanAM amIbharyA animiSa netramAM netra parovata, A darzanathI dhanya thato! na huM kAMI bolI zakuM chuM, na gurudeva jANe premane urdUka thaI rahyo che. AMkho ja vAto karI le che. prema ThAlavatI ne amInirjharatI gurudevanI e AMkho jANe pUchI rahe che- premakuzaLa vAMcchatI: 'ghaNAM varSo pachI ApaNe maLyAM .. have zAMti, have sthiratA, have AnaMda...' ane temanA AzIrvAda Apato premALa hAtha mArA nata - mastake pharI rahe che. pharIne bhajanaghoSa saMbhaLAya che ane svapna pUruM thatuM sarI jAya che...! huM UThIne dhanya thate zeSa rAtri dhyAna-citanamAM gALI lekhanakAryamAM lAguM chuM." Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra AgamasUtro ane anubhavI janonI saMketavANI, ke "prAta:kALe AveluM svapna zubha ne sArthaka hoya che, amuka samayamAM e sAkAra thAya che, mArA A lekhananI bAbatamAM sAcI puravAra thaI rahI che. A caritrarUpe e svapna pratyakSa, sAkAra banI rahela che. sva. gurudevanA ja AzIrvAda, kRpA ne preraNArUpa temanuM A saMkSipta jIvanacaritra mArA zudra hAthe lakhAI pratyakSa rUpa dhAraNa kare che. A badhuM vicAruM chuM tyAre mane thAya che ke meM AmAM zuM lakhyuM che? A te jenuM che ane jemaNe lakhAvyuM che temane ja temanuM arpaNa thAya che. tema karatAM mAruM zuM zeSa rahe che? merA mujhameM kachu nahi hai, jo kachu hai so tarA, terA tujhako sauMpate, kyA lagegA merA ?-- kabIra eTale jemanuM che temane ja A arpaNa karI ane A lokottara saritAnA tIre tIre vahetA rahIne apAra AnaMda-pAna karyAnuM smaraNa karI, AnaMdanI sAthe sAthe eka UMDI vedanA sAthe viramuM chuM, ane te e ke A saritA saMge, saritAmAM ekarUpa thaI huM vahI na zakayo, mAtra tene tIre tIre ja huM saMcarato rahyo. jo emAM huM vahI zakyo hota te A AlekhananuM svarUpa kaMI ora ja hota! paNa e badhuM to have atItanI gartAmAM samAI gayuM!! A aMtarasaMvedana chatAM ane mArI maryAdAo-apUrNatAo chatAM ane upara lakhI evI mArI bAhyatara UthalapAthalo chatAM tema ja mArAM kobhane saMkoca chatAM uparyukata svAtma sukha-svAta: sukhanA AnaMda sAthe A nAnakaDuM Alekhana mArA jevAM aneka tarasyAMnI tRpti arthe sva. gurudevanAM ja caraNomAM jevuM che tevuM mUkI kRtArthatA anubhavato ne temanA mahAna AtmAne mArI bhAvavaMdanA pAThavate viramuM chuM. tA. 15-12-72, anaMta': 12, kembrija roDa, asUra, beMgalora - 8. pratApakumAra ja TaliyA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataziSyanI jIvanasaritA * anukrama 1. prathamAvasyA : bALapaNa ane sAMsArika jIvana: 1thI 24 janmabhUmi : sAyalA .! sAyalAnI sUkI dharatImAM pragaTelI saravANI snehanA srota sukAyA ! jIvanasaravANInA navA vaLAMka zALAnI keda ane sAMkaLImAMnA sneha-saMskAra ......viralAne emAM rasa Ave !' saMganA raMga vaLI eka vajaprahAra vyavasAyanA AraMbha ane meAMdhIbhAbhInuM Agamana dhaMdhArthe bhAvanagara saMgata : saMtanI ane saMgItanI ... trIjo vajrapahAra : maLelA mALA vIMkhAyo ... bhAbhInA bhrama bhAMgyA varSa saM. 1993-saM. 1957 tyAgadharmanI pratIti ane AjIvana brahmacaryavrata sadgurunI zodha...... saMbaMdha-viccheda sahanazIlatAnI parAkASThA sadgurunA zaraNamAM svajanAnI vacce sarvasaMgaparityAga bhaNI e apUrva avasara....... svajanAnI aMtima vidAya ... pRSTha 3 4 o o * * o 7 2 4 4 2 chu cha cha cha ? 2 20 21 23 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauda 2. yauvanAvasthA: sAdhakajIvananI saMyamayAtrA: 25thI 49 varSa : saM.1957-1981 saMvata 1957: dezakALanI pRSThabhUmi yAtrAraMbha : sthA. jainaparaMparAnI vacce prathama dasa cAturmAso lIMbaDImAM gusevArthe nava varSa svAdhyAya, sAhitya-sarjana ane saMsthA-nirmANa sAdhujano ane samAjanI vacce asaMgayAtrA sevAbhAvI munine yoga : muni harSacaMdrajI muMbaIbhaNI prathama vihAra 3. prauDhAvasthA: sva-para zeyarata jIvana : 50thI 61 varSa: saM. 1982-1993 75 8 8 S S 84 yugaciMtana muMbaImAM pratibodhita be jijJAsuo puna: gujarAta bhaNI prathama dIkSita: bhAIzrI cunIlAla bIjA dIkSita: bhAIzrI zivalAla ajamera sAdhusaMmelanamAM AgrAnA cAturmAsa ziSya-parivAra sAthe ghATakoparanA bIjA cAturmAsa guru-ziSya vacce vicArabheda pUjya gurudevanI mahAnubhAvatA dharamapuranA cAturmAsa sAdhakonI jIvanaparivartanakArI be virala ghaTanAo haripurA koMgresa adhivezanamAM S S 89 93 95 $ $ $ $ $ 8 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 . 4. uttarAvasthA: Atma-lakSya jhaMkhatuM jIvana : 6thI 88 varSa : saM. 1994-2020-21 AtmalakSInI abhIpsA 107 prakRti-parAvartanakArI narmadAnA prazAMta prakRti-tIrthe 108 dIrghadarzitA ane dariyAdilI 111 pravRttiyogane udaya: bha. mahAvIranA senAnI bhAvanagaranA "bhakitabAga'mAM-jyAM bhakitanI mastI jAgI ! 120 nivRttiyogamAM pravRttiyoga: jJAnaparabanuM maMDANa 124 amadAvAdamAM vyavahAra-zuddhinI preraNA 128 muMbaImAM upasarga ane kasoTI madhyamavarga samAjanI vacce nivRttiyoga ane sAyalAmAM sthiravAsa 138 aMte ajJAta sAgarabhaNI... 132 135 143. 153 pa, cesaTha varSanA dIrgha dakSA paryAya daramiyAna karela cAturmAsa kSetro-gAmamAM cAturmAsa karyAnI sAtavAra yAdI 6. cAturmAsanI saMkSipta noMdha 155 7. ziSya- ziSyAonI aMjalio Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamAvasthA bALapaNa ane sAMsArika jIvana 1thI 24 varSa : saM. 193-1957 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmabhUmi sAyalA....! puNyabhUmi saiArASTramAMnA anya pradezanI sarakhAmaNImAM sUkA gaNAtA jhAlAvADamAM AveluM A nAnakaDuM gAma 'bhagatanuM gAma'nA nAmathI vadhu jANItu che. lAlA bhagatathI prabhAvita thayela janatAe pAchaLathI mULa nAmane gaiANa karavA eka rUDha mAnyatA dvArA 'sAyalA'ne badale 'bhagatanuM gAma ' e pramANe nAma pracalita karyuM". sAyalA javA mATe surendranagaranI pAsenA jorAvaranagarathI 'khApunI gADI'nI yAda ApatI eka TreIna jAya che. sAyalAmAM AjathI seAeka varSa pahelAM eka jaina viNaka kuTuMba rahetuM hatu. paiseTake sAdhAraNa, paraMtu khAnadAnImAM bahu UMcu. jecaMdabhAI jasarAja A kuTuMbanA vaDAnuM nAma. temane pAMca putra. saiAthI meTA pitAMbarabhAI, khIjA amaracaMdabhAI, trIjA lakSmIcaMdabhAI, ceAthA pAnAcaMdabhAI ane pAMcamA nImacadrabhAI. pAMceya bhAIe judA judA dhaMdhA kare. koI prAmANikapaNe kariyANAnA, teA keAI jAtamahenatathI hAthIdAMta yA lAkaDAnAM cUDI-cUDA anAvatA saMghADiyAne. ceAthA pAnAcaMdabhAI kariyANAnA dhaMdhA karatA. pAMcamA nImacaMduMbhAI paNa emanI ja sAthe kAma karatA ane rahetA. pAnAcaMdabhAInAM dharma patnInuM nAma raLiyAtakhAI ane nImacaMdabhAInAM dharmapatnInu nAma sAMkaLIbAI. jevA paraspara snehabhAva bhAIo vacce hatA, tevA ja A e jeThANI-derANI vacce paNa hatA. pAnAcaMdabhAI ane raLiyAtakhAI banne virala patI gaNAtAM. jevA pAnAcaMdabhAI dharmaparAyaNa ane nItiniSTha, tevA ja raLiyAta ja Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAyalAnI sUkI dharatImAM pragaTelI saravANI bAI dayALu, bhadrahAyA ane bhakitapradhAna. Arthika sthiti bahu sArI na hovA chatAM bIjAnAM duHkha dUra karavA mATe teo bane te karI chUTatAM. raLiyAtabAInI kUkhe eka putra thayela nAme jesiMgabhAI. jesiMgabhAI cha varSanI uMmaranA haze tyAre raLiyAtabAInI bhakita, dayA ne dharmanI bhAvanA uttarottara vikasatI gaI hatI. AvI maMgala avasthAmAM, keI zubha ghaDIe, eka bhavya jIvanuM avataraNa raLiyAtabAInI kukSimAM thayuM. sAyalAnI sUkI dharatImAM pragaTelI saravANI saMvata 173ne ziyALe saLavaLI rahyo hate. enA maMda maMda maMDANanA samaye, mAgazara mAsanA prathama divase ja, bhaktisabhara LiyAtabAInA bIjA kukSiratnane janma thaye. sAyalAnI sUkI dharatImAM eka saravANuM pragaTI. lAlA bhagatanI bhakitabhUkhI bhUmimAM bhavayAtrA karatI eka bhakatabhAgIrathI bhUlI paDI--bhavasAgarane pele pAra rahelA asIma anaMta cetanA sAgaramAM bhaLavA sarjAyelI! A saMbhAvanAnI khAtarI enA bAlamukhe camaktA pUrva saMskAra ane enI bAlasahaja ceSTAomAMthI caLAIne AvatAM "pAraNunAM lakSaNa" karAvI rahyAM hatAM. AvA panotA putranA janmathI AkhA kuTuMbamAM harSanI lAgaNI chavAI gaI. anukrame zubha lakSaNe joIne mAtApitAe A bIjA putraratnanuM nAma nAgaradAsa pADayuM. A bAju bIjA bhAI nImacaMdabhAIne tyAM sAMkaLIbAIne paNa be putra thayA hatA-ekanuM nAma jIvarAja ane bIjAnuM nAma nAgaradAsa. kAkA-bhAIjInAM A bALake lagabhaga samAna vayanAM hatAM; paraspara snehasaMpa paNa sAro hatA; paraMtu "nAgara' nAmadhArI be thayA, eTale oLakhavAmAM saraLatA khAtara mATe nAgara" ane Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA nAne nAgara " e saMketa goThavAyo. raLiyAtabAIne naMdana te meTe nAgara." raLiyAtabAI ane sAMkaLIbAI bane khUba TharelAM, saMskArI ane dhArmika vRttivALAM hatAM. AthI dareka prasaMge teo baMne sAthe haLImaLIne rahetAM ane pADozIo tathA gAmalekenI nisvArthabhAve sevA karatAM. pariNAme, temanAM bALakemAM paNa A jAtanA saMskAranuM siMcana thatuM gayuM. Ama sAdhAraNa chatAM dharma, nIti, bhakti ane dayAnI bhAvanAomAM zreSTha evA A kuTuMbamAM nAgaradAsa pitAnA pUrvasaMskAramAM vRddhi karatAM karatAM UcharavA lAgyA. nAgaradAsa moTA nAgara) para pitA karatAM ye mAtAnI dayA, bhakti ane dharmanI bhAvanAne jabare prabhAva hato. pitAne ane moTA bhAI jesiMgabhAIne apAra sneha temanA bAlamanane bharyuMbharyuM rAkhato. AvA eka saMskAra ane snehathI saMpanna parivAranI chAyAmAM, AvA mIThA kuTuMbamALAmAM, nAgaradAsanuM bALapaNa vaye ane guNe vardhamAna thavA lAgyuM. AjathI lagabhaga eka saikA pahelAMne jamAne ane sAyalA jevuM nAnuM gAma. AthI tyAM jIvana sAmAnya rIte sAduM, mahenatu ane bhaktiparAyaNa hatuM. kuTuMbane paraMparAgata dharma sthAnakavAsI jenane heIne gAmamAM avAranavAra thatAM sAdhu-sAdhvIjIonAM Agamana samaye sA upAzraye jatAM ane saMtasamAgamane lAbha letAM. kizoravayanA "bane nAgare paNa pitAnI mAtAo sAthe upAzraye jatA. janmajAta jijJAsuvRttivALA meTA nAgaradAsa kutUhalapUrvaka sAdhuonI badhI pravRttio, rIte ane paheraveza joyA kare ane mAtAne pUchyA kare ke, "bA! mahArAjasAheba AvAM kyAM kema pahere che? hAthamAM copaDI laIne zuM vAMce che?" vagere. tyAre temanAM mAtuzrI raLiyAtabA te vyAkhyAna-zravaNamAM lIna rahevAne kAraNe cUpa rahe, paraMtu sAMkaLIbA jarA vadhAre Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehane te sukAyo..! samajadAra hovAthI temanI bAlasahaja jijJAsAne TALavAne badale bALakanI rIte temane khulAso karI samAdhAna kare. Ama bane vaDIla mAtAonA punita sahavAsathI kuTuMbamAM, pADezamAM je mIThAza, je kamaLatA, je sevAbhAvanA, je saMskAritA pioSAtAM hatAM te A pAMca varSanA kizoranA jIvanamAM pAMgaravA lAgyAM. neha, bhakti ne saMskAritAne A strota kizera nAgaranI jIvanasaravANIne vahetI rAkhI rahyo. snehane sota sukAye ...! parivartanazIla prakRtimaiyA kahe ke muddagalaparAvartana kaho, pratyeka pravAhane, pratyeka padArthane, pratyeka vastune ane pratyeka bhAvane te nitanavA ghATa ApyA ja kare che. te pramANe kizAra nAgaradAsanI jIvanasaravANIne paNa na vaLAMka ApavAnI nA pATha, ne ghATa, navuM rUpa ApavAnI prakRtie taiyArI karI--sabhya banIne nahi, rudra-kuddha-phUra banIne! pAnAcaMdabhAInA gharathI mAMdagI lagabhaga dUra ja rahetI. temanA kuTuMbanA zramapradhAna sAdA jIvanane kAraNe bhAgye ja koI mAMduM paDatuM. paNa eka divasanI vAta che. e nIrogI ane navA gharamAM acAnaka, aNadhAryo khATale nakhAya che. hamezAM kriyAzIla, capaLa ane skUrtibharyA rahenArAM ne deDI deDIne kAma karanArAM mAtuzrI raLiyAtabA tenA para sUI rahyAM che. temanuM sadAye hasatuM rahetuM mukha kAM to vilAI gayeluM dekhAya che, kAM AMsuomAM DUbeluM! , pAse sAMkaLIbA beThelAM che. bIjI bAju pAMca varSane kizora e meTe nAgara ane jIvarAja bAlakrIDa karI rahela che. nAgara jIvarAjane pUche che Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMta-ziSyanI jIvanasaritA "bhAI bA Aje khATalAmAM kema sUtAM che? e kAma kema karatAM nathI? pAse jauM chuM te mAthe hAtha pheravIne heta karatAM karatAM e rahI kema paDe che?" - tenI A bhAvabharelI kAlI kAlI belI sAMbhaLI sAMkaLImA tene dhIme dhIme saMbhaLAya tema "gupacupa nI bhASAmAM kahIne phelAvavA mathe cheH beTA! tArI bAne tAva Avyo che eTale jarA DhIlAM paDI gayAM che ane garamIne lIdhe AMkhamAM pANI AvI jAya che. ene hamaNAM sAruM thaI jaze ane pachI tane ramADaze hoM!..." paNa nAgaranuM mana mAnatuM nathI. e "gupacupa"nI bhASA....e gamagInI...e gaMbhIra vAtAvaraNa nAgaranA kizaracittamAM praznanA praznane jagAve che je kaI zAMta karatuM nathI. nAgara jevA aneka bAlakizerenA prazna vadhu samajadAra hovAne dAvo karanArA moTerAo (temaNe mAnelI "hitanI dhAraNAne laIne!) sadAya TALatA ja AvyA che ne ! , | bApaDA mUMjhAyelA kizora nAgarane evuM te keNa ane zI rIte samajAve ke tArI vahAlasoyI banI A chellI mAMdagI che, A deha aNadhAryo ja choDIne meTI yAtrAe javAnI enI taiyArI cAlI rahI che. ane eTale, tArA pratyenA apAra vAtsalyabhAvane lIdhe, tArI bhAvi ciMtAne lIdhe e raDe che ...! ane Akhare ... Akhare pite raDatI rahIne, nAgara-jesiMgane sadAne mATe raDatA rAkhIne ane moTerAnI phesalAmaNIe beTI pADIne mA raLiyAtabA cAlI nIkaLI....eka evI yAtrAe ke jyAMthI kadI e kaI pAchuM pharatuM nathI, pharyuM nathI! zarIra choDIne agamapradezanI yAtrAe cAlI nIkaLela raLi Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehano srota sukAyA ... ! yAtakhAnA mRtadeha khATalAmAMthI nIce mukAyeA che eka khUNAmAM pitAzrI pAnAcaMdabhAI pAse siMgabhAI AMsu sAratA UbhA che.... khIjA khUNAmAM sAMkaLImA ane anya bairAMonI vacce ane nAgara ane jIvarAja pahelAM nahi joyelA evA A khanAva jotAM digmUDha manIne UbhA che.... 8 samaya thayA. vidhi patAvI sA raLiyAtakhAnA mRtadehane uThAvI javA lAgyA. meATA nAgarathI rahevAyuM nahi. vidroha karatA te pAkArI UThayA "khAne khAMdhIne Ama kyAM laI jAe che?" vaDIla amIcaMdaeNnA gujarI javAnA prasaMge praznA pUchatA kizAra vayanA zrImad rAjacaMdra jevI kizAra nAgaranI A jijJAsA hatI. ne temAMya vizeSamAM ahIM hatI. snehanA srota samI sagI mAnI ja vidyAya! saiA nAgarane samajAvavA, phrAsalAvavA, zAMta pADavA lAgyA. paraMtu nAgaratuM samAdhAna thayuM nahi. jIvarAja tene peAtAnI rIte cAkhavaTa karatAM kahevA lAgyA : mA marI gayAM....bhagavAnane ghera gayAM....' eTalAmAM sAMkaLImAe nAgarane teDI lIdhe. raDatA raDatA te temane pUchI rahyA H "A bhagavAnane ghera kema gaI? e pAchI Avaze ke nahi ? 'bhagavAnanuM ghara kyAM AvyuM? ApaNe bhagavAnane ghera mAnI pAse na jaI zakIe ? tenAM AMsu pAchatAM ane tene chAtIsarasA cAMpatAM sAMkaLImAe tene vahAlathI samajAvyuM ke, "khA tA bhagavAnanuM mANasa hatI. te mAMdA leAkeAnI cAkarI kare, garIbene kapaDAM ne bhUkhyAMne khAvAnuM Ape, saiA pratye prema Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMta-ziSyanI jIvanasaritA rAkhe, savArasAMja apAsara(upAzraye) jAya eTale bhagavAne tene belAvI lIdhI!" sAMbIkamAnI A samajUtI parathI kAMIka hAtha lAgyuM hoya tevA bhAvathI nAgare temane pUchayuM: "te to ApaNe paNa tevuM karIe te bhagavAna ApaNane paNa bolAvI le ane ApaNe bA pAse jaI zakIe ne?" ' jematema karIne nAgarane zAMta paDato joIne tene vadhu kazuM na kahetAM tene "hA, beTA!" eTaluM ja sAMkaLImAe kahyuM ane tene gharanI aMdara laI gayAM. sAMkaLImAnA A khulAsAthI bIjI eka vastu ajJAtapaNe banI rahI. nAgaranI jijJAsu ane duHkhI evA bAlacitta para sevA ane dharmanA saMskArapAThanI pUrva chAyA daDharUpe paDI rahI. paNa janma ApanArI raLiyAtabA pAsethI maLanAra eka "mA"ne saMskAra ane snehane strota te sadAne mATe sukAI cUkaye ja hate... gAma bahAranI smazAnabhomamAM enI kAyA bhaDabhaDa baLI rahI hatI...... jyAMthI keIthI kadI pAchuM na pharI zakAya ane jenA vize keIne pUchI na zakAya evI agamapradezanI yAtrAe e cAlI nIkaLI hatIH utIrtho keI na AvaI, jA bUjhIM thAI Ita sabai paThAI, bhAra ladAI ladAI. 1 - kabIra (mAtra ahIMthI ja badhA bhAra bharI bharIne jaI rahyA che, jyAre tyAMthI, e agamapradezamAMthI, koI AvatuM nathI ke jene jaIne pUchI zakuM.) * 1 "jAvIrathavI ': nA. pra. mA. zI: 60 31. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jIvanasaravANIne navo vaLAMka jIvanasaravANune na vaLAMka "keka koka vAra vaLI rammata vacALe 1 mArA kAnamAM gaNa gaNa thAya, hutututunI haDiyA pA TI mAM | mA no zabada saMbhaLAya, mA jANe hIMcakaratI vaI gaI hAlAnAM sUra veratI gaI 1 mA gaI. mAnI zItaLa chAyA gaI. rahI enA virahanI vedanA ane mIThI smRti. pAMca varSane mAvihoNo kizAra nAgara e smRtine satata saMbhAravA lAgyuM. mAnA mIThA zabdanuM guMjana enA aMtaramAM cAlavA lAgyuM. jAgRtimAM ne svapnamAM mAnA bhaNakArA ene saMbhaLAvA lAgyA. saddabhAgye enA dilamAMnI janetAnA virahanI A vyathA sAMkaLImAM barAbara samajI gayAM hatAM. eTaluM ja nahi, A mAvihoNA bALane emaNe pitAnAM ane saMtAnonI jema apanAvI lIdho hato ane ucheravA lAgyAM hatAM. nAgarane paNa sAMkaLImA pratye mULathI ja mamatvabhAva hatuM, temAM raLiyAtabAnA avasAna pachI teo enA pratye jANe pitAnA saghaLA vAtsalyanI dhArA vahAvatA hatA. AthI raLiyAtabAnA avasAna bAda thoDo samaya pitAne mosALa digasara gAme rahI AvIne e pAcho sAMkaLImA pAse sAyalAmAM UcharI rahyA hatA. sAMkaLImAnA sAnidhyamAM tenI jIvanasaravANu na vaLAMka laI rahI hatI ane kaMIka aMze raLiyAtabAnI khoTa purAI rahI hatI.. zALAnI keda ane sAMkaLImAnA sneha-saMskAra have nAgaradAsane vidyAbhyAsa zarU thayuM hatuM. briTiza zAsananA prabhAva nIce dabAyelA e nAnakaDA rAjyamAM rAjAzAhI ane 1 "ravIndravINA' : zrI ravIndranAtha ThAkura : zrI jhaveracaMda meghANI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA amaladArazAhInA damAma nIce tyAre mukta vAtAvaraNane tathA AryasaMskRtinA prANane gUMgaLAvanArI yaMtravat keLavaNuM-kArakunanI keLavaNI apAye jatI hatI! "khIluM khIluM karatAM aneka mAsUma phUle tyAre kUra zikSako-zikSaka jelaro -nA kAtila hAthanI nIce kArAgAra jevI zALAomAM khaDakAI gaMdhAtAM-karamAtAM, reLAye jatAM hatAM ! nAgaradAsane paNa sAyalA gAmanI AvI ja eka zALA-tAlukAzALA-mAM dAkhala karavAmAM AvyA. mukitanA AkAzamAM zvAsa levA sarjAyela bhaviSyanA A paMkhIne jANe zALArUpI kedakhAnAmAM pUravAmAM AvyuM. sAyalAnI e gAmaThI prAthamika zALAmAM kizora nAgaradAsane baMdhanane te anubhava thavA lAgyo, je kalakattAnI zaherI ne saMpanna aMgrejI seminAra skUlamAM kizera ravIndranAthane thaye ' hato! e anubhavanA pratyAghAtoe ravIndranAthanA aMtaramAM bhAvinA mukata zikSaNatIrtha "zAMtiniketana'nA sarjananuM bIja vAvyuM hatuM, te nAgaradAsanA aMtaramAM bhAvi mukta jIvanane jaMgamatIrtha evA paritrAjaka svarUpanuM! Ama mAnA nehajharaNathI vaMcita banelA kizora nAgaradAsanA aMtarapradezamAM kArakunInA "gulAmajIvananA zikSaNanAM saMskArabIja nahi, paraMtu mastInAM, "mukata jIvananAM saMskArabIja saMgharAvA lAgyAM. arthAt yaMtravat zikSaNathI kaMTALela e bALavidyAthI jyAre gharanA prasanna vAtAvaraNamAM Avato tyAre sAMkaLImAnA nehasaMskAra ane tenI dvArA sAdhusaMtanI satsaMgasevAthI ene juduM ane aneruM sicana maLavA lAgatuM. A siMcananI zarUAta bahu sahaja ane ajJAtapaNe thavA lAgI. tyAre ema banatuM ke kaiTumbika ane dhArmika jIvanamAM svAbhAvika rIte ja saMpradAyagata valaNe hevAthI nAgaradAsane sAMkabImA sAthe upAzraye javAnuM cAlu rahetuM ne sAdhusAdhvIone paricaya thatuM rahetuM. vizeSamAM sAMkaLImAnA sevApradhAna ane paragaju svabhAvane lIdhe teo sAdhusaMte tema ja sokeInI sevAmAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 viralAne emAM rasa Ave! lIna rahetAM. koIne paNa duHkhI hAlatamAM teo joI na zakatAM. keI mAMduM paDayuM hoya te sAMkaLImAM sauthI pahelAM tyAM pahoMcI jatAM ane sevA karatAM. saraLa ane bhadra prakRtinA nAgaradAsanA hRdayamAMnAM pelAM saMskArabIja A zuddha sevAnA saMskArajaLathI ajANapaNe siMcAye jatAM. Ama sAMkaLImAM ja temane ghaDatI eka sAcI zALA banI rahyAM. ja palasarI viralAne emAM rasa Ave! eka vakhata eka sAdhujI bImAra paDayA. emanI bAhya sevA mATe upAzraye gayelAM sAMkaLImAe temanI davA vagerenI vyavasthA karAvI ApI. nAgaradAsa A badhuM nirIkSaNa karI rahelA hatA. pharIvAra teo sAMkaLImA sAthe upAzraye gayA te joyuM ke sAdhujIne jhADAUlaTI thaI gayAM che ane pAse bIje kaI ziSya paNa nathI. nAgaradAsanA manamAM tyAre sahajabhAve, ApoApa lAgaNI thaI AvI ane bolI UThayAH mAjI! sAdhune huM sApha karuM?" strI jAtithI sAdhune-puruSa jAtine-aDI na zakAya tevI sAdhujIvananI maryAdA ane samaja hevAthI temaNe nAgaradAsane rAjI thaIne hA kahI. nAgaradAse temanI sUcanAo mujaba badhuM barAbara sAphasUpha karI, sAdhune haiyela kapaDAM paherAvI, hoMze hoMze temanI A sevAne lAbha lIdhe ane aMtaramAM saMtoSa anubhavyuM. kAma patyA pachI sAMkaLImA sAthe ghera pAchA jatI vakhate temaNe temane pUchyuM: mAjI! bIjA mANaso A mahArAjanI sevA kema nathI karatA? zuM bIjAone AvuM kAma karatAM sUga caDatI haze?" nAgaradAsanI jijJAsAvRttine zarUthI saMtoSavA prayatna karatAM rahelAM sAMkaLImAe temanuM samAdhAna karatAM taddana sAdI rIte samajAvyuM : Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 saMta-ziSyanI jIvanasaritA beTA! AvuM gaMdakIvALuM kAma karavAmAM tevA leke ja rasa ane AnaMda laI zake ke jemaNe pUrvajanmamAM puNya karyA heya!- evAne ja AvuM sUjhe, bAkI bhArekamI ane AvuM sUjhe ja nahi. e badhA te khAvApIvAmAM ane me jamajAmAM ja pitAnuM jIvana vitADe...." A uttara sAMbhaLIne bhadrika nAgaradAsanA dilane khUba samAdhAna thayuM. temanA sevAnA pATha daDha thavA lAgyA. avAranavAra upAzraye jaIne teo vyAkhyAnamAM paNa bese ane sAmAyika paNa karavAnI rAkhe, paraMtu janmajAta jijJAsAvRttine kAraNe je kAMI jue ane kare tenI samajaNa meLavavA prayatna kare. 'upAzraya" ane "sAmAyika ane sAdhujIvana vize vaLI teo pUche ke, "mAjI! upAzraye zA mATe javuM? "sAmAyika zA mATe karavI?....A leke sAdhu zA mATe thAya che?" vagere. sAMkaLImA tyAre sneha ane ullAsabhera temane samajAve ke, "manane nirmaLa ane zAMta karavA upAzraye javAnuM hoya che. tyAM ekAMta ane zAMti hoya che eTale ApaNuM mana "sAmAyika mAM jaladI sthira thAya che ane ApaNe je kAMI khoTuM kAma karela hoya tene saMbhArIne, tene pazcAttApa karIne, eka kalAka sAruM vAcana karavAthI ke sadUgurunI vANI sAMbhaLavAthI ApaNuM mana nirmaLa thAya che. sAdhupaNuM te ja laI zake che ke je mANasamAM sArA saMskAra heya, A jagatanAM duHkha joIne jene duHkha thatuM hoya, pArakAM duHkha jene pitAnAM jaNAtAM hoya che.Ama bIjAnAM duHkha dUra karavA ne pitAnI jAtane zuddha karavA ke sAdhu thatA hoya che!" AvI rIte te zikSakanI garaja sAratAM sAMkaLImAnI chAyAmAM nAgaradAsa ghaDAvA lAgyA. temanA sahavAsa ne saMskArasiMcanathI temanuM jIvana sevAbhAvI, jijJAsu, satyazodhaka ane dharmaparAyaNa banavA lAgyuM. pariNAme jyAre jyAre gAmamAM kaI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 saMgano raMga sAdhu-sAdhvIjI padhAre tyAre nAgaradAsa sAMkaLImA sAthe ke potAnA pitarAI bhAI jIvarAja sAthe upAzraye jatA. tyAM vyAkhyAna vagerenA zravaNathI ane sAdhuonAM AcaraNanAM darzana-prabhAvathI temanA saMskArabIjane vairAgyarasanuM tema ja sAdhusevA dvArA sevAbhAvanAnuM siMcana maLyA karatuM. AnA pariNAme temanA aMtaramAM UMDe UMDe eka saMskAra ghUMTAI gaye, je temanuM eka anubhavapUta pada banIne bhaviSyamAM pragaTe. Atama-darazana viralA pAve, divya prema viralA pragaTAve e mAraga samaje jana viralA, viralAne emAM rasa Ave.... 1 saMgane raMga eka ghaDI, AdhI ghaDI, AdhI meM puni Adha, tulasI saMgata sAdhakI, kaTe kaTi aparAdha." ApaNe ahIM sudhI joyuM tema kedakhAnA jevI nizALa karatAM sAMkaLImA ane temanA dvArA thatA sAdhusaMtene sahavAsa nAgaradAsanA jIvanane vadhu ghaDI rahela hatuM. bIjI bAjuthI pitAzrI pAnAcaMdabhAI ke moTAbhAI jesiMgabhAI sAthe temanI dukAna para javAnuM thayA karatuM. paraMtu temanA hRdayapaTa para dhaMdhA-rojagAranA saMskAra karatAM satsaMganA saMskAra ja vadhu UMDA aMkAI rahyA hatA. mAnI vidAyanI sAthe sukAyelI temanI sneha saravANIne eka sAMkaLImA ane bIjA sAdhusAvIo sivAya anyatra kayAMyathI navasiMcana maLe tema hatuM nahi. AthI temane sAdhujane sAthe saMgaprasaMga svAbhAvika ja vadhatovikasate rahyo. eka divasanI vAta che. nAgaradAsanI teracada varSanI ummaranA arasAmAM sthA. jaina munizrI caturalAlajI mahArAja tathA mahArAjazrI 1 prArthanAmaMdira" Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta- ziSyanI jIvanasaritA 15 jIvaNajI mahArAja sAyelA padhArelA. e vakhate nAgaradAsa pitAnA pitarAibhAI jIvarAja sAthe niyamita vyAkhyAna sAMbhaLavA jatA ane kaI kaIvAra sAmAyika paNa bAMdhatA. divase vitatA gayA, paricaya vadhato gayo, saMgane raMga caDate gayo....pariNAme bane bhAIomAM vairAgyanI bhAvanAne saMcAra thayo ane saMsAranI aTapaTI mAyAjALa tathA kapaTa-khaTapaTa nahi jANanAra evA A banenAM aMtaramAM UMDe UMDethI eka saMkalpa pragaTe. ene anusarIne, paraspara khUba vicAra karIne banee kaI zubha paLe eka gupta nirNaya karyoH "ApaNe saMsAramAM nathI paDavuM. A mahArAja ahIMthI vihAra kare tyAre ApaNe keIne paNa kahyA sivAya temanI pAchaLa pAchaLa nIkaLI javuM ane pachI dIkSA levI." | manamAM A gAMTha vALyA pachI teo baMne mahArAjazrInA vihAranA divasanI rAha jovA lAgyA ane eka divasa ane sAdhumahArAje jyAre sAyalAthI vihAra karIne cAra gAu dUranA rAmaparA gAme padhAryA tyAre nAgaradAsa ane jIvarAja temanI pAchaLa pAchaLa guptapaNe page cAlIne rAmaparA pahoMcI gayA! mAnA viga ane satsaMganA raMgathI nAgaradAsane nAnI uMmarathI ja saMsAranI kSaNabhaMguratAnI jhAMkhI thavA lAgI, pUrvasaMskAra temAM baLa purAvatA rahyA ane Ama temanI bhItaranuM vairAgyajharaNuM jAgI gayuM. upAdAnane nimittane sAtha sAMpaDaze ane temanA saMskArane sAta pharI vahetA thaye A be chokarIo temanI pAchaLa pAchaLa Avaze evI rAmaparA pahoMcelA banne sAdhumahArAjene lagIre kalpanA paNa na hatI. AthI nAgaradAsa ane jIvarAja tyAM AvyAnI jANa thatAMveMta ja temaNe temane pUchyuM ke, "tame ahIM AvyA che e vAtanI tamArA mAtApitAne khabara che ke nahi?" Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 saMganA raMga javAmamAM ane khAlI UThayAH 66 rahevuM ane vagara chAnI AvA bhAva nA jI, khakhara nathI. amAre saMsAramAM nathI ApanI pAse dIkSA levI che eTale mAkhApane kahyA rIte cAlyA AvyA chIe........" A kizoreAnA jANI mahArAjazrIe tAtkAlika tA nirAza nahi karatAM temane sAMtvana ApyuM, paraMtu pachIthI temanAM mApatAne jANa karavA goThavaNa karI. A bAju sAyalAmAM savAre bheAjana vakhate emAMthI kAI paNa AvyA nahi hAvAthI ane apeAra sudhI paNa kAMI samAcAra maLyA nahi heAvAthI sAMkaLImA ciMtAmAM paDayAM. cAtarapha tapAsa thaI rahI. aMte keAIe kahyuM ke, "sImamAMthI e sAdhumahArAja rAmaparA taraphe padhAratA hatA tyAre dUra temanI pAchaLa vepArInA dIkarA jevA e chekarA cAlyA jatA hatA." pAchaLa ATalI bhALa maLatAM nAgaradAsanA meATAbhAI jesiMgabhAI ane sAMkaLImAnA jeThanA dIkarA nathubhAI utAvaLe utAvaLe rAmaparA pahoMcyA. tyAM mahArAjazrInI pAse anne bhAIone joyA. vaDIla tarIke annene Thapako ApI, samajAvI-phAsalAvIne pAchA laI javA tee prayatna karavA lAgyA. paNa emAMthI ekeya mAne te ne! te mahArAjazrIe nAgaradAsa-jIvarAja annene samajAvIne zAMta karyo ane jesiMgabhAI-nathubhAInI sAthe bannene sAyalA pAchA mekalI ApyA kAraNake bannenI samaja vadhu pAkI thAya ane mAtApitAnI premapUrvaka saMmati maLe pachI ja temane sAthe rAkhavA teo icchatA hatA. banne bhAIe ghara para pAchA te AvyA, paraMtu nAgaradAsane saMkalpa UMDe UMDe tevA ne tevA rahI gayeA. saganA raMga temane kharAkhara lAgI cUkayA hatA. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA vaLI eka vajAprahAra AgaLa jaNAvyuM tema nAgaradAsanA pitAzrI pAnAcaMdabhAInA parivAranI sthiti sAdhAraNa hatI. sAMkaLImA sivAya parivAramAM koI strIvarga na hatuM. sAMkaLImAnI pUratI saMbhALa chatAM nAgaradAsanA manamAM svajana tarIke mAtAnI UNapa sAlyA ja karatI. AthI pitAzrI pAnAcaMdabhAI, nAgaradAsanA moTAbhAI jesiMgabhAInA lagnanI keziza karI rahyA hatA. aMte 19 varasanI uMmaranA jesiMgabhAInuM vevizALa, temaNe sAyalA pAsenA naLIA gAmanA eka khUba suzIla, saMskArI ane sAdhAraNa sthitinA chatAM khAnadAna evA kuTuMbanI kanyA meMghIbAI sAthe karyuM. paraMtu kudarata pitAnAM pAnAM judI rIte palaTAvI rahI hatI. nAgaradAsanA jIvanavikAsa mATe, temanA saMskArasotanA vaheNane gati ApavA mATe, vaLI eka kaThera vajaprahAra dvArA kudarate taiyArI karI. jesiMganuM vevizALa karyA bAda pitAzrI pAnAcaMdabhAI akaLapaNe bImAra paDyA. bImArI vadhatI gaI ane nImacaMdabhAI, sAMkaLImA, jesiMgabhAI tema ja anya svajanenI sevAcAkarI, davAupacAra chatAM kaMI pharaka paDe nahi. samajaNuM thayelA cAdapaMdara varasanA nAgaradAsanI paNa mAnasika ciMtAne pAra na hato. aMte je banavAnuM hatuM te banIne ja rahyuM ... mAtA raLiyAtabAnA avasAna pachI naveka varSe eka savAre chatrachAyA zA pitA paNa cAlI nIkaLyA-anaMtanI yAtrAe, ekalA! kSaNabhaMgura saMsAramAM ekAkIpaNane nAgaradAsane A vakhate daDha anubhava thaI gayaH "basa, Ama ja badhAne cAlyA javAnuM che!" e avyakta nisAso nAgaradAsanA dilamAM UgIne zamI gayA. pAnAcaMdabhAIe deha choDatAM agAu sAMkaLImAne pAse bolAvI nAgara-jesiMgane temanA hAthamAM seMdhyA ane AMkhamAM AMsu sAthe bolyAH A banne bALakane sArA saMskAra ApavAnI ane moTA karavAnI javAbadArI mArI hatI, paraMtu mane lAge che ke have huM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI eka vajaprahAra acI zakIza nahi....tame khannene ucheravA mATe tamArAthI thAya teTaluM badhu karyu che....haju thADAM varSoM sudhI bannenI dekharekhanI jarUra hAIne temane have tamArA hAthamAM soMpIne jAuM chu...." ane pAnAcadrabhAie hAtha joDayA. RNAnubaMdha pUrA thayA. saiA AMsu sArI rahyAM. kumaLI vayamAM anubhavelA A khIjA jakhkhara vajraprahAre nAgaradAsane saMsAranI kSaNabha MguratA tema ja duHkhamayatA ane jIvAtmAnI asahAyatA tema ja ekalatAnA dRDha anubhava karAvyA. temanI ragaragamAM ekatvabhAvanA vyApI gaI : zubhAzubham / svayaM svakarma nirvRttaM phalaM bhoktuM zarIrAntaramAdatte sarvatra sarvathA // th: 1 (A saMsAramAM A AtmA ekalA ja teA peAtAnAM pUrNAMkonAM sukhaduHkharUpI phaLAne bhagave che ane eleA ja badhI gatiemAM eka zarIramAMthI khIjuM zarIra dhAraNa kare che.) saMyoga viprayoge ca saMbhatre maraNe'ya vA / sukhaduHkhavidhau vAsya na sakhAnyo'sti dehinaH / / 2 (sacAganA prasaMgamAM ke viyeAga veLAe, janma vakhate ke maraNu vakhate tema ja ja sukhaduHkhanI lAgaNI bhAgavatI vakhate A jIvane koI mitra ke aMdhu sAtha ApatA nathI, arthAt e badhI ghaTanAmAM AtmA asahAya ane ekAkI banI ekale ja madhu bhAgave che.) nAgaradAsanA aMtaramAM A bhAvanA svAnubhavapUrvaka ghUMTAI gaI. nAnI vayamAM mAtAnu mRtyu, satsaMganA raMga ane pAchuM pitAnuM mRtyu. A badhAMnA pariNAme temanAmAM AvelI saMsAra pratyenI uDhAsInatA ane jesiMgabhAIne lAgelA duHkhane AghAta sAMkaLImAe je rIte vALavA ne zamAvavA prayatna karyA te kadAca kAI karI nA zakta. temaNe eka sagI mAnI jema manne bhAIone satata khUba AzvAsana ApatAM hIne svastha ane zAnta --hiMmata ApI. . 18 1 'jJAnArjava': : zrI zuzmanandrASAya / 2 jJAnArNava: : zrI zubhacandrAcArya / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 saMta-ziSyanI jIvanasaritA : vyavasAyane AraMbha ane moMghIbhAbhInuM Agamana pitAno dhadhe have jesiMgabhAIe saMbhALI lIdho hato ane nAgaradAsa paNa aMtaramAM mAtApitAnA viyeganuM duHkha ane satsaMganA raMgamAMthI lAdhela anubhavane saMgharI rAkhIne temane madada karavA dukAne besavAnuM rAkhatA. A daramiyAna temane sAta gujarAtI sudhI zALAne abhyAsa pUro thayo hato. thoDo samaya vItyA bAda pitAzrI pAnAcaMdabhAIe karela vevizALa mujaba sAMkaLImAe kuTuMbIjanenI madadathI jesiMgabhAInAM lagna meMghIbAI sAthe karyA. gharane pitAnuM gaNanAra AryabALAo ghaNuM ya sAmAnya mAnavIne jIvana jIvavAmAM kharekhara AdhArabhUta banI rahe che tema meMghIbAI pitAnA patinI badhI kALajI rAkhavA uparAMta diyara nAgarabhAIne paNa vatsalabhAvathI saMbhALI lenArA eka snehALa bhAbhI nIvaDayAM. mAbApavihoNuM nAgaradAsanA sukAtA jIvana-jharaNAne sneha ane saMskArathI siMcatAM rahyAM sAMkaLImA. to tene pachIthI sAcavatAM-saMbhALatAM rahyAM meMghIbhAbhI. nAgaradAsanA sAMsArika ane sAMskArika jIvananA ghaDataramAM, zraddhA, dhama, sneha ane sevAnA saMskAra-siMcanamAM, A banene pheLe khUba moTe che. "prathama guru mAtA" e nyAye raLiyAtabAnuM avasAna thayuM tyArathI sAMkaLImAe e sthAna dipAvyuM ane have tenA rakSaNa mATe madadamAM meMghIbhAbhI AvI rahyAM. dhaMdhAthe bhAvanagara moTAbhAI jesiMgabhAIne have sAyalAnI dukAnanA sAmAnya dhaMdhAmAMthI jIvananirvAhamAM kheMca paDavA lAgI. AthI nAgaradAse sAta paDI pachI AgaLa abhyAsa karavAnuM mAMDI ja vALyuM ane moTAbhAIne vadhu upayogI kema thavAya tenI ciMtAmAM paDayA. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaMdhArthe bhAvanagara jIvarAjabhAI paNa e ja ciMtAmAM hatA. vicAratAM vicAratAM kaI moTA zaheramAM jaIne raLavAnA nirNaya para banne jaNa AvyA. pariNAme saMvata 151nI sAlamAM moTAbhAI jesiMgabhAIne sAyalAnI dukAna seMpIne nAgaradAsa kAmadhaMdhe zodhavA bhAvanagara gayA ane jIvarAjabhAI muMbaI gayA. A vakhate nAgaradAsanI uMmara mAtra aDhAra varSanI thaI hatI. bhAvanagara jaI thoDo samaya umedavArI karyA pachI teo nokarImAM joDAI gayA. ahIM paNa kudarata tenuM kAma karI rahI hatI. bahAranI daSTie pote nokarI karatA hatA, paraMtu aMdaranuM upAdAna judA prakArane ghATa gaThavI rahyuM hatuM. karIne kAraNe thatA aneka prakAranA janasaMparkamAM temanA saMskAra temane sahajapaNe eka saMtanA saMparka bhaNI kheMcI gayA.... saMgataH saMtanI ane saMgItanI bhAvanagaramAM te samaye baravALA saMpradAyanA sthA. jaina munizrI umedacaMdrajI mahArAja birAjatA hatA. mahArAjazrInI vyAkhyAnazailI paNa chaTAdAra ane kaMThakaLA paNa AkarSaka ne sumadhura. nAgaradAsa temanA pratye AkarSAyA ane prasaMge prasaMge temanA sAnnidhyamAM AvavA javAnuM cAlu thayuM. nAgaradAsane kaMTha paNa ghaNuM ja sumadhura hatuM ane saMgIta tathA sAhityane temane zokha hato. paraMtu bAreka varasanI uMmare vAMkAneranI nATakamaMDaLane jega maLI AvatAM maLela thoDA vega sivAya sAyalAmAM atyAra sudhI tenA vikAsanI keI taka sAMpaDI na hatI. temanI A saMgIta pratyenI ruci jANIne mahArAjazrI ahIM kaI kaI vAra bhajana, pada ke gIta gAvAnI temane taka ApatA ane temane premapUrvaka uttejana ApatA. AnA pariNAme temanI kaMThakaLA dhIme dhIme keLavAtI gaI, saMgItanuM zAstrIya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA : jJAna meLavavAnI jhaMkhanA vadhatI gaI ane sAtheAsAtha mahArAjazrInA cAritryabaLa ane upadezazailIthI temane saMsAranuM svarUpa samajAvA lAgyuM. aMtaramAM UMDe saMgharAyelA vaizagyanA saMskAra ane veDhanAnA anubhava vadhu gherA raMga dhAraNa karavA lAgyA. Ama temanA aMtarasrota nirdhArita dizAmAM vegapUrvaka vahevA lAgyA. 21 satAnA saMganI ane saMgItanI dhUnanA raMganI asara nAgaradAsanA jIvanavaheNane ajANa bhUmimAM vahevaDAvatI gaI. gaLAnI kudaratI bakSisa ane halaka hovAne lIdhe dhaMdhAkIya draSTie paNa enA vikAsa karavAnuM temane mana thayuM, eTale eka suradAsa khAvAnI eLakhANa thatAM temanI pAsethI tee zAstrIya saMgIta zIkhavA lAgyA ane anukULa taka maLatAM eka nATaka kaMpanImAM paNa joDAyA !.... A anubhavamAMthI TUMka samayamAM ja temane sa MsAra-nATakanuM nATakIpaNu vadhu spaSTa svarUpe dekhAI AvyuM ane A vizvarUpI mahAnATakanA peAte paNa eka svataMtra pAtra che tevuM temane samajAvA lAgyuM. trIjo vajAprahAra : maLelA mALeA vIMkhAyeA... bhAvanagara AvyA pachI nAkarInI sAthesAthe saMgIta, satsaMga ne vairAgyanA lAgI rahelA raMgeAnI vaccethI paNa nAgaradAsa kaiTubika javAbadArI bhUlyA na hatA. nAkarI-dhaMdhAmAM te tyAM sthira thayA ke turata ja temaNe sAyalAthI jesiMgabhAI ane mAMghIbhAbhIne bhAvanagara khAlAvI lIdhAM hatAM ane jesi'gabhAIne paNa sArI nAkarIe lagADI tyAM ghara karIne saiA rahevA lAgyAM hatAM. pAMca varSoMnI mALavaye mAtAnuM avasAna ane tyArada lagabhaga tera varSanI kizAravaye pitAnuM avasAna--uparAuparI thayelA A khe duHkhAnA vajraprahArathI nAgaradAsane je aMtaravedana thayu hatu. temAM vaLI aNadhAryo ja trIjo vajraprahAranA umere thayeA. bhAvanagaramAM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo vajaprahAra: maLelo mALo vIMkhAyo temane kuTuMbamALe so baMdhAya - na baMdhAya tyAM te vaDIlabaMdhu jesiMgabhAI acAnaka bImAra paDayA. nAgarabhAI ane meMghIbene temanI sevAcAkarI, davAdArU karavAmAM pAchI pAnI na karI, paraMtu roga asAdhya banI gayuM hatuM. bhAvanagarathI sA sAyalA pAchA AvyA. niyatinI pUrvakarmanI racanA vicitra ane akaLa hatI. nahi dhArele e A vajAghAta thayo ane jesiMgabhAInuM jIvana samaya pahelAM ja, akALe, mAtra 26 ja varSanI vaye. saMkelAyuM....roso kuTuMbameLe thaDA samayamAM ja vIMkhAI gaye! ATalI nAnI uMmaramAM potAnA upara AvelA eka pachI eka asahya dukhonI paraMparAo ane meMghIbhAbhI para AvelA vaidhavya nAgaradAsane saMsArasvarUpa-ciMtananA UMDANe dhakelI dIdhA ane temAMthI temane prazna para prazna UThavA lAgyA "zA mATe A du?... zA mATe A saMga ne viga? zA mATe A janma, jIvana ne mRtyu? ene upAya ze ? e mATenuM zaraNuM karyuM? jIvAtmA saMsAramAM kyAMthI Ave che ane kayAM jAya che? pote keNu ane zuM A badhuM?" ja A ciMtana dvArA aMtaranA UMDANe DUbakI lagAvIne bahAra AvatAM nAgaradAse je temane vIMkhAyele kuTuMbamALo! e sAkSI pUrate hato mAnavanA bhagna thayelA bhavabhavAMtaranI ane AMgaLI cIMdhate hate saMsAranI kSaNabhaMguratA bhaNI!!..A anubhava thatAM ja temanA jAgI UThelA aMtarAtmAe, temanA jAgI cUkelA jIvanajharaNAo, mahAsaMkalpa karI lIdhe-eka dhasamasato pravAha banIne pracaMDa vegathI vahetAM vahetAM, A kSaNika sukhanA nibiDavananI pele pAra rahelA zAzvata sukhanA sAgarane- AnaMdasAgarane - zodhavAne ane temAM jaIne bhaLavAno ! ! ! ' Ama aMdarathI temane saMkalpa daDha thayo, paraMtu bahArathI kartavyane choDIne tatkALa nAsI javAne badale gya avasaranI rAha Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSya" nI jIvanasaritA: 23 jotAM teo pitAnA prApta kartavyane vaLagI rahyA. temanA kuTuMbamALAmAM have mukhyatve mAtAsamA vatsala meMghIbhAbhI ane sAMkaLImA rahyAM hatAM. sAMkaLImAne temanA piyera rahevAnuM thayela heIne meMdIbhAbhIne sAthe laIne nAgaradAsa nokarIdhaMdhAthe pharI bhAvanagara AvIne rahyA. duHkhamAMthI sAra ane samaja zedhavAnI prakriyAne aMte nAgaradAsane have eTaluM te samajAI gayuM ke A badhA pAchaLa kudaratane keI gUDha saMketa che. ' e saMketo pratye sajAga rahIne teo kartavyamAM gUMthAyelA rahyA. sAdhumahArAjane samAgama cAlu ja rahete eTale temanA aMtaranA anubhava, saMkalpa ane vairAgyaraMgane lagIre jhAMkhapa AvatI nahi. jarUrI kartavyo pUrA karavA sivAya saMsAranA keI vyavahAramAM teo bahu rasa letA na hatA tethI bhAbhI meMghIbAInuM mana kacavAtuM hatuM. teo potAnA putra yA nAnA bhAI jevA diyara nAgarabhAI mATe ciMtita rahetAM heIne temanI udAsInatAne * upAya zodhavA lAgyA. bhAbhIne bhrama bhAMge vicAra karatAM karatAM meMdhIbhAbhIne eka upAya sUjhI AvyA. pitAnA sAMsArika vyAmohane lIdhe temane ema lAgyuM ke je nAgarabhAInAM lagna karavAmAM Ave to teo jIvanamAM kaMIka sthira thAya. AvA hetuthI temaNe sagAMsnehIomAM A vAtane vahetI mUkI ane nAgarabhAInI aMtaradazAne aNasAra paNa pAmyA vinA temanA vevizALa mATenAM cake saiAe gatimAna karI dIdhAM ! vaDhavANa kempa-surendranagara-mAM rahetA nAgarabhAInA banevI(kAkAnI dIkarI benanA pati) zrI hemajIbhAI desAIe A vAta mana upara lIdhI. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAbhInA bhrama bhAMgyo temaNe sudAmaDAmAMthI eka kanyA zeAdhI kADhI. sudAmaDAnA becarabhAI ane pAtIkhAInI A putrI samajukhArthanuM temaNe pahelAMthI nakkI karyuM. te pachI A adyAttI kazI jANa vinAnA nAgarabhAI ne samajAvIne kanyA batAvavA parANe sudAmaDA laI gayA. kanyA batAvAI. 24 nAgarabhAI te saMsAramAM paDavAnuM ja mana na hatuM tyAM pasa DhagI-nApasa DhagInA prazna ja kyAM ? paraMtu saMbaMdhIjanAe aneka upAya ajamAvI temane vividha prakAre samajAvyA ane aMte saMvata 1955nA zrAvaNa zudde 15nA dine temanuM sagapaNa karyuM. te pachI nAgarabhAI bhAvanagara pAchA pharyA. thoDA samaya vItyA mAda temane AMcakA ApatA samAcAra maLyA ke samajubhAI nAme je kanyA sAthe temanuM sagapaNu karavAmAM Avyu che te nAnI che ane je kanyA batAvavAmAM Avela che te mATI che. AvI khATI kanyA batAvavAnI prapa cakriyA jANavAmAM AvatAM mULathI ja uddAsIna, nilepa ane saMvedanazIla evA nAgaradAsane prathamagrAse makSikA'nA nyAye saMsAranI svArthI ne kapaTamaya khAjInu vadhu spaSTIkaraNa thayuM. AthI temanA aMtaramAMnA vairAgyane bhArelA agni jANe bhabhUkI UThayA ane rAga - mAha - mamatvanAM saghaLAM baMdhanAnI mAyAjALane khALIne bhasmIbhUta karavA teo aMtarathI kaTikhaddha thaI gayA. khIjA zabdomAM kahIe teA temanA jAgelA aMtarajharaNAne pracaMDa vegathI vahenArA dhasamasatA pravAha banavAnA mahAsakalpa pAra pADavAnA avasara AvI maLyeA. nAgarabhAInuM sagapaNa thayuM tyAre meAMdhIbhAbhI khUba harSamAM AvI gayAM hatAM, paNa A jAtane ghaTasphoTa thayAnu ane nAgarabhAinI virati khUba vadhI gayAnuM jANatAM tee hatAza thaI gayAM. lagna karavA aMge have vadhu kAMI dalIla karavAnuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA meAMdhIbhAbhI mATe rahyuM nahi. temane vyAseAhapUrNa bhrama bhAMgavA lAgyA. nAgaradAsa have zeAdhamAM hatA eka apUrva avasara' nI! 25 have tyAgadharmanI pratIti ane AjIvana brahmacaryavrata sa. 1955nuM varSa cAlatuM hatuM. A vakhate nAgaradAsanI uMmara lagabhaga 21-22 varSanI hatI. temanI virakti divase divase vadhavA lAgI hatI. AvI sthitimAM pUrvokta munizrI umecaMdrajI mahArAjanA ziSya, saMgItajJAtA, suvakatA munizrI harSacaMdrajI mahArAjanuM bhAvanagaramAM Agamana thayuM. nAgaradAsane ceAgya samaye ja A sahAre maLI gayA. temane paricaya vadhatAM temanI viraktine maLa maLavA lAgyuM. mahArAjazrInA upadezathI ane saMsAranI svA bharI lIlAnA uparAuparI thaI rahelA anubhaveAthI temane pratIti thaI cUkI ke A badhAthI bacavA mATe, peAtAnA sAcA svarUpa'ne parakhavA mATe, jIvananA sArane zeAdhavA mATe ane zAzvata sukhane pAmI anyAnAM duHkhAne vAstavamAM TALavA mATe vItarAgapraNIta tyAgapradhAna nitha sAdhanAnI jaina pravajyA 'e ja sarvottama mArga che ane arihaMtanuM zaraNuM ja e mATe taraNeApAya che. AvI samaja thatAM temanI virakti ciravardhamAna thaI rahI ane jaina pravajyAnA tyAgamA bhaNI javAnA prathama pagathiyA rUpe kAI bhavya paLe temanA aMtarethI eka prabaLa bhAvanA pragaTI-- AjIvana brahmacaryaMnA svIkAranI, svaicchika ne svayaMsphUrita svIkAranI! ane.... bIjI eka dhanya paLe vidvAna munirAjanA suryAganA lAbha laI temanI upasthitimAM temaNe A bhAvanAne sAkAra karatI jiMdagIbharanA brahmacarya nI pratijJA lIdhI!! khasa; temanuM jAgeluM aMtarajharaNuM have eka dhasamasatA pravAha anI anaMtanA, AnaMdanA mahAsAgarane zeAdhavA ajJAta pradezAmAM pUrajozathI vahI nIkaLyu .... Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saddagurunI zodha sakyuranI zodha bIju kAI zedha mA. mAtra eka satyaruSane zodhIne tenAM caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI varyo jA. pachI je mekSa na maLe to mArI pAsethI leje. sapuruSa e ja ke nizadina jene AtmAne upayoga che; zAstramAM nathI ane sAMbhaLyAmAM nathI, chatAM anubhavamAM Ave tevuM jenuM sthAna che; aMtaraMga spRhA nathI evI jenI guma AcaraNa che. bAkI to kAMI kahyuM jAya tema nathI ane Ama karyA vinA tAre kaI kALe chUTake thanAra; nathI; A anubhavapravacana prAmANika gaNu. eka puruSane rAjI karavAmAM, tenI sarva icchAne prazaMsavAmAM, te ja satya mAnavAmAM AkhI jiMdagI gaI te utkRSTamAM utkRSTa paMdara bhave avazya mekSe jaIza. 1 - zrImad rAjacaMdra bodhabIjanI prApti thaye, nirvANamArganI yathArtha pratIti thaye paNa te mArgamAM yathAsthita sthiti thavAne arthe jJAnI puruSane Azraya mukhya sAdhana che; ane te TheTha pUrNa dazA thatAM sudhI che; nahi te jIvane patita thavAne bhaya che, ema mAnyuM che, te pachI potAnI meLe anAdithI brAMta evA jIvane sagurunA vega vinA nija svarUpanuM bhAna thavuM azakaya che, emAM saMzaya kema heya? nija svarUpane daDha nizcaya varte che tevA puruSane pratyakSa jagaduvyavahAra vAraMvAra cUkavI de evA prasaMga prApta karAve che te pachI tethI nyUna dazAmAM cUkI javAya emAM Azcarya zuM che? pitAnA vicAranA baLe karI, satasaMga-sasthAne 1 patrAMka 19479. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 saMta-ziSyanI jIvanasaritA AdhAra na hoya tevA prasaMgamAM A jagadravyavahAra vizeSa baLa kare che ane tyAre vAraMvAra zrI sadagurunuM mAhAsya ane AzrayanuM svarUpa tathA sArthakapaNuM atyaMta apakSa satya dekhAya che.* * - zrImad rAjacaMdra nAgarabhAIe lIdhela AjIvana brahmacaryavratanI pAchaLathI jyAre meMghIbhAbhIne jANa thaI tyAre temane khUba ja AghAta lAgyo. paraMtu Akhare nAgarabhAInA daDha manobaLa pAse temane lAcAra banavuM paDayuM. have to nAgarabhAInA jIvanamAM bhAre palaTe AvyA hatA. tyAgadharmane svIkAra karavAnI temanAmAM UMDe UMDe jAgelI vRtti have jera karI rahI hatI. eka bAju teo bhAbhI meMghIbAIne dhIme dhIme zAMta karatA hatA, te bIjI bAju sarvasaMgaparityAganA ne saMyamanA mArge javAmAM kene jIvana samarpaNa karI gurupade pratiSThita karavA e prazna paNa ciMtavI rahyA hatA kAraNake nivANamArganI sAdhanAmAM saranuM mAhAsya temane samajAI cUkayuM hatuM. AnA pariNAme temanuM aMtaHkaraNa sugya sadagurunI talasI talasIne zedha calAvI rahyuM H Atma avicaLa sukha meLavavA kadI heya marajI tArIkara sazurune saMga raMgathI, vAta mAnaje tuM mArI. Teka (calatI) - jeNe dIThuM haze gAma, pahoMcADaze te dhAma; karI deze badhuM kAma, zAne athaDAvuM Ama? A apAra bhavamAM sAtha vinAnA, rega taNuM vaiduM karavAtattvajJAnanA vaida vivekI, samaya jANanI kara paravA. 1 (calatI) - pAme rega kere pAra, vyAdhi rahe na lagAra; na Ave nahi pharI vAra, tenuM auSadha zrIkAra. 1 patrAMka 455/575. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.8 saddagurunI zodha je rAgadveSarUpI maLa jAmyA, tAva kema ghaTaze tethIparama jJAnanI pAya paDIkI, javara saghaLe jAze jethI. 2 (calatI) - rahyA regamAM rahela, pite pIDAmAM paDela; AkhA zarIre saDela, bhATa matane ghaDela. te kahe maTADe kema regane, bhaNatara vaidataNuM na bhaNyA bahu phare bagavA sama bAvA, lekhadharI bhavevaida taNa. 3 (calatI) - kaI maLe mahAsaMta, mAyALu ne mativaMta; teDI nA badhA taMta, AvI jAya bhava aMta. jo karI pALatAM kuzaLa thayo te, ghaTamAMthI ghaTaze vyAdhi "saMtaziSya" thaI sarala thaye zivanagarI eNe sAdhI. 14 saddaguNanA siMdhu zedha saMtane, zaraNe rAkhI zeka hare...saddaguNa. AzA ne tRSNA alaga kare evA (2) manane jItelA mahaMtane zaraNe-sa60 1 mehadazAthI je mukta thayelA re (2) mAyA tajelA mativaMtane zaraNe.-sa60 2 Adhine vyAdhi upAdhi tajAve re (2) teDI nAkhe bhavanaMtane zaraNe-saddava 3 paramajJAnane pAya che piyAle re (2) oLakhAvI de arihaMtane zaraNe.-sadda0 4 aMtaraghaTamAMhe karI ajavALuM re (2) ANe avidyAnA aMtane zaraNe-sa60 5 1 "prArthanAmaMdira' A. 16, pRSTha 160 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 saMta-ziSyanI jIvanasaritA saMtaziSya' kahe saMtanI saMgati re (2) bheLe karI de bhagavaMtane zaraNe - 6 saddagurunI zedhanA upakramamAM, I. sa. 1955mAM thayela sagapaNanA prapaMcapUrNa anubhava pachI, jemanI pAse nAgarabhAIe AjIvana brahmacaryavrata aMgIkAra karyuM hatuM te mahArAjazrI harSacaMdrajI mahArAja pAse dIkSA levAnI temanI bhAvanA thaI hatI. A arasAmAM ja lIMbaDInA zeThakuTuMbanA zrI pipaTabhAI haMsarAjane temane bheTe thaI gaye. teo dhArmika lAgaNIvALA hatA eTaluM ja nahi, paraMtu je je sAdhupuruSo te samaye sthAnakavAsI samAjamAM birAjamAna hatA, te badhAthI ochAvattA aMze suparicita hatA. AthI nAgarabhAIe pitAnI tyAgabhAvanA emanI pAse pragaTa karI ane yogya guru mATe salAha mAgI. pipaTabhAIe saddabhAvapUrvaka eka snehI tarIke salAha ApatAM temane kahyuM ke, "juo, bhAI! A te jiMdagIbharanI vAta che. eTale khUba dIrghadraSTithI vicAra karI, ApaNuM mana jayAM Thare tyAM dIkSA levI e vadhAre salAhabharyuM che. atyAre kAThiyAvADamAM judA judA ghaNuM sthAnakavAsI sAdhuo che. badhA ja kAMI jJAna, kriyA, bhakita ke tapatyAgamAM sarakhA nathI hatA. mATe sone cheDe theDe paricaya karI jyAM svabhAvanuM sAmya vadhu jaNAya ane haiyuM kare tyAM potAnuM jIvana jeDavuM. mane pUchatA ho to lIMbaDI saMpradAyanA zrI devacaMdrajI mahArAja che te mane badhI rIte sugya sAdhu jaNAya che. teonI pAse tamArI uMmaranA nAnA ziSyo paNa che. je tamAruM mana thatuM hoya te tamane teozrIne paricaya karAvavA sAru temanI pAse laI javAne ane sAtha ApavAne huM prayatna karuM." Ama kahIne judA judA sAdhujIemAM zI zI vizeSatAo ane zI zI maryAdAo ke kSatio che te paNa pipaTabhAIe taTastha Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sadgurunI zodha buddhithI samajAvIne zrI devacaMdrajI mahArAjane samAgama karI jevA salAha ApI. nAgarabhAIne paNa pipaTabhAInI salAha gamI gaI. nijasvarUpaniSTha saddagurunI zodhamAM nIkaLelA nAgarabhAI zrI devacaMdrajI mahArAjane maLavA talasI rahyA. evA sugya saddagurunuM zaraNuM dharIne sarvasaMbaMdhanuM baMdhana cheDavA temane jIvanapravAha AgaLa ne AgaLa dhasamasI rahyA apUrva avasara e kyAre Avaze? kayAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha je; sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSaNa chedIne, vicarazuM kava mahapuruSane paMtha che? apUrva avasara 0 - zrImada rAjacaMdra saMbaMdhaviccheda 'yA dine vivajyA, sA dine pravajyA / ' : 'yadA virajet, tadA pravajet' sevI tyAgamArganI pravajyA mATenI utkaTatAne kAraNe nAgaradAsane lAgI rahyuM ke je brahmacaryavrata lIdhuM ja che ane tyAgadharma paNa svIkAravo ja che, te pachI karelA sagapaNane tatkALa vidhipUrvaka zeka karavuM joIe. AthI teo sAyalA AvyA. tyAMthI eka nehIjanane sAthe laI sudAmaDA gayA. nAgaradAsanA hAthamAM eka thelI hatI ane thelImAM eka cUMdaDI lIdhI hatI. sudAmaDAmAM nAgaradAsanI tyAgabhAvanAnI gaMdha kanyApakSavALAne AvI gaI hatI ja eTalAmAM nAgaradAsa sudAmaDA AvyA ane e saine spaSTapaNe pite ja e vAta jaNAvI. kanyAnA saMbaMdhI janenA caherA para ciMtAnI rekhAo UpasI AvI. eka te kanyAvALA ane bIjuM prapaMcapUrvaka nAgarabhAIne pAMjarAmAM pUravA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 31 dAva ajamAvI cUkelA! AthI temane sone te A vAta gaLe kema Utare? nAgarabhAIe e saunA manabhAvane pAmI jaIne kahyuM: "Apa jarA kanyAne belAvaze? enI sAthe paNa huM vAta karI jouM...!" sai saMmata thayA. kanyAnA pitA becarabhAIe aMdarathI kanyAne bolAvI. thoDI ja vAramAM becarabhAInAM dharmapatnI pArvatIbAI aMdarathI eka kanyAne laIne bahAra AvyAM. sagapaNa vakhate prapaMcapUrvaka je meTI kanyA batAvAyelI tene have lAgethI cAle tema na hatuM. nAgarabhAIe joyuM to batAvAyelI meTI kanyAne badale jene saMsArane kazeya khyAla nathI tethI mAtra dasa varSanI nAnI kanyA sAme tenI mA pAse UbhI che. teo badhe bheda pratyakSa samajI gayA hatA. kanyAnAM mAtApitA paNa "have zuM thaze? tenI ciMtA karatAM mUgAM UbhAM hatAM. nAgarabhAIe turata ja badhAnI vaccethI kanyAne najIka belAvI sAcA bhAvathI kahyuMH samajubena! AjathI tuM mArI bahena enI nizAnIrUpe bhAI tarIke mArA taraphathI A cUMdaDI....." -Ama kahIne pitAnI thelImAMthI cUMdaDI kADhI tene oDhADI dIdhI ane sagapaNathI mukata thayA. e saMbaMdha samApta thayA. sai dimUDha banIne jotA UbhA rahI gayA. kudarate prapaMca racanArAM mAtapitAne jANe pATha bhaNAvyo. jyAre bheLI aNasamaju kanyAnI sthiti zI haze e to e ja jANe! A vakhate nAgarabhAInI uMmara trevIsa varSanI hatI. samajubAInuM pAchaLathI vi. saM. 1960mAM tera varSanI vaye avasAna thayuM. Ama nAgarabhAIe A mukhya saMbaMdhane viccheda te daDhatApUrvaka ane zIvra karI lIdhe, paraMtu jIvanamAM mAnA sthAne rahelA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 saMbaMdhaviccheda bhAbhI meMghIbAI ane sAMkaLImAnA saMbaMdhanAM baMdhanane teDavA haju sahelAM na hatAM- paDelI beDIone teDatAM bahu vAra lAge che bhale ne hAya phUlenI paNa ene teDatAM vAra lAge che !" bhAbhI meMghIbAIne nAgarabhAI para vatsalabhAve apAra sneha hatuM eTale jema jema temane vairAgyaraMga daDha thatA gaye tema tema bhAbhInuM dukha vadhatuM gayuM. paraMtu pote bIjuM kaMI karI zake tema na hatuM. daramiyAna pipaTabhAI sAthe nAgarabhAIne saMparka cAlu hato. bhAvanagarathI badhuM saMkelIne pite have sAyalAmAM AvyA hatA ane sAdhujIvananI muzkelIo, kaThinatA vagereno anubhava karIne tyAgamArganI pUrvataiyArI karavA lAgyA hatA. dIkSA levI heya te kuTuMbamAM je vaDIla heya tenI AjJA meLavavI joIe. A vakhate nAgarabhAInAM najIkanAM sagAMomAM vaDIla tarIke temanA bhAbhI moMghIbena ane sAMkaLImAM hatAM, eTale emanI AjJA levAnI hatI. paraMtu teo ati lAgaNIzIla banI jatAM hoIne hRdayanA komaLa, dUradazI ane saujanyasaMskArayukata evA nAgaradAse dhIrajapUrvaka kAma levAnuM ane pitAne daDha saMkalpa pAra pADavAnuM vicAryuM. A arasAmAM ja temanAmAM rahelA tIvra vairAgya, addabhuta sahiSNutA ane daDha manobaLane paricaya karAvato eka kisso banyA. sahanazIlatAnI parAkASThA tyAgamArganI pUrvataiyArI daramiyAna sAdhujIvananI kaThinatAnA vividha anubhave letAM letAM nAgaradAsane eka kapa anubhava paNa karI levAnuM sUjhayuM. sAdhujIvanamAM vALane lecanI prakriyA asahya hoya che ema temaNe sAMbhaLeluM. AthI temanA manamAM thayuM ke, "sAdhupuruSo leca kare che te mArAthI thaI zakaze ke kema? mAthA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 33 mAMthI ekabe vALa kheMcIe chIe to paNa nathI sahevAtuM tyAre AkhA mAthAnA vALa kheMcI kADhavA e keTaluM muzkela haze! tethI dIkSA levAnI hoya te tene anubhava dIkSA letAM pahelAM hamaNAM ja karI levuM joIe...." Ama vicArIne pitAnI kasoTI pote ja karavAnuM nakkI karyuM ane koIne pUchayA vagara e te sIdhA upAzraye gayA. te vakhate tyAM eka sAdhujI birAjatA hatA. nAgarabhAIe temane namratApUrvaka vinati karI ke, "mahArAja! Apa mArA mAthAne lonca karI Apaze ne?" A sAMbhaLI prathama te sAdhujIne nAgarabhAInI hiMmata ane daDha manobaLa joIne khUba navAI lAgI, paNa pachI temaNe temane kahyuM ke, "je bhAI, leca te ame karI zakIe, paraMtu amArI maryAdA evI che ke sAdhu puruSo sAdhujIne ja leca karI zake. sAdhuthI kaI saMsArIne leca karI zakAya nahi..." A sAMbhaLIne nAgaradAsa saheja nirAza thayA, paraMtu ema teo hiMmata hAre tevA na hatA. keIne pUchayA vagara e te tyAMthI sIdhA cAlyA hajAma pAse. jaIne kahyuM, "bhAI ! mArA vALa kheMcI kADha ne...?" hajAma te vicAramAM paDI gayA. navAI pAmIne be vALa kheMcAya zI rIte ? kahe to astrAthI mUDI ApuM, athavA kAtarathI kAtarI ApuM, paNa vALa kheMcavA zA mATe joIe?" nAgaradAsa to hiMmata ane daDhatApUrvaka belyA ke, "tamAre enuM zuM kAma che? huM kahuM tema kare. hAthathI na phAve to tamArI pAse cIpiye to che ne? basa, cIpiyA vaDe pakaDIne mAthAmAMthI vALa khecI kADho.." hajAma samajato hato ke A kaMI chokarAnI ramata thoDI ja che ke ekabe vALa kheMcyA eTale patyuM? A te AkhA mAthAnA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahanazIlatAnI parAkASThA vALa kheMcavAnA che. Ama vicArIne teNe pharI kahyuM : "bhAI, vALa kheMcatI vakhate tamane kevI pIDA thaze tene khyAla che....? ' 34 tyAre na!garadAse DhaDhatApUrvaka kahyuM, "tame enI ciMtA na karo. huM A kharAkhara beThA .... tame tamAruM kAma cAlu kare......... bhaviSyamAM mahAmAnava thanAra A yuvAna puruSanI kevI ajaba zakti....kevI dRDhatA....kevI sahanazIlatA ! asa. pachI lAcArIthI hAme te cIpiyA laI vALa kheMcavA mAMDayA....eka........pAMca....dasa karatAM karatAM AkhuM ce mAthu mUDI nAkhyu, paraMtu tyAga, vaizagya ane titikSAvRttinI tIvratAe paheAMcelA nAgaradAse jonArane paNa arerATI chUTe evA A krUra prayAga prasannatA, sahanazIlatA ane hiMmatapUrvaka sahana karyA. kAma patyuM eTale AvyA sIdhA ghera. khAraNuM kholatAMveMta meAMdhIbhAbhI te joIne hebatAI ja gayAM. AMkhamAM AMsu lAvI e khAlI UThayA: "are, nAgarabhAI! A zu karyuM ?...." vadhu khelavA jAya te pahelAM te temane gaLe DUmA bharAI AnyA ane raDI paDayAM. mahAmahenate zAnta thayA pachI temane thayu ke AvI sthitimAM mAthuM kevuM maLatuM haze, kevu duHkhatuM haze ! AnA mATe have zeA upacAra karavA? ke koIne khakhara na hatI ke leAca karyA pachI zuM karaya. vadhu pariSahu sahana karavAnA haze eTale kAIe vaLI evA UlaTo upAya khatAvyA ke, "mAthe sUMTha bhabharAvA eTale zAnta thaI jaze!" khabara nahi hAvAthI jaladI pIDAzamana karavAnA hetuthI snehavatsala moMghIbhAbhIe te A upAya mAnI laIne nAgarabhAInA AkhA mAthA para turata sUMTha bhabharAvI dIdhI! khasa thaI rahyuM. pachI te evI khaLatarA UThI ke na pUcho vAta! paraMtu je mAge javu che tenA saMbhavita kaSTone pahelAMthI anubhavavA mATe vaizagyanI tIvratAmAM nAgaradAse e vedanA cupacApa, prasanna rahIne sahI lIdhI.... Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 35 AvA aneka prayogo e vakhate karIne nAgaradAsa pitAnI tyAga-tapa-titikSA ne sahanazIlatAnI parAkASThAe pahoMcI rahyA hatA. kayAreka teo upavAsa karatA te kayAreka lukhA bhajana para divase vitAvatA. kayAreka bhAre unALAmAM garama thayelAM patarAM upara ke tapelI retI upara sUIne AtApanA letA, to kyAreka ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM khullA zarIre paDayA rahetA. AvA prayogathI sahanazIlatAnI kasoTI thaI khaDatalapaNuM Ave e kharuM, paraMtu enI pratikriyA kevI viSama UThe che ene khyAla emane pachIthI sAdhujIvanamAM AvyuM hatuM. paraMtu A vakhate te tyAgadharma svIkAravAnI laganI lAgI hatI eTale e AgamAM teo kazuM ya kema gaNakAre ? temanI sahanazIlatAnI parAkASThA sUcavatA A prayAganI tyAre eka asara thaI ane te e ke temanI makakamatA joI saMbaMdhIjane, mukhyatve meMghIbhAbhI, narama thayAM ane temane dIkSA mATenI maMjUrI ApavA tatpara thaI gayAM.... saranA zaraNamAM mAnAdi zatru mahA nijaIde na marAya, jAtA saddaguru zaraNamAM alpa prayAse jAya.... 1 "pratyakSa saddaguprAptine gaNe parama upakAra, traNe vega ekavathI vate AjJAdhAra...." 1 "AtmasiddhizAstra 2 "AtmasiddhizAstra Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 saddagurunA zaraNamAM jJAnI puruSanAM caraNane vize mana sthApyA vinA bhakitamArga siddha thatuM nathI jethI pharI pharI jJAnInI AjJA ArAdhavAnuM jinAgamamAM ThekANe ThekANe kathana karyuM che. jJAnI puruSanAM caraNamAM mananuM sthApana thavuM prathama kaThaNa paDe che, paNa vacananI apUrvatAthI, te vacanane vicAra karavAthI tathA jJAnI pratye apUrva daSTie jevAthI mananuM sthApana thavuM sulabha thAya che. 1 - zrImad rAjacaMdra saMvata 156. AgaLa joyuM tema saddagurunI jema zedha karatAM karatAM zrI devacaMdrajI mahArAjane maLavA talasI rahelA nAgarabhAI have e guru mahArAjanAM pratyakSa darzana, paricaya ane zaraNa pAmavA mATe eka divasa lIMbaDI pipaTabhAI pAse jaIne UbhA. bannee cokakasa divasa nakkI karyuM ane te mujaba eka divasa banne jaNa sAthe kaccha javA nIkaLyA. kaccha-aMjAramAM te vakhate guru mahArAjazrI devacaMdrajI mahAraja pitAnA sAdhaka-ziSyaparivAra sAthe birAjatA hatA. tyAM pahoMcI temanAM prathama darzana karatAM ja nAgarabhAIne keI ajaba anubhUti, keI parama pratIti, thaI. amI varasAvatI AMkhe ane divya premanAM pudagale prasarAvatA pUjyazrI devacaMdrajI mahArAjanA sthULa dehane pele pAra aMtaranI AMkhe ne pAMkhe caDIne nAgarabhAI pahoMcI gayA. tyAM temane dekhAya pUrvajanmane keI AtmIya saMbaMdha, keI spaSTa paricaya! UMDe UMDethI bhAva jAge. aMtarAtmAe sAkSI pUrIH "ApaNe aparicita nathI, pUrva paricita chIe. e paricaya pharI vikasavAne che.... bhavAMtaranI tUTelI kaDI pherI saMdhAvAnI che..........." nAgarabhAInA A aMtarabhAvane pUjya mahArAjazrInAM vizALa prema, vidvattA, cAritrabaLa, raheNIkaraNa Adie thaDA samayanA vasavATa 1 patrAMka 454/572 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta- ziSyanI jIvanasaritA daramiyAna bahArathI daDha karyo. pariNAme zraddhA ane vizvAsa jAmavAthI nAgarabhAI pUjya mahArAjazrInA satsaMgane lAbha levA abhyAsa nimitte kaccha aMjAramAM rokAI gayA. vadhumAM temanI sAthene ziSyaparivAra paNa nAnI uMmarane hatuM eTale tyAMnuM vAtAvaraNa paNa temane gamI gayuM. pipaTabhAI tyAM thoDA divasa rahI dezamAM pAchA AvyA ane nAgarabhAInAM sagAMsaMbaMdhIone badhA samAcAra ApyA. bhAbhI meMghIbAIne have ekalApaNuM lAgavA mAMDayuM. paraMtu nAgarabhAInA tyAga-vairAgya-daDhatAnI temane khabara hatI eTale Akhare jematema karIne nirupAye mana vALavuM paDayuM. A tarapha thaDA samayanA anubhavamAM ja pUrva paricaya, svabhAvasAmya ane apAra premane kAraNe pUjyazrI devacaMdrajI mahArAja jevA svarUpaniSTha ane sugya sazurunA zaraNamAM nAgarabhAInuM haiyuM TharI gayuM, zamI gayuM. aMtarapratIti daDha thaI,ciMtA maTI, ane TaLyA, nija dekhAyA, svarUpanI jhAMkhI thaI, tattvane bheda samajAye, parama premano anubhava thaye ane dhanyatA anubhavI. pUjyazrI devacaMdrajI mahArAja nAgarabhAInA aMtaramAM gurusthAne supratiSThita thayA. temanA jevA durlabha sadagurunA zaraNamAM nAgarabhAI zAMta ane susthira thayA. AthI AnaMdamAM AvI, parama prasannatA anubhavI nAgarabhAIne aMtarAtmA gAI UThe, je nIcenA jevA temanA aneka padomAM spaSTa vyakta thAya che: piyAla mane pAye re... pravacanane bhAve bharI; saddaguru sAcA maLiyA re.duHkha mArAM lIdhAM harI.-piyAlo0 pahele piyAle samarasa taNo, pAye dharIne prema viSama daSTi karI vegaLI, jAdu kare ke jemadoSane dUra kIdhA re....aMtaranA oLakhyA ari.-piyA 1 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 sadgurunA zaraNamAM bhUlI gayA sahuM bhAna; nirakhyuM parama nidhAnaparama pramAdhe karI. - piyAlA0 2 khIje piyAle bahAranuM, ajana karyuM " aMtara vize, timira ghaTa TALyu trIje tALAM teADiyAM, samajAvye nija sAthe; paDatAM mUkyAM para khadhAM, nikaTa nirakhiyA nAthadavAyu evI dIdhI re....mA~ mUDhatA gaI marI. - piyAlA. 3 ceAthe piyAle ciMtA maTI, maTaye mAyAnA saMga; amRta sthaLane ALakhyuM, apUrva thaye umaMga-- amRta ghaTaDAmAM re....jharamara jharamara rahyuM che jharI.-piyAle 4 pAMcame prema pragaTAviyeA, jhaLahaLa dIThI jyaMta; nagara madhu nirakhI rahyA, avicaLa thayA dyAtakAmaNu evuM kIdhuM re....jUThI mAjI game nA jarI. - piyAleH05 TaLiyA bhAsa; nirmaLatA thaI nAza-- * ThekANe jaI beThA TharI.-piyAlA0 6 chaThe svarUpane samajayA; bhaya nA reDI rasAyaNu hrayamAM. pathyApathya paramyuM re jIva Izvara ne jagatane, nizcaya samaye| nyAya; saMtaziSya'sukha anubhavyuM, sadguru thayA sakhAyabhramaNAnu` sthaLa bhAMgyuM re....bhavAnadhi gayA te tarI. -piyAlA. 7 1 Apa temanI sadguruprApti samayanI aMtarAnubhUtinI mahattvapUrNa sAkSI pUrI pADe che ane temanI aMtaradazAnI ghaNI ghaNI hakIkatA kahI jAya che. 1 'prArthanAmaMdira' A. 16 pR. 159-60 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA pratyakSa sadaguruprAptine Ama parama upakAra gaNatA ane parama AnaMda anubhavatA nAgarabhAI pU. zrI devacaMdrajI mahArAjanA zaraNamAM svarUpAnusaMdhAna ane guNavikAsanA lakSe, sahavAsa keLavatAM keLavatAM bhAvadIkSita banI rahyA. sAthenA nAnA munionI joDe zAne ane saMskRta-prAkRtAdi bhASAone paNa abhyAsa cAle. sAmAyika, pratikamaNa, thekaDA ane sUtrane ekAgra abhyAsa thaye. Ama sadgaranA zaraNamAM anubhava, abhyAsa ane sevA dvArA jIvanaparivartananuM ghaDatara karatAM karatAM dasabAra mahinA thavA AvyA. sadagurunA zaraNamAM A kALamAM paripUrNa daDhatA thavAthI nAgarabhAIne lAgyuM ke have mAre sarvasaMga parityAganA mArge javA zIvratA karavI joIe ane vilaMba TALavuM joIe. AthI pachI dhoraNasara vaDIlenI AjJA levA mATe jhAlAvADa-sAyalA javAnI temaNe pUjya guru mahArAja pAse AjJA mAgI. saddagurudeva zrI devacaMdrajI mahArAje paNa emanI gyatA barAbara joI lIdhI hatI eTale temaNe temane prasannapaNe saMmati ApI ane nAgarabhAI turata sAyalA AvyA. svajananI vacce sAyalAmAM nAgarabhAInAM je nehI-saMbaMdhI-svajane hatAM temAMthI temanA pitarAI bhAI ane bALageThiyA evA jIvarAjabhAI te ApaNe pAchaLa joyuM tema dhaMdhAthe muMbaI gayA hatA. A kAraNe temanAM mAtuzrI ane nAgarabhAIne sagI mAnI jema ucherI saMskAra siMcanAra evA sAMkaLImA paNa pachI sAyalA choDIne potAne piyara ceravIrA rahevA gayAM hatAM. bAkI rahelAMmAM rahyAM hatAM saithI vadhu nikaTa rahelAM evAM bhAbhI meMghIbAI. ochuM bhaNelAM chatAM samAja, saMskAra, sneha ane apAra lAgaNIvALAM moMghIbhAbhInI uMmara nAnI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 svajanonI vacce hatI eTale potAnI dIkSA pachI bhAbhInuM zuM? e prazna nAgarabhAIne satAvI rahyo. Akhare A pArivArika praznano ukela zodhavA temaNe muMbaI jIvarAjabhAIne puchAvatAM lakhyuM ke, "dIkSA levAnI mArI bhAvanA che paraMtu bhAbhI saMbaMdhI huM nizcita na banuM tyAM sudhI Ama bhAgI chUTavuM e mane sAruM lAgatuM nathI. to A bAbatamAM tamAre ze abhiprAya che? A praznane tame kAMI ukela batAvI zake tema cho?" jIvarAjabhAI nAgarabhAInA aMtaranI umadA vRttine samajatA hatA; gRhasthathI tyAgIdazA zreSTha che e paNa temanA cittasaMskAramAM ane khyAlamAM vasela hatuM AthI bhAbhI seMghIbAIne prazna ukelatAM temaNe bhAI nAgaradAsane javAbamAM lakhyuM ke, "ahIM cUDAnA vatanI bhAI vanamALIdAsa gulAbacaMda nAme eka gRhastha che. teo sArA vyApArI che. samaratabena nAmanAM temanAM eka bena nAnI uMmaramAM ja vidhavA thayela che. emane sahAyabhUta thAya evI koI saMskArI bena maLI jAya te teo emanI zodhamAM che. vanamALIbhAIne mAre aMgata paricaya che. te je moMghIbhAbhI A bena sAthe rahI zake te bane benanA jIvananirvAha mATe bhAI vanamALIdAsa badhuM karI chUTavA taiyAra che. bhaviSyamAM temanuM jIvana zAMtimAM vIte te sAru temane dhArmika ke kaIpaNa jAtane abhyAsa karavAnI IcchA thAya to te mATe paNa teo sAro sahakAra ApI joItI anukULatA karI Apaze. to je moMghIbhAbhI A daSTie ahIM muMbaImAM AvIne rahevAnuM vicAre te temanA jIvanano prazna UkalI jaze ane tamane paNa ciMtA ochI thaze. mATe A rIte meMghIbhAbhIne samajAvaze te teo paNa tamane dIkSA mATe khuzIthI rajA Apaze. bAkI bhAbhInA dilane jarA paNa dUbhavIne bhAgI nahi chUTavAnI ane dIkSA nahi levAnI tamArI vRtti ghaNI ja uttama che....... have tamane jema regya lAge tema turata nirNaya karaze." Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ta-ziSyanI jIvanasaritA 41 nAgarabhAIne jIvarAjabhAIe sUcavela A ukelamAM ghaNI AzA baMdhAI. temaNe A badhI vigatethI meMghIbhAbhIne vAkepha karyA ane khUba hiMmata ApI. bhAbhIe paNa muMbaI javAnI ane samaratabenanI sAthe rahevAnI vAta svIkArI lIdhI. Ama thayA pachI nAgarabhAIe meMghIbhAbhI pAse dIkSA mATe AjJA mAgI. rajA ApyA sivAya meMghIbhAbhI mATe have koI rasto na hato. temaNe rAjI thaIne rajA ApI. nAgarabhAIe badhe nirNaya muMbaI jIvarAjabhAIne jaNAvyuM. paraMtu moMghIbhAbhI muMbaI jaIne rahe te pahelAM temaNe have dIkSAnuM kAma patAvavAnuM hatuM eTale badhI vAta karavA moMghIbene potAnA pitAzrIne naLiyAthI belAvyA ane kahyuM ke, "ApaNe sAthe jaIne kaccha-aMjAramAM nAgarabhAIne dIkSA ApavAnI che." te vakhate sainA murabbI tarIke sAMkaLImAM hatAM, paNa upara jaNAvyuM tema teo coravIrA rahetAM hatAM eTale temane badhI vAta vigatathI jaNAvI nAgarabhAIne AzIrvAda ApavA sAyelA bolAvyAM. sAMkaLImAe sAyalA AvI badhI paristhiti jANe lIdhI. bhAI nAgaradAsanI utkRSTa bhAvanA paNa jANuM. thoDA divasa sAthe rahyA ane pachI jIvananA parivartananA AvA uttama kArya mATe prasannatAthI AjJA ne AzIrvAda ApyAM. Akhare temaNe ja nAgarabhAInA bAlacittamAM vAvelA sevA, sAdhanA ane tyAganAM saMskArabIja atyAre aMkurita thaI rahyAM hatAM ne! Ama sai svajananI AjJA ane AzIrvAda maLatAM nAgarabhAIno mArga sApha thaye. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasaMgaparityAga bhaNI sarvasaMgaparityAga bhaNuM yuvAvayane sarvasaMgaparityAga paramapadane Ape che. -zrImad rAjacaMdra aho cetana! have tuM tArA nyAyarUpI netrane ughADIne nihALa re nihALa! nihALIne zIdhra nivRtti eTale ke mahAvairAgyane dhAraNa karI ane mithyA kAmabhoganI pravRttine bALI de. -zrImad rAjacaMdra jAga jaMjALathI jIvana jaya kAraNe; khalakamAM janma tuja jAya khAlI; sAdhane narabhave sarva suMdara majyAM, nyAyanAM nayanathI je nihALI! 1 -"saMtaziSya nAgarabhAInA jIvanane jAgele cetanApravAha have saMsArasaMganA purANa pradezane pAra karI, vividha vaLagaNanA avarodhaka pASANakhaMDene teDIkeDIne vegapUrvaka saMyama-sAdhanAnA navatara pradeza bhaNuM vahI rahyo bAhya sarvasaMgaparityAga dvArA atyaMtara asaMgadazAno apUrva avasara pAmavA teo have kRtasaMkalpa thayA. e mATe sarva bhAva arpaNa karI saddagurunuM zaraNa dharavA ane vItarAga-prata nirgatha pravajyA aMgIkAra karavA teo eka zubha kSaNe sAyelAthI kaccha-aMjAra javA ravAnA thayA. sAthe hatA bhAbhI meMghIbAI, meMghIbAInA pitAzrI, pipaTabhAI zeTha ane anya svajano. piopaTabhAInA umaMgane te pAra na hatuM. temaNe "AMgaLI cIMdhyAnuM puNya prApta karyuM hatuM! 1 "prArthanAmaMdira A. 16 pR. 85 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMta-ziSyanI jIvanasaritA 43 sarvasaMgaparityAga arthe kaccha jatAM vacce AvyuM merakhI! e keI sAMketika suga hatuM ke "savasaMgaparityAgInA paramocca puraskartA ane deha chatAM videhI evA zrImad rAjacaMdra e vakhate merabImAM sthita hatA. vyakitanI hayAtI daramiyAna tenuM mUlyAMkana ane oLakhANa barAbara karI zakavAnI kSamatAnA abhAve tyAre saMpradAyavAdI zrImaddanA pratye prAyaH viradhIbhAvathI jotA. emanA viSe te vakhatanAM A je sAMpradAyika valaNe hatAM tenI uparachalI asara nAgarabhAInA vairAgyavAsita hRdayane sparzI gaI. tethI avyakatapaNe paNa nAgarabhAInA hRdayamAM zrImadda mATe sadUbhAvabharyo suvicAraNAno camakAro jAgI UTha ane pitAnA sarvasaMgaparityAganA bhAvi jIvana mATe amITa chApa mUkI gaye. zrImaddanI AvI chApa laIne pitAne dhanya mAnatA nAgarabhAI sainI sAthe gurudevazrI devacaMdrajI mahArAja pAse aMjAra pahoMcyA. e apUrva avasara... zrImad rAjacaMdrajI jevI bAhyAMtara sarvasaMgaparityAganA je "apUrva avasara"nI tAlAvelI nAgarabhAI lAMbA kALathI anubhavI rahyA hatA, te have nikaTa AvI rahyo. gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAja pAse nAgarabhAI ane temanA svajane dvArA dIkSA mATenI vinati rajU karAI. pUrvaparicayanA kAraNe nAgarabhAInI gyatA mATe gurudevane pUrI pratIti hatI eTale e sainI prasanna saMmatine kAraNe teozrIe vinati svIkArI. aMjAra zaheramAM A vAta prasaratAM saMghane utsAha vadhI rahyo. aMte pUjya mahArAjazrIe zubha tithi nakkI karI. saMvata 1957nA phAgaNa suda 3nA roja AnaMda ane ullAsa sAthe AtmAthI nAgarabhAIne dIkSA apAI. kezanA locana sAthe jANe Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e apUrva avasara... temanA aMtaranA kalmaSa ane kaleza-karmanu paNa mAcana thaI rahyuM. khAdya vA baddalavA sAthe bhavabhavanAM jUnAMpurANAM evAM saMskAravastrA paNa jANe alAvAM zarU thayAM. jIvana-jharaNAnA jAgelA cetanApravAha have sacamanA be kinArAe vacce thaIne vahetI ritAmAM rUpAMtarita thaI rahyA. jUnu purANuM vahI gayu ane nave janma zarU thayA. A navajanmane kAraNe navadIkSita nAgarabhAInu nAmAbhidhAna gurudevazrI devacaMdrajI mahArAje muni nAnacaMdrajI' e pramANe karyuM. 44 nAgarabhAimAMthI 'muni nAnacaMdrajI' anelA AtmAthI AtmAne janmajanmAMtaramAM durlabha ane cirapratIkSita evA A apUrva avasara' AvI maLyA. cAvIsa varSanI bharayuvAna vaye thayelA A sarvasaMgaparityAga temane paramapada bhaNI laI javA sAcele hatA. paraMtu haju A bAhya tyAgane paripUrNa AbhyaMtara svarUpanA anAvavA mATene lAMkhe paMtha kApavAne khAkI hatA .... e saMyamayAtrAnA AraMbha thavA haju zeSa hatA svajanAnI aMtima vidAya saMsArI 'nAgarabhAI'mAMthI sAdhu 'nAnacaMdrajI' anelA sAdhaka AtmAne dIkSAmahAtsava pUrA thayA ane temanA saiA sasArI svajane pAtapeAtAne sthAne vidAya thayA--eka AMkhamAM AMsu ane khIjI AMkhamAM ullAsa ane anumeAdanA laIne ! mAMghIbAI vageree sAyalA pAchA AvIne samAcArA jANavA Atura evA sAMkaLImAne badhI vigata jaNAvI. nAgarabhAImAM nAnapaNathI saMyamanAM saMskArabIja vAvanAra sAMkaLImA A samAcAreAthI khUma rAjI thayAM. thoDA samaya vItyA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 45 sAMkaLImAne navasvarUpa dhAraNa karelA muni nAnacaMdrajI ane gurumahArAjazrI devacaMdrajInAM darzana karavAnI bhAvanA thaI. peAtAnA putra bhAI jIvarAjane temaNe A vAta mukhaI jaNAvI. temane e gamI jatAM muMbaIthI bhAI vanamALIdAsa ane temanAM vidhavA ena samaratabenane tema ja sAyalAthI sAMkaLImA ane moMghIbena vagerene laIne bhAI jIvarAja pUjya gurumahArAja sahita navadIkSita muni nAnacaMdrajI mahArAjanAM darzanArthe aMjAra pahoMcyA. darzana karIne saiA satASa pAmyA, mAnA sthAne rahelAM sAMkaLImA teA khUba ghelAM khanI gayAM. mAMghIbenanA dilamAM eka bAjuthI Ana hatA te khIjI khAjuthI sagA bhAI jevA premALa diyaranI hUkuM have pharIne maLavAnI nathI, bhAvapUrvaka 'bhAbhI'kahIne sa kheAdhatAM e vahAlabharyA veNu have kadI kAne paDavAnAM nathI, e vicAre temanA aMtaramAM khUba vedanA hatI. A prasaMge munizrI nAnacaMdrajI mahArAje khUba gaMbhIratApUrvaka mAMghIbenane hiMmata ApI svastha karyAM ane havethI temanA jIvanasaMgI bananAra bena samaratabenane bhalAmaNa karatAM kahyuM ke, "tame mane jaNAM have pachIthI sagAM ena heA e rIte sahavAsa ane sahajIvanathI rahetAM AtmArtha sAdhajo ane dhArmika abhyAsa karajo. ema karavAthI tamane paraspara khUba zAnti maLaze." AvI hitakara bhalAmaNathI saiAne satASa thayA. vidyAyaveLAe sAMkaLImAnI ane meAMdhIbenanI AMkhAmAMthI lAgaNIvazAt AMsu vahetAM joine mahArAjazrIe temane AzvAsana ApatAM kahyuM ke, "je mArga badhAne mATe hitakara che te tamArI saiAnI saMmatithI ja meM svIkAryA che, te pachI kheda karavAnu kAraNa ja kyAM che? .... ' Tharela ane DAhyAM sAMkaLImA A sAMbhaLI zAMta thayAM ane AzIrvAda sAthe kahyuM ke, " have tamArA hAthe samAjanA ane dharmanA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 svajanonI aMtima vidAya udaya thAo ane bhaviSyamAM khUba sArAM kAryo kare evI mArI aMtaranI prArthanA che." A sAthe meM saMsArasaMgI svajanoe chellI bhAvabhInI vidAya lIdhI. munizrI nAnacaMdrajI mahArAja gurukuLavAsamAM ektAnatAthI joDAI gayA. temanI jIvanasaritAnI saMyamayAtrA have zarU thaI cUkI...aparicita, ajANa bhemanAM darzana karavA e agamapaMthe prayANa karI rahI hAlo mArAM prANa re tArAM agamapaMtha prayANa eka ajANuM bhemanAM tAre haiye jAgyAM gAna, ahIMnA bhArA ahIM mUkI have pavane mAMDa palANuM... hAle mArAM prANa! re tArAM agamapaMtha prayANa... vedana zame, kaMdana zame, sahu zame aramAna, tUTatI mAyA, DUbatI chAyA, UgI ra zuM bhANu, Atama vIMjhe pAMkha re Aje, nAnAM paDe AsamAna hAle mArAM prANa! re tArAM agamapaMtha prayANa sAhebA kere sAde jAgyA, evA re jhaMkAra, sAta samuMdara vadhI tAre, jAvuM sAme pAra hAle mArAM prANI re tAruM agamapaMtha prayANuM.... -nAthAlAla dave 1 "jAhanavI" Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinAvasthA sAdhaka jIvananI saMyama yAtrA 25thI 49 varSaH saM. 1lpa7-1981 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 1957 : dezakALanI pRSThabhUmi AjathI sittera varSa pahelAMnA samaya eTale bhAratamAM aMgrejI rAjyanA kALa. e vakhate chappaniyA dukALanI aNudhArelI paristhitimAMthI pasAra thaIne leAkeA zAntine krama kheMcatA hatA. bhAratanAM anya dezI rAjyeAnI jema tyAre kAThiyAvADa-saiArASTramAM nAnAM nAnAM saMkhyAbaMdha rAjyA hatAM. e badhAM briTiza zAsananI kRpA upara nira rahetAM ane tenA izArA para nAcatAM. nAnAM nAnAM dezI rAjyeAnI prajA mATA bhAge rAjAne AdhIna rahetI hAI nArika jIvana rAjAnA manasvI mijAja mujaba cAlatu. dhArmika ke sAmAjika jIvana paNa rAjyane khAdhAkAraka na ane tyAM sudhI ane teTaluM ja pAMgarI zakatuM. rASTrIya ane rAjakIya jIvana, dezamAM svAtaMtryanI havA saheja vahetI thavA chatAM, haju tA rAjasattA sAme mAthuM UMcakI zake tevuM na hatu. AvA rAjakIya, sAmAjika, dhArmika, gulAmInA vAtAvaraNamAM UcharatAM UcharatAM te kALe je yugapuruSA ke saMtapuruSo vidyamAna hatA teonI eka yA khIjA prakAranI dhArmika bhAvanA te kALanA mAnavajIvana para asara karyA karatI hatI. AvA dhanAyakAnA sauMpradAye bhAratamAM TheraThera hatA ke je peAtAnI zreSThatA ane prAcInatAne dAvA karyA karatA. bhAratamAM cAlatI AvelI A, bauddha, jainanI bhinna bhinna paraMparAomAMthI gujarAta-sArASTramAM tyAre joIe te jainetarAmAM zaiva, vaiSNava, vallabha, rAmAnuja vagare:saMpradAyeA hatA tema ja jaineAmAM paNa digaMbara, zvetAMbara mUrtipUjaka, zvetAMbara sthAnakavAsI tathA zvetAMkhara terApathI vagere saMpraDhAyA hatA. temAMye gaccha-mata-saMgha-saMghADAnA aneka bhede hatA. A badhA ThIka ThIka samayathI cAlyA AvatA hatA, je joIne sattaramI sadImAM AtmajJa zrI AnaMdaghanajIe sacATapaNe AMgaLI cIMdhI hatI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 1957: dezakALanI pRSThabhUmi gacchanA bheda bahu nayaNa nihALatA, tatvanI vAta karatAM na lAje; udarabharaNAdi nija kAja karatAM thakAM, meha naDiyA kalikAla rAje. dhAra taravAranI sahalI dahalI, caudamA jinatANuM caraNasevA. 1 zrI AnaMdaghanajInI jema ja A sadImAM, sittereka varSa pUrvanA A gALAmAM ja, zrImad rAjacaMdrajIe paNa jine padiSTa mArganA uddhAranI aMtaraMvedanabharI bhAvanA sAthe jinamArganI vartamAna paristhitinuM vedhaka ane sacoTa varNana karyuM cheH "vartamAnamAM jaina darzana eTaluM badhuM avyavasthita athavA viparIta sthitimAM jovAmAM Ave che ke temAMthI jANe jinane aMtarmArga bhUMsAI gayuM che, ane leke mArga prarUpe che temAM bAhya kuTAre bahu vadhArI dIdho che jemAM antamArganuM jJAna ghaNuM karI viccheda jevuM thayuM che. vedokta mArgamAM base-cArase varSe kaI-kaI meTA AcArya thayA dekhAya che ke jethI lAkho mANasone vedakata rIti saceta prApta thaI hoya. XXX jaina mArgamAM ghaNuM varSa thayAM tevuM banyuM dekhAtuM nathI. jenA mArgamAM prajA paNa ghaNI cheDI rahI che, ane temAM seMkaDe bheda vate che eTaluM ja nahi, paNa "mULa mArganI sanmukhanI vAta paNa temane kAne nathI paDatI, kemake upadezakenA lakSamAM nathI-evI sthiti vate che. tethI cittamAM ema AvyA kare che ke te mArga vadhAre pracAra pAme che tema karavuM, nahi te temAM vartatI prajAne mULa lakSapaNe devI. 2 x x x 1 prArthanAmaMdira' A. 16: pR. 84. 2 patrAMka: 81303 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 51 kALanA deSathI apAra kRtasAgarane ghaNe bhAga visarjana thato gayo, ane bindumAtra athavA alpamAtra vartamAnamAM vidyamAna che. ghaNuM sthaLa visarjana thavAthI, ghaNAM sthaLomAM dhULa nirUpaNa rahyuM hovAthI nigraMtha bhagavAnanA te zrutane pUrNa lAbha vartamAna manuSyane A kSetre prApta thatuM nathI .... "ghaNu matamatAMtarAdi utpanna thavAne hetu paNa e ja che ane tethI ja nirmaLa AtmatatvanA abhyAsI mahAtmAonI alpatA thaI. "zruta alpa rahyA chatAM, matamatAMtara ghaNAM chatAM, samAdhAnanAM keTalAMka sAdhane parokSa chatAM, mahAtmA puruSanuM kavacitatva chatAM, he Aryajano! samyagdarzana, zratanuM rahasya e paramapadane paMtha, AtmAnubhavanA hetu, samyakjhAritra ane vizuddha AtmadhyAna Aje paNa vidyamAna che e paramaharSanuM kAraNa che. 1 sva-para A pakAraka paramArthamaya satyadharma jayavaMta varte. AzcaryakAraka bheda paDI gayA che. khaMDita che. saMpUrNa karavAnuM sAdhana durgamya dekhAya che. "te prabhAvane vize mahatu aMtarAya che. dezakALAdi ghaNuM pratikULa che. vItarAgene mata lekapratikULa thaI paDe che. "rUDhithI je leke tene mAne che tenA lakSamAM paNa te supratIta jaNAtuM nathI, athavA anya mata te vitarAgene mata samaja pravarte jAya che. yathArtha vItarAgane mata samajavAnI temanAmAM yogyatAnI ghaNI khAmI che." 1 patrAMka 541/757 2 patrAMka 822/4 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAtrAraMbha: sthA. jainaparaMparAnI vacce AvA pratikULa ane viSama dezakALanI pRSThabhUmimAM dharmakSetra vividha bheda bharelI paristhitithI yukta hatuM. A paristhiti hatI jainaparaMparAnA eka bhAga . sthAnakavAsI samAjamAM dAkhala thayelA navadIkSita munizrI nAnacaMdrajInA navajIvananA ghaDataranI pazcAdabhUmimAM! yAtrAraMbhaH sthA. jainaparaMparAnI vacce munizrI nAnacaMdrajI janma, uchera, saMga ane vArasAgata saMskArane kAraNe, bAhya saMpradAyanI daSTie joIe te, sthAnakavAsI jaina muni thayA e kharuM, paraMtu temanuM svabhAvajanya valaNa mULathI ja udAra ane samanvayazodhaka hatuM. temAM jenA darzananI syAdvAdadRSTine temane temanI saMyamayAtrAmAM AdhAra maLe. AnA pariNAmasvarUpa, ApaNe AgaLa joIzuM tema, saMpradAya vacce vasavA-vikasavA chatAM teo sAMpradAyika abhinivezathI aLagA rahI zakyA ane tema chatAM saMpradAyanuM paNa zreya sAdhI tene ajavALI zakyA. Ane yaza jemanI chatrachAyAmAM temanI saMyamayAtrA cAlatI rahI tevA gurudevazrI devacaMdrajI mahArAjane ApI zakAya. pUjyazrI devacaMdrajI mahArAja vetAmbara sthAnakavAsI jainaparaMparAnA lIMbaDI saMpradAyanA eka vizALahRdayI munivarya hatA. munizrI nAnacaMdrajInI dIkSA samaye temane nIcenA cha ziSya hatA? ' (1) mahArAjazrI manajI svAmI (2) mahArAjazrI mANekacaMdrajI ravAmI (3) mahArAjazrI suMdarajI svAmI (4) mahArAjazrI rAyacaMdrajI svAmI (5) mahArAjazrI maNasI svAmI (6) mahArAjazrI premacaMdrajI svAmI. AmAM sAtamA ziSya tarIke munizrI nAnacaMdrajI svAmIne vadhAro thaye. sAdhuonA A sAta ThANuo sAthe gurudevazrI devacaMdrajI mahArAja kacchanI bhUmine pAvana karI rahyA.. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA A vihAra daramiyAna munizrI nAnacaMdrajInA gRhasthaDhazAmAM thayelA gheADA dhArmika vidyAbhyAsa have cIvaTa ane hetupUrvaka vikasavA lAgyA. sAthenA mahA. zrI mANasI svAmI ane mahA. zrI premacadrajI svAmI nAnI vayanA heAvAne kAraNe munizrI nAnacaMdrajI svAmIne abhyAsamAM anukULatA rahevA lAgI. tAjI dIkSA, tIvra vairAgya, yuvAna zarIra?----A badhAM kAraNeAne laIne e anukULatAmAM utsAhanA umeza thayA. A abhyAsa suvidhAthI ane sAtatyapUrvaka thatA rahe eTalA mATe temanA cAturmAsAnI ceAjanA paNa viziSTarUpe thaI. sthAnakavAsI jainaparaMparAnI vacce cAlelI temanI vidyAbhyAsa ane sAdhanAnI sayamayAtrA para e prakAza pADe che. 53 dIkSita jIvananAM prathama dasa varSa, eTale ke sa Mvata 1957thI saMvata 1966 daramiyAna, munizrI nAnacaMdrajI mahArAje nIcenAM kSetrAmAM anukrame A pramANe cAturmAsa karyo : (1) mAMDavI-kaccha (2) jAmanagara (3) merakhI (4) jetapura- kAThi. (5) jUnAgaDha (6) mAMDavI-kaccha (7) vAMkAnera (8) merI (9) mAMDavI-kaccha (10) rAmANIA-kaccha. sthAnakavAsI jainaparaMparA vaccenA temanA yAtrAraMbha pachI thayelA A cAturmAMsA temanI saMpradAya-vyavahArathI paNa AgaLa jaIne vikasatI rahelI jIvanaSTine spaSTa kare che. prathama dasa cAturmAsA (saMvata 1957thI 1967) munizrI nAnacaMdrajInI vairAgyaraMgathI raMgAyelI jiM'iMgI, yuvAna avasthA ane jaina sAdhunI tyAgI dazA vacce cAlatI vidyAnI upAsanA ane saMyamanI sAdhanA temanA uparyukata prathama dasa cAturmAsAmAM judo ja prabhAva UbhA karI rahI. jaina munie pUjya gurudevanI kRpAdRSTithI vItarAgane mArga Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. prathama daza cAturmAsa svIkAratI vakhate ja pAMca mahAvrate-ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha-aMgIkAra karyo hoya che. paraMtu vrata aMgIkAra karavA e eka vAta che ane traNa kiraNa ne traNa "gathI enuM pAlana karavuM e judI vAta che. dIkSita thayA pachI pratyeka sAdhu pitAnA gurunI nizrAmAM lagabhaga paraMparAgata AcAra-vicAra pramANe ja pitAno jIvanavyavahAra calAvatA hoya che. paraMtu ahIM bhaviSyamAM mahAmAnava thavA mathanArA munizrI nAnacaMdrajInuM valaNa te AraMbhathI ja juduM hatuM. saMpradAyanI zista pUrato sAdhuvyavahAra jALavIne pitAnI AgavI jIvanadaSTi keLavavA teo te vakhatathI ja prayatnazIla rahetA. svAbhAvika rIte ja navadIkSita sAdhu pitAnA gurudevanAM amIdraSTi ane vatsalabhAvanI apekSA rAkhe. AthI temanAthI judA paDavAnuM te Icache nahi. paraMtu munizrI nAnacaMdrajInA upayuMkata dasa cAturmAsonuM varNana je vigatathI A pustakamAM ja anyatra Apela che.) jatAM ghaNuM ghaNuM jANavAnuM maLI Ave che. te mujaba temane pahelo jacAturmAsa temaNe potAnA gurudevathI alaga eTale ke mAMDavI-kacchamAM karyo che, jyAre gurudeve sairASTramAM jUnAgaDha mukAme. te vakhate vidyAnI sAdhanA ane saMyamanI ArAdhanA karavAmAM potAnA sAthI gurubhAIo sAthe rahIne temaNe pitAnA vyaktigata jIvananuM ghaDatara karavAmAM ke puruSArtha karyo haze te vicAravA jevuM che. temanI A vanI sAdhanA tIvra vairAgyapUrvakanA AtmavIryane pheravavAnA puruSArthanI eka moTI kahANa che. tyArabAda eka pachI eka ema pUrA daseya cAturmAsa daramiyAna teo je je gAma ane zaheramAM vicaryA tyAM tyAM temaNe pitAnA samagra vyakitatvane lAbha Ape che. zAstrane abhyAsa, Atmaga veSaNanI utkaMThA, vairAgyanI ujavaLatA, caritranI nirmaLatA ane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 55 upadeza ApavAnI AgavI kaLA--A badhAMnI temaNe adhe eka viziSTa prakAranI chApa mUkI ane anekhuM vAtAvaraNu sajaryuM. saM. 1966nA rAmANIA-kacchamAMnA dasamA cAturmAsa samaye tyAM moTI pakSanA sAdhuonuM eka saMmelana bharAyeluM. munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanI uMmara A vakhate 34 varSanI. sa MmelanamAM dIkSApAMce meTA evA aneka sAdhue paNa padhArelA. munizrI nAnacaMdrajI mahArAje peAtAnI AgavI pratibhA, jIvanadraSTi ane sAdhanAne kAraNe e sa MmelanamAM yugAnurUpa preraNA ApelI ane navA cIle cIMdhI vaDIla sAdhuone paNa vicAra karatA karelA. A rIte tee mAtra yugAnurUpa sa Mketa karIne ja besI rahyA nahAtA, paraMtu A cAturmAsAnAM varSo daramiyAna pratyakSa samAjakalyANanuM kArya karavA paNa pravRtta thayelA. samAjanA vighAtaka rivAjonI sudhAraNA ane vidyAsa'sthAonI sthApanA-mukhyatve A be temanAM samAjakalyANa mATenAM kAryakSetra hatAM. yugasApekSa dharmadraSTipUrvaka teo e kA satra karye jatA. temanAM vihArakSetrAmAM TheraThera temaNe sthapAvelAM chAtrAlayA ane jaina vidyAzALAe A vAtanI sAkSI pUre che. kacchanA A cAturmAsa daramiyAna tyAMnA je nAnAMmoTAM kSetramAM mahArAjazrInuM vicaravAnu manatu temAM tee eka vakhata bidaDA pAsenA kADAya nAmanA gAme padhAryA. A gAma khAsa karIne vidyA-abhyAsanuM kSetra gaNAtu. gAmamAM mamiAgI tema ja sthAnakavAsI ane sadyA hatA. te vakhate zrI hemacaMdabhAI ke evA kAika nAmanA eka derAvAsI bhAIneA mahArAjazrIne paricaya thayA. e bhAI zrImad rAjacaMdranA anurAgI hatA. eTaluM ja nahi paNa ghaNA udAra vicAranA hAI dareka mata-paMthanA UMDA abhyAsI hatA. teenI sAthe divaseAnA divaseA sudhI vicAra-vinimaya karavAthI satyazodhaka mahArAjazrInA hRdayamAM mata-paMthanA kadAgraheA nIkaLI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 " prathama dasa cAturmAse gayA. saMpradAyabhedanI saMkucitatAthI mukta thayA ane pariNAme tyArathI AkhI jIvanadraSTi badalAI gaI. Ama mahArAjazrInA prathama dasa cAtumase temanA vairAgya, vidyAsAdhanA, cAritryArAdhanA ityAdi vyakitagata sAdhanAnI sAthesAthe samAjane dharmabaMdha pamADavAnI, samAjalyANa sAdhavAnI pravRttinI pratIti karAvanArA tema ja pitAnI jIvanadaSTine vizALa ane udAra banAvanArA siddha thayA. tIvra vairAgyapUrvaka AtmavIryane pheravavAnA temanA A purupArthane A ja gALAmAM lakhAyeluM temanuM eka bhAva-pada spaSTa kare che. temanI saMyamayAtrAnAM prathama dasa varSanI aMtardazAnuM e sUcaka che. AThamA cAturmAsanA aMta bhAgamAM (saM. 1964mAM) lakhAyeluM zrImad rAjacaMdranI "apUrva avasara e kyAre Avaze?"nI bhAvanAnI smRti ApatuM ane chatAM abhivyakita, prAsa, laya, pravAha vageremAM malika sahajatA dharAvatuM A pada zrImadanI ja bhAvabhUmi merabImAM lakhAyuM che e sUcaka gAnuga che. prastuta padanuM saraLa saritapravAha jevuM kAvyasaMdarya ane UMDA sAgara jevuM bhAvagAMbhIrya darzanIya, ciMtanaya ne upAdeya che. sthaLasaMkecane kAraNe e padanI theDI ja kaMDikAo joIe? e avasara prabhujI kyAre Avaze? AnaMdarasa muja aMtaramAM UbharAya che, bhItaranuM bhramaNAsthaLa kayAre bhAMgaze? bhayabhaDakA nirbhayatAmAM nirakhAya je. -e. 1 apUrva zAMti pragaTe AtmapradezamAM, ahaMkAravRtti mArI laya thAya che; mukta banuM mAyAnI jabarI jALathI, tyAre huM jema pANa-paMkaja-nyAya je. -e. 4 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 57 saMta-ziSyanI jIvanasaritA ramazuM kayAre nijamAM nija svarUpe rahI, vibhAvanI jaDa mULa thakI prabhu jAya che. pAdhika paDade aLage thaIne rahe, mULa svarUpe jIvanarAma jaNAya che. -e. 6 ogaNIse cosaThanA Aso mAsamAM dAkhe guruvara devacaMdrane dAsa je, janmamaraNanA pherA nA pharavA paDe, akhaMDa avicaLa pragaTe deva! prakAza je. -e. 71 prathama dasa cAturmAsa samayanI temanI aMtaryAtrAne A pada sArI rIte spaSTa kare che. lIMbaDImAM gurusevAthe nava varSa saMvata 1967thI saMvata 176 sudhInAM dasa varSanA gALAmAM munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA dIkSita jIvanane, temanI saMyamayAtrAne, bIjo tabakko banI rahyo. dasa cAturmAsa pachI temane agiyArame cAturmAsa muMdrAkacchamAM thaye, jyAre gurudevazrI devacaMdrajI mahArAja Adi ThANuM 4 bidaDA-kacchamAM cAturmAsa rahyA hatA. cAturmAsa pUrNa thaye badhA bhegA thayA ane pachI gurudevanI sAthe vihAra karatAM karatAM teo lIMbaDI padhAryA. lIMbaDI pahoMcatAM ja pUjya gurudevazrI devacaMdrajI mahArAja sakhata bImAra paDI gayA. pariNAme temanI sevA-suzruSA arthe munizrI nAnacaMdrajI mahArAjane lIMbaDImAM ekadhArAM nava varSa rahevAnuM banyuM. 1 "prArthanAmaMdira' : pada 140, pRSTha 144-45 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 lIMbaDImAM gurusevArthe nava varSa A nava varSane gALe temanA mATe aneka rIte abhUtapUrva hato. pUjyazrI devacaMdrajI mahArAjane pakSaghAtane gaMbhIra vyAdhi lAgu paDa hatuM ane teo satata pathArIvaza banI gayA hatA. temanI sevAmAM je ekAgratA ane nirAkuLatA joIe te ekaThI karIne zrI nAnacaMdrajI mahArAja yogIone paNa agamya evA sevAdharmamAM vejAI gayA hatA. sAthenA bIjA sAdhuomAMthI eka chUTA paDI gayA hatA, eka kALadharma pAmyA hatA, bIjA be- mahA. zrI suMdarajI svAmI ane mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI-sAthe hatA paraMtu gurumahArAjanI tamAma sevA karavAnuM sadbhAgya te sAMpaDyuM hatuM zrI nAnacaMdrajI mahArAjane ja! A kAmamAM teo aglAnapaNe eka vatsalahRdayI mAtA jevI sahajatA ane namratA jALavI rAkhatA ane gurumahArAjane AhAra karAvavAthI mAMDIne maLamUtra sApha karavA sudhInI badhI kriyA mahArAjazrI prema ane prasannatApUrvaka karatA. A jenArA te eTale sudhI kahetA ke kharekhara, nAnacaMdrajI mahArAje pitAnA gurunI sevA karIne "kaLiyuganA paMthakajI nuM biruda meLavyuM che. gIo mATe paNa kaThaNa evA sevAdharmane temaNe jIvanabharane mATe apanAvyo hate. zAstrAbhyAsa, vyAkhyAna, dhyAna, japa-tapa-vrata-sAdhana-A badhAM saddagurunI ekadhArI sevAmAM samAI jatAM samajI, zrI nAnacaMdrajI mahArAja have ekAgrapaNe samagrapaNe gurusevAmAM lAgI rahevA lAgyA. AnAthI temanA cittanI prasannatA vadhavA lAgI ane AnaMda anubhava thavA lAge. nirapekSa ane abhinna thatI A gurusevAthI, gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAjanI prasannatAne pAra na hato. temanuM aMtara zrI nAnacaMdrajI mahArAja para satata anugrahakRpA varasAvI rahyuM. temanA maLI rahelA A aMtaranA AzIrvAdathI zrI nAnacaMdrajI mahArAjane spaSTa samajAI gayuM ke gurunI sevA dvArA maLelI kRpA vinA japa-tapa-vrata-sAdhana badhAM jamarUpa che? Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 'saMta-ziSyanI jIvanasaritA japa tapa aura vratAdi saba, tahAM lagI bhramarUpa; jahAM lagI nahIM saMta kI, pAI kRpA anUpa / 1 sevA-vinaya-vaiyAvaccethI AvI kRpA temane maLatAM teo je AnaMdanA bharA anubhavI rahyA tenuM varNana temanAM nIcenAM pade Ape cheH saddagurunI kRpA thAya, AnaMda UbharAya (2) sadguruvaranI saMgati karatAM, Apela ehane maMtra uccaratAM, -pAmela na teha pamAya, zaMkAo mAtra samAya dilanA duHkha sarva dabAya, AnaMda UbharAya sadUga 1 anubhavIo viNa keNa ugAre, viSamapathaMthI avAranavAre -bhavabhede eha bhaNAve, sAce gurupaMtha suNAve buTTI e hakIma batAve, AnaMda UbharAya. ...saddA 2 taranArA bhavasiMdhuthI tAre, UgarI gayA che eha ugAre -chUTelA te ja cheDAve, samajelA te samajAve anubhavIe anubhavAve, AnaMda UbharAyasa 3 gurupadezanA rasamAM gaLyAthI, baMdhanakAraka bIja banyAthI, -e parama sudhArasa pAya, te janmamaraNa maTI jAya, deze pachI sahaja dabAya, AnaMda UbharAya .sadda0 4 e bhavavaidyane kema visAruM, amUlya eha ja bhUSaNa mAruM, -te kadI na aLaguM karAya, muja jIvana thakI jarAya A "saMtaziSya guNa gAya, AnaMda UbharAya. saddA 5 saddagurune sarvabhAve samarpaNa karI temanI sevA karatAM temane je uddezya saryo ane temane je lAgyuM tene saMketa karatAM AgaLa teo bIjA eka padamAM kahe che? 1 zrImad rAjacaMdra: "zrImad rAgavatra mAMthI saMjA taravajJAna" pR. 89 2 "prArthanAmaMdira" pRSTha 116-17 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIMbaDImAM gussevArthe nava varSa zAnti mATe saddagurunuM zaraNuM lIdhuM che. (2) tanamana-dhana emane badhuM ApI dIdhuM re. -zAMti kUMcIrUpe tattva mane kAnamAM kIdhuM re. (2) pIyUSa gaNuM turata tene, premathI pIdhuM re. -zAMti. gata cAre kera huM tene ghaTamAM cINuM re. (2) dayA karIne dilaDAmAM, darazAvI dIdhuM re. -zAMti vairAgyathI gurue mAruM manaDuM vayuM re. (2) "saMtaziSya" kahe saddagurue kAmaNa kIdhuM re. -zAMti Ama pratyakSa saddagurunI prAptine parama upakAra gaNatAM ane temanI kRpA prAptino AnaMda anubhavatAM zrI nAnacaMdrajI mahArAja temanI sevA karatAM karatAM rAtadivasa temanAM caraNamAM TharIne rahyA. gurudevazrInI tabiyata vaccevacce jevI kaMIka ThIka thatI ke teo zrI nAnacaMdrajI mahArAjane samAjanA dharma-saMskaraNa mATe AjJA karatA. have te temanI sevAnI laganI evI lAgI hatI ke bIjuM kAMI rucatuM nahi. paraMtu gurudevanI AjJAne teo prasannatApUrvaka uThAvI letA ane sevA-zuzraSAmAMthI jyAre samayanI anukULatA maLatI tyAre teo gurudevanI AjJAnusAra, lekasaMgrahanI draSTithI samAjane satata jAgrata rAkhavA ane temAM saMskAra siMcavA vyAkhyAna vAMcatA. AnI taiyArI mATe ane potAne na vikAsa karavA mATe samaya meLavIne pite vizALa vAcana paNa karatA ane sAhityaracanA paNa karatA. gurudeva A joI rAjI thatA ne temane preraNA ane protsAhana ApyA ja karatA. vyAkhyAna, vAcana ane sAhityasarjana uparAMta A gALAmAM samAja mATe atyaMta jarUrI evI saMsthAonA nirmANa mATe paNa temaNe preraNA ApI potAnI zakitane upaga karyo. Ama gurusevAmAM lAgIne sva-para zreya mATenI vividha pravRttiemAM jAIne teo nava varSane A gALe lIMbaDImAM ekadhArI 1 "prArthanAmaMdira' A. 16 : pR. 11 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 61 sthiratApUrvaka vitAvI rahyA hatA tyAM eka divasa AvIne Ubhe rahyA........ vi. sa. 1977nu' va ane kArataka mAsa......... jemanI pAsethI pAte saghaLuM pAmyA hatA evA peAtAnA 'jIvanasasva' samA pUjya gurudevazrI devacaMdrajI mahArAja A divase peAtAnI jIvanayAtrA saMkelI rahyA hatA. deDa chADavAnI veLAnI temane agAuthI pratIti thaI cUkI hatI eTale tee temanA dharmakArya nI soMpaNI upasthita ziSyAne karI rahyA. paraMtu temanA "prema ane dharmarUpI bhaMDAramAM bharelAM aDhaLaka nANAMnAM rakhApAM" te tee, dIkSAmAM nAnA chatAM anubhave suyeAgya nIvaDelA evA zrI nAnacaMdrajI mahArAjane ja sAMpI rahyA hatA.... gurudevanI aMtima ghaDIe nikaTa AvatI jAya che ane zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI atavyathA vadhatI jAya che.... lIMbaDInA zeThazrI nAnajI DuMgarasInA meTA upAzrayane jUnI AMdhaNIne e upAzrayakhaMDa....tenI vacce DhaLAyelI eka pATa.... tenI cAmera vITaLAI vaLelu ziSyavR ane thADA zrAvake....sau cUpa, sau zAMta, sau stabdha.... zrI nAnacaMdrajI mahArAja gurudevanA AzIkA pAse beThA che, temanA mastaka para mauna rahelA gurudevazrI devacadrajI mahArAjane premALa hAtha eka vAra pharI vaLe che....temanu e mauna ghaNuM ghaNu DDI jAya che ane e hAtha ghaNu ghaNuM ApI jAya che....samarpaNabharelI ekAgra sevA mATenA aneka AzIrvAda emAM samAyelA che.... have te gurudevanI vidAyanI e veLA sAva najIka AvI rahI. saue temane pATa para padmAsanamAM besADayA che....cAmera zrI navakAramaMtra ane maMtradhUna cAlI rahela che....gurudevazrI devacaMdrajI mahArAja eka sAdhujanAcita prasannatA ane samAdhidazAmAM sthira Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 lIMbaDImAM gurusevArthe nava varSa thaI chello zvAsa kheMcI le che ane temanI AMkha DhaLI jAya che.... temanA DhaLI rahelA dehane sau padmAsananI e sthitimAM ja TekavI rAkhe che. Akhare premanA svAsathI dhabakatuM e jIvana sadAne mATe viramI gayuM. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM "jIvana-sarvasva jatAM jatAM temane apAra premane anugraha ApIne, sadAne mATe vilAI gayuM...lIMbaDInI dharatInuM e nara sadAne mATe UDI gayuM....! zrInAnacaMdrajI mahArAjanuM aMtara parama virahanI vyathA anubhavatuM nizvAsa ThAlavI rahyuM hatuM: ".... have gurudevanI e jJAnazeSabharI vANuM kadI nahi saMbhaLAya.... have e premavacanano khyAla kaI nahi pAya ..... have e premALa hAthane sparza kadI nahi pamAya.... have e pavitra caraNanI sevA kadI nahi karI zakAya." ane A nizvAsamAMthI temanA aMtaramAM virahanI vedanAnuM mauna kaMdana UThayuM. prabhunA pragaTarUpa samA saddagurune suranA pravAse jatA joI zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM bheLuM bALahRdaya temAM "ramata dekhI rahyuM. ane saMsAranI "baMdha AMkhe'nI e "ramatIthI mukita mAgI rahyuMH prabhune, paramagurune, cirasaMga mAgI rahyuM dara kAM prabhu! doDa tuM, mAre ramata ramavI nathI; A nayanabaMdhana cheDa tuM, mAra ramata ramavI nathI. bAMdhI nayanabaMdhana mane, mU viSama medAnamAM adazya thaI aLagA rahyA, evI ramata ramavI nathI. bhAre viSama patha bhaTakavuM, bahu nayanane bAMdhI karI, AvI akArI ramatane, mAre have ramavI nathI. hAM, dUra...2. nathI sahana karI zakato prabhu! tArA virahanI vedanA he deva! tuja darazana vinA mAre ramata ramavI nathI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA nathI samaja paDatI zrIhari, kaI jAtanI A ramata che; gabharAya che gAtre badhAM, mAre ramata ramavI nathI. hAM, dUra...5 prabhunA pratyakSa prakaTarUpa evA sazurunA virahanI A ramata kAMI vahelI pUrI thAya tema kyAM hatI? e anaMta hatI. Aja sudhI anaMtA yuga e paramatatvanA virahamAM vItyA hatA. have pikArI pikArIne pote e bhavaramatane aMta mAgatA prabhune, pitAnA prabhurUpa parama upakArI gurudevane, saMga jhaMkhI rahyA. heye ramata ghaDI be ghaDI, bahu te divasa becAranI; A te anaMtA yuga gayA, evI ramata ramavI nathI. tribhuvanapati tuja nAmanA, thAka karI karI sAdane; suNatA nathI kema "saMtaziSyane A ramata ramavI nathI. hAM, dUra 6 1 paraMtu A ramata zIgha pUrI thAya tema na hatI. gurudevanuM darzana, milana ke temanA sAthe pratyakSa vAsa paNa have zakya na hatuM. paNa A chatAM ya AtmAnI amaratAnI daSTie gurudeva parekSarUpe temanI sAthe ja hatA, temanA aMtaramAM ja temaNe vAsa karyo hato. gurudevanAM guNagAna karI temanA virahamAM kaMIka samAdhAna zodhatAM lakheluM temanuM A pada A vAtanI sAkSI pUre cheH game mane gurujInA guNa gAvA, janamataNe ya karIne jAvA. dharamamaya jIvana dharanArA, kathIramAMthI kuMdana karanArA; hakIma bhavaragane haranA za . .... .. game mane 0 2. rahyo hato viSamAM vaLagI, sarava mAruM jAtuM hatuM saLagI; aMtaradazA ethI karI aLagI . . . game mane 0 3. jeNe mArA ghaTaDAmAM ghara kIdhuM, vairAgyethI manaDAne viyuM; samajAvyuM sukhadAyaka sIdhuM . . . game mane 05. 1 "prArthanAmaMdira' A. 16 : pR. 81-82 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 lIMbaDImAM gurusevAthe nava varSa sUto hate seDa sadA tANa, jagADayo dIna kiMkara jANI; vaMde basaMtaziSya" A vANI . .. . game mane 06 1 Ama guruno parama upakAra gaNatAM, jIvanabhara mATenA temanA virahanI vyathA anubhavatAM ane temanA pakSa premasvarUpane ghaTaaMtaramAM saMgharatAM zrI nAnacaMdrajI mahArAja pitAnI bharamata vivazatAthI AgaLa ramI rahyA. temanI jIvanasaritAnI saMyamayAtrA have guruviheNuM vizvamAM AgaLa cAlI rahI. lIMbaDImAM gurusevArthe gALelAM nava varSe temAM keI bilakula jude ja prANa pUryo hate. svAdhyAya, sAhityasarjana ane saMsthAnirmANa lIMbaDImAM gurusevArthe gALelAM nava varSa daramiyAna munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM je adhyayana, sarjana ItyAdi thayuM tenI jhAMkhI karavA sAru te bAbatamAM svataMtrapaNe DekiyuM karavuM jarUrI che. avanavuM jANavAnI jijJAsA ane vividha vizALa vAcanathI sajja ane samRddha thavAnI AvazyakatA temane UMDA adhyayana tarapha kheMcI jatI. gurudevazrI devacaMdrajI mahArAjanI pAradazI daSTi A jaI gayelI. pariNAme vacce vacce pitAnI sevAmAMthI teo ja temane premAgrahapUrvaka mukata karatA ane svAdhyAyamAM joDatA. ekAgrapaNe cAlatA temanA A adhyayananA upakramamAM munizrI nAnacaMdrajI mahArAjane eka upakAraka vyakitane paricaya thayo. e paricaya hate lIMbaDInA ja vatanI, UMDA abhyAsI, tattvaciMtaka ane lekhaka zrI choTAlAla harajIvana "suzIlane! zrI "suzIle aMgrejI sAhitya uparAMta zreSTha baMgALI sAhityanuM ucca jJAna saMpAdana kareluM hatuM. zrI araviMda ane gurudeva ravIndra1 "prArthanAmaMdira' A. 16 pR. 156. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 65 nAtha ThAkuranA teo sArA abhyAsI hatA. paMDitayuganA gujarAtI sAhityane tema ja vividha dharmo ane darzanone paNa temane ThIka ThIka paricaya hato. munizrI nAnacaMdrajI mahArAja janmajAta guNagrAhI, satyazodhaka, samanvayavAdI ane udAra matavALA te hatA ja. temAM zrI suzIla sAthenA vizada adhyayanamAM jenetara tatvajJAnanuM vizALa vAcana ane vicAronuM AdAna-pradAna thatAM teo sAMpradAyika Agrahe, valaNe ane pakaDethI savizeSa mukta thayA. pariNAme temanA paricayamAM AvanArA samagra mAnavasamAjane-buddhijIvI, zramajIvI, saMpattijIvI badhA vargonA AbAlavRddhane-zrI nAnacandrajI mahArAja temanA pitAnA ja saMta hoya tevI asara thavA lAgI. Ama svAdhyAya ane zrI suzIla sAthenA vidyAvyAsaMge temanI cetanAnA vikAsamAM ThIka ThIka umere karyo ema kahI zakAya. alabatta, A nimitte pAchaLa, temanA mULamAM te paDayuM hatuM peluM upAdAna. e temane jaMpavA ze de? janmajanmAMtaranI aneka abhIpsAo, AkaMda, ArajhUo, aMtaravyathAthI e siMcAyeluM hatuM. avanavA ghATa e goThavyA karatuM ane temane UMce ne UMce, Urvaprati, dhakelyA karatuM! svAdhyAyanI jema temanA sAhitya-sarjanamAM paNa A upAdAne ja, prathama te, kAma karyuM. prasaMge ane nimitte anekavidha AvatAM rahyA, paraMtu temanuM lakSya e badhAM sarjanamAM jIvananI parama cetanAnA sAgara bhaNI vahevAnuM ja rahyuM. pote parama premanI e saritAmAM vahetA gayA ane anekane sAthe vahevaDAvatA ne snAna kAvatA gayA. nava varSanA A gALAmAM temanI 'navanavo vizArinI ' evI kAvyapratibhA ane aMtarastha bhaktibhAvanA temanI pAse navAM navAM pade banAvarAvatI gaI ane "saMtaziSyanA upanAmathI sadAne mATe preka ane udbodhaka evAM bhaktipade teoe racyAM. upAsanA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya, sAhityasarjana ane saMsthAnirmANa ane upadezAmAM e padmAnA upayoga thavA lAgyA. bhaktirasanI e premasaritAmAM zreAtAsamUha tALa thavA lAgyA. 66 A sarjananA AraMbha thayA bhakita ane khedhanAM aneka padA dvArA. te pachI saMvAda, niSadha vagere sAhitya paNa chUTuM chavAyuM lakhAyuM. pado A vakhate 'sukhAdha saMgItamALA'(bhA. 1-2-3)nA nAmathI saMgrahAyAM, jemAM sudhArA, vadhArA, umeza sAthe pAchaLathI 'bhajanapadmapuSpikA' prasiddha thayelI. A uparAMta traNa bhAgamAM 'saMvAdo'(siTezansa), AdhyAtmika bhajanapadma puSpamALA,' 'saMskRta kAvyAnaa (bhA. 1-2-3), satsaMgati' (eka nibaMdha ), vA. mA. zAhanI tattvathAone upAdghAta vagere sAhityanuM sarjana ane saMpAdana paNa thayuM ane e badhuM A gALAmAM prasiddha paNa thayu. varSo pachIthI zrI cheTAlAla hajIvana suzIle lakhelA lekhAnA saMgrahanuM AdhyAtmika prazna dhAvali'rUpe sapAdana paNa temaNe ja kareluM. A pachI 'mAnavatAnuM mIThuM jagata' bhAga 1thI 4 nAme potAnAM pravacana-pustaka paNa ahAra paDelAM. 1 sAhityasarjana jevuM ja asAdhAraNa lAkopayogI kArya hatu pachAta janatAnA zreyArthe sasthAnA nirmANanuM. lImaDImAM tAtkAlika jenI jarUra hatI tevI keTalIka saMsthAe mAtra sthAnika leAkA mATenA ja hitanI dRSTithI nahi, paraMtu AjubAjunA grAmasamAjanA paNa savizeSa hitanI dRSTithI temaNe saMpradAyanI adha paraMparAone bhedIne paNa zarU karAvI. jaina vidyAzALA, chAtrAlaya, atithigRha, leAjanazALA ityAdithI A kAryanA AraMbha thayA, je bhaviSyamAM leddabhAva vinA sArAye AmasamAja mATe upayogI thAya tevI sArvajanika mahilA maMDaLa saMsthAmAM vikasyuM. 1 moTA bhAganuM A badhuM sAhitya pUjya zrI devacaMdrajI sArvajanika pustakAlaya, lIMbaDI dvArA upalabdha. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMta-ziSyanI jIvanasaritA Ama gurusevAnI sAthe sAthe gurudevanI ja preraNuM ne protsAhanathI tema ja pitAnI maulika sUjhathI temaNe svAdhyAya, sAhityasarjana ane saMsthAnirmANanAM abhUtapUrva kAryo paNa A gALAmAM ja yathAyogya rIte AraMbhyAM ema kahI zakAya. sAdhujane ane samAjanI vacce asaMgayAtrA vi. saM. 1977mAM gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAja kALadharma pAmyA pachI munizrI nAnacaMdrajI mahArAja saddagurunI chatrachAyAviheNa banyA e paNa temanI saMyamayAtrAnA vikAsa mATe Avazyaka hatuM. pitAnI aMdara ja beThelA aMtaryAmInA Adezane samajavA ane anusaravA mATenI taka temane Ama maLI rahI hatI. pitAnI ja upara AsthA rAkhI ekalapaMthe cAlavA, bahAranAM aneka AvaraNane aLagAM karI mAMhyalA AtamarAmane oLakhatA oLakhatA sava-paranuM ane samAjanuM zreya sAdhavA temane A keI sAMketika preraNuM thaI rahI hatI. saMyamayAtrAnA have pachInA aparicita pathe ane pradezamAM have ekalA ja, AtmabaLanA ja AdhAre, vicaravA parama cetanA temane jANe AmaMtraNa ApI rahI hatIH paMtha rahane do aparicita, prANa rahane do akelA ! 1 tathAgata buddhanA zabdomAM kahIe te have temanA aNadITha, aparicita, ekalapaMthe (anya gubaMdhuo ane sAdhujananA saMga vacce vasavA chatAM paNa aMtarathI "ekalapaMthe') temaNe pote ja pitAnA dilane dIvo banavAnuM hatuM : "Atama vIro nava ! ' Akhara bahAranA anya AdhAre ane AvaraNe kyAM sudhI? vyaktinuM, sAdhakanuM Atmateja e badhAnI dIvAle bhedAya nahi 1 suzrI mahAdevI varmA : 'dIpazikhA' Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhujane ane samAjanI vacce asaMgayAtrA tyAM sudhI kema prakaTI-prasarI zake? e AdhArenI AvazyaktAnI ya, bALakanI ThelaNagADInI jema, eka maryAdA hoya che ne! eka kALamAM enI jarUra hatI. e pUre thayA pachI, svAbhAvikapaNe pUre thayA pachI, e AvazyaktA samApta thaI. | munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanI saMyamayAtrAne saritApravAha jema jema vegapUrvaka AtmabaLanA AdhAre vahevA lAgyuM tema tema temanuM hIra pragaTavA lAgyuM. 44 varSanI tyAranI uMmara, daDha AtmabaLanI AMtarika asara, brahmacarya tejathI zarIranI vadhelI kAnti ane temAM ye kaMThanI kudaratI bakSisa-A badhAnA pariNAme potAnI kAvyakRti jyAre nijAnaMdanI mastImAM DelatAM DelatAM pote ja gAtA hoya tyAre eka addabhuta vAtAvaraNa UbhuM thaI jAya ane eka virala dazana jevA maLe. e bhakita ane enI khumArI jANe keI ora ja ! che. temanuM hIra, temanI AtmadazAnuM darzana, jevuM temanA bhakitagAnamAM darzAya tevuM ja temanA pravacana ane kathA-AkhyAna-thanamAM. temanI AgavI, nirALI zailI ane temanI prANavANI mAtra zretAjanasamUhane maMtramugdha karIne kSaNabhara pUratI DolAvIne ja rahetI nahi, paraMtu temanA aMtaranA UMDANe pahoMcI temanAM dilanA dvAra khakhaDAvIne temanuM saMskaraNa ane jIvananuM parivartana paNa karAvatI. - zAstrajJAna ane AtmaguNenI anubhUti uparAMta jIvanadaSTinA thayelA vikAsane kAraNe jagatanA anya dezomAM vahetA vividha prakAranA jIvanapravAha ane saMskArane paNa temane sAro paricaya thayela. AthI sarvadharmI AmajanatAne AkarSavAnI ane keIpaNa mata, saMpradAya ke paMthanA mANaso sAthe vicAro ane bhAvanAone samanvaya karavAnI temanAmAM addabhuta zakita AvI hatI. AnA phalasvarUpa Atmaya mATe adhikAra paratve jenane tyAgadharma ne Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 69 niCtha dazA sazreSTha hovA chatAM ane mAnavA chatAM, tee peAte anubhavathI evu samajI zakyA hatA ke game te dezanA, game te matanA ke game te jAtinA mANasa jo peAtAnAmAM sarvaprathama mAnavatAnA guNu keLave te Atmazreya sAdhavAne pUrA adhikArI manI zake che. 1 AvI samanvayI, zreyasAdhaka ne sarvopakAraka draSTipUrvakanI temanI asagayAtrA jema AmasamAjanI vacce cAlI tema ja anya sAdhujanA vacce paNa cAlI, ekala'yAtrA chatAM sahayAtrI guruSa e ane anya sAdhujane sAthe te saMvAdapUrvaka cAlatI rahI. te vakhate lIkhaDI saMpradAyanA sAdhuemAM traNa mahApuruSA prasiddha tripuTI tarIke sanmAna pAmatA hatAH (1) prasiddha vaktA mahArAjazrI nAgajI svAmI (2) zatAvadhAnI 5. mahA. zrI ratnacaMdrajI svAmI ane (3) ApaNA caritranAyaka kavivaya 5. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. A traNeyamAM aneAkhI ane advitIya zaktione vikAsa thayA hatA eTalu ja nahi, paNa temane parasparanA prema ane sadbhAva pazu ucca kArTineA hateA. jyAre jyAre ane je je kSetramAM te saiAnuM milana ne sahajIvana ceAjAtuM tyAre tyAre ane tyAM tyAM Anada ane utsAhanu apUrva vAtAvaraNa jAmatu ane samAjamAM paNa tenA subhaga saMvAdI AMdAlanA prasarI jatAM. Ama samAnapaMthI sAdhujane vacce cAlelI munizrI nAnacaMdrajI prathama prayAse ja saphaLatAnAM eMdhANa ane hujanasamAjanI mahArAjanI ekalayAtrA ApavA mAMDI. aMtaramAM " 1 tulanAyAgya : (1) jAti, vezanA bAdha nahi, kahyo mArga jo hoya. ' -Atmasiddhi zAstra (2) tuM game te dharma mAnatA ho teno mane pakSapAta nathI, mAtra kahevAnuM tAtparya e ke je rAhathI saMsAramaLa nAza pAme te bhakita, te dharma ane te sadAcArane tuM sevaje... -zrImad rAjacaMdra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhujano ane samAjanI vacce asaMga yAtrA nizcayadaSTithI pitAne ekala, asaMga ane bhinna anubhavavA chatAM, bAhyamAM vyavahAradaSTithI teo potAne saunA zreyanA saMgAthI, sukhaduHkhanA samabhAgI ane abhinna anubhavavA lAgyA. vItarAganA mArganI sArazedhaka, saMvAdI, samanvayI ane syAdavAdalakSI jIvanadaSTi jANe temanA pratyakSa jIvana dvArA caritArtha thaI rahI.... sevAbhAvI munine vega (muni harSacaMdrajI) have saMvata 1977 thI munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanI sAdhakajIvananI saMyamayAtrA AgaLa cAle che ane tyArathI mAMDIne saM. 1981 sudhIne pAMca varSane bAkIne gALo pUro thatAM dIkSita jIvananAM pacIsa varSa pUrAM kare che. AgaLa joyuM tema pUjya gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAja kALadharma pAmyA pachI teo potAnA AtmavikAsa mATe svAzrayI ane svataMtra thayA hatA. eTale tyAra pachInAM varSonI temanI pUrvokta evI ekavayAtrA AgaLa cAlavA lAgI ane temanuM AgavuM maulika vyaktitva jhaLakavA lAgyuM. e kramamAM saMyamanI ArAdhanA karatAM karatAM gAmegAma vicarIne pite samagra kAThiyAvADanAM meTAM zaherone potAnI vakatRtvazakti, kavitvazakti ane upadeza zailIthI prabhAvita karavA lAgyA. A daramiyAna jyAM jyAM jarUra hoya tyAM tyAM jaina vidyAzALA, chAtrAlaya ane bahenanA udaya mATe mahilA maMDaLa, gRhaudyoga vagere sAmAjika saMsthAo tema ja pravRttiomAM paNa prANa pUravA lAgyA. sva-para zreya mATenI Ama vikasatI jatI yAtrA chatAM munizrI nAnacaMdrajI mahArAje haju sudhI potAnA ziSya tarIke keIne dIkSita kya na hatA. joke sahayAtrI tarIke bIjA betraNa sAdhue te hatA ja. uparAMta sevake ane temane paDaye bela jhIlanArA anurAgIo gAmegAma ghaNA hatA, paraMtu tyAgI jIvananI javAbadArI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA svIkArI zake ane jIvanaparyata ene pAra pADI zake tevA kaI ziSyane taiyAra karyA na hatA. chevaTe jyAre pite saM. 181nI sAlamAM thAnagaDhamAM pitAne rame cAturmAsa karyo ane kAThiyAvADa choDIne dUranA pradezamAM vicAravAnI bhAvanA jAgI tyAre temaNe A vize vicAra karyo. A vakhate temanA vaDIla gurubaMdhuo-sahapaMthI sAdhuo - mahArAjazrI suMdarajI svAmI tathA mahArAjazrI rAmacaMdrajI svAmI vRddha hevAthI lAMbA vihAra mATe vicarI zake tema na hatA, eTale teo bane lIMbaDImAM rahyA ane munizrI nAnacaMdrajI mahArAja pratye jemane bhakita jAgI hatI evA munizrI harSacaMdrajI svAmI (ke je tapasvI mahArAjazrI zAmajI svAmInA ziSya hatA) pitAnA gurunI AjJA meLavIne mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI sevAmAM sAthe AvIne rahyA. AvI anukULatA thavAthI mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja ane munizrI harSacaMdrajI ThANa 2, kAThiyAvADanI dharatI choDIne AgaLa vihAra karavA lAgyA. muMbaIbhaNuM prathama vihAra munizrI harSacaMdrajI mahArAja mULa vatanI lAkaDIA-kacchavAgaDanA. UMcuM kAThuM, khaDatala hADa ne bheLuM bhadrika sevApradhAna hRdaya. munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanI badhI kALajI teo vihAramAM rAkhe. pite kaSTa veThI le ne te kaLAvA paNa na de. temane gaLAmAM kAkaDAnuM darda hatuM. pite tenI darakAra na rAkhe, paraMtu munizrI nAnacaMdrajI mahArAjane tenI jANa thaI ke tuta teozrI te mATenA upacAra vicAravA lAgyA. te vakhate naDiyAdanI mizanarI hospiTalamAM parezane sArAM thatAM hatAM eTale vihAra karIne bane ThANa naDiyAda pahoMcyA ane munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanI lAgaNIbharyA AgrahathI munizrI harSacaMdrajIe kAkaDAnuM oparezana karAvyuM. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 muMbaIbhaNI prathama vihAra parezana sAruM thayuM ane pUrate ArAma thaye eTale tyAMthI AgaLa vadhavAnI bhAvanA thaI. pariNAme caretaranA phaLadrupa pradezane ane narmadAtaTanI zAMta tapobhUmine pAra karatA bharUca jillo vaTAvI prakRtinA vizaTa svarUpane nihALatA, anekavidha saMtesajajanene paricaya-satsaMga karatA ane vizALa lekasamAjane dharma-bhaktinI dhArAthI pAvana ane jAgrata karatAM karatAM teo bane sUrata padhAryA. - sUratamAM munizrI nAnacaMdrajI mahArAjane lAkSaNika pratibaMdha zarU thaye ke aneka jijJAsu jane AkarSavA lAgyA. A samAcAra muMbaI pahoMcavAthI ane te vakhate muMbaImAM sthAnakavAsI sAdhue javalle ja padhAratA hovAthI muMbaInA dharmasnehIo ane bhakate turata sUrata AvyA. munizrI nAnacaMdrajI mahArAjane temaNe muMbaI padhAravAnuM bhAvabharyuM AmaMtraNa ApyuM. A vakhate saM. 157thI AraMbhAyelI munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA sAdhakajIvananI saMyamayAtrAe paccIsa varSa samApta karyA hatAM ane temanI pAvanakArI jIvanasaritAe UMDANa ne vizALatAbanne prApta karyA hatAM. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prADhAvasthA sva-para zreyarata jIvana pa0thI 61 varSI : sa. 1982-1993 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugaciMtana sAdhakajIvananI saMyamayAtrAnAM prathama paccIsa varSa daramiyAna munizrI nAnacaMdrajI mahArAje zrI vItarAgapraNIta samyaka jJAnadarzana-caritranI ArAdhanA pitAnA gurudevanI nizrAmAM AraMbhI ane temanA dehe sarga (kALadharma) bAda paNa yathAprakAre cAlu rAkhI. sAdhanAnA A kramamAM gurusevA, adhyayana, ciMtana, sAhitya sarjana, vyAkhyAnakArya, niyAmata bhakita-prArthanA, saMsthAnimaNa, samAjazreyapravRttio, bAhyAMtara tapa ane ekAMta dhyAna-A badhuM samucitapaNe cAlyuM. A badhAMne kAraNe temanA jIvanapravAhamAM UMDANa ane vizALatA AvyAM. pachI te e jIvanapravAha unmukta banI vahevA lAge. vadhu ne vadhu mukata, vadhu ne vadhu milika, vadhu ne vadhu anAvRtta(khulA) pite banavA lAgyA. pariNAme teo dharma, jJAti, bhASA, prAMtanA badhA bhedane bhedIne apratibaMdhapaNe aneka sAdhakane saMsparza karavA lAgyA. bIjI taraphathI UMDANabharyA tatvaciMtanathI ane jAgrata jIvananirIkSaNathI teo dravya-kSetra-kALa-bhAvayukata vastunuM svarUpa barAbara samajavA-pAmavA lAgyA. svAduvAdanI samanvaya, saMvAda ne saMtulanabharI jIvanadaSTi temanAmAM vaNAI gaI. deza ane duniyAnI paristhiti paratvenuM temanuM ciMtana spaSTa thayuM. pite joyuM ke dezamAM ne duniyAmAM zuM banI rahyuM che. pote e paNa ciMtavyuM ke A paristhiti vacce dharmatatva ane vitarAga dee prarUpela dharma vyakitanI ane vizvanI zAMti mATe kevI rIte upakAraka banI zake tema che. paraMtu sAthe sAthe temaNe e paNa avalokana karyuM ke vItarAga devanA dharmamArganA anusaranArAo ja, gacchabhedothI saMpradAyarUpe vibhakta thaI gayA che ane mULa mArgathI dUra cAlyA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugaciMtana gayA che. dharmakSetranI, samAjanI ane dezanI paNa AvI durdazAnuM nidAna zedhatAM zodhatAM temane e jaNAI AvyuM ke eka taraphathI sadIo thayA dhArmika kSetre aneka dharmazAsakenI tema ja rASTrIya kSetre mukhyatve aMgreja lekenI gulAmIthI AryasaMskRti prANahIna thaI cUkI che ane bIjI taraphathI vivekazUnya janasamAja pramAdane kAraNe vaka, jaDa ane nivarya thatuM AvyuM hoI tenI ciMtanazakita kuMThita thaI gaI che, tenuM khamIra eAsarI gayuM che ane tene pitAnI AtmazaktinuM vismaraNa thaI gayuM che. AvA samAjane samartha dharmanetAo ane prANavAna rASTranetAo ja jagADI, DhaDhaLI, sanmArga para jeDI, palaTAvI zake. saddabhAgye bhAratabhUminA kSitija para tyAre mahAtmA gAMdhIjI A durdazAthI vyathita thatA AvI UbhA hatA ane pitAnI jIvanasAdhanA dvArA rASTranA jAgaraNa mATenI taddana navI ja pravRttio ane kAryapraNAlIo vikasAvI-vistArI rahyA hatA. pitAnA anubhava ane maMthananA nicoDarUpe pitAnI zAMta prakriyAthI gAMdhIjIe dezamAM eka navIja havA utpanna karI hatI. temanI ahiMsaka laData, svadezI AMdolana, svAvalaMbI-svAzrayI jIvana ane nyAya-nItimAM daDhatA vagere vicArapravAhathI ane AcAramAM satyAgrahI valaNathI A deza jAgI rahyo hate. e vicAre ane e prayoge "sAruM ne sAcuM svIkAravA sadA khullA rahenArA mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane sparzI cUkyA hatA. eTale dharmadaSTie mahAtmA gAMdhIjInA vicAro kevA ane keTalA anurUpa che tenuM anuzIlana karIne e vicArene pitAnI AgavI zailIthI teo rajU karavA lAgyA hatA. AthI rUDhicusta ane mAtra kriyAkAMDane ja AgrahI varga mahArAjazrInI vicArasaraNIthI AMcako anubhavIne camakI jatuM, paraMtu mahArAjazrI pitAnI naitika hiMmata ane daDhatAthI e rajU karyo jatA. AnA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA pariNAme AjathI 40-45 varSa pahelAMnA te jamAnAmAM munizrI nAnacaMdrajI mahArAja "sudhAraka sAdhu tarIke oLakhAvA lAgyA. AvA kAntikArI sAdhunI muMbaI jevA vizALa kSetramAM AvazyakatA hatI ane muMbaI padhAravA mATe temane sUratathI ja nimaMtraNa maLI cUkayuM hatuM eTale samayanI mAgane khyAla karIne munizrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA ziSyabhAve rahelA munizrI harSacaMdrajI ThANA e sUratathI vihAra karI prathama vAra muMbaI bhaNI prayANa karyuM.' muMbaImAM muMbaImAM e divase mAM mAtra cIMcapoklImAM ja sthAnakavAsI jaina sAdhuo mATene upAzraya hato. paraMtu munizrI nAnacaMdrajI mahArAja pratye bhaktibhAvavALe ane temanA vicArane jhIlI zakanAre meTo ane jAgrata varga ghATakeparamAM rahetuM hatuM. AthI muMbaInuM temane be ThANAne prathama cAturmAsa ghATakeparamAM thaye. hIrAnI parakha jhaverI kare. mahArAjazrInA hIranI parakha muMbaInI jema-jenetA jijJAsu ne jAgrata AmajanatA karI rahI ane temanA satsaMga tema ja vyAkhyAnazravaNane khUba lAbha laI rahI. bhAratamAM tyAre gAMdhIyuga besI gayA hatA ane upara kahyuM tema, munizrI nAnacaMdrajI mahArAja paNa pitAnA manana-ciMtananA pariNAme te arasAmAM gAMdhIvicAradhArAnA anudaka-puraskartA banyA hatA eTaluM ja nahi, hiMmatapUrvaka kAnti karIne saMpradAyanI cIlAcAlu praNAlikAne gauNa karI, pitAnA kathana ane AcaraNa dvArA gAMdhIjInI vicAradhArAne anumodana ApI rahyA hatA ane jaina siddhAMtajaina jIvanadarzana-sAthe tene anubaMdha besADI rahyA hatA; meLa karI rahyA hatA. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibodhita be jijJAsuo Ama banenA samanvayapUrvakanuM ane yugAnurUpa evuM jIvanadarzana teo pitAnAM vyAkhyAne dvArA rajU karatA ane zuddha khAdI, svadezI vagere apanAvIne pitAnA pratyakSa vartana dvArA te siddha karatA. khAdInA marmane temaNe eve te pakaDe ke khAdI temanA jIvanamAM vaNAI gaI ane temaNe tene aMta sudhI apanAvI rAkhI. pitAnA anuyAyIo, paricita ane sAnnidhyamAM rahenArAone paNa temaNe e mArge caDAvyA ! ghATake paranA cAturmAsathI jANe munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA jIvananA navA utkarSanuM maMDANa thayuM hoya tema tyAMnI AmajanatA uparAMta zikSita varga paNa ane anyadhamI varga paNa temanA pratye AkarSA hatA. gAMdhIvicAradhArAnI puraskRti, yugAnurUpa krAMtikArI jIvanadaSTi ane syAdavAda-samanvayapUrvakanI sarvadharmasamabhAvI vRttinuM A pariNAma hatuM. Ama e cAturmAsamAM aneka prakAranA dharma, vaya ane vRttivALA hajAre zrotAo ja vyAkhyAna sAMbhaLavA AvavA lAgyA ane pratibaMdha pAmavA lAgyA. sanna vaM ja rAvanAranI , sarvanA zreya mATenI "sarvodaya'nI bhAvanA teo sAkAra karavA lAgyA. temanI vizALa ne vizALa banatI jatI jIvanasaritAmAM snAna karI aneka vikAsavAMchu AtmAo pAvana thavA lAgyA..... pratibaMdhita be jijJAsuo ghATakoparanA cAturmAsamAM je anekavidha zrotAo AvatA hatA te paikI be bhavya jIvone tIvra aMtabhedI pratibadha thayo. banne vaNika kuLamAM janmelA. eka dazA zrImALI ne bIjA vizA zrImALI. banenI janmabhUmi kAThiyAvADa-hAlAramAM macchukAMTho. banenAM gAme paNu-sajajanapara ane ToLa-kArA-najIka najIka ane chatAM janmathI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA mAMDIne 24-25 varSanI uMmara sudhImAM e emAMthI kAI ekakhIjAne maLelA nahi! A cAturmAsa daramiyAna paNa e baMnenu kayAMya paraspara milana thayeluM nahi. paraMtu bannenAM upAdAna taiyAra heAvAthI jema kahelA dUdhamAM meLavaNu nAkhatAM mIThuM DhahIM taiyAra thaI jAya tema e bannenA hRdayamAM gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA upadezarUpI amRtanuM siMcana thayuM ke banne turata vairAgyavAsita thaI gayA ! 79 cAvIsa varSanI bharayuvAna UgatI vaya, gAMdhIvicArAnA mahu vahelethI lAgelA raMga, jIvananA rahasyane zeAdhavA mATenI adrazya jijJAsA ane aMtaraUDethI pragaTelI vairAgyanI bhAvadhArA--AvI bhUmikAvALA prathama bhAI zrI cunIlAlane munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA ceAga maLI gayA. masa! joituM maLI jAya pachI pUchavu ja zuM? ghATakoparanA cAturmAsa pUrA thavAne ADe eka mahine AkI che....mahArAjazrInI upadezasaritA satata vahetI rahe che ane temanI AsapAsa madhapUDAnI jema jijJAsue gherI vaLIne rahe che.... eka divasa ekAMta zeAdhIne bhAIzrI cunIlAla mahArAjazrI pAse AvyA. jAya parade rAkhyA vinA peAtAnuM dila temanI pAse ThAlavyuM. saMsAranA sarvAMsagaparityAga mATenI vinati mUkI. badhI vAta sAMbhaLIne mahArAjazrI mauna rahyA. vicAramAM DUkhyA. peAte uAra, unnata vicAranA, dUradazI ane samayasUcaka heAvAne kAraNe prathama tA temaNe bhAIzrI cunilAlanA jIvananA itihAsa jANyA. A vizenI vAtacIta daramiyAna teoe jANI lIdhu ke bhAIzrI cunIlAla nAnapaNathI mAkhImAM peAtAnA mesALamAM UrSyA che. prAthamika keLavaNI ane aMgrejI pAMcamI sudhInuM zikSaNa mArakhImAM ja vI. sI. hAIskUlamAM pAmyA che ane pachI uMmaralAyaka thatAM sacaiAgavazAta judA judA pradezeAmAM ane judI judI paristhitiomAMthI pasAra thatAM gAMdhIjInI vicAradhArA pratye temanuM mana nyuM che eTaluM ja nahi, dhArmika STie paNa temanuM mana vaizagyathI vAsita banyuM che. vizeSataH Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibodhita be jijJAsuo zrI cunIlAla para gAMdhIvicArano khUba ja prabhAva hovAne kAraNe, eka hitabuddhi dharAvatA ane zIdhra ziSya banAvI devAnI spRhAthI vegaLA evA munizrI nAnacaMdrajI mahArAje sarvaprathama temane gAMdhIjInA AzramamAM joDAvAnI vAta jaNAvI ane e zreNIe ja AgaLa vadhavA mATenuM sUcana karyuM. paraMtu utkaTa vairAgyabhAvanAnuM ane parasparanA aNunubaMdhanuM jera vizeSa hevAthI e bhAIne mahArAjazrI pratye ja kheMcANuM thayuM ane jina-pravajyAnA sAdhanamArge ja AgaLa vadhavA temaNe mahArAjazrInI pAse pitAne daDha nirdhAra pharI vyakta karyo. aMte temanI vinati, daDhatA ane bhAvanAnI sAme mahArAjazrIne saMmata thavuM paDayuM ane pahelAM temane abhyAsa tema ja anubhava sAru pitAnI sAthe rahevAnI anumati ApI. - mahAjazrInI anumati maLatAM bhAIzrI cunIlAla pitAnA moTAbhAI zrI bhAIcaMdabhAInI saMmati meLavIne ghATake paranA cAtumAsanI pUrNAhuti pachI mahArAjazrI sAthe joDAyA. zrI cunIlAla pachInA bIjA bhAI hatA zrI zivalAlaH bhAvika, maulika vicAravALA, zedhakavRttinA ane kaMIka karI batAvavAnI tamannAvALA. ghATakoparamAM teo mahArAjazrInAM vyAkhyAnamAM Ave, e zravaNamAM ane saMgamAM teo AtmIyatA paNa anubhave, paraMtu saMjogavazAta teo mahArAjazrIne maLI ke vAta karI na zake. Ama chatAM temanI vairAgyadazA jAgrata thaI cUkI hatI ane mahArAjazrI pratyene temane aMtarapravAha avicchinnapaNe vahI rahyo hate. AthI pratyakSa paricaya-prasaMgathI dUra ane vANIthI mauna rahyA chatAM bhAvathI teo mahArAjazrInI sAthe joDAI cUkyA hatA! . Ama ghATakoparanA cAturmAse, anekane DhaDhaLavA uparAMta A be jijJAsuone pratibodha pamADI munizrI nAnacaMdrajI mahA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA rAjanI jIvanayAtrAmAM apUrva phALA ApyA. temanI jIvanadRSTi mujabanA umedavAre temane Ape|Apa ja tyAM AvI maLyA. hA, bhAIzrI zivalAlanuM pratyakSa sAthe joDAvAnuM haju khAkI hatuM.... 81 punaH gujarAta bhaNI... ghATakoparanA cAturmAsa eka navuM vAtAvaraNa UbhuM karIne samApta thayA. krAMtikArI sAdhu mATe apekSita hatI evI 'praznAbharI AMkhA' paNa temanA pratye UThI, teA khIjI khAjuthI temanA mATe prANa pAtharatA aneka bhakto paNa taiyAra thayA. AjubAjunAM aneka sthAnemAM vihAra, sthiravAsa ane AgAmI cAturmAsa mATe paNa nimatraNA maLyAM....mukhaInA caturvidha sa Mghe temane khUba vinatie paNa karI, paraMtu teo temane pratyuttaramAM kahI rahyAH "saritAnuM kAma eka kSetramAM baMdhAI rahevAnuM nathI hAtu. parivrAjakanu kAma paNa badhe saritAnI jema ni dha vahetAM vahetAM aneka tarasyAMonI tarasa chipAvavAnuM ane vIjaLInI jema adhe jUnApurANA nirarthaka jaDaM Agrahene jalAvI krAMtinI cinagArI cAMpatA javAnu hAya che. A STie muMbaImAM eka cAturmAsa thayuM te ochuM che? khIjA kSetrAne paNa lAbha ApavA joIe. mukhaI vaLI pherI avasare AvavA vicArIzu.' mahArAjazrI Dha hatA. temanI vadhatI jatI prazaMsA samaye paNa niHspRha rahI eka kSetramAM vadhu rahevAnI Asakti che|DavA mAgatA hatA. temanA dRDha maneAkhaLa AgaLa aneka vinatie viphaLa gaI ane teo eka cAturmAsamAM ja apAra pratimAyanuM kAya karI, navI cetanA jagADI, navatara dizA cIMdhI, punaH gujarAta-saiArASTrabhaNI AvavA prayANa karI rahyA. temanI sAthe hatA munizrI harSoMcadrajI ane AtmAthI abhyAsI bhAIzrI cunIlAla, Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama dIkSita: bhAIzrI cunIlAla prathama dIkSitaH bhAIzrI cunIlAla muMbaIthI pAchA vihAra karatAM karatAM mahArAjazrI potAnA saMgAthI munizrI harSacaMdrajI ane bhAIzrI cunIlAla sAthe anukrame amadAvAda pahoMcyA. temanA sAthe bhAvathI joDAI cUkelA bhAIzrI zivalAle e ja vakhate muMbaIthI patra dvArA pitAnA e AMtarika pravAhane vAcA ApIne pU. mahArAjazrIne pitAnI bhAvanA jaNAvI. temane amadAvAda maLavA bolAvAyA. bhAIzrI zivalAle AvIne vigate vAta karI. vicAronuM AdAnapradAna thayuM. thaDe samaya sAthe rahyA. temanI yogyatA ane makkamatA joI pU. mahArAjazrIe temane mArgadarzana ApyuM ane jIvananA UdhvIkaraNanI prAthamika taiyArIo cAlu thaI. pU. mahArAjazrInA AdezAnusAra pote je vyavasAya karatA hatA tenA para maryAdA mUkI ane bIjA saMbaMdho paNa ochA karavA lAgyA. munizrI nAnacaMdrajI mahArAje pitAnA sahavAsamAMnI vAtacIta daramiyAna bhAIzrI zivalAlane taddana nikhAlasabhAve ane vinAsaMkece pitAnI aMtarabhAvanA jaNAvavA kahyuM ane tyAgIjIvananA svIkAra mATe temane pitAne nirNaya jANavA IcchayuM. bhAIzrI zivalAlane e aMdarathI ja Ugele aMtima nirdhAra hato eTale javAba vALatAM temaNe jaNAvyuM keH jyArathI Apane upadeza sAMbhaLe che tyArathI Atmazreya mATe zrI vItarAgane tyAgamArga ja mane abhISTa lAge che. eTaluM ja nahi paNa e mArganA bhemiyA tarIke vicaratA aneka sAdhupuruSanA paricaya pachI ApanA pratye ja mAruM mana AkarSAyuM che. huM icchuM chuM ke Apa mArA jIvananA netA bane." zrI zivalAlanA AvA pratyuttarathI mahArAjazrIne khUba ja saMtoSa thaye ane pachI kahyuM ke, "hAlamAM te tamAre tamArI vyAvahArika gUMca ukelavAnI hovAthI muMbaI pAchA javAnuM che. ame Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA paNa vihAramAM chIe ane lIMbaDI pahoMcavAnuM che. eTale badhI taiyArI karIne cAturmAsa pahelAM tame lIMbaDI Ave ane amArI sAthe vairAgyabhAve rahelA bhAIzrI cunIlAla sAthe tamo paNa abhyAsamAM joDAo e vadhAre IcchavAyegya che." pUjya gurudevanI A AjJA bhAIzrI zivalAle ziromAnya karI eTaluM ja nahi paNa teozrInI vAtsalyabharapUra pAvanadaSTithI pote dhanya thayA. tyArabAda teo amadAvAdathI muMbaI gayA ane jyAre pUjya mahArAjazrI vihAra karatAM karatAM anukrame lIMbaDI pahoMcyA tyAre bhAIzrI zivalAla badhI rIte nivRtta thaIne gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja samakSa pAchA hAjara thaI gayA. mahArAjazrIe apUrva snehabhAvathI temane apanAvyA ane bhAIzrI cunIlAla sAthe temane dhArmika abhyAsa cAlu thaye, baMne sahAdhyAyI banyA. "mALIsane, saha nA niyama mujaba baMnemAM ghaNuM samAnatA hatI. banne sarakhA vairAgya-pariNAmavALA, baMne rASTrIya vicAra dharAvanArA, banne vidyAniSTha, bane titikSApUrNa. AthI gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA premALa sAnnidhyamAM banenI zIlaguNasAdhanA ane vidyAsAdhanA sarasa rIte cAlI. saMskRta-prAkRta bhASAone ane vividha zAstrone abhyAsa AraMbhAye. lIMbaDI saMpradAyanI praNAlikA mujaba dIkSAnA umedavAre ochAmAM ochuM eka varSa te gurumahArAja sAthe vicarI, vasI, tyAgI jIvanane paricaya kyAM bAda potAnA kuTuMbIjanenI AjJA meLavyA pachI ja dIkSA levAnI hoya che. | munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA ghATakopara pachInA saM. 183nA lIMbaDInA cAturmAsa pUrA thavA AvatAM ukta bane bhAvadIkSitemAMthI bhAIzrI cunIlAlane samaya pAkI javAthI teo gurudevanI anumati meLavI pitAnA vaDIlenI AjJA meLavavA merakhI gayA. emanI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama dIkSita : bhAIzI cunIlAla cAnyatA joI vaDIleAe umaLakAbhera AjJA ApI eTale pachI lIMbaDInA sagha paNa khUba utsAhamAM AvI gayA. 84 mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA zrI lIMbaDI saMgha upara asaMkhya upakArA hatA ane teozrInI pAse A saprathama ziSya dIkSita thavAnA che e bhAvanAthI samagra lImaDImAM utsAhanAM pUra UmaTavA lAgyAM. suzikSita ane sarUpe suyeAgya evA dIkSAthI bhAIzrI cunIlAlane sAkAI pAtAnA aMtaranI saddabhAvanA ne anumAnanA ApI rahyA. sa. 1983nA cAturmAsa pUrNa thayA. lIMbaDImAM ziziranA navA vAyu sAthe dIkSAthI bhAIzrI cunIlAlanA navajIvananI dIkSAnI bhAre taiyArIo cAlI. aMte saMvata 1984nA mAgazara zudra 6 ne budhavAranA rAja eka parama magala veLAe eka anerA avasara ceAjAyA. pU. munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA sarva prathama suziSya tarIke dIkSAthI bhAIzrI cunIlAlane prasiddha vaktA pa. mahArAjazrI nAgajI svAmInA va haste ane lIkhaDInareza zrI dolatasihajI ane caturvidha saMghanI upasthitimAM bhAgavatI jaina dIkSA ApavAmAM AvI. dIkSita thayA bAda navadIkSitanuM nAma 'munizrI cunIlAlajI' rAkhavAmAM AvyuM. apUrvA hatA e prasaMga ane virala hatuM e vAtAvaraNa! e nihALavA deve ce talase !!....Aje paNa e badhuM jemanA smaraNupaTa para Ave che te AnavibheAra anI jAya che ane tenA macchu mAtrathI kaI kaI preraNA anubhave che.... bIjA dIkSita bhAIzrI zivalAla khIjA dIkSAthI bhAIzrI zivalAlanA pariNAma--AMtarika bhAva uttarAttara vamAna thaI rahyA hatA, paraMtu haju temanAM mAtuzrI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA tathA mAtAmahI(nAnImA)nAM dila kabUla thatAM na hatAM tethI cheDA samayanI pratIkSA karavAnI hatI. eTale teo pU. mahArAjazrInA maMDaLa sAthe vairAgyabhAve abhyAsa-sAdhanA karatA karatA vicaravA lAgyA. A rIte temane saurASTramAM lIMbaDI, thAna, morabI, vAMkAnera vagere sthaLomAM pharavAnuM banyuM. Akhare pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA saM. 1984nA cAturmAsa vAMkAneramAM thayA tyAre temane samaya paNa pAkI gayo. bhAIzrI zivalAlane aMte svajanonI AjJA maLI gaI. vAMkAneranuM cAturmAsa pUrNa thaye pU. mahArAjazrIne merabI padhAravAnuM thayuM. bhAIzrI zivalAlanA vairAgyabhAvanI ane dIkSA levAnA nirNayanI jANa merabInA mAtabara ane pratiSThita saMghane thatAM temaNe mahArAjazrInA samAgamathI saghaLI hakIkta jANuM ane mahArAjazrI samakSa sAgraha, savinaya vinati mUkIH "dIkSAthI bhAIzrI zivalAlanI dIkSAnA prasaMgane lAbha merakhIne Apo!" | morabI rAjyamAM varSo pahelAM dIkSAne amuka prasaMga banI gayela tenA kAraNe, te pachIthI, morabImAM koI dIkSA ApavA na devI te pratibaMdha te vakhatanA tyAMnA mahArAjAzrI vAghajI ThAkore mUka hato. A ghaTanA bAda varSo pachI jyAre A dIkSAne prazna UbhuM thayuM tyAre morabInI gAdI upara hatA mahArAjA zrI lakhadhIrasiMhajI. temanI samakSa A dIkSAnI vAta rajU karAI. merabInA saMghamAM rahelA vagadAra ane pratiSThita AgevAnone prabhAva, mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI anekhI pratibhA ane dIkSAthI bhAIzrI zivalAlanI ucca gyatA tathA vairAgyadazA-A badhAM kAraNo (nimitta) ekatra thavAthI mahArAjA zrI lakhadhIrasiMhajI sAhebane gaLe e vAta UtaratAM vAra na lAgI ke dIkSA e jIvananA UdhvIkaraNa mATenuM uttama sAdhana che ane je gAmane abhyadaya thavAne hoya tene ja AvI dIkSAnA prasaMgane lAbha maLI zake che. pariNAme mahArAjAe dIkSA mATe umaLakAbhera saMmati ApIne pelo jUne Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajamera sAdhu-saMmelanamAM pratima dha dUra karyA. A jANIne mArakhIneA zrI saMgha AnaMdamAM AvI gayA. badhI taiyArIo thaI. chelle saMvata 1985nA pASa zudgha 8nA rAja bhAre utsAhapUrvaka meArakhInA vikhyAta maNimaMdira ane vI. sI. hAIskUlanA vizALa paTAMgaNamAM bhAIzrI zivalAlane bhAgavatI jaina dIkSA ApavAmAM AvI. temanu zubha nAma rAkhavAmAM AvyuM 'munizrI saiAbhAgyacaMdrajI', je pAchaLathI temanA 'saMtakhAla' tarIkenA upanAmane kAraNe munizrI sa MtabAlajI' tarIke prasiddha thayuM. 86 pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje peAtAnI dIkSA pachInI saMyamayAtrAnAM sattAvIsa-aThThAvIsa varSanA gALAmAM sAmAjika ne dhArmika kSetre anekavidha sevAe ApI hatI tema ja vaiyakitakarUpe nAnI uMmaranI vidhavA baheneA sahita aneka vyakitaone cAgya mArgadarzana ApI jIvananA zreyanA paMtha cIdhyeA hateA, temAM A e bhavya jIvA, e suyeAgya ziSyAnA unA umero thatAM teo gauravAnvita banyA. temanI pracaMDa vege dhasamasatI saMyamI jIvananI saritA have e pramukha jIvanajharaNAMnI sAthesAthe aneka jIvanadhArAone pAtAmAM samAvI laI vahevA lAgI. ajamera sAdhu-saMmelanamAM sa. 1986thI saM. 1996 sudhInA krUsa varSanA gALAmAM eTale ke dIkSita thayA pachInA 30thI 40 varSanA gALAmAM pUjyazrI nAnacaMdrajI mahArAja uttarAttara vadhu ne vadhu vikasita, vadhu ne vadhu vizALa anatA gayA. saMvata 1985mAM munizrI saubhAgyacaMdrajIne merakhImAM dIkSA khada vAMkAnera, thAna, ceATIlA vagere sthaLe vicaravAnuM banyuM ane sa. 1985nI sAlanA cAturmAsa meArakhImAM karyAM. tyArabAda ThANA pa (mahA. zrI suMdarajI svAmI, mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI, mahA. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA zrI harSacaMdrajI svAmI, navadIkSita munizrI cunIlAlajI svAmI ane navadIkSita munizrI saubhAgyacaMdrajI svAmI.) kaccha tarapha padhAryA. tyAM be cAturmAsa karyAH (1) saMvata 1986nI sAlanA mANaAmAM ane (2) saMvata 1987nI sAlanA bidaDAmAM. A rIte be varSa kacchanI bhUmine pAvana karI, be navadIkSitanA abhyAsa uparAMta gAmegAma vicarI pUjya mahArAjazrIe khUba ja dharmaudyata karyo. 1 Ama saM. 186-87mAM kacchanI bhUmi para vicarIne saM. 1988mAM teozrI ThANA 5 sAthe vihAra karI jyAre lIMbaDI padhAryA tyAre ajamera sAdhu-saMmelananI hAkala paDI hatI. A saMmelanamAM hAjara rahevA mATe saMpradAyanA supratiSThita sAdhu mahAronI pasaMdagI karavAnI hatI. temAM tapasvI mahArAjazrI zAmajI svAmI, zatAvadhAnI 5. mahArAjazrI ratnacaMdrajI svAmI ane kavivarya 5. mahArAjazrI nAnacaMdrajI svAmI lIMbaDI saMpradAyanA pratinidhi tarIke cUMTAyA ane e traNeya mahApuruSe potapotAnA ziSya-parivAra sAthe lIMbaDIthI ajamera bhaNI vihAra karI rahyA. munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAthe traNa ThANuo hatA? (1) zrI harSacaMdrajI svAmI, (2) zrI cunIlAlajI svAmI ane (3) zrI saubhAgyacaMdrajI havAmI(saMtabAlajI). temanuM A maMDaLa vihAra karatuM karatuM jyAre AbunA pahADa para AvyuM tyAre tyAM gIzvara zrI zAMtivijayajI mahArAja virAjatA hatA. temane maLavAnI sainI tIvra abhilASA hatI eTale badhA Abu upara delavADA pahoMcyA. thoDA divasa zrI zAMtivijayajI mahArAjanI sAthe rahevAne sane apUrva lAbha maLe. A daramiyAna mahArAja zrI nAnacaMdrajI 1 A be cAturmAsa daramiyAna je kaMI banyuM tenI vigata A ja pustakamAM cAturmAsanI saMkSipta noMdhavALA pariziSTamAM anyatra Apela che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajamera sAdhu-saMmelanamAM mahArAja ane gIzvara zrI zAMtivijayajI mahArAjane evA gADha pazrciya thayA ke anne parasparanA sneha-sadbhAvathI prasanna thayA. 88 anne mahAtmAe vacce prasaMgeApAtta sAdhu-saMmelananI vAta nIkaLI. peAtAnA varSonA anubhavane kAraNe mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAje saheja nirAzAnA sUra kADhatAM zrI zAMtivijayajI mahArAjane peAtAnu matavya jaNALyuM ke, "meTA bhAganA sAdhue rUDhicusta ane kevaLa kriyAkAMDamAM ja rAcanArA heAvAthI A sammelanamAM kAI kA siddha thaI zakaze nahi. eTale tenI saphaLatA vize mane te sadeha jevuM jaNAya che....'" A vAta sAMbhaLIne ceAgIzvara zrI zAMtivijayajI mahArAje peAtAnI AdraSTipUrNAMka temane kahyuM: " munirAja ! ema nirAza thavAnI kaI jarUra nathI. tamAruM vyaktitva ane prabhAva evA prakAranAM che ke saMmelanamAM tamArI hAjarI paNa ghaNA lAbhanuM kAraNa khanaze. mATe tamAre niHzaka anIne tyAM jarUra javu...." Ama teozrIe zrI nAnacaMdrajI mahArAjane jANe bhaviSyanI AgAhI karatA hAya te rIte utsAhita karyAM eTale teo evaDA utsAhathI AgaLa vadhyA ane pAlI, khyAvara thaIne ajamera mukAme pahoMcyA. aneka satA tyAM bhegA thayA hatA. ajameranA e samelananuM te eka moTu prakaraNa che. AzA-nizAnA jhele caDelA e sa Mmelanane sa Mtulita ane susthira karI yazasvI banAvavAmAM khIjA keTalAka pramukha sAdhue sAthe mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM paNa eka AgavuM sthAna hatu tema te vakhate e sa MmelanamAM hAjara rahelI aneka vyakitae Aje paNa gauravabhera kahe che ane mahArAjazrInA prabhAvapUrNa vyakitatvanI sAkSI pUrI pADe che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 89 AgrAnA cAturmAsa ajamera sAdhu-saMmelanamAM eka taraphathI kavivarya pa. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane ane prabhAva paDe hate. bIjI taraphathI zatAvadhAnI paM. mahArAjazrI ratnacaMdrajI mahArAja paNa pitAnI vidvattAthI camakI rahyA hatA. trIjI taraphethI tapasvI mahArAjazrI zAmajI svAmIe paNa bahuta ane anubhavI sAdhujI tarIke nAmanA kADhI hatI. ajameranA saMmelanane kAraNe Ama e taraphanA sthAnakavAsI samAjane gujarAta-saurASTranA saMtAno A prathama paricaya thayo hovAthI temanA pratye eka prakAranuM AkarSaNa thayuM hatuM. pariNAme mAravADa, mevADa ne paMjAbanA saMghene ema lAgyuM ke saMmelanamAM padhArelA badhA saMtenA cAturmAsa e tarapha ja karAvavA. tethI ajamera-samelana pUruM thayA pachI AgrA saMghanA pramukha zrI acalasiMhajI sAheba mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane AgrAmAM cAturmAsa karavAnI AgrahabharI vinati karavA AvyA. aMte zrI nAnacaMdrajI mahArAja ThANa nA saMvata 1989tnI sAlanA cAturmAsa AgrAmAM nakkI thayA. khUba ja saMbhAvabharyA svAgata sAthe emane saune AgrAmAM prathama praveza thaye. e pradezanA vAtAvaraNa, rItarivAja, bolacAla, khAnapAna vagerethI gujarAtI sAdhuo taddana aparicita hatA. tema chatAM paNa mAtra e lekenA bhaktibhAvane kAraNe badhuMya gamya thaI gayuM. vyAkhyAna paNa hindI bhASAmAM ApavAnI navI Teva pADavI paDI. dhIme dhIme mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI lakattara pratibhAe badhAne maMtramugdha karI dIdhA ane kaMIkane pratibaMdhita karyA. vadhumAM munizrI saubhAgyacaMdrajInI navedita vidvattAe paNa sAruM evuM AkarSaNa jamAvyuM. AgrAnA cAturmAsa Ama khUba prabhAvapUrNa ane utsAhI vAtAvaraNamAM pasAra thaI gayA. tyArabAda tyAMthI vihAra karIne mahArAjazrI ThANa 4 gujarAta tarapha pAchA pharavA lAgyA. mArgamAM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-parivAra sAthe ghATakoparane bIjo cAturmAsa vacce phatehapura sikarI, raNabherane kille, savAI mAdhopura, koTA zahera, ujajaina, Indora, mAMDavagaDha, dhAra, ratalAma, kisanagaDha, thAMdalA, dAhoda, lImaDI(paMcamahAla), godharA, DAkora, mahemadAvAda vagere kSetranI sparzanA karIne se amadAvAda padhAryA. A prakAre mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI saMyamayAtrA sAthe jIvanayAtrA paNa AgaLa ne AgaLa vadhavA lAgI. A vakhate teozrInI uMmara 70(sittera) varSanI hatI ane dIkSAnuM 33mu varSa cAlatuM hatuM. ziSya-parivAra sAthe ghATakoparane bIje cAturmAsa ahIMthI pachI mahArAjazrInI jIvanasaritAne na ja vaLAMka zarU thAya che. mahArAjazrInA be ziSya paikI prathama munizrI cunIlAlajI mahArAja (cittamuni) ane bIjA munizrI saibhAgyacaMdrajI mahArAja(saMtabAla) baMne gurudevanI nizrAmAM zAstrAbhyAsa karI rahyA che ne saMyamI jIvanamAM AgaLa vadhI rahyA che. paraMtu dIkSA lIdhA pachI pAMcacha varSa bAda munizrI saibhAgyacaMdrajInuM svataMtra vyaktitva vadhu purAyamAna banavA lAgyuM. joke dIkSA lIdhA pachI thoDA ja samayamAM ene camatkAra vacce vacce DokAto hato, paraMtu mahArAjazrInI udAravRtti e camakArane chate thavA detI na hatI. eTale AgrAthI amadAvAda AvyA pachI munizrI saubhAgyacaMdrajInA vegane zAMta karavA pUjyazrI gurudevanI nizrA nIce amadAvAdamAM "mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira' nAmanI eka saMsthA zarU karavAmAM AvI. A saMsthA dvArA munizrI saubhAgyacaMdrajIe anuvAda karela sAhitya prasiddha thavA lAgyuM. tyArathI ja temaNe potAnI navI pratibhAnA pratIka tarIke pitAnuM "saMtabAla evuM nAma jAhera karyuM. te vakhate munizrI cunIlAlajI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 1 mahArAjanI pragati dhIra gatie cAlu hatI ane munizrI harSacaMdrajI mahArAja gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI sevAmAM lIna hatA. Ama cAreya ThANunI saMyamayAtrA zAMtipUrvaka cAlI rahI hatI. A sAla eTale ke saM. 1990nA cAturmAsa amadAvAda ke caraba roDa para Avela maNibena kuberadAsa paTelanA baMgalAmAM thayA. kaccha-prAgapuranA vatanI zrI meghajIbhAI nAmanA eka yuvAna AtmAthI paNa ahIMthI vairAgyabhAve sAthe joDAyA. - amadAvAdanA A cAturmAsa daramiyAna anekavidha pravRttio thaI, jemAM khAsa karIne jenI vizeSa jarUra hatI evA "sthAnakavAsI jaina chAtrAlayanI mahArAjazrInA prayatna ne preraNAthI amadAvAdamAM sthApanA thaI. agAu jaNAvyuM tema te samayamAM muMbaI jevAM kSetramAM sAdhuonAM darzana durlabha rahetAM ane muMbaIne sAdhunI khUba jhaMkhanA rahetI. A sthitine lIdhe, ghATakeparane saMgha, ke je mahArAjazrInI khyAtithI ane paricayathI prabhAvita thayA hatA, teNe amadAvAda AvIne pharIne ghATakeparamAM cAturmAsa karavAnI pU. mahArAjazrIne AgrahabharI vinati karI. avasara jANIne pU. mahArAjazrIe e vinati svIkArI paNa kharI. - ghATakoparamAM merabI, rAjakoTa vagere zaheranA sthitisaMpanna zrAvakabhAIe AgevAna hatA. uparAMta kacchanA zrAvakabhAIe paNa rahetA hatA. te vakhate tyAMnA saMghanA pramukha tarIke zrI hIrAcaMda vanecaMda desAI hatA, jemanI AgevAnI nIce ja saMghanuM DepyuTezana amadAvAda AvIne cAturmAsanuM nakkI karI gayeluM. ghATake para-muMbaIbhaNa javA mATe amadAvAdathI anukrame vihAra karatAM karatAM mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja ThANuM 4 jyAre valasADa AvyA tyAre dharamapura sTeTa taraphathI zeSakALa mATe temane dharamapura padhAravAnI vinati thaI. dharamapuranA mahArAjazrI vijayadevasiMhajI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ziSya-parivAra sAthe ghATakoparane bIjo cAturmAsa pAse te vakhate rAjakoTa-saurASTranA zrI bhegIlAla jagajIvana modI aMgata maMtrI(parsanala sekreTarI) tarIke hatA. uparAMta bIjA paNa oLakhItA saiArASTravAsI zrAvakabhAIo e sTeTanAM meTAM khAtAM saMbhALatA hatA. pariNAme mahArAjazrIne lAbha levA khAsa Agraha tha. ghATakopara jatAM dharamapura javAnuM to ghaNuM pheramAM paDe, tema chatAM dharamapuranA bhAvika janee ema samajAvyuM ke dharamapurathI jaMgalanA raste nAsika thaIne ghATake para javAnI sagavaDa che, ema karatAM kAMI takalIpha nahi paDe, vagere. Akhare temanA sanA bhakita ane sadbhAva pAse mahArAjazrIne namatuM ApavuM paDyuM ane e bAjune temaNe vihAra karyo. unALAnI Rtu hatI. sUrajanA tApathI dharatI tapelI hatI. saMsAranA trividha tApathI lekanA aMtaranI dharatI paNa tapelI hatI. mahArAjazrInA Agamana ane temanI zItaLa, zAMta vANIthI saue jANe tApazAmaka zAMti anubhavI. janatA ane rAjyaparivAra-ane para mahArAjazrInI vidvattA, vyAkhyAnazailI ane tevI ja karaNIH A badhAMe aneruM AkarSaNa jamAvyuM. paMdarasattara divasanA rekANathI nagarajane, mahArAjA ane rAjakuTuMba-badhAM khUba prabhAvita thayAM ane samaya pUro thatAM tyAMthI mahArAjazrIe vidAya lIdhI. mahArAjA temanI hRdayapUrvaka bhakti karavA evA tatpara hatA ke vihAra daramiyAna paNa pite keTaleka sudhI vidAya ApavA sAthe AvyA ane jaMgalane rasto hevAne kAraNe cheka nAsika sudhI potAnA rAjyanA amaladArane sAthe mekalyA tema ja sarva prakAranI vyavasthA karI! aMte nAsika thaIne mahArAjazrI ThANuM 4 ghATakopara padhAryA. ghATakeparamAM praveza thatAM ja karmaracanAnI vicitratAe eka duHkhada ghaTanA khaDI karI dIdhI. jemanA khAsa AmaMtraNa ane kheMcANathI mahArAjazrIe ghATakeparamAM bIjI vAra cAturmAsa karavAnuM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA nakkI karyuM" hatu, te mukhya vyakti zrI hIrAcaM desAInuM TUMkI mAMDhagImAM avasAna thayuM! A ghaTanA banI javA chatAM paNa tyAMnA saMghanA utsAha anerA hatA. saMvata 1982nA prathama cAturmAsanA samayathIja e saune mahArAjazrI pratye AkaSaNu ane bhaktibhAva hatAM. eTale evA ja sadbhAvathI ghATakoparanA cAturmAsa zarU thayA. guru-ziSya vacce vicArabheda 93 A daramiyAna eka ghaTanA banI. pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja amadAvAdanA cAturmAsa pachIthI munizrI saiAbhAgyacaMdrajI svAmInA mahattvAkAMkSI alaga vyaktitvanA sneha ane udAravRttithI nibhAva karye jatA hatA. tema chatAM paNa Akhare aMtaranA vicArabhedane prasiddha thavAnuM eka nimitta utpanna thayuM. khAmata ema hatI ke ghATakoparanA A cAturmAsa daramiyAna munizrI saiAbhAgyacaMdrajIe 'dharma prANa leAMkAzAha' aMge eka lekhamALA zarU karI hatI. e lekhamALAmAM zrI lAMkAzAhe je tattvadraSTinu pratipAdana karela(sthAnakavAsI vicAradhArAnuM) tenI puSTi karavAnA munizrI sabhAgyacaMdrajI svAmInA mukhya uddeza hatA. tethI UlaTu pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM tattvadarzIna udAra ane samanvayAtmaka hAvAthI peAtAnI upadezazailImAM samata ane sarvadharma samabhAva ' nu pradhAna valaNa rahetuM. pariNAme teozrInAM vyAkhyAne mAM mAtra sthAnakavAsI jaine ja nahi, paraMtu mUrtipUjaka jene tema ja jainetara paNa sArA pramANamAM AvatA hatA ane e badhAne teozrI AtmabhAve satASa ApatA hatA. tyAre munizrI saiAbhAgyacaMdrajI( saMtamAlajI ) svAmIe ekAntika AgrahapUrvaka Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru-ziSya vacce vicArabheda ane ugratAthI uparyukta "dharmaprANa pheMkAzAha"nI lekhamALA zarU karI, jethI sAmAjika stara para visaMvAda utpanna thavA lAge. joke A lekhamALA zarU karatI vakhate zarUAtamAM saMtabAlajIe pitAnA gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI saMmati lIdhelI, paraMtu pachIthI AgaLa jyAre saiddhAnika tatvacarcA cAlI tyAre madhyastha buddhi rAkhanAra gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje sthAnakavAsI vicAradhArAne ekAnta Agraha rAkhanAra munizrI saubhAgyacaMdrajIne, jAheramAM e carcA AgaLa calAvavA nA kahI. pariNAme baMne vacce vicArabheda zarU thaye, je pAchaLathI vicAragharSaNamAM pariName. guru-ziSya vaccenA vicArane A bheda pachI to eTale sudhI vadhavA lAge ke munizrI saubhAgyacaMdrajI(saMtabAlajI) pUjya gurudevanI saMmati lIdhA vagara ja mUrti pUjA viruddhanA pitAnA vicAre ugra bhASAmAM dainika chApAomAM ApavA lAgyA. pariNAme maMdiramAgI bhAIo jeo pUjya nAnacaMdrajI mahArAjanI vyAkhyAnadhArAthI pitAnI AdhyAtmika tarasa chipAvatA hatA teo ciMtita thavA lAgyA. e bhAIe jyAre A bAbatane khulAso mAgavA pUjya gurudeva pAse AvatA tyAre ja pUjya mahArAjazrIne khyAla Avato ke A vAta ATalI hada sudhI AgaLa vadhI che! pachI to pUjya gurudevane khulAse kare paDe ke munizrIe A vastu mane jaNAvI nathI. AvuM bane eTale munizrI saubhAgyacaMdrajI(munizrI saMtabAlajI)nI ziSya tarIkenI pratiSThAne jhAMkhapa lAge e svAbhAvika che. Ama chatAM paNa temaNe to potAnI lekhamALA dainika patramAM cAlu ja rAkhI. pariNAme A vicArabheda khUba ugra prakArane banyuM ane pUjya gurudevanI AjJA nIce rahevuM te munizrI saubhAgyacaMdrajIne viDaMbaNu jevuM lAgyuM. pachI te A vicAra-saMgharSa jAhera thavA lAge! Akhare ghATakoparanA cAturmAsa pUrA to thayA, paraMtu evI sthitimAM munizrI saubhAgyacaMdrajI pitAnI sAthe rahetAM, gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMta-ziSyanI jIvanasaritA 95 rAjane khUba sahana karavuM paDatuM. muMbaI jevA moTA kSetramAM javAnuM thAya tyAre be-traNa cAturmAsa to saheje nIkaLI jAya. eTale tyAra pachInA saMvata 12nA cAturmAsa paNa muMbaImAM ja cIMcapoklImAM thayA. daramiyAna munizrI saubhAgyacaMdrajInA vegane zAMta pADavA vyaktigatarUpe ane saMgha taraphathI ghaNuM prayAso thayA, paraMtu munizrI pitAnA vicAramAM makkama rahyA ane maMthanamAM DUkhyA. bahu maMthanane aMte temane pitAne ema lAgyuM ke, "A rIte huM gurudeva pAse nahi rahI zakuM. tyAre pachI zuM karavuM?" pariNAme khUba vicAra ryA pachI judA paDavA mATe temane eka na upAya sUjhI Avyo ane tenI teoe jAherAta karI eka varSa mATe mAre samauna ekAMtavAsamAM rahevuM che." sAthe rahIne sAdhanA karavA mATe teone samajAvavAmAM gurudeva taraphathI tema ja snehI-svajana taraphathI koI kacAza rakhAI nahatI, paraMtu munizrI saubhAgyacaMdrajIne ekAMtavAsanuM ja rucyuM. AthI tyArapachInA temanA cAturmAsa ekalA ja, gujarAtamAM narmadAkinAre raNApura gAmamAM, thayA. A rIte guru-ziSya bane judA paDayA.....! pUjya gurudevanI mahAnubhAvatA AvA susaMskArI vidvAna ane taiyAra thayela ziSya pitAthI judA paDe ethI gurumahArAja zrI nAnacaMdrajI mahArAjane kevAM kheda, glAni ne aMtarvedana thayAM haze, e te temanA pitAnA sivAya anya keNa jANI zake ?...ane Ama chatAM ya, AvI paristhitimAM sAmI vyaktinuM ghasAtuM bolavAnuM ke tene utArI pADavAnuM valaNa je bIjA guruo rAkhe tevuM kazuM na karatAM gurumahArAja zrI nAnacaMdrajI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharamapuranA cAturmAsa mahArAje pahelethI cheka aMta sudhI munizrI saiAbhAgyacaMdrajI pratye evA ne evA vAtsalyabhAva, snehabhAva varSAvye hateA. A temanI udAratA ane mahAnubhAvatA hatI je koI virala mahApuruSamAM ja hAya ! 96 AvI udAratA, dariyAvali vizALatA ane nikhAlasatAne lIdhe pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane khIjI paNa aneka vyaktio taraphathI ghaNA kaDavA anubhaveA thavA chatAMye pote te sahu pratye sadAya amIdraSTi rAkhatA. mukhaImAM temanI kraseATI karatA Ave! prasaMga anyA pachI ane munizrI sabhAgyacaMdra(satamAlajI) temanI sAthethI chUTA paDayA pachI mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAthe have bAkI be sAdhujIe hatA--eka munizrI harSoMcadrajI svAmI ane bIjA teeAnA paTTaziSya munizrI cunIlAlajI svAmI. e banne ThANA ane sAthe rahelA kacchanA bairAgI bhAIzrI meghajIbhAI sAthe teoe pachI muMbaI vadhu na rakAtAM gujarAta bhaNI vihAra karyo. dharamapuranA cAturmAsa vihAra karatAM karatAM tee saiA jyAre valasADa AvyA tyAre dharamapuranAM saMsmaraNA tAjA thayAM. be varSa pUrve unALAmAM pote dharamapura padhArelA tyArathI tyAMnA mahArAjAne pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja pratye sadbhAva hatA. AthI temane jevI khabara paDI ke mahArAjazrI valasADa padhAryA che, ke tarata ja bIjA amaladArA sahita pAte valasADa AvIne temane pharI eka vAra dharamapura padhAravAnI AgrahabharI vinaMti karI. eTaluM ja nahi, ATale sudhI AvyA che. te eka cAturmAsano lAbha amane tema ja amArI prajAne paNa Ape|" tevI bhAvabharI prArthanA karI. mahArAjazrIne saunA lAbhanuM kAraNa jaNAtAM tene svIkAra karyA. rAjya taraphathI (6 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 6 saMvata 1993nA A cAturmAsanI khadhI vyavasthA thaI. rAjyanA bagIcAvALA gesTa hAusa'mAM cAturmAsa rahevA mATe utArI ApAya. rAjyanA amaladdArA sahita mahArAjA tathA mahArANI ane AmajanatAe cAturmAsanA khUba lAbha uThAvyeA. 97 pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA jIvanamAM eka evI mAdhurI, eka evI ghaDAyelI mahAnubhAvatA hatI ke keAI paNa samAjane ne koIpaNa bhUmikAnA mANasa jyAre emanuM pravacana, AkhyAna ke prArthanA sAMbhaLe tyAre temane ema ja lAge ke A te amArA ja mahArAja che, amArA ja AtmIyajana che ! eka te sarvajanahitakAIi vANI, khIju, sau pratye niSkAraNu karuNA ne sneha varSAvatuM vizALa dila ane trIju, kathA-vArtA dvArA, saMgItanI surAvaTa sAthe vastunI rajUAta karavAnI teozrInI lAkSaNika ane AgavI zailI--A badhAMthI saukeAI temanA pratye kheMcAtA, temanA sAnnidhyamAM sa`sAratApazAmaka zItaLatA anubhavatA ne temanI prerakavANI sAMbhaLatAM ja maMtramugdha thaI jatA! rAdhAnI jIvanaparivartanakArI e virala ghaTanA dharamapuranA cAturmAsa pahelAM ghATakopara--muMbaI--nA cAturmAsa daramiyAna eka apUrva ghaTanA banI hatI, jene ullekha karavA ahIM jarUrI che. ghATakeAparanA cAturmAsa pUrNa thayA mAda mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja Adi ThANA 4 muMbaInI AjubAjunAM sthAnAmAM vicaratA hatA. e vakhate ghATAparamAM varSothI rahetA morabInA vatanI zrI amRtalAla lakSmIca khAkhANI peAtAnI tabiyatane kAraNe havAphera mATe varasAvAmAM dariyAkAMThe vasatA hatA. mahArAjazrI pratyenA temanA sadbhAvane kAraNe temaNe mahArAjazrIne vaseAvA padhAravA vinati karI. pariNAme teozrI DhANA 4 varasAvA padhAryA ane zeSakALa tyAM rahyA. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakonI jIvanaparivartanakArI be virala ghaTanAo varasAvAnA vAsa daramiyAna zatre prArthanA-pravacana thatAM hatAM eTale havAphera mATe tyAM Avela khAkhANI kuTuMba uparAMta khIjA ghaNAM kuTu A paNa tene lAbha letAM hatAM. muMbaInI pacaragI prajAmAMthI varasAvAmAM sthAyI rahenArAM vaiSNava kuTumbe! paNa mahArAjazrInI sArvajanika bhAvanA sAMbhaLavA AvatAM. te paikI eka hatA zrI mANekalAla cunIlAla cinAI. peAtAnAM dharmapatnI sA. zrI hIrAlakSmIbena sAthe tee niyamita prArthanA-pravacanamAM Ave. theADA ja divasamAM temane jaina dharmanA tyAgI jIvana pratye bhAre AkarSaNa UbhuM thayuM. temAMye zrImatI hIrAlakSmIbena para te jakhare prabhAva paDayA. . janarakha janapAlanA eka ja AkhyAne hIrAbenanA hRdRyane hacamacAvI mUkayuM. te pachI teA hIrAbena uttarAttara vadhu ne vadhu lAbha levA lAgyA. te eTale sudhI ke temaNe mejazAkhanuM jIvana palaTI nAkhI taddana sAduM jIvana svIkAryuM ! pachI te temane bhaktinA evA raMga lAgyA ke tyArathI pAte peAtAnI aMtarapreraNAne vaza thaI brahmacarya vrata svIkAryuM" ane sAMsArika vyavahArathI alipta rahevA lAgyAM. 9. hIzakenanA A parivartananA pratyAghAte temanA kaiTumbika ane sAMsArika jIvana para paDavA lAgyA kAraNake AvuM sAduM ane pavitra jIvana gALavAnI badhAnI taiyArI heAtI nathI. peAtAnI pratijJAne ane parivartita jIvanakramane DhatApUrvaka vaLagI rahevAthI kuTuMbanA ghaNAkharA sabhyA hIrAbenathI nArAja rahevA lAgyA. te paNa e mAge peAtAnI sAdhanA cAlu rAkhavAthI aMte temane vijaya maLyeA. tyArathI mAMDIne Ajadina sudhI e bahenane evA ja bhaktibhAva rahyo che. peAte vaiSNava paraMparAmAM UThyo ane jIvana jIvI rahyAM hAvA chatAM mahArAjazrI pratye temaNe aMtarabhAvapUrvaka gurusmRddhi rAkhI che. virala hAya che AvA ekaragI bhakato ! jema ghADhakAparanA cAturmAsa pachIthI hIzamenanI jIvanaparivartanakArI ghaTanA banI, temaja dharamapuranA cAturmAsamAM paNa anya...! Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA dharamapuranA mahArAjA zrI vijayadevasiMhajIne saMgIta, zikAra ane sahela(pravAsa)ne bhAre zekha. saMgIta viSene temane saMzodhanapUrNa graMtha "saMgItabhAva" A vAtanI sAkSI pUre che. jevuM saMgItanuM tevuM ja zikAranuM! paraMtu jema jema teo mahArAjazrIne satsaMga karavA lAgyA tema tema temanA jIvanamAM paNa na kalpI zakAya tevA pheraphAra thavA lAgyA. nizcayadaSTithI svabhAvazuddha evA AtmAmAM sattArUpe raheluM jJAnasaMskArabaLa A prabaLa nimittathI prakAzavA lAgyuM. pU. mahArAjazrIe paNa temanuM upAdAna joI lIdhuM ane vividha prasaMge, vArtAlApa, pArthanA pravacano ane paricaya dvArA temanA cittanuM AkarSaNa karI temanA zekhanA traNeya viSayamAM temaNe sAtviktA ane dizAparivartana ANyAM. mahArAjA para raMga caDavA lAgyuM ane jIvana badalAvA lAgyuM. vadhatAM vadhatAM A raMga e to vikasyo ke mahArAjA sAthe mahArANImAM paNa saddabhAvanA jAgI ane baMnenI AvI vadhatI jatI dharmabhAvanAnA pariNAme prajA paNa satsaMgaraMge raMgAIne dharmalAbha levA lAgI. A rIte bIjI mahatvanI jIvanaparivartanakArI ghaTanA sAthe saM. 193nA dharamapuranA A cAturmAsa khUba bhavyatAthI paripUrNa thayA ane dharamapuranA rAjAprajA sainI bhAvabhInI AMkhe sAthe, temane kalyANamArga pratibodhIne, temaNe vidAya lIdhI. sainA zreya mATe jIvanArA ane A kalyANamArgamAM AvatA sukhaduHkhanA anubhavane "sukhaduHkharUpe nahi nihALatAM temanA vAstavika svarUpe nihALIne ane temane sAgara jevI vizALatAthI pitAnA peTALamAM zamAvI daIne vicaranArA mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM jIvana have saritAmAMthI "mahAnada' jevuM banI rahyuM hatuM. pariNAme, temanuM citta have sAgaravat gaMbhIra thaIne besavA mATe-nivRtti mATe-keI nirAkuLa kSetranI jhaMkhanA karI rahyuM. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 haripurA kaoNMgresa adhivezanamAM peAtAnA sva-para zreyarata jIvananA kALa daramiyAna pU. mahArAjazrIne sAMpaDela bahenazrI hIrAbena cinAI ane mahArAjA zrI vijayadevisa hajI jevA bhakatA ane satsaMgIomAM eka vaidarAja paNa hatA. nAme zrI mANekalAla bheALAnAtha paDayA. 'suNAvanA mAstara' tarIkenI temanI prasiddhi, vidyAkAryanI sAthe vaidya tarIkenA temanA cikitsAvyavasAya paNa khUba sArA cAlatA. Azcaya janaka evI temanI nirdeAnapaddhati hatI. tattvajijJAsA ane satsaMgapremane kAraNe pU. mahArAjazrI sAthe uttarasa'DAmAM tee sarvAM prathama paricayamAM AvelA. te pachI te| varSamAM keTalIye vAra tee mahArAjazrI pAse Ave, vicAravinimaya karI peAtAnI jijJAsA satASe ane sevAnA lAbha le. pU. mahArAjazrInI paNa temanA para ghaNI kRpASTi. haripurA koMgresa adhivezanamAM 66 sa. 1993nA dharamapuranA cAturmAsa pUrA thayA tyAre vaidrarAjajI pU. mahArAjazrInA satata paricayamAM hatA. AtmalakSya jhaMkhatA pU. mahArAjazrIe dharamapuranI vidyAya pachI eka divasa temane pUchyuM: vaidarAja! A mAju kAI evu zAMta, ekAMta kSetra che kharuM ke jayAM rahI huM zAMtithI AtmasAdhanA karI zakuM?" vaidarAja tA A pRcchAthI rAjI thaI gayA. peAtAne AvI vyavasthA karavAnA ane satsaMganA lAbha maLaze jANI ullAsabhera javAkha vALatAM temaNe pU. mahArAjazrIne vinati karI . HH avazya, gurudeva! A sevakane jo AvI sevAne lAbha maLatA hAya te AvAM aneka kSetre A taraphe che. ApanA mATe saiAthI vadhu ucita sthAna mane narmadAtaTe AveluM cANAda-karanALInu jaNAya che. Apa AjJA ane sevA karavAnA lAbha Ape te A sthAna mATenI joItI badhI ja goThavaNu huM karI laIza...." vaidyarAjane A tarphe satra sArA paricarcA hatA. teo pote Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 saMta-ziSyanI jIvanasaritA zivapaMthI hovA chatAM vaiSNamAM ane badhe ja mAtra vyavasAyanA kAraNe ja nahi, temanI udAratA ne sevAbhAvanAne kAraNe premapAtra hatA. pU. mahArAjazrIe paNa temanI saMpradAyamukta guNagrAhI draSTi ane apUrva bhAvanA joIne cAda-karanALImAM have pachInA cAturmAsa karavAnI saMmati ApI temanI vinati svIkArI. vaidarAjajI evuM sthAna zodhavAnI ane pUrvataiyArI karavAnI vyavasthAmAM lAgI gayA ane pU. mahArAjazrI cANe da-karanALInI dizAmAM prasthAna karI rahyA. sAthe hatA munizrI harSacaMdrajI mahArAja ane munizrI cunIlAlajI mahArAja. A badhI ghaTanAo daramiyAna raNapuramAM samauna ekAMtavAse rahelA munizrI saubhAgyacaMdrajI(saMtabAlajI)nA paNa saddabhAvanAthI bharelA sAptAhika patre pU. guru mahArAjazrI nAnacaMdajI mahArAja para AvyA karatA hatA. saMtabAlajI ekAMtasAdhanA mATe gurudevathI judA paDayA hatA tema chatAM paNa temanI sAdhanAno ane ciMtanamanana-vAcanano nicoDa e patramAM hovAthI emano sadUbhAva vizALahRdayI gurudeva tAravI svIkArI letA. Ama karatAM karatAM pitAnI samauna ekAMtavAsanI sthAnamaryAdAnuM eka varSa pUruM thatAM saMtabAlajI paNa vihAra karI pU. gurudevane maLavA tyAMthI AgaLa prayANa karI rahyA. pUjya gurudeva dharamapurathI vihAra karIne vAMsadA sTeTamAM padhAryA. ane tyAMthI garama pANInA kuMDavALA "unAI mukAme AvyA. te arasAmAM tyAM ja saMtabAlajInuM milana thayuM. satabAlajIe mauna haju choDayuM na hatuM eTale temanA manamAM ja gurudeva sAthe vicAronuM yatkiMcit AdAnapradAna thayuM. thoDuM sAthe rahyA ne judA paDayA. saMtabAlajI muMbaIbhaNuM vihAra karI gayA kAraNake jyAMthI maunane saMkalpa karyo hato tyAM ja, eTale ke muMbaImAM ja, e saMkalpa pUre karavAne emane IrAdo hatA ane pU. mahArAjazrI cANoda Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 haripurA koMgresa adhivezanamAM karanALI bhaNI vihAra karI rahyA. raste AgaLa jatAM munizrI harSacaMdrajInuM mana asthira thatAM teo paNa pU. mahArAjazrIthI judA paDI gayA. have bAkI rahelA pote ane munizrI cunIlAlajI mahArAja ThANa rane vihAra zarU thaze. sAthe hatA meghajIbhAI. vihAra karatAM karatAM jyAre teo sau gaNadevI ane navasArI thaIne sUrata AvyA tyAre temane jANavA maLyuM ke haripurAmAM akhila bhAratIya rASTrIya koMgresanuM 51 muM adhivezana maLI rahyuM che. pU. mahArAjazrIne gAMdhIjI vagere netAonI kAmagIrI jovAnI ane e yuganI mahatvanI rASTrIya pravRtti-vicAraNuM jovA-jANavAnI jijJAsA thatAM teozrI haripurA padhAryA. A bAju muMbaI jaI rahelA munizrI saMtabAlajI paNa pitAne maunane saMkalpa muMbaImAM pUro karIne keMgresanA A adhivezanamAM . rasa levA haripurA AvI rahyA hatA eTale pharIne, aupacArikarUpe, pU. gurudevane maLyA. haripurA AvavAnA pU. mahArAjazrI ane munizrI saMtabAlajI-baMnenA uddeza bhinnabhinna hatA. pU. mahArAjazrIe tyAM e yuganuM pratibiMba pADatuM dezanuM rAjakIya ane rASTrIya vAtAvaraNa joyuM, keMgresane maMca je, mahAtmA gAMdhIjI, saradAra vallabhabhAI, netAjI subhASabAbu vagere meTA netAo ane temanI vicAradhArAnuM dUrathI, uparachalluM nirIkSaNa karyuM. vadhu UMDA UtaravA jevo ke dezanA e netAone paricaya karavA jevo avasara ke avakAza na dekhAtAM, tyAM AvelA aneka navAjUnA paricito, sevaka ane bhaktone maLIne teoe haripurAthI AgaLa vihAra karyo. munizrI saMtabAlajIe ghATakepathI judA paDyA pachI ane ekAMtavAsanI sAdhanA pachI pitAnI dizA saheja badalI hatI. pitAnI A sAdhanAnA zedhana ane maMthanakALa daramiyAna aneka dharmatenA vAcana-manana-dehanarUpe pitAnA bhAvi jIvanano na. mArga zodhavA tema ja tyAranI rAjakIya-rASTrIya netAgIrIne abhyAsa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta ziSyanI jIvanasaritA 103 karavA, gAMdhIjInI satyaniSThAvALI daSTi samajavA ane keMgresa saMsthAnI vadhu nikaTatA sAdhavA teo haripurA AvyA hatA. teo pitAnA navA prakAranA jIvananI bhUmikA taiyAra karI rahyA hatA, jyAre gurudeva pU. nAnacaMdrajI mahArAja potAnA vizALa sva-parazreyarata jIvanane eka sudIrgha kALa pUre karI have AtmalakSya jhaMkhatuM aMtamukha jIvana ArabhI rahyA hatA.A mATe dharamapurathI karanALI javA mATenA vihAramArge jhaDapI pravAsa karI, haripurA sivAyanAM bIjAM 6pa jeTalAM kSetranI sparzanA karI, grAmajane-nagarajanenA vizALa janasamAjane temaNe lAbha Ape. A kSetro paikI mukhya hatA vAMsadA sTeTa, unAI, degAma, gaNadevI, navasArI, sUrata, kaThora, kaDada, tasADA, mAMDavI, vAMkala, jhaghaDIA, pratApanagara, AmalethA, rAjapIpaLA, DaI, vaNiyAda, vyAsa, sinera, mAlasara, raNApura, divera, sADhalI, I. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAvasthA AtmalakSya jhaMkhatuM jIvana darathI 88-89 varSa : saM. 194thI 2020-21 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmalakSInI abhIpsA "he hRdayavallabha nAtha! zrI sadagurudevanI kRpAthI samajAyuM che ke jJAna e kAMI tarka ke vAdavivAdane viSaya nathI, e to svAnubhavagamya AtmAno ullAsa che; tema ja prema e kaMI buddhine ke kalpanAne viSaya nathI, paNa e te svayaM anubhUti-bhagavAna pratyenI rasabhara mastI che. jyAM jJAnamAM vAdavivAda peThe ke bhaktimAM hUMsAtuMsI AvI tyAM jJAna ane bhaktinuM vAstavika svarUpa rahetuM nathI.jJAna ane bhakti upalaka daSTithI jotAM bhale bhinna bhAse, emanA zabdo paNa judA judA hoya, chatAM e ubhayanuM aMtara- rahasya te AtmadarzanamAM ke bhagavatprAptimAM che. parokSa jJAna ane sAdhanabhakti ninirALAM lAge, paNa vizuddha jJAna ane premalakSaNa bhakti eka ja svarUpanAM be judAM judAM nAme che. vyavahAra dazAmAM vividhatAne sthAna hoya, paNa AtmAnI paramArthadazAmAM ke bhagavAnanA parama bhAvamAM ekatA-advitatA ja saMbhave. AtmA jJAnasvarUpa che, AtmA rasasvarUpa che. te eka advitIyane vidvAne judAM judAM nAme saMbaMdhe che. pachI tene kaI brahma kahe, bhagavAna kahe, paramAtmA kahe, AdipuruSa kahe. anekamAM ekane je e jJAna che ane ekane aneka svarUpe oLakha e bhakti che. paraMtu ahaMkAra AtmajJAnane vighAtaka che tema ja bhagavadbhaktine te vajakuThAra che. pro! e ahaMkArathI huM bacI zakuM evI amegha dayA varasAvaje!" 1 "prArthanAmaMdira : nUtana saMskaraNa : 5. 238, abhIpsA : 27. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 'prakRti'-parAvartanakArI narmadAnA prazAMta prakRtitIthaeN 'prakRti' - parA va ta nakArI narmadAnA prazAMta prakRtitIrthaM je AtmalakSya sAru, Atmadarzana sAru, pUjya mahArAjazrIe yuvAvaye sarvasaMgaparityAga karyA hatA tene have A uttarAvasthAmAM vizeSa utkaTa, aMtaraMga svarUpa ApavA te talasI rahyA hatA. AtmalakSitA, AtmajJAna, parAbhaktinI A pracaMDa sAdhanA-saritAnA vaheNamAM vacce AvatA ahaMkArarUpI avarodhaka pRththAne haTAvatA, e pravAhane zuddhAtma-paramAtma-cetanAnA apAra sAgara bhaNI purajozamAM vahAvI rahyA hatA. A aMtarapravAhanI sAtheAsAtha jyAre teo haripurAthI vihAra karI munizrI cunIlAlajI mahArAja ane zrI meghajIbhAI sAthe 'nirmalA narmadA'nA bahAranA pravAha sAme karanALI mukAme AvI UbhA tyAre yugeAthI AtyaMtika nivRtti aMkhatuM temanu a Mtaramana AnaMdathI UchaLatuM, zuddhAtma-cetanAnA anaMta sAgaramAM jaI bhaLavA Atura thatuM, gAI rahyuM H hetabharyuM. haiyuM amIrasathI UchaLe, paNa nava jANuM apuae kaI AzISa jo; sahu ura sarakhI sukhada vasaMta chavAI rahI, pamare padmaparA madhura sahu dizo. -heta. snehasamAdhi rasane addabhuta yAga A, sacarAcara cetanavaMtA sahacAro; bhAse vizva ramatu e rasapUramAM, e jaDe cetananeA subhaga anyA sahakAra jo. -heta. e amIrasane sahune sarakhA vArasA, e ja tattva valase sahu ghaTanA pAra jo; sahu sarakhI jAti na adhika ke nyUna kA, sahumAM sarakhA e cetana saMcAra jo. -heta. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 saMta-ziSyanI jIvanasaritA je huMmAM te sahumAM sahunuM huM viSe, prati AtmAne evo divya abheda che, e anubhavamAM UMDuM sukha samajAya che, sahaja thatA aMtaragraMthine cheda . -heta A ura UchaLate rasa reDuM kyAM jaI? vizvapAtra nAnakaDuM tyAM na samAya je, vizva thakI mama svarUpa anaMta udAra che, huM viNa avarana sthaLamAM e sthira thAya che. -heta. athavA muja sAthe jenAM hRdaye maLe, tyAM jaI DhaLuM A sAgaranI dhAra je; grAhaka ho to e amIjharaNuM jhIlaje, e bhAve nivase AtmIya sahacAra je. -hetA ' saMtaziSya temanAM A aMtaragAnamAM narmadAnA khaLakhaLa vahetAM jaLa tAla purAvI rahyAM ane samasvabhAvI tarasyAone khALI, DhALI, belAvI rahyAM. narmadAnAM A nIra yugethI A karatAM AvyAM che, enA prazAMta taTa para kaika RSimunio ne saMtonAM aMtaragAna gUjyAM che, A jaLa e dUrasudUra sudhI vahAvyAM che, Aghe UbhI bhekhaDe, ketaro ne vanarAjioe saikAo sudhI enA paDaghA pADayA che. pharIne Aje A sAgarahadaya saMtanA gaMbhIra AhatagAnathI te A saMtasevinI narmadA jANe gAMDI thaI UThI! enA prazAMta prakRtitIrtha "prakRtinA sAnnidhyamAM nimna prakRtiene gALavA-palaTAvavA-aMtaranA paramapuruSane pragaTAvavA anAdikALathI AvatA rahelA RSimunio ane saMtasAdhakemAMnA A nUtana yAtrikane e AvakArI rahI..... karanALInA A namadAtaTe vaidazI bhAre bhAva ane jahematapUrvaka pU. mahArAjazrInA cAturmAsa nivAsa mATe badhI vyavasthA 1 "prArthanAmaMdira': pU. 123 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. "prakRti-parAvartanakArI narmadAnA prazAMta prakRti tItha karI hatI. sthAna, gItAmaMdiranA praNetA svAmIzrI vidyAnaMdajInA saddabhAva sAthe "satyamadira"nuM nakkI karyuM hatuM. ahIM vaidarAjanI vyavasthA ane sevAnA yogathI varSojhaMkhI ekAMta AtmasAdhanA karatAM karatAM, narmadAnAM nIrane nihALIne UMDA aMtaravaheNanAM niHsaMga nIramAM DUbakI lagAvatAM lagAvatAM ane nirmaLA narmadA zI nirmaLa AtmacetanAnI saritAne zuddhAtma-vizvacetanA-rUpI sAgara bhaNuM vahAvatAM vahAvatAM temaNe saM194nA A cAturmAsa pUrNa karyA. A prazAMta prakRtitIrthe temanI rahIsahI nimna prakRtinuM parAvartana karavAmAM bhAre kAma karyuM. ahIMthI temane evuM te AMtarasparza thayo ane saMkalpa daDha thaye ke upasargo yA pralobhane Ave te paNa zeSajIvana pUrNa nivRttilakSI-AtmalakSI-ekAMtasAdhanAlakSI banAvavuM. Ama narmadAnA nirmaLa nIre parizuddha, parivartita ane prabuddha thayelI temanI AtmalakSI cetanA-saritAnI dhArA have karanALInA cAturmAsa pachI zuddhAtmacetanAnA sAgara bhaNI vahevA lAgI; mArganA sthaLe sthaLe ane mana-vacana-kAyAnA ga-pravartananI paLe paLe uttarottara daDha banatI gaI. pite pUrve samAja vacce vahetI mUkelI mAnavatAlakSI sarvamukhI, sArvajanika upadezadhArA ane samAjazreyanI racanAtmaka pravRttidhArA teo janasamAja vacce heya tyAre cAlu to rAkhatA ja, paraMtu prakRtitIrtha karanALInA cAturmAsa pachI temAM AtmalakSI prazAMta jIvananI cetanAdhArAno navo prabaLa pravAha bhaLyo hato. temanA pUrvasaMkalpane prabuddha karanArA A navA pravAhanI prAptinuM zreya hatuM prakRtitIrtha narmadAtaTane. eTale ja AvA taTa para vasI gayelA pUrva sAdhakenI RSivANIe gAyuM che keH "upatvare girINAM, saMgame ca nadInAM, dhiyAM vipro ajAyata / " 1 (girivaronI guphAo-parvatanI upayakAo ane saritAonA taTasaMgama para vasIne sAdhaka jJAnavAna bane che.) 1 rada Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 'saMta-ziSyanI jIvanasaritA dIrdhadarzitA ane dariyAdilI karanALInA prakRti parAvartanakArI ne AtmalakSya preraka cAturmAsa pachI pU. mahArAjazrInI aMtaranI abhIpsA jema bane tema zAMta, ekAMta sthAnamAM cAturmAsa rahevAnI banatI gaI. jyAM e roga na maLe tyAM teo bane teTalA ekAMta ane aMtarabAhya maunamAM rahevA lAgyA. A daSTie te pachInA cAturmAsamAM saM. 1lpanA cAturmAsa ke caraba (amadAvAda), saM. 1996nA dhorAjI ane saM. 1997nA jAmanagara vagere sthAnoe karI teo saM. 198nA cAturmAsa karavA kaMIka karanALI jevA ja ekAMta sthaLe, sAyelA pAsenA DenIA gAme nadItaTe rahyA. ahIM vizALa cegAnavALe sAyalAnA ThAkora sAhebane baMgalo khAlI paDe hato temAM UtaravAnI ane gAma najIkamAM ja heI AhArapANInI sulabhatA sahaja hatI. karanALIthI sudaDha thayela AtmalakSI zeSajIvana mATe saMkalpa ahIM paNa te ne te ja banI rahyo. temanI saMgAthe rahelA munizrI cunIlAlajI ane vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI tema ja avAranavAra lAbha levA AvatA satsaMgIo, sAyalAnA ThAkarasAheba ane temane amaladAravarga jeno ja hato. A badhA temanA saMkalpa mujabanI AtmalakSI nivRttinI sAdhanAmAM sahAyaka ane anumodaka thaI rahyA. cAturmAsa dhIme dhIme Ama sArI rIte aMtarmukhatAmAM vItavA lAgyA... paraMtu kudaratane, niyati, saMketa kaMIka judo ja hate. aSADha mahine pUre thaye ane jevA paryuSaNa besavAne samaya AvyuM ke pU. mahArAjazrI acAnaka TAIpheIDanI mAMdagImAM paTakAI paDayA. aNautAra tAva zarU thayA. A samAcAra sarvatra phelAtAM, jetapuramAM cAturmAsa rahelAM mahAsatIzrI samratabAI Adi ThANa 4 paikI vidUSI mahAsatIzrI hemakuMvarabAI AyajI tathA mahAsatIzrI samajubAI AryAjI lIMbaDIthI pUjyazrInI saMmati meLavIne cAturmAsa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 dIrdhadazitA ane dariyAdilI daramiyAna, pUjya gurudevanI sevA nimitta, jetapurathI ugra vihAra karI DelIo AvI pahoMcyAM hatAM. turata ja badhA upacAra ne mAvajata zarU thayA. paraMtu cAlI rahelA upacArathI kaMI phera paDavAne badale UlaTI gaMbhIra paristhiti utpanna thaI tethI Akhare sthaLAMtara karAvI temane lIMbaDI lAvI hospiTalamAM dAkhala karavA paDyA. tyAM sAteka mahinAnI lAMbI sAravAra pachI svAgye kAbUmAM AvyuM. AvI gaMbhIra mAMdagImAM paNa "jJAnInuM pArakhuM khATale ne pATalenI kahetInI yAda karAvato temane samatvabhAva, temane adhyAtmaga virala prakAra banI rahyA. - te sAla saM. 19tnA cAturmAsa pU. mahArAjazrI tyAM lIMbaDImAM ja karI rahyA. te pahelAM saM. 198nA vaizAkha vada 6 budhavAranA roja temaNe mahAsatIzrI caMdanabAI AryajIne thAnagaDhamAM svahaste dIkSA ApI. bIjA varSe saM. 2000nI sAlamAM zrI ciTIlA saMghanI vinatithI pitAnI sAdhanAne anukULa paDe e rIte eTalA mukAme cAturmAsa karyo. vadhatA jatA ekAMta AtmalakSyane kAraNe ane mAMdagI pachI zarIrazaktinI paNa maryAdAne kAraNe pU. mahArAjazrI bahArano saMparka ocho karavA "sAgArI mauna svIkArI gAmabahAra zA. hIrAcaMda ThAkarazInA baMgalAmAM cAtumAMsa rahyA. pU. mahArAjazrI ane munizrI cunIlAlajI ThANuM 2nI sAthe vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI te hatA ja, paraMtu pAchaLathI bhAIzrI aMbAlAla paTela paNa sevAbhAve joDAyA hatA. saMghanA AgevAna bhAIo tema ja caMcaLabahena(baMgalAnAM mAlika) ane anya bahena-bhAIeAe paNa ahIM sAre lAbha lIdhe. Ama ceTIlAnA cAturmAsa zAMtithI pUrA thayA. jaina sAdhu jyAM sudhI hAlI cAlI zake tyAM sudhI sthiravAsanA baMdhanamAM rahevA mAge nahi. eTale vaLI pU. mahArAjazrIe sAdhanAnA lakSe vihAra zarU karyo. pharatAM pharatAM sarA-suMdarI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, EC7) mAnavuM che neka zatakAlaya tathA voronAlaya, ja himA " pU. devacaMdrajI sArvajanika pustakAlaya-sAyalA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mAha va #ti zAyala. ravivAthI jhAlAkhIbAI ujamaNI tarakathAvAsasamitinabhaTa. ) * sAdhanA kuTira " sAyalA ( aMdarano bhAga) jyAM pU. gurudeva hamezAM svAdhyAya mATe besatA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 113 jevA zAMta, ekAMta, prAkRtika sthaLe AvI pahoMcyA. karanALI jevuM aMtamukha karatuM kudaratI vAtAvaraNa ane Azrama hovAthI lagabhaga vIseka divasa tyAM rahyA. daramiyAna zrI amulakhabhAI amIcaMda tyAM darzanArthe AvyA. pU. mahArAjazrIe lIMbaDImAMnI be jarUriyAta mATe temane preraNa karIH eka hatI baheno mATenA upAzrayanI ane bIjI pustakAlaya mATenA makAnanI. zrI amulakhabhAIe tarata te ane preraNAo jhIlI lIdhI ane anukrame potAnAM mAtuzrI ane pitAzrInA smaraNArthe A mATenAM moTAM makAne lIMbaDImAM banAvAvI zrI saMghane arpaNa karyA. pU. mahArAjazrInI AtmalakSI ekAMta sAdhanAmAM paNa lekahita, dharma ane vidyA mATenI AvI pravRttionI preraNA prasaMge pAtta sahaja thayA karatI ane te svIkAra pAmI sAkAra thatI. ahIMthI pU. mahArAjazrI cAturmAsAthe vAMkAnera padhAryA ane saM. 2001nA cAturmAsa vAMkAneramAM thayA. mahArAjazrIe varSonA anubhava pachI--khAsa karIne ajamera saMmelana pachInAM varSomAM-AmajanatA pitAnA upadezane lAbha saraLatAthI laI zake evA hetuthI rAtre sArvajanika prArthanA ane pravacananI navI prathA zarU karI hatI. pariNAme badhA varganAM strIpuruSa eno lAbha hoMzehoMze ane pUrepUre laI zakatAM hatAM. navI prathA hevAthI, meTAM zaheromAM keTalAka rUDhicusta mANasone A vastu gamatI na hatI, paraMtu mahArAjazrI enI paravA karatA nahi. vAMkAneranA cAturmAsa pachI dhorAjInA saMghe AvatA cAtumasanI vinati karI hatI ane tene svIkAra paNa thaI cUkyA hatuM. eTale vAMkAnerathI dhorAjI javA mATe mahArAjazrIe vihAra zarU karyo. vacce nAnAmoTAM kSetramAM vicaratAM anukrame teozrI rAjakoTa padhAryA. te vakhate rAjakeTa saMghamAM rUDhicusta junavANI mAnasavALA AgevAna hatA. mahArAjazrInA kAntikArI valaNane Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 dIrghadarzitA ane dariyAdilI teo jANatA hatA, tethI mahArAjazrIe upAzrayane aDhale dIvAnaparAmAM Avela 'sadharAjakA hAusa'mAM utArA karyA. tyAM vizALa kampAunDa hatuM eTale tyAMnA yuvaka sa Mghe pravacana mATe meTa maDapa taiyAra karyA hatA. rAtre prArthanA-pravacana tyAM ja thavA lAgyAM. teezrInI yugadharmane anurUpa sarvajanahitakAriNI vANIthI rAjakeTane yuvAnava khUba AkarSAyA ane: rAjakoTa saMghanI viruddhamAM AgAmI cAturmAsa rAjakoTamAM ja karavAnI yuvaka maMDaLe mahArAjazrIne vinati karI. paraMtu mahArAjazrI saMghamAM vikSepa pADavA mAgatA na hatA eTale yuvakAne teozrIe samajAvIne kahyuM, "bhAIo! tamArA sadbhAva ane tamArI bhAvanAne huM kharAkhara samaju chuM paraMtu A vakhate te pragatizIla ane nIDara evA dheArAjI saMghanI vinaMti cAturmAsa mATe thaI che ane tene meM svIkAra karI lIdhA che eTale have A khAmata aMge zAnti rAkhavI e ja zreyaskara che." cuvAnAne temanI A vAta mAnavI paDI ane rAjakoTa saMghanA AgevAna bhAIo para paNa mahArAjazrInI dIrghadarzitA ane dariyAdilIbharyA AvA udAra valaNunI sArI chApa paDI. ane te pachI mahArAjazrI rAjakeATathI dhArAjI' tarapha vihAra karI rahyA. sa. 2002nA cAturmAsa temanI parivartanakArI vicAradhArA jhIlI zakanArA dhArAjInA jAgrata sagha vacce pUrNa karIne, pU. mahArAjazrI vihAra karatAM karatAM mArakhI padhAryA, ane AgAmI varSa sa. 2003nA cAturmAsa meArakhImAM nakkI thayA hatA te mujaba vihAramAM vaccenA gALAmAM teozrIe mAgasara va 4nA rAja thAnamAM mahAsatIzrI hIrAkhAI AryAjIne ane cATIlAmAM vaizAkha zukra 5 zukravAranA rAja mahAsatIzrI ca MpAbAI AryajIne bhAgavatI dIkSA ApI. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtaziSyanI jIvanasaritA 115 pravRtti-gane udayaH bhagavAna mahAvIranA senAnI" dhanya re divasa A aho, jAgI re zAMti apUrva re, daza varSe re dhArA ullI , maTaye udaya karmane garva che. -dhanya ogaNIsaseM ne ekatrIse, A apUrva anusAra re, ogaNIsane ne beMtAlIsa, addabhuta vairAgya dhAra re. -dhanya ogaNIsaseM ne suDatAlIse, samakti zuddha prakANyuM re, zruta anubhavavadhatI dazA, nija svarUpa avabhAsyuM re. -dhanya0 "tyAM AvyA re udaya kAra, parigraha kArya prapaMca re; jema jema te haDaselIe, tema vadhe na ghaTe raMca re. -dhanya. 1 - zrImad rAjacaMdra zuddha samyakatvadarzananI A svAnubhUti jema saM. 153mAM vavANiyA mukAme yugapuruSa zrImad rAjacaMdrajIne thaI hatI te ja anubhava saM. 194 mAM narmadAtaTe cAturmAsa rahelA kavivarya paM. munizrI nAnacaMdrajI mahArAjane jANe thayuM hoya ema lAge che. e anubhavane caritArtha karavA teo te pachI sarvatra nivRttilakSI, kevaLa AtmasAdhanAlakSI, banI rahyA hatA. kayAMka raMganA, kayAMka virodhanA upasargo vacce tema ja kyAMka lokeSaNanA, te kyAMka satkArasagavaDanAM pralobhano vacce teo aDaga rahI A lakSya cUkyA nahi. 1 "zrImad rAjacaMdra'mAMthI 2 jue A pustakanuM prakaraNa "narmadAnA prazAMta prakRti-tIrthe.' Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 pravRtti yogane udaya: "bhagavAna mahAvIranA senAnI paraMtu "udaya" keIne cheDatA nathI. ekAMta nivRttilakSI sAdhanAnA jIvana vacce e pravRttilakSI banIne AvI Ubhe; paraMtu zrImad rAjacaMdrajIne A kAraNe udaya "parigraha kAryaprapaMcarUpe AvIne UbhuM hatuM jyAre pUjya mahArAjazrIne temanI dharma-samAjazreyanI satyaprarUpaNAnI pravRttirUpe! vAta ema hatI ke nivRttilakSI ekAMta AtmasAdhanA arthe sAyalAnA upAzrayanA cekamAM "sAdhanAkuTira banAvavAmAM Avela. ane pUjya mahArAjazrI have merabInA cAturmAsa pachI saM. 2004mAM zeSa jIvanasAdhanA mATe sAyalAmAM ja sthira thavA AvI rahyA hatA. daramiyAna e ja arasAmAM jena vetAmbara sthAnakavAsI paraMparAnA terApaMthI saMpradAyanA sAdhu-sAdhvIjIe sarASTramAM khAsa pracAra karavA mATe UtarI AvyAM. karuNAsAgara bhagavAna mahAvIranA ane jaina dharmanA upAsaka hovA chatAM A saMpradAyane mAnanArAonI mAnyatA karuNA, dayA, dAnanI viruddha hoya che, jANe aMtarane Atmarasane jhare ja sAva sukAI na gaye hAya ! vItazagapraNIta, karuNarasapUrNa, samAjarU, samAjasApekSa, satyadharma teo cUkelA hevAnI ane dayA-dAnAdithI viruddhanI temanI mAnyatA hovAnI samaja saiArASTramAM ghaNA ochAne hatI. eTale saurASTranA bahujanasamAja tema ja sthAnakavAsI samAjane bheLavavA ane pitAne paMthIya vicAra karavA vividha prakAranI mAyAjALa teo phelAvatA ane samAjane bhramaNamAM nAkhatA ke jethI saurASTramAMnA jaina sAdhusAdhvIo pratye lokone AdarabhAva na rahe ane pitAnuM prabhutva jamAvI lekenI zraddhA pitAnA pratye kheMcI zakAya. A terApaMthI sAdhu-sAdhvI varga ane temanI sAthe AvelA baheLA bhakta ane pracAraka-samudAye saiArASTranI paristhitinI sarave (majaNI) karI, cemera nirIkSaNa karI, jhAlAvADanA jorAvaranagaramAM pitAnuM thANuM nAkheluM. jezavaranagara-surendranagaranA saMghamAM ja teo sarvaprathama vikSepa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 117 utpanna kare tevI paristhiti hatI. jorAvaranagaranA jAgrata saMghane jaNAyuM ke je ahIM keI samartha sAdhupuruSanuM comAsuM thAya te ja saMgha A vikSepa-vibhedanA aniSTamAMthI bacI zakaze. AthI te samaye teonI daSTi pU. mahArAjazrI para paDI, kAraNake mahArAjazrIne terApaMthI sAdhuvanI zraddhA ane mAnyatAne abhyAsa paNa hato ane tene tarkathI, buddhithI, zraddhAnubhavathI ane pitAnI pratibhAthI rakAsa karavAnI temanAmAM zakita paNa hatI. AthI jezavaranagarathI zrI saMgha pU. mahArAjazrIne jorAvaranagaramAM cAturmAsa mATe vinati karavA AvyA. pUjya mahArAjazrI kevaLa AtmAthe nivRttilakSI" banI "sAdhanAkuTira" mAM pitAnuM zeSajIvana gALavA jaI rahyA hatA tyAM A "pravRttilakSI yegane udaya Ave. pU. mahArAjazrIe badhI paristhitinuM manana karyuM ane aMte dharmasamAja-zreyanI satya pravRttinA rUpe Avele A uya, zrI saMghanA hitanuM ane satya dharmanA uddhAranuM kAraNa jANuM temaNe svIkArI lIdhe. ane te mujaba nivRtti lakSitA chaDI savizeSa pravRttilakSya jorAvaranagara cAturmAsa karavAnuM ane terApaMthanA saMpradAyanI asatya, ekAMgI, jIvanarasavihIna daSTine pitAnI sarvamatasamabhAvanI maryAdA sAthe sAmano karavAne teozrIe nirNaya karyo. A prakAranA udayamAM zrImad rAjacaMdrajInI jema temane aMtarapratIti thaI keH yathA hetu je cittane, satya dharmane uddhAra re, thaze avazya A dehathI, ema thaye niradhAra re. dhanya. 1 satya dharmanA uddhAranA, saMghanI sevAnA A lakSyathI pUjya mahArAjazrIe jorAvaranagaranA zrI saMghanI vinati Ama svIkArI tyAre AtmalakSI jIvananI jhaMkhanA uparAMta temanI zarIrasthitinI (71 1 "zrImad rAjacaMdramAMthI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 pravRtti-yogano udaya : 'bhagavAna mahAvIranA senAnI' vanI vRddhAvasthAne kAraNe) maryAdA hatI. chatAM temanuM AtmabaLa adbhuta hatu ane eka vakhata nirNaya thaye eTale pachI temanI badhI zakti ekatrita thaI rahI. sa. 2004nA A cAturmAsa athe te jorAvaranagara padhAryA. jorAvaranagaranA cAturmAsamAM terApathI ane sthAnakavAsI ane pakSe mATA pAyA paranI taiyArIo thaI, utsaveA UjavAI rahyA, pravacana zarU thayAM ane pracAra-mAracA maMDAyA. terApaMthI pracArakA pAtAnA mata-paMthanA pracAra mATe praaAlana' ane bhayanA je khe nimna tattvane aneka upadezake sAdhana tarIke upayAga karatA AvyA che temAMnA prathama evA pralAlananA upayAga zarU karyA. janasamAjane dhanADhithI AkaSI potAnA dhamatamAM joDavA mATe temanA sAdhuonA pravacanamAM AvanArA zrotAo mATe rAja traNa traNa vakhata 'prabhAvanA'(=seTa, vaheMcaNI) karavI zarU karI. terApaMthI puraskartAonuM samajAvaTanuM sAdhana A jaDa-dravya-tattva hatu, te sthAnakavAsI udAramatadhArI puraskartA kaviva` paDita munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM sAdhana prabaLa vakatRtva, pAradazI prajJA, premasabhara prArthanA ane prabhAvakArI pratibhA vagerethI yukta sacetana Atmatattva hatuM. jyAre temaNe nivRttilakSyanI vacce savizeSa pravRttilakSyane jIvanayAga svIkAryAM hatA tyAre temaNe potAnI samagra zakti ekatrita karI, athAga parizrama uThAvI, satya dharmonA uddhAra ane prarupaNA arthe puruSArtha kAvye ane saphaLa sAmanA karyo. mahArAjazrInA A sAmanAne kAraNe saiAza-pravezanA pahelA ja ghAe terApaMthI puraskartAe para bhAre TakA paDayA, teo pAchA paDI gayA ane dhArela pracAra karI zakayA nahi. saiArASTramAM TheraThera A vAta vAyuvege prasarI gaI. paraMtu terApaMthIo Ama thAke tema na hatA. temanA sAdhuvage pharIne khIjA varSe arthAt sa. 2005nI sAlamAM paNa jozavaranagaramAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 119 ja cAturmAsa karyA. pU. mahArAjazrIe paNa samAjazreyanI dAjha ane satya dharmanA uddhAranI evI ne evI bhAvanAthI pharIne tyAM cAturmAsa karavAnI saMghanI vinati turata svIkArI lIdhI. A varSe te pU. mahArAjazrInI vadhatI jatI prasiddhithI prerAIne temanI talasparza, samanvayI, samAjasApekSa, sarvAgI ane syAdvAdI vadhArA jhIlavA AjubAjunAM gAmaDAomAMthI paNa meTo samAja UmaTavA lAge. temanI AtmapratibhAe, zarIranI 72 varSanI vRddhAvasthA chatAM, yuvAna jevA utsAhathI A varSe paNa jambara sAmane karyo ane terApaMthIonI pAyA vinAnI mAnyatAo para temaNe bIje mATe prahAra karyo. lekene vAstavika dharmadaSTi samajAI ane saiArASTrabharamAM teozrInI pratiSThA "bhagavAna mahAvIranA senAnI tarIke thaI rahI. A ja rIte te vakhate cUDAmAM terApathI saMpradAyanA sAdhvIjIonA cAtumAMsa heIne cUDAmAM cAturmAsa rahelA sadAnaMdI paM. mahArAja zrI choTAlAlajI mahArAja ThANA be e paNa tezapaMthI mAnyatAne sakhata sAmano karyo hate. A prakAre terApaMthI puraskartAe pharIne niSphaLa gayA. sairASTramAM pagapesAro karavAnI temanI bhAvanA prathama grAse makSikAnA nyAye AraMbhathI ja addhara rahI gaI. paraMtu pitAnA saMpradAyanI jaDa sairASTramAM nAkhavA mATe teo makkama hatA. AthI jhAlAvADa-jorAvaranagara-mAM niSphaLa gayA eTale gohilavADa-bhAvanagara-bhaNa emanI najara gaI. bhAvanagara sthAnakavAsI jaina saMghane A vAtanI gaMdha AvatAM, terApaMthIone sAmane karavAmAM saphaLa senAnI tarIke suvikhyAta thayelA pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja pAse e saMghanuM pratinidhi maMDaLa pahoMcyuM ane badhI paristhitinI rajUAta karIne temane AgAmI cAturmAsa mATe vinati karI. te daramiyAna jorAvaranagaranA parizramapUrNa be cAturmAsa pUrA thayA pachI saM. 2006nI sAlamAM caitra suda 6nA reja bA. bra. mahA. puSpAbAIne sAyalAmAM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 bhAvanagaranA "bhakitabAgamAM: jyAM bhakitanI mastI jAgI! bhAgavatI dIkSA ApIne pU. mahArAjazrI saM. 2006nA cAturmAsa zAMtipUrvaka sAyalAmAM karI rahyA hatA, paraMtu terApaMthIone makkama sAmane karI satya dharma prarUpavAno pravRttino svIkArelA pU. mahArAjazrIne bhAvanagaranA vadhu eka cAturmAsa paNa svIkAravA paDayA. bhAvanagaranA "bhakitabAgamAM jyAM bhaktinI mastI jAgI! bhagavAna mahAvIranA senAnI tarIke suprasiddha thayelA kavivarya paMDita munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA cAturmAsa bhAvanagaramAM nakkI thayA che evI jANa thatAM terApaMthI sAdhuo mATe bhAvanagaramAM rahevuM azakya banI gayuM. pU. mahArAjazrI pAse temane paDakAravAnI pUratI zakti hatI e te A pahelAM jorAvaranagaramAM siddha thaI cUkayuM hatuM, eTale ahIM emane A mATe vizeSa parizrama ja levo paDe nahi. sahaja A kAma saphaLapaNe sadhAI gayuM. sAthesAthe bhAvanagaranA keTalAka junavANI zrAvakone jagADatA ane vizALa jaina-jainetara samAjane AkarSatA pU. mahArAjazrInA kAntikArI vicAre ane sarvadharma samabhAvanI niSThA bhAvanagaramAM navuM ja vAtAvaraNa UbhuM karI rahyA. uparyukta pratikAranA pramukha uddezathI pU. mahArAjazrI A satyadharmauddhAranA pravRttimAM lAgyA hovA chatAM temanuM aMtaraMga valaNa te yathAsaMbhava nivRttilakSI ja hatuM ane eTale bhAvanagaranA A cAturmAsa zaherane badale bahAra ploTamAM "bhaktibAgamAM cAlI rahyA hatA. A vakhate teozrI ane munizrI cunIlAlajI kula ThANA be ja hatA tethI sevAnimitte vidUSI mahAsatIzrI hemakuMvarabAI AryA che ane Agale varSe ja sAyalAmAM navadIkSita bA. bra. mahAsatIzrI puSpAbAI AjI ThANa 2 paNa saMghanI vinatithI bhAvanagaramAM cAtumasa rokAyAM hatAM. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 121 pU. mahArAjazrInAM pravacana, prArthanA ane pratyakSa pratibhAnA prabhAvane kAraNe cAturmAsasthAna pleTamAM rahevA chatAM vizALa janasamAja teno lAbha lete. hakIkatamAM bhaktibAganA cAturmAsa daramiyAna prArthanAomAM bhakitane je raMga jAmato ne AtmajAgRtikara dhUnanI je mastI jAgatI te kharekhara hRdayaMgama hatI! AvI ja eka sAMjanI prArthanAnI vAta che. cAturmAsa lagabhaga pUrA thavA AvyA che. prArthanAmAM vizALa samAja bhaLe che ane bhaktinI mastImAM DelI rahyA che. pU. mahArAjazrI ane munizrI cunIlAlajI mahArAjanA bhaktirasabharapUra madhura svare zretAvarga jhIlI rahyuM che "sarva ni rAtya vilApunarthi, ___saMsArakAntAranipAtahetum / . viviktamAtmAnamavekSyamANo nistrIya svaM paramAtmatara " 1 "aMtara mama vikasita kare, aMtaratara he! nirmala kare, ujajavala kare, suMdara kare che. aMtara mama" sAreye zretAsamUha ekasvaramAM prArthanAnAM A caraNe jhIlI AtmAnaMdamAM khIlI rahe che. A vakhate aNadhAryo ja cupacApa AvIne besI jAya cheeka yuvAna. bhaktimAM DelatA pU. mahArAjazrInI AMkho te baMdha hovAthI turata AgaMtukane joI zakatI nathI, paraMtu yuvAnanAM AMkha ane aMtara A addabhuta vAtAvaraNane mANI le che. prathama darzane ja e sAgarahRdaya mahArAjazrI pratye AkarSAya che ane prArthanA bAda teozrIne vinaya-vaMdanApUrvaka kahe cheH 1 "prArthanAmaMdira': pR. 24 1 'prArthanAmaMdira' : pR. 111 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 bhAvanagaranA "bhakitabAgamAM: jyAM bhakitanI mastI jAgI! munizrI saMtabAlajInA patra dvArA ApanA vize jANyuM hatuM tethI Apane ghaNA samayathI maLavA IcchatA hate. ApanAM darzanane lAbha Aje maLyo e mAruM sadabhAgya samajuM chuM ." kaye gAmathI Ave che?" pU. mahArAjazrInI dhIra-gaMbhIra vANI sAme prazna karI rahI ane vAtacIta AgaLa cAlI amarelIthI." "zuM kAma kare che?" "abhyAsa ane samAjadarzana. have pratyakSa racanAtmaka kAryamAM joDAnAra chuM." yuvAna kaMIka saMskAravAMchu jaNAtA pU. mahArAjazrI ane munizrI cunIlAlajI mahArAjane paNa tenI vAtamAM rasa paDe. temaNe pUchyuM.. tamane vidyAnA ane pustakanA kAryamAM rasa khare?" "avazya, mahArAjazrI!" "te lIMbaDImAM amArI preraNAthI eka sArvajanika pustakAlaya chellAM thoDAM varSo thayAM zarU thayela che temAM joDAvA mana che? tamArA jevA abhyAsI, sevAbhAvI ane rASTrIya vicAranA kAryaktonI amAre ghaNuM jarUra che." pUjya mahArAjazrIe pUchayuM. A vize vicAra karIne, mArA pitAzrInI paNa salAha laIne, thoDA divasa kAma para pratyakSa AvI jaIne pachI Apane nirNaya jaNAvuM te cAlaze?" "bhale. ame cAturmAsa vItye thoDA divasamAM lIMbaDI pahoMcIzu tyAre bane te tyAM AvI jaze." "jevI AzA." yuvAne saMmatisUcaka uttara vALe. prathama darzanamAM ja pUjya mahArAjazrInI premapUrNa pratibhAne sparza ane pUrvanA keI paricayanuM AtmIyatAbharyuM, akaLa anusaMdhAna pAmI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA potAnI lAMbA samayanI tajijJAsA satASavA yuvAne pUjya mahArAjazrInI sAthe keTalIka tattvacarcA karI. emAM eNe kAMIka samAdhAna anubhavyuM. vizeSa lIMbaDImAM AgaLa vicAravAnuM rAkhI tyAMthI teNe jyAre vidAya lIdhI tyAre vatsalatAbharyA hRdaye pUjya mahArAjazrI tene AzIrvAda ApI rahyA hatA ane pUjya cunIlAlajI mahArAja AzAbharI AMkhe tenA bhaNI joI rahyA hatA. yuvAnanA kAna ane haiyAmAM guMjatA hatA temanI mastIbharI bhajana-paktionAM zabdo 123 4 aMtara mama vikasita kare., aMtaratara he!" bhAvanagaranA bhaktimAgathI jJAnI--bhakta pUjya nAnacaMdrajI mahArAja pAsethI A bhAvabhaktinu je bhAthuM laI yuvAna vidyAya thayA te tene A mahApuruSa sAthe saDhAne mATe sAMkaLI rAkhanAra hatu--lIMbaDInA graMthAlayakA ane sat-sAnnidhya nimitte pratyakSarUpe ane jIvanabharanI sAdhanA arthe parAkSarUpe A yuvAna ja che prastuta jIvanacaritranI pAktionA lakhanAra. e prathama milananA samayanA ane te pachInA Aja vIsa varSa sudhInA A upakAraka gurudevanA nikaTanAM ke dUranAM je saMsmaraNeA che te smRtinAM AMsu ane sAdhanAnI Ana preraNA ane Ape che. A prathama prasaMga te pravAsa, mArA zreyApakAraka pUjya pitAjInI AjJA ane munizrI satabAlajI sAthenA vicAravinimaya Ada mAruM lImaDI pahoMcI javAnuM thayuM. pUjya mahArAjazrI paNa bhAvanagaranA cAturmAsa zAMtithI pUrA karI lIkhaDI pahoMcI gayA hatA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 nivRttiyogamAM pravRttiyoga: zAnaparabanuM maMDANa nivRtigamAM pravRttiyoga: jJAnaparabanuM maMDANa lIMbaDImAM thoDA divasa vitAvyA. kAma joyuM. kAmanI pAchaLa uddeza ane bhAva je. pustakAlayane sAmAnya prakAranuM vAcana pUruM pADatuM mAhitI kendra ke grathanuM kevaLa saMgrahasthAna ke kIDAo saMgharatI "vakhAra" nahi, paraMtu eka samRddha, suvyavasthita graMthabhaMDAranI sAthesAthe jJAna ne saMskAranuM jIvatuM ne bolatuM preraNakendra banAvavAne kAryavAhakene Azaya jANe. jJAnane mAtra mAhitI-jJAnanA rUpamAM nahi, paraMtu jIvanane sparzatA rUpamAM paricita karAvavAne, saMskAravAne ane jana-jana sudhI pahoMcADavAne pUjya mahArAjazrIne vicAra paNa mANe. AvA ucca uddezavALuM sarjanAtmaka kArya, aMtarlakSyavALA chatAM lekhasaMgrahI pUjya mahArAjazrIne satsaMga, vAcana-manananI lAMbA samayanI bhUkha maTADavA mATenI zakayatA, udAra kAryavAhakone svajanavat prema ane kAryamAM navIna prayoga mATenI svataMtratA A badhuM ekIsAthe pU. zrI devacaMdrajI sArvajanika pustakAlayanA "graMthAlayI (lAyabreriyana) tarIke mane maLatAM huM dhanya thaye. kAryane svIkAra karyo ane temAM khUMpI gaye. mArA vidyA, jJAna ane samAjazreyanA jIvananA A prathama kAryanI saphaLatAne yaza ke zreya je kAMI kaho te gurudeva pUjya nAnacaMdrajI mahArAjane che, kAraNake huM to mAtra nimitta hatA, temaNe mAMDelI jJAnapara bane kevaLa eka nAne pANI pAnAra hatuM. Aje e pustakAlaya je kaMIka viziSTa, suvyavasthita ane sajIva rahyuM hoya to temAM e puNyAtmA satpuruSanuM ja adITha prerakabaLa kAma kare che. emAM emane "nivRttiyogamAMne pravRttioga" DekiyAM karate dekhAya che. pustakAlayanAM vargIkaraNa, punarvyavasthA, jJAnaprasArapravRtti, saMskAra kAryakrama vagere kAryonA upakramamAM vaccevacce pU. mahA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 saMta-ziSyanI jIvanasaritA rAjazrIne je satsaMga-paricaya thato gayo temAM temanA e samayanA e AtmalakSI nivRttiga vaccenI pravRttiyoganI draSTi pratibiMbita thatI. AnA be lAbha thayAH pustakAlayanuM sarjanakArya karavAmAM daSTi ane zakti maLatAM gayAM ane mArI vyaktigata tattvajijJAsA paNa saMtoSAtI gaI. pU. mahArAjazrIne A nivRtti gamAne pravRttiyega sarvatra dekhAI raheta. lIMbaDIthI pachI teo saMvata 2008nA cAturmAsa punaH nivRttilakSya ekAMtamAM karavA sAyalAmAM zAMta "sAdhanAkuTira' para pahoMcyA chatAM saMpUrNa nivRttiyegane udaya haju dUra hate. pravRttimAM nivRtti ane nivRttimAM pravRttine upakrama cAlatuM rahe. A ja arasAmAM "saiArASTra vira zramaNasaMghanuM prathama adhivezana surendranagaramAM saMvata 2008nA piSa mahinAmAM bharAyuM. pUjya mahArAjazrI jevA "bhagavAna mahAvIranA senAnI"na yathAzakya lAbhathI e vaMcita kema rahI zake? eTale e adhivezanamAM je mahattvanI kAryavAhI thaI temAM pUjya mahArAjazrIne noMdhapAtra hisso rahyo. A adhivezana pUruM thayA bAda pUjya mahArAjazrI ThANuM 2 vihAra karIne cAturmAsa mATe sAyalA padhAryA. tyAMthI cAturmAsa pUrNa thaye saM. 200lmAM mahA suda 11nA roja haMsAkumArIbAI AyojIne ane te pachI thaDA samaya bAda zrI kiramunine morabImAM dIkSAo ApI. tyArabAda vAMkAneramAM, saM. 200llA cAturmAsa karavA teozrI padhAryA. A cAturmAsamAM paNa temano e pravRttiga cAlu rahe. khAsa karIne temaNe tyAMnA upAzraya tathA vizrAMtibhavananA uddaghATana vidhimAM bhAga lIdhe ane gAmegAmanAM dukhiyAM mATe netrayajJa" jevI samAjaparamArthalakSI pravRttionI preraNuM karI. saMvata 2010nA caitra suda ranA roja vAMkAnera mukAme ja 1 : A prathama adhivezana aMgenI vigatavAra kAryavAhInI noMdha pU. mahArAjazrInA suziSya munizrI cunIlAlajI mahA. pAse upalabdha che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 nivRttiyogamAM pravRttiyoga: jJAnaparabanuM maMDANa saurASTra vIra zramaNa saMghanuM bIjuM adhivezana bharAyuM. tyAre surendranagaramAM bharAyela uparyukta prathama adhivezanamAM je rUparekhA nakakI karI hatI tenI vyavasthita pragati karavA mATe saiArASTranA kula sAta sthAnakavAsI sAdhusaMpradAyanuM pratinidhitva ekaMdara cAra saMpradAyamAM samAvI laI A cAra munirAjoe A adhivezananuM saphaLa saMcAlana karyuM: (1) lIMbaDI meTa saMpradAyaH kavivarya paM. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI (2) geMDala saMpradAyaH pUjya sAheba zrI puruSottamajI svAmI (3) beTAda saMpradAyaH paM. mahA.zrI zivalAlajI svAmI ane (4) lIMbaDI nAne saMpradAyaH paM. mahA. zrI kezavalAlajI svAmI. A samIkaraNane amala karavA mATe A sarvapravartaka munizajoe pradhAna pravartaka tarIke kavivarya pa. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI nimaNuka karI e adhivezana paranA temanA vyakitatvane prabhAva darzAve che. vAMkAnera pachI saM. 2010nA cAturmAsa surendranagaramAM thayA, jemAM pU. mahArAjazrIne pravRtti tyAMnA saMghamAMnA traNa saMpradAyanuM ekIkaraNa karIne saMghanI sthAyI ektA sAdhavAmAM kAme lAgyA ane vadhumAM AjubAjunAM gAmonA vizALa janasamudAyane vyavahArazuddhiyukta mAnavatAlakSI dharma pamADavAmAM! te vaLI saMvata 2011nA thAnagaDhanA cAturmAsamAM A yuga AjubAjunAM gAmonA e dharma pAmelA vizALa janasamAjane pharIne pakaDI rAkhavAmAM, dUra-sudUranA mumukSuone cAturmAsabhara tyAM AkaSI satata AtmasAdhanamAM joDavAmAM, mahAsatIzrI damayaMtIbAI Adi AryAjIone saMyamalakSI abhyAsa karAvavAmAM ane tyAMnA sthAnakavAsI samAjanI jarUriyAta mujaba bhejanazALAnI preraNA karavAmAM pariName. A cAturmAsa pUrNa thayA bAda saMvata 2012nA phAgaNa vada 11 guruvAranA roja bA.bra. mahAsatIzrI saralAkumArI AryAne bhAgavatI dIkSA ApI. A pravRttiyoga jema jema teo haDaselatA gayA tema tema Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 127 vadhato ja gaye, vadhate ja gaye. ane eTale jeravaranagara, bhAvanagara, sAyalA, vAMkAnera, surendranagara, thAnagaDha- A badhA cAtumAso emAM vItyA te ya e pUre na thayo. hajue temane amadAvAda ane muMbaI sudhI kheMcI javAne hata-zarIranI maryAdAvALI A umare ane ekAMta AtmalakSyanI utkaTa banatI jatI bhAvanAnI A veLAe ! uttarottara aMtarlakSI-AtmalakSI banelA A puruSane Ama pravRttiyegamAM kheMcI rAkhanAra baLa hatuM temanuM karuNarasa nItaratuM hRdaya ane janakalyANanI unnata bhAvanA. AvA uttama keTinA sAdhupuruSanA cAturmAsa karAvavA saMkeI Icche che. A arasAmAM amadAvAdamAM "sairASTra sthAnakavAsI jaina saMghanA navA upAzrayamAM prathama cAturmAsa munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA karAvavAnI ukta saMghanI bhAvanA thaI ane saMghe AgrahabharI vinati karI. AthI saMvata 2012nA cAturmAsa amadAvAda karavA "nagarazeThanA vaMDA paranA uparyukta navA upAzraye mahArAjazrI padhAryA. cAturmAsa daramiyAna A jJAnavRddha-anubhavavRddha puruSanI preraNAthI tyAM anekavidha sAmAjika ane dhArmika pravRttio udayamAM AvI (A badhI vigata "cAtu masanI saMkSipta noMdhavALA prakaraNamAM A ja pustakamAM seMdhAI che.) A badhAM varSonI pUjya mahArAjazrInI bAhyAMtara paristhitine A lakhanAra sAkSI rahela che. A daramiyAna eNe emanA sAmara jevA hRdayanI je dhIraja-udAratA-sahiSNutA joI che tema ja emanA prajJAvAna cittanI je viveka-jAgRtibharI AdhyAtmikatA joI che, te virala keTinI jaNAI che. temanA A anubhavajJAnanA pariNAmarUpe teone jJAna uparyukata cAturmAsamAM sarvatra cAlatuM rahe. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 amadAvAdamAM vyavahArazuddhinI preraNA amadAvAdamAM vyavahArazuddhinI preraNA temanA A jJAnaguNone prakAza ane prabhAva amadAvAdanA cAturmAsamAM vizeSapaNe patharAI rahyo hate. nivRttiegamAMnA pravRttiyeganuM A eka lakSaNa hatuM. A cAturmAsanA gALAmAM huM spaSTa joI zakaze ke amadAvAdamAM paNa jaina jJAnazALA ane pustakAlayanI preraNA dvArA jJAna-parabanuM, hunnaraudyoganI saMsthA dvArA bahenonA kalyANa arthe karma-kendranuM, jaDa kriyAo tema ja pravacanamAM prANa phUMkI dharmakrAtinuM ane dharmane paLapaLanA vyavahAramAM utarAvI naitika zuddhinuM maMDANa temaNe karyuM hatuM. arthanI spaSTa samajUtI ane bhAvanI jAgRti arthe "sAMvatsarika pratikramaNa" jevI kriyAo temaNe vicAraSTithI jIvanta banAvI. uparAMta pravacane pachInI "prabhAvanA ke dharma-prasAdInI vaheMcaNImAM, pitAne dhArmika kahevarAvatA manuSyanI kasoTI ane zuddhi karavA khAtara avanavA prayoga karyo. "dharmane marma satata samajAvatA rahI tene "upAzrayamAMthI gharanA cUlA ane dukAnanA oTalA sudhI laI javA teo madhyA. sau sainI bhUmikA mujaba jJAnayukta bhakti ke bhaktiyukta jJAna, jJAnabhaktiyukta karma ke karmayukta jJAnabhaktine viveka zIkhavI "varNanarInivanniALimokSamai: " e tatvavacanane pratibodha bahujana samAjane karI rahyA. saraLa evI temanI rIta hatI ane sarvasulabha, lekagamya temanI zailI! jAtane samajavAnI, prakRtione parakhavAnI, AtmAne oLakhavAnI "yukti teo A rIte ApI detA. keI viSayanuM rahasya samajAvyA pachI te viSayane lagatuM ja kaI pada ke bhajana teo jyAre aMtaramAM DUbI jaIne mastIthI gAtA tyAre temanuM remama ekAkAra thaI e viSayane jANe sAkSAt khaDe karI detuM. mArI smRtinuM khAnuM ane DAyarInuM pAnuM A vAtanI sAkha pUre che. eka prabhAtane prasaMga che. amadAvAdanA nagarazeTha-vaMDAnA e upAzrayanA zAMta-ekAMta cogAnamAM sArA evA jijJAsuonA samUha vacce pUjya mahArAjazrI beThA che. haju te Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA AkAzamAM sUnAM kiraNA ane paMkhIenAM gAna phUTI rahyAM che. nityaprArthanA pachInA maunamAM gheADI zAMta miniTo vItI jAya che ane pachI aMtaranAM UMDANethI pragaTe che temanI taratamatAbharI dhIra, gaMbhIra ne saraLa RSivANI : 129 khImAra mANasa havA khAvA ne zarIra sudhAravA mAtherAna, mahAbaLezvara, paMcagInI vagere sthaLAe jAya che. bahAranI--zarIranIA bImArI mANusa kaLI zake che paNa aMdaranI--mananI--khImArI e jaladI samajI zaka` nathI. khUba zeAdhana kare te samajAya. zarIra asvastha hAya tyAre jema bhUkha, becenI, dukhAvA vagere lakSaNA jaNAya tema mana asvastha hAya tyAre judA judA prakAre khIja, rIsa, rASa, krodha, IrSA, abhimAna, indriyavikAra vagere lakSaNAthI e parakhAya che. paNa e badhAMnA mULamAM te aMdaranI pelI asvasthatA--mAnasika azAnti hoya che. mananI UMDANudazAnI A AMtarika khImArI dUra kema thAya? e mATe- 4 peAtAnAM darde kayAM che? e prathama zedhavu. 66 " eka noMdha zarU karIne e keTakeTalA pramANamAM che te nAMdhatA javuM, rAja rAtre sUtI vakhate e joIne potAnu avaleAkana karavuM.... pachI paLepaLe ne prasaMge prasaMge parIkSaNa karavuM. kAI paNa prasaMga UbhuM thatAM vRtti bagaDe, prakRti jora kare ane peAtAne vikRta khanAvI mUke evuM na thavA devuM, satata jAgRti rAkhavI.... " evI jAgRti rAkhavA mATe 'huM A nahi', 'huM AthI alipta chu" evuM AtmabhAna ja kAma ApavAnuM. eTale pAte dehathI judA che" e prayatnapUrvaka smaraNamAM rAkhavuM. evuM bhAna rahe teA kAI gALa de, peAtAne kharAba kahe, niMdA kare ke krodha kare tenI ApaNane asara jaze thAya? A chatAM prakRtinAM paDaLAne vIMdhIne pelAM darado mATebhAge bahAra cAlyAM Ave che ane jAgRtine bhagADIne asara karI jAya che..... Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAdamAM vyavahArazuddhinI preraNA huM evI sthitimAM nAmasmaraNanA AdhAra levA. A hRdaye prabhuprArthanA ane prabhusmaraNu satata cAlu rAkhavAM. 'huM zarIra nahi, AtmA chu ' evA vicAra rahevA e jAgrata vivekabuddhinu kSetra che. abhyAsanA ke saMskAranA abhAve e jo na TakI zakatA hAya tA A prabhusmaraNanA--hRdayanA--kSetramAM khUMpI javu, e 'parama premamAM paDI javuM...!' Ama karavAthI paNa evI ja jAgRti rahe che, jevI AtmavicArathI rahe vastutaH te pote AtmA che e bhAna rAkhavuM athavA peAtAnA jIvabhAvane--prabhumAM-paramAtmAmAM--egALI devA e ane eka ja vastu che. 130 66 --AvA apramAdI upAye thI aMdaranAM daradonA khyAla rahI zake ane tene dUra karavAnuM anI zake. havA khAvAnI TekarIo para jatAM pelA deha-rAgIonI jema ApaNe ahIM A manuSyajanmarUpI zItaLa prazAMta TekarI para anAdinA aMtararegaiA maTADavA AvyA chIe e khyAla rAkhI Atmarasa--paramAtmarasanuM pAna karIe te svAbhAvika svasthatA anubhavAya ne cirazAMti prApta thAya...!" 1 jene pUjya mahArAjazrI bhAvapratikramaNa kahetA tevI temanI A vANI ghaDIbhara thaMbhI ane pharI prabaLa prakheASa ThAlavatI jAgI UThI: " A sAruM satata vicAratA rahevuM ke-- "hu kANu ne A zu badhu che, svarUpa mAruM zuM kharuM? A janma-maraNA zA thakI che, e badhAM zAthI haruM? karavAM paDe nahi kApherIne, karma evAM zAM karu...? pharI janmavu-maravuM paDe nahi, ema kaI rIte maruM? A bhrAMti che ke satya te anubhava vaDe nizcaya karuM ? du:kha kalpanA muja hAya te dekhAvathI zAne DaruM? enA upAya AcarI khIjA pariharu' ? prapaMceA maravA taNA na svabhAva mAre|, kayA prakAre huM maruM? 1 'vAsarikA' (1956) : lekhakanI aMgata DAyarI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 131 kAThuM kaI kaI cIja ghaTathI, jIvanamAM zuM zuM bharuM ? AvyA taNe uddeza samajI, satya mAraga saMcaruM; zrI saMtane thaI "ziSya" huM vara svarUpa mArAne varuM. 1 AtmasvarUpane jagADatuM pUjya mahArAjazrInuM A pada pUruM thayuM. mastImAM DelatuM temanuM zarIra paNa thaMLyuM. punaH zAMti chavAI gaI. e zAMtimAM pU. mahArAjazrInI nivRttilakSI vANanA pravRtti preraka paDaghA aMtare UThI rahyA. saikeI vikharAyA mAre haiye AtmazodhananuM e mastIgAna evuM ne evuM guMjI rahyuM hatuM-- huM kaNa ne A zuM badhuM che, svarUpa mAruM zuM kharuM?" e guMjatA guMjatA mArA smaraNapaTe AvI rahyuM zrImad rAjacaMdrajInuM AvuM ja padaH "huM keNa chuM, kayAMthI thaye, zuM svarUpa che mAruM kharuM? kenA saMbaMdhI vaLagaNa che, rAkhuM ke e pariharuM ? enA vicAra vivekapUrvaka zAMtabhAve je karyA, te sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM... zrImadda sAthe tatvanuM, aMtaranuM ane AzayanuM sAmya dharAvatA pU. nAnacaMdrajI mahArAja ahIM jANe temanA ja jevI AtmAnubhUtinI vANuM vadI rahyA hatA. spaSTa hatuM ke temane A AtmalakSI nivRtti ja paLepaLane vizuddha ne vAstavika pravRttiyoga banI temanA pratyeka pravartanamAM potAnI pratichAyA pADato jhalakI rahyA hatA. ne Ama potAnA mATenI zuddhAtmacetanAnI sAgarayAtrAne ane anya mATenI jJAnaparabano pravAha vahete ra-amadAvAdathI muMbaI bhaNI ke jyAM enA veganI aneka prabaLa zilAkhaMDa kasoTI karavAnA hatAH mArganA avarodhaka banIne! 1 prArthanAmaMdira' : pR. 170 2 "zrImad rAjacaMdramAMthI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 muMbaImAM upasarga ane kasoTI muMbaI mAM upasarga ane kasoTI agniparIkSAe jayAre AvavAnI hoya che, bhavitavyatA jayAre puruSAthI nu... 'hIra' mApavA-cakAsavAnI hAya che tyAre te prathama te ene rUpALAM, lAbhAmaNAM nimitte batAvIne AkaSI jatI hoya che. kayAMka e sukha-sagavaDa-sanmAna-kIrtinI eSaNAo darzAvatI hAya che, teA kayAMya kartavya, siddhAMtapAlananA AbhAsA batAvatI hAya che, te kyAMka leAkazreyanA nimitte dharmasako khaDAM karatI hAya che! pUjya mahArAjazrI mATe leAkasa Mgraha ane satyadhanA uddhAranI bhAvanAnAnimitte have e kaseTI AvI rahI hatI. eka krAntibharyA lAMkhA jIvananI ane chelle chelle mahAvIranA senAnI ane jJAnagaMgAnA vahAvanAra tarIkenI suprasiddhithI temanI sAme mukhaIbhaNI javAnI bhavitavyatA AvI rahI. samayacakranA vahevA sAthe mubaInI paristhitie evI AvazyakatA ne mAgaNI UbhI karI ke e varSanA cAturmAsamAM tyAM koI samartha ne pratibhAsaMpanna sAdhu mahArAjanA cAtumAMsa vinA cAlI na zake. dekhItI rIte ja mubaInA--ghATakoparanA---- sthAnakavAsI jaina sadharnuM dhyAnuM pU. nAnacaMdrajI mahArAja para kendrita thayuM. tethI ghATakeApara saMghanu eka vagadAra pratinidhimaMDaLa lIkhaDI AvI pahAMcyuM. A samaye pU. mahArAjazrI ThANA 3 amadAvAdanA cAturmAsa pUrNa karI lIMbaDI padhAryA hatA. ghATakeAparanA pratinidhimaMDaLe tyAM khirAjatA lIMbaDI saMpradAyanA agraNI pUjya mahArAjazrI dhanajI mahArAja ane nagarazeTha zrI lallubhAIne ghATakoparanA cAturmAsa mATe kaviva pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane samati ApavA vinati karI. tyArabAda badhI paristhitine vicAra karI pUjya mahArAjasAhebe tathA zrI zeThe ghATakoparanA saMghanI vinati svIkArI. nivRttiyeAganI vadhatI jatI aMta-bhAvanA ane jarA jINuM khanI rahelA zarIranI maryAdAnA kAraNe pU. mahArAjazrI muMbaI javA lagIre taiyAra thatA na hatA. paraMtu a Mte, nirupAye teoe Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA lekasaMgraha-lakazreya ane satyadharmauddhAranI bhAvanAthI e pravRtti ga svIkAryo, je vAstavamAM temanI AkarI kasoTIrUpa banavAne hatA. muMbaInA pratinidhimaMDaLane temaNe ghaNuM mathAmaNu pachI "hA" bhaNe ane vRddhAvasthA tema ja paganA vAnA rogane kAraNe DebIne Azraya laIne muMbaI javAnuM temaNe nakkI karyuM. A vakhate muMbaI taraphane vihAra karavA mATe lIMbaDIthI pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajI maha rAja tathA teonA ziSya munizrI cunIlAlajI ThANuM 2 hatA. teoe thoDA samayamAM lIMbaDIthI muMbaI bhaNI vihAra zarU karyo. tenI sAthe sevAbhAvI bhAIzrI aMbAlAla paTela ane DebIvALA bhAIe paNa hatA. ATalI jaipha uMmare vihAranAM saMkaTo veThatAM lekasa graha, satyadharmauddhAra ane saMghazreyanI bhAvanAthI teozrI bhAlanaLakAMThA, khaMbhAta, bharUca thaIne sUrata padhAryA. tyAM muMbaIthI ghaNAM bhAIbahene padhArelAM. sUratathI AgaLa jatAM jema jema muMbaI najIka AvatuM gayuM tema tema vadhu ne vadhu mANaso teonA svAgatamAM joDAtA gayA. aMte teo ghATakopara padhAryA. saMghanA ane bahujanasamAjanAM svAgata, utsAha ane bhakita addabhuta prakAranAM hatAM. saM. 2013nA cAturmAsa zarU thayA. pU. mahArAjazrIne nivRttilakSyamAMthI pragaTate yugAnurUpa jAgrata pravRttiyega zarU thaye. tattvapUruM thayuM ke bhakita-prabhAvanA karatAM pahelAM temanuM dhyAna sarvaprathama muMbaInA madhyama varga ane garIba samAja pratye gayuM. temaNe karuNapUrNa hRdaye temanI sthiti joI. muMbaInA yAMtrika jIvana vacce potAnA paMDa ne prANa nIcethI rahelA A varganI zocanIya sthiti joI teo dravI UThayA. A sAru temaNe sarvaprathama garIba ne madhyama varganA sAdhamika baMdhuo mATe ane pachI bahujana samAja mATe nivAsa ane bhejananI jogavAI para lakSya kendrita karyuM. udAra dhanika ane dAtAone temaNe DhaDhaLyA. pravacana ane vyakitagata anure dvArA temaNe Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 muMbaImAM upasarga ane kasoTI temane sastA bhADAMnI cAlIe ane eraDIe AMdhavA mATe tema ja echA kharce bhejana ApatAM bheAjanAlaye zarU karavA mATe preraNA karI. Ayakhila'nIrAjanI tithie mATe paNa bhaDALa ekatra karAvyuM ane te pachI temanA pravruttiyeAganA jJAna-parama, prArthanA-bhakitaprabhAvanA ane anya ko zarU thayAM. aMdara AtmArthayukata nivRtti, ahAra paramArthayukata leAkasaMgrahanI pravRtti--Ama temanA jIvanapravAha vahI rahyA. temanA karuNAbharelA hRdayanirjharamAMthI nIkaLatA A pravRtticeAganI agniparIkSA have zarU thaI. samAjanAM keTalAMka vidhI tattvAe, tema ja pU. mahArAjazrInI nivRttilakSI pravRttiSTi nahi samajI zakanArA leAkeAe, koI paNa prasaMga ke ghaTanAne nimitta banAvI virodha karavA zarU karyo. chApAM-khAjI zarU thaI. aNusamaja ke gerasamajane kAraNe zaMkA-kuzaMkAe karI pUjya mahArAjazrI upara aneka jAtanA AkSepe| mUkayA. AthI samAjamAM vikSepanA vaMToLa UbhA thaye.para Mtu AvI paristhitimAM paNa pUjaya mahArAjazrInA aMtaramAM je guNavikAsa thayA hatA tethI teone pUrepUrI zAnti hatI. peAte bhale duzmana ane duniyA, tame nA kApaze| vAlA"-e kAvyapa MkitanI prArthanAthI khUba ja AzvAsana meLavI letA. Akhare temanI samatA, sahiSNutA ane dhIraja sALe kaLAe khIlI UThayAM. tAtparya ke "batune tito vardU ni: svayamevopazAmyate" e nyAye e vaTALa zAMta thaI gayA. agniparIkSAnI avadhi pUrI thaI. e vaTALamAMthI teo nivighne pAra UtarI gayA. temanI aMdaranu suvaNuM A mayA tApeAthI tapItapIne vizeSa zuddha thayuM, te ghATakA paranA A cAturmAsa pUrA thayA, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 135 madhyamavargI samAjanI vacce mukhaI AvIne ghATakoparanA cAturmAsa daramiyAna pUjya mahArAjazrIe madhyamavarga-garIkhavargane lakSamAM rAkhIne je pravRttiyAga ArabhyA hatA tenA saMsparza mukhaInA pravezadvAra jevA merIvalImAM vasatA madhyamavarga-nAkaramata vargane thaye. A vage UlaTA svaparizramathI tyAM saMghanI racanA karIne upAzraya mATe bhAre vizALa jagyA UbhI karI hatI ane leAkahitanI anya pravRtti karavA temanI bhAvanA hatI. A navedita saMghane pU. mahArAjazrInI sArvajanikatA, leAkasaMgrahabhAvanA ane udAratA pratye bhAre AdarabhAva thayA hatA. eTale e saMgha ghATakoparanA cAturmAsa pUrNa thatAM ja pU. maDArAjazrI kherIvalImAM AgAmI cAturmAsa mATe vinati karavA AvyA ane temane vinati karatAM kahyuM Apa madhyama varga pratye hamI rAkhavAvALA che. te AgAmI cAturmAsanA amane lAbha maLave joie. amArA saMghane jo Apane saheja paNa TekA maLaze te ame gheADA samayamAM ja ghaNA AgaLa vadhI zakIzuM," vagere. : madhyama varganAM sukhaduHkha ane prazno samajavA-ukelavAnA eka vadhu avasara maLatA joI A vinatinA pUjya mahArAjazrIe turata svIkAra karyo ane saM. 2014nA cAturmAsa kherItralImAM thayA. saMghanA kAryakartAo utsAhI ane parizramI heAvAne kAraNe cAtumAM sa daramiyAna anekavidha sAmAjika pravRttie cAlu thaI. sAnika udyogazALA, mahilA maMDaLa, jainazALA vagerenAM nirmANa uparAMta bhaviSyamAM nirmAnArI bhavya hospiTalanAMmaDANu paNa tyArathI ja thayAM. Ama pUjya mahArAjazrI kherIvalImAM padhAratAM saMdha upara aneka upakAro thayA ane mukhainAM khIjAM parAMenA saMghe paNa erIvalI saMghanA AvA adbhuta vikAsathI Azcarya anubhavavA lAgyA. A cAturmAsa pUrNa thaye pU. mahArAjazrInA bhAva gujarAta saiArASTra tarapha vihAra karavAnA hatA eTale e mATenI taiyArIe Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 madhyamavargI samAjanI vacce zarU thaI ane muMbaInA saMghanI ane vizALa bhaktasamudAyanI temaNe bhAvabhInI vidAya lIdhI. pUrvavat aMtevAsIo munizrI cunIlAlajI mahArAja ane bhAI aMbAlAla paTela sAthe hatA. DebInuM sAdhana vAparyA vinA te chUTako na hato, kAraNa paganA vAnI varSonI takalIpha aneka upacAre chatAM maTI na hatI. vihAra karatAM karatAM jANavA maLyuM ke prasiddha vajezvarInuM dhAma vihAranA mArgamAM mAtra betraNa mAIlanA pheramAM ja Ave che. tenA vize khUba sAMbhaLeluM eTale havAphera mATe thoDA divasa tyAM rokAvAnuM mana thayuM, zeSakALa rokAyA paNa kharA, daramiyAna acAnaka pU. mahArAjazrInI tabiyata lathaDI. tAtkAlika khabara muMbaI apAyA. malADamAM vasatA ane pU. mahArAjazrI pratye khUba saddabhAva dharAvatA bhaktahRdayI hai. sUcaka tyAM AvI pahoMcyA. zarIra tapAsatAM hRdaya para asara jaNAI ane saMpUrNa ArAma tema ja upacAranI AvazyakatA UbhI thaI. borIvalInA saMghane paNa A vAtanI jANa thaI eTale teo sai paNa vinAvilaMbe AvI pahoMcyA. badhI paristhiti joI temaNe pU. mahArAjazrIne borIvalI pAchA padhAravAnI ane sevAne lAbha temane ApavAnI vinaMti karI. zArIrika sthiti vivazatAbharelI hatI eTale berIvalI pAchA AvyA. thaDe samaya upacAra cAlyA ane megya sAravArathI tabiyata sudharI gaI. pachI te muMbaInAM anya parAMomAM vicaravAnuM ne ghATake paramAM AMkhane meti utarAvavAnuM paNa banyuM. vajezvarIthI A mAMdagInA samAcAra sArAye sairASTramAM pahoMcyA hatA eTale pU. mahArAjazrInA AjJAnuvatinI sevAbhAvI mahAsatIzrI hemakuMvarabAI AryAjIne jaNAvyuM ke AvA samaye mAre sevAnimitte pU. mahArAjazrI pAse javuM ja joIe. teoe AjJA magAvI. pU. mahArAjazrI be ja ThANuM hatA eTale sevAnI apekSA, AvI zarIrasthitimAM hatI ja, tethI mahA.zrI hemakuMvarabAI tathA bA.bra. puSpAbAI tathA bA.bra. haMsAkumArIbAI ThANuM 3 lIMbaDIthI saMmati meLavI amadAvAdathI ugravihAra karI pU. mahArAjazrIne vajezvarImAM ja AvI maLyA hatA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ta-ziSyanI jIvanasaritA 137 pachI te teo paNa muMbaInAM parAMomAM vicAravA lAgyA. have sairASTra ke gujarAta tarapha jaI zakAya tevI zakayatA ke samaya na hatuM. AthI borIvalI saMghe taka joIne pU. mahArAjazrIne bIjA cAturmAsa mATe vinati karI, paraMtu temanI zArIrika zakti sArI na hovAthI have cAturmAsane kAryabhAra vahana thaI zake tevuM na hatuM. tethI pU. mahArAjazrIe vinatinA uttaramAM kahyuM ke, "A cAturmAsa te mAre kyAMka rahevuM ja paDaze; paraMtu have te mArI lAMbA samayanI aMtarachA uparAMta zarIranI paNa maryAdA che, tethI mAre A vakhate pUrNa nivRtti levI che. mATe je e rIte tamane lAbha joI hoya to vicArajo..." A sAMbhaLI vinayI, sevAparAyaNa ane upakAravaza thayelA borIvalInA saMghe pU. mahArAjazrInI vAta ghaNa umaMgathI svIkArI lIdhI ane bhAvapUrvaka kahyuM ke, "amane ApanI sevAno lAbha maLe te paNa ghaNuM che." ane pU. mahArAjazrIe svIkRti ApI. saM. 2015nA cAtumAMsa pharIne berIvalImAM nakkI thayA. - A cAturmAsamAM lAMbA samayathI jhaMkhelAM nivRtti ane ArAma levAnAM hatAM eTale A nimitte cAturmAsa-nivAsa upAzrayane badale borIvalI gheDabaMdara roDa paranA "kRSNakuMja' nAmanA baMgalAmAM nakakI thayA. pU. mahArAjazrI ThANA 2 tyAM cAturmAsa rahyA ane mahAsatIzrI hemakuMvarabAI AryAjI ThANuM 3nA cAturmAsa ghATakoparamAM thayA. borIvalInA A bIja cAturmAsa daramiyAna pU. mahArAjazrIne vaLI pharIvAra bIje sakhata hRdayarogane humale Ave. paristhiti khUba ciMtAjanaka banI gaI. muMbaIthI ane ghATakoparathI niSNAta DokaTarone bolAvyA. bRhad muMbaInA AgevAna saMghasevako paNa be rIvalImAM hAjara thayA. DokaTaranA chellAmAM chellA upacAre borIvalI, ghATakepara vagere saMghanI sevA-suzruSA ane pU. mahAjazrInA prabaLa puNyodaye vaLatA bhAva thayA, paraMtu hRdaya nabaLuM paDI javAthI khUba Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 nivRttiyoga ane sAyalAmAM sthiravAsa kALajI rAkhavI anivArya thaI paDI. Akhare evI paristhitimAM lIMbaDI saMghanI vinatithI pU. mahArAjazrI ThANu 2 muMbaInI vidAya laI lIMbaDI padhAryA. lIMbaDI padhAryA pachI saM. 2016nA cAturmAsa paNa lI baDImAM ja thayA. te vakhate lIMbaDI sthA. jaina saMpradAyanA gAdIpati pU. zrI dhanajI svAmI tathA sadAnaMdI mahArAjazrI choTAlAlajI ma. Adi ThANuM 4 nA saMyukta cAturmAsa paNe tyAM ja thayA. pU. nAnacaMdrajI mahArAjanI tabiyata lIMbaDI pahoMcyA pachI dhIme dhIme khUba sudhArA para AvI gaI. zakti, utsAha ane hiMmata punaH yuvAna jevA banI gayAM ane te eTale sudhI ke vagara mAIke teo moTA avAje vyAkhyAna ApavA lAgyA. zarIrane tyAre 82 varSa thavA AvyAM hatAM. vRttio paNa saghaLI virAma pAmI hatI. eTale A aMtaralaya pAmelI yegArUDha dazAmAM pite jIvI rahyA hatA ane have saMpUrNapaNe nivRttilakSI ekAMta jIvanano pitAne saMkalpa teozrI sudaDha karI rahyA hatA. AthI A cAturmAsamAM lIMbaDImAM "sAMvatsarika pratikramaNa mAM pitAnI viziSTa evI hRdaya DhaDhaLatI ane AMsu chalakAvatI "AlocanA'-pApanA prAyazcittanI bhAvakiyA-karAvIne cAturmAsa pUrNa thaye mahArAjazrI sAyalA padhAryA. nivRtti ane sAyalAmAM sthiravAsa deDhaso-baso varSa pUrve thayelA lAlA bhagata jevA bahujJAna kapriya bhakta ane pANaso varSa pUrve thayelA zrImad rAjacaMdrajInA anupAtra tema ja upakAraka evA paNa alpajJAna zrI saibhAgyabhAI jevA AtmadazI satpaSathI dhanya thayelI sAyalAnI sUkI dharatI eka anya saMtanI-pitAne saMtanA nAnakaDA ziSya mAnatA namra jJAnabhakta "saMta-ziSyanI-vahI rahelI jIvanasaritAthI paNa cetana Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMta-ziSyanI jIvanasaritA 139 rasabhInI banela hatI. A sAyalAne-janmabhUmine-pU. mahArAjazrIe sthiravAsa mATe pasaMda karI hatI eTale Akhare teo varSozRMkhyA ekAMta nivRttiganA lakSya sAyalAnA upAzrayamAMnI "sAdhanAkuTire AvI rahyA ane A jIvanane chelle zvAsa paNa tyAM ja kheMce. A sthiravAsa daramiyAna temanA jIvananAM chellAM cAra cAturmAsa tyAM vItyA. A samayanA gALAmAM temanA sAdhvIjIo-ziSyAenA parivAramAMthI dareka varSe AryAjInA amuka ThANuM sAyalAmAM sevA ane abhyAsAthe rahevA lAgyA. saM. 2017nA cAturmAsamAM mahAsatIzrI prabhA kuMvarabAI AryAjInAM ziSyA mahA. zrI caMdanabAI AryAjI tathA bA.bra. IndumatIbAI ardhAjI ThANa 2; saM. 2018nA cAturmAsamAM mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI, bA. bra. mahA. zrI puSpAbAI AMjI, bA. bra. mahA. zrI haMsAkumArI AryAjI Adi ThANA 3; saM. 201lTA cAturmAsamAM mahA. zrI kalAvatIbAI AryAjI, ba. bra. mahA. vinodinIbAI AryAjI, mahA. zrI divyaprabhA AryAjI Adi ThANa 3 ane saM. 2020nA cAturmAsamAM mahAsatIzrI prabhAkuMvarabAI AryAjInA ziSyA mahA. zrI caMdanabAI AryAjI tathA bA. bra. mahA. saralAkumArI AryAjI ThANa 2A prabaMdha thavAthI dareka maMDaLanAM sAdhvIone sevA uparAMta teonA satsaMgane ane lAbha maLe ane pU. mahArAjazrI ane pU. cunIlAlajI ThANuM 2 hevAthI gAmane paNa sAre lAbha maLe. saM. 2017nA cAturmAsa samaye pU. mahArAjazrIne 84 varSa thayAM hatAM. page vAnI takalIpha, jaTharAgninI maMdatA, hRdayanuM darda vagere sAmAnya zArIrika asvasthatA chatAM ekaMdare Arogya sAruM hatuM ane mane baLa-AtmabaLa to evAM hatAM ke temanA utsAha, prasannatA, praphulitatA ane gaMbhIratA joI anekane tevA ja pratibhAva utpanna thatA! nivRttilakSitA vadhatI hatI, chatAM temanI svabhAvasahaja udAratA ne sAgara jevI karuNAvRtti dUra dUrathI AvatA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 nivRttiyoga ane sAyalAmAM sthiravAsa jijJAsuo, anurAgIo, sevake ane bhakate para anugraha karyA vinA rahI zakatI nahi. teo saune bhUmikA ane pAtratA mujaba pratibaMdha ane mArgadarzana bhAre parizrama uThAvIne paNa ApatA. A parizramanI asara ane temanA zarIrasvAthya para thatI. bahAranA AgaMtuke uparAMta tyAM pitAnI sevAmAM rahelA sAdhvIsamudAyamAM paNa saMskArasiMcana karI temane vikasita ane pratikSita karavAnI pitAnA padanI javAbadArI paNa pite cUktA nahi. lIMbaDI saMgha paNa temanA mArgadarzana ane samAdhAna meLavavA prasaMgopAtta temanI pAse AvatA ane pitAnA praznone ukela meLavIne jato. uparAMta sAyalAmAM paNa davAkhAnuM, mAnavarAhatanAM kAryo, lIMbaDIne devacaMdrajI sArva. pustakAlayanI zAkhA vagere pravRttionI preraNA paNa temanA hAthe thatI rahI. AvI svabhAvasahaja pravRttipreraNA sivAya teo A divasamAM ekAMta, dayAna-ciMtana ane vAcanamananamAM rahetA. A aMtarmukhatA ane abhyAsanA pariNAme je prApta thatuM te teozrI samAjane ApatA rahetA. adhyAtma, dharma, nIti vagerenA sAhityanA abhyAsa uparAMta teo ATalI jaipha ummare paNa deza ane duniyAnA banAve ne parivartanathI vAkepha rahetA. vijJAnanA viSayamAM paNa pite UMDe rasa laI tene vinobAjInI jema AtmajJAna sAthe-adhyAtma, dharma, nIti sAthe-jeDatA. alabatta, samAjane ruDhicusta varga A sarvatobhadra satpuruSanA sarvAgI, samagra dRSTikoNa ane dRSTivikAsane samajI ke sahI zakate nahi, ane tethI temanI jIvanadaSTi tathA lekahitanI pravRttionI niMdATIkA karyA karate. paraMtu pUjya mahArAjazrI evA varga pratye upekSAvRtti rAkhI gaMdhahastInI jema dhIragaMbhIrapaNe pitAnA AtmalakSya bhaNI AgaLa gati karyo jatA. vizALa cetasAgaramAM bhaLavA jaI rahele jIvanasaritAne dhasamasata pravAha kAMThAnA jhADa-jhAMkharanI paravA paNa zuM kare? Akhare saM. 2020nA cAturmAsa zAMtithI pUrNa thayA. A Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtaziSyanI jIvanasaritA 141 cAturmAsamAM sevAnA lakSya sAyalA rahelA mahAsatIzrI prabhAkuMvarabAInAM ziSyA mahAcaMdanabAI AryAjI tathA bA.bra. mahA. zrI saralAkumArI ThANAra cAturmAsa pUrNa thaye pitAnA guru pAse padhAryA. saMvata 2021nuM varSa zarU thayuM. pU. mahArAjazrIne mAgazara zuda 1nA reja 88 varSa pUrAM thaI 89muM varSa besatuM hatuM eTale temanI janmajayaMtI, chellAM keTalAMka varSonI jema jAhera rIte ujavavAnuM sAyalAnA lIMbaDI saMghe nakkI karyuM. AmaMtraNa patrikAo ravAnA thaI. dUra ane najIkathI janasaMkhyA AvavA lAgI. najIkamAM vicaratA sAdhu-sAdhvIjI paNa AvI pahoMcyAM. sAyelA saMpradAyanA tapasvI mahArAjazrI maganalAlajI mahArAja tathA temanA ziSya baladevajI mahArAja ThANuM 2 ahIM birAjatA ja hatA. uparAMta viduSI mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryAjI, bA. bra. mahA. zrI puSpAkumArI AryAjI, bA.bra. mahA. zrI haMsAkumArI AryAjI ThANa 3 paNa thAnathI vihAra karIne sAyelA AvI pahoMcyAM hatAM. mahAsatI zrI damayantIbAI AryAjI, mahA. zrI kalAvatIbAI AryAjI, mahA. bA. bra. divyaprabhAbAI AryAjI, mahA. bA. bra. pramedinIbAI AyojI ThANa che paNa te samaye hAjara hatAM. upAzrayanI bAjumAM prArthanAkanI vizALa jagyAmAM cAMdanI ane dhvajApatAkA dvArA zebhA karavAmAM AvI hatI. savArasAMja prArthanA ane pratikramaNamAM niyamita rahI bhAga letA pUjya mahArAjazrI A jayaMtI-dine paNa sadAnI jema prasanna, dhIra ane gaMbhIra hatA. A punita divasanA prathama kiraNanA phUTavAnI sAthe prabhAtanI prArthanAmAM temanA aMtaranAM UMDANethI nAbhimAMthI kharajanA gaMbhIra svare praspaTita thaI temanA sumadhura bulaMda kaMTha dvArA vAtAvaraNamAM relAI rahyAM hatAH / / janmAntare'pi tava pAdayugaM na deva ! manye mayA mahita mIhitadAnadakSaM teneha janmani munIza ! parAbhavAnAM nAto nitanamahuM mafthatAzayAnAm " 1 1 "prArthanAmaMdira" pu. 10. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivRttiyoga ane sAyalAmAM sthiravAsa A prArthanAsvAmAM pU. mahArAjazrInA cirasaMgI, aMtevAsI suziSya munizrI cunIlAlajI mahArAjanA saMvAdI svaro paNa bhaLI rahyA hatA ane prArthanAnA naivedyagAna ate bhajananA raMga jamAvI rahyA hatA. 142 kaika yuga vItyA re bhUtakALamAM bhaTakatAM re 7, have guru yA kareA tA duHkha jAya.... (2) aneka veLAe re, animAM avataryA re jI, pazu paMkhI kITa pataMganI mAMya .... (2) kaika 'cAra khANamAM he re jaI jaI avataryA re jI have pAmyA mAMdhA manuSyanA ; (2) bhramatAM ne bhamatAM re sadguru bheTiyA re jI, prItamane upajAvyA nAtha para neha.... (2) kaika'1 janmadine Ama prAthanA-bhajana dvArA janmaciMtana karatAM karatAM pU. mahArAjazrInI aMtaracetanA janmamaraNanI pele pAranA pradezeAmAM pahoMcI rahI hatI ane anaMta jIvana"nAM darzana karI rahI hatI. bahAra vAtAvaraNamAM anurAgIjanA jayaMtI utsavanA Ana manAvI rahyA hatA, jyAre aMdaramAM pU. mahArAjazrI Ama janmAnA rahaya'ne zeAdhI ane pAmI rahyA hatA! 88mI janmajayaMtInI ujavaNI khUba bhavyatAthI thaI. zarIrasvAsthya AreAgyapUrvaka AnaMdamaMgaLamAM divase vitavA lAgyA. mAgazara zudra 15 paNa AvI ane gaI. mAgazara vajranA aMdhakAra sAthe bahujana samAja mATe, sthAnakavAsI samAja mATe, eka aMdhakArane divasa AvI rahyA hatA, jyAre pU. nAnacaMdrajI mahArAjanI aMtaracetanAnA pravAha mATe caitanyasAgaramAM jaI bhaLavA mATenA--prakAzane ! 1 prArthanAmaMdira': pR. 178 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 143 aMte ajJAta sAgara bhaNI zamukhe zAMti-pArAmAra, bhAsA taraNI, huM kaNa dhAra tumi hue cirasAthI, la la huM krArapAti, asImera pathe jayalikhe, yeti dhruvatArakAra.... -zamukhe zAMti. mukti-dAtA temAra khamA, temAra yA, hae cira-pAtheya, cira-jAtrAra, khaya jeneA matyera baMdhana khaya, kharATa bindha bahu me li laya, pAe atare nirbhaya paricaya....mahA ajAnAra.... -zamukhe zAMti. bhAvArtha : sAme zAMtinA sAgara laherAI rahyA che, temAM mArA jIvanA he karNadhAra! mArI jIvananaiyAne vahAvIne laI jAo.... prabhu! tame ja mAza cirasAthI khanaze|, tame ja mArA mukitaDhAtA banaze, tamArI kSamA ane yA ja mArA cirayAtrApathanuM cirabhAthu banaze.... mArA pratyeka adhanA kSaya thaI jaze, virATa vizvacetanA sAthe huM ekarUpa thaI jaIza ane aMtaramAM tamArA, mahA-ajJAta 'nA huM paricaya pAmI tamArA ajJAtasAgaramAM bhaLI jaIza.... 1 sImA hoya che. pUjya pratyeka mahApuruSanA jIvanakAryAMnI eka nAnacaMdrajI mahArAjanuM jIvanakArya paNa have samApta thaI rahyuM hatuM. 88 varSanA sudIrgha jIvanakALa daramiyAna jIvanasaritAe aneka sama-viSama pradezeAne pAra karI lIdhA hatA ane have e jIvana saritA AvI rahI hatI e anata jIvananA ajJAta evA caitanyasAgara bhaNI. sa. 2021nA mAgazara vadya 9 ne ravivArane e divasa....! pratikramaNa ane prAtaH prArthanA khada savAramAM ja gAmanA ane ahAragAmanA aneka danAthI e ane leAkasevake AvyA, aneka 1 'gItava'azatI' : gurudeva ravIndranAtha ThAkura. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 te azAta sAgara bhaNI ... sAmAjika ane dhArmika leAkahitanAM kAryAnI vicAraNA cAlI. sAyalAnA supratiSThita kAryakartA ane pote zve. mUrtipUjaka chatAM pUjya mahArAjazrInA krAntikArI vicArAne kAraNe temanA pratye anahada saddabhAva dharAvatA evA zrI ratilAla DAmarazI temanI samakSa gAma mATenA bAlamaMdira, prAthamikazALA ane davAkhAnAnI jarUriyAta aMge rasapUrNAMka aneka ceAjanAe rajU karI rahyA. pU. mahArAjazrIe paNa caiAgya mArgadarzana ApI tenI anumeAdanA karI. gheADIvAra pachI thAnathI zrI chaganalAlabhAI vagere darzAnAthI bhAIe AvyA. temanI sAthe paNa vAtacIta cAlI. apeAre sAdhvImaMDaLa temanA satsa Mga ane samAgamane lAbha levA AvyuM, temanI jijJAsAne paNa prasannatA ane parizramapUrvaka pU. mahArAjazrIe sateSI. Ama aMtarga nivRtti vacce A mahAranI sahajapravRttinI dhArA divasabhara cAlatI rahI. sAMja paDI, pratikramaNa thayuM. pU. mahArAjazrIne e savArathI peAtAnI AvI rahelI jIvanasadhyAnI jhAMkhI thaI rahI hatI, paraMtu saiAne AMcakA lAgaze mAnI jaladI teezrI koIne spaSTa kahetA na hatA. pratikramaNa bAdanI sAyaprArthanAmAMnAM temanAM padma mAtra A jhAMkhIne pUrvasaMketa karI rahyAM hatAM: 1 apUrva avasara evA kyAre Avaze? kayAre thaIzuM mAhyAMtara nigraMtha jo, sa sakha MdhanuM dhana tIkSNa chedIne vicarazu. kava mahat puruSane paMtha jo ra apUrva avasara0 .... evA avasara prabhujI kyAre Avaze? Anarasa muja aMtaramAM ubharAya jo ; zrImad rAjacaMdra. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 145 bhItaranuM bhramaNa-sthaLa kayAre bhAMgaze? bhayabhaDakA nirbhayatAmAM nIrakhAya je ... e avasara ramazuM kayAre nija nija svarUpe rahI vibhAvanI jaDa mULa thakI prabhu jAya che; pAdhika paDade aLago thaIne rahe, mULa svarUpe jIvanarAma jaNAya che..... e avasara0 1 prArthanAmAMnA A bhajanane aMte je padanuM pUjya mahArAjazrInA aMtaramanamAM cirakALathI parizIlana thayA karatuM hatuM te priya padane AlApa zarU thayA. cAMdanI bahu khIlI re aMtara cekamAM, ThaMDakanI jyAM lAgI rahI che Thora je; jharamara jharamara jharaNuM amRtanAM jhare, te sthaLa vasatAM AnaMda pragaTe era je. cAMdanI, cAle bhavijana ramavAne e cekamAM, choDI daI A mAyArUpa vilAsa je; apUrva zAnti vyApI rahI che je sthaLe. pUrNimAne vikasI rahyo che prakAza je... cAMdanI, neha dharI tyAM bhajIe avicaLa nAthane, gAIe jhINA svarathI tenAM gIta je; nirmaLa manathI tethI dhUna macAvI e, parama vizuddha thavAne karI prIta je " cAMdanI, jhagamaga jhagamaga aMtara ta jhagI rahI, timira gayuM ne pragaTa prema-prakAza je; 1 "prArthanAmaMdira' : pU. 144. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 aMte asAta sAgara bhaNI ... vaNavI nA zakIe priya! eha vilAsane,, vimelAnA e che suMdara vAsa jo cAMdranI 1 .... prArthanA pUrI thaI ane pUjya mahArAzrIne becenI zarU thaI. thADIvAra pachI eTale ke zatrinA nava vAgyA bAda zvAsa caDhayA. Aje zvAsanA prakAra judA hatA e peAte pAmI gayA ja hatA. aMte temaNe peAtAnA aMtevAsI suziSya cittamuni(munizrI cunIlAlajI mahArAja)ne kahyuM : "Aje zvAsanI gatividhi sva. nAgajI mahArAjanA jevI che." A sAMbhaLI munizrI cunIlAlajI mahArAja cetI gayA. sthAnika DaoNkaTarane ane pachI gAmanA dezI vaidya mAlAlabhAIne paNa khelAvyA, yathAzakya upAcAro zarU karyo. zvAsa ghUMTAtA hatA, chAtImAM gabharAmaNa vadhatI jatI hatI. aikisajananI ane niSNAta DaeNAkaTaranI jarUra UbhI thaI. turata TeksI dvArA eka sthAnika DaoNkaTara surendranagara gayA. paraMtu ravivAra heAvAthI, kamabhAgye je DAkaTaranI jarUra hatI te bahAra gayelA haiAvAthI maLyA nahi. temane zeAdhavAmAM thoDA samaya vItI gaye.... A taraph sAyalAmAM pUjya mahArAjazrInI takhiyata gaMbhIra svarUpa pakaDavA lAgI. sthAnika DaoNkaTaro ane saMghanA AgevAna bhAIe hAjara hatA. paDachAyAnI jema dI kALa sudhI aMtevAsI banI sAthe rahelA munizrI cunilAlajI mahArAja temanA ezike beThA hatA. ghaDiyALe dasanA TakorA dIdhA. saiAnA manamAM udvignatAbharyA sannATo chavAI rahyA. savAdasa thayA. mahAranI stabdhatAnI sAthe ja pUjya mahArAjazrInA zvAsa paNa ghaDIbhara zAMta thaI rahyA.... zAMta nidrAmAM peADhavA jaI rahyA hoya tevI nIravatA hatI.... jANe aMtaraUMDe UtarI tee pelA zAMta, virATa ne ajJAta evA Ana caitanyanA sAgara bhaNI vahevA na jaI rahyA hAya! bahArathI zarIre 1 'prArthanAmaMdira': pR. 123. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSya nI jIvanasaritA 147 becenI hevA chatAM, sadAnuM satata raTaNa hovAthI aMdarathI pite e sAgaranuM ane sAgara dvArA "sAgaravat gaMbhIra" siddha bhagavaMtanuM darzana karI rahyAH pitA! pelo Aghe, jagata vIMTate sAgara rahe ane vege pANI, sakaLa nadInA te gama vahe; vahe evI nitye, muja jIvananI sarva jharaNI, dayAnA puNyonA, tuja prabhu mahAsAgara bhaNI. 1 sAgaranuM darzana karatuM A pada jANe temanA aMtaramAM ghUMTAI rahyuM ane tenI prasannatA temane prazAMta mukha para chavAI rahI. ane aMte dasa ne paccIsa miniTe pite eka vakhata beThA thavA gayA, jANe cetanAne AMcako AvyA hoya tema mAthuM UMcuM karyuM ane kSaNavAramAM ja jIvanabhara temanI avirata sevA karanAra ne temanA sAcA uttarAdhikArI evA cittamuni(munIzrI cunIlAlajI mahArAja)nA hAthamAM temaNe e mastaka DhALI dIdhuM... jIvanabhara dhabakI rahelA prANane dhabakAra zamI gaye.... 88 varSa pUrva cetanAe je deha dhAraNa karyo hato te kAyAnA keTaDAnuM baMdhana chUTI gayuM......!! 88 varSa sudhI cetanAnI je ti prajavalI rahI hatI te mahAtimAM vilina thaI gaI....!!! nibaMdha, nirgatha, niHsaMgatAnI bAhyAMttara dazAne e apUrva avasara jANe AvI Ubhe, e "chellI ghaDI' jANe AvI UbhI ane aMte vizuddha caitanyanA mahAsAgaramAM bhaLavA sajAyelI temanI jIvanasaritA e mahAsAgarane jaI maLI! nivRttiyoganA UMDANathI pragaTI pravRtti garUpe dhasamasato temane aMtarapravAha mahAnivRttinA sAgare jaI virame. e prazAMta vAtAvaraNamAM theDA samaya pUrvanI ja temanI sAyaM prArthanAnAM pado jANe paDaghA pADI rahyA hatAH 1 prArthanAmaMdira' pRSTha 129 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 aMte ajJAta sAgara bhaNI ... apUrva avasara e kayAre Avaze? evo avasara prabhujI kyAre Avaze? pUjya mahArAjazrIne cetanAvihIna deha upAzrayanI pATa para hato. temanA mukha para eka parama zAnti, eka divya prasannatA ane jinamArganuM svakArya sAdhI lIdhAnI eka parama saMtRpti chavAyela hatI. lagabhaga sADAdasa vAge, khUba ja utAvaLI gatie surendranagarathI DokaTare vagere AvI pahoMcyA, paNa te pahelAM te e mahAna AtmA zuddhAtmanA sAgaramAM jaI bhaLavA yAtrAe nIkaLI cUkyo hato. pArthiva jagatamAM gherA zokanI lAgaNI chavAI gaI aneka AMkhe AMsu vahAvI rahI, paraMtu e mahApuruSanuM prasanna mukha jANe kabIranA pelA dohAnI yAdI apAvI rahyuM hatuM? ___ jaba AyA thA tU isa jagameM taba jaga haMsA tU roya aba kara aisI karanI ki tU ha~se aura jaga roya !" 1 ane sAce ja A mahApuruSanI vidAyathI jagata reI hatuM ane pote jANe hasI rahyA hatA, "jANe hamaNAM vAta karaze tevI jIvaMta prasannatA pitAnA caherA para dhAraNa karI rahyA hatA ! paNa nA... have e maramI mukha kadI nahi UghaDe... have e dhIra gaMbhIra vANI kadI nahi saMbhaLAya... have e mastIgAnamAM jhUlatuM zarIra kadI nahi bhaLAya!! gAmegAma tAre chUTayA, saMdezA pahoMcyA, najIka ne dUrathI aneka prakAranAM sAdhanathI Aptajana ane AmajanatA-se bIje ane trIje divase AvI pahoMcyA. sAyalAnI sUkI dharatImAM 88 varSa pUrve eka divasa pragaTIne je nAnI-zI saravANIe jIvananA AnaMdasAgara sudhIne paMtha kApyuM hatuM ane pitAnA rasabhara bhakti ne karuNAnA pravAhathI A sUkI dharatIne bhIjAvI jemaNe 1 vIra kaMthArI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSya" nI jIvanasaritA 149 pAvana karI hatI temanA-alabatta, temanA cetavyavihoNA zarIranA-aMtimadarzana saue karyA. saMpanna bhAvikoe rUpiyA sADAtraNa lAkhane tatkALa phALo karIne (ane rUA. dasa lAkha ekatra karavAne nirNaya karIne) AMsubharI AMkhe A mahApuruSane potAnI aMjali ApI, te vipanna bhAvikee pitAnI aMtaranI utkaTa prArthanA dvArA aMjali ApI. mastInI dhUnamAM AtmabhavanamAM jhUlatA hai gAI rahyA hatA sahajAnaMdI zuddha svarUpI avinAzI huM AtmasvarUpa -ane tyAre jIvanamAM ekamAtra AtmasvarUpane ja sArarUpa batAvatI pU. mahArAjazrInI dhULa kAyA agninI javALAomAM bharakhAtI, khevAtI, vilIna thaI rahI hatI. temane hajuye vidAya ApavAnI nA pADI rahelA bhAvikajananAM aMtaramana gAI rahyAM. no ! mata nA, mata nA, mata nA: pAMva vaMduM mai terA, goLI .. mata nA prema-bhakti ko mAraga nyAro, duma ko vIvA nA .... goLI mata gAve jaba jala gayI bhasma kI DherI, apane aMga lagA jA .. jogI mata jA0 mIrAM ke prabhu giridhara nAgara, cora meM jyota mizrA nA .. nArI mata .. 1 paNa jegI nA rekAya. pitAnI jIvanatine mahAtimAM meLavavA, pitAnI jIvanasaritAne zuddhAtma cetanAnA anaMdasAgaramAM - ajJAta sAgaramAM-bheLavavA e kayArano ya cAlI nIkaLyo hato! | jha zAnti: zAnti: zAMti . 1 mIrAMbAI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. kavivaya paMDitazrI nAnacaMdrajI mahArAje 64 varSanA dIrgha dIkSAparyAya daramiyAna karela cAturmAMsA : i. sa. 1901thI 1964 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetro-gAmAmAM cAturmAsa karyA tenI sAlavAra kramazaH yAdI gAmanuM nAma i. sa. mAMDavI-kaccha 1901 1902 1903 1904 anukrama saMvata 1 1957 ra 1958 3 * pa 26 6 1962 7 1963 1964 9 1965 10 1966 11 1967 12thI 20 1968 thI 1976 21 22 23 24 39 205 27 28 29 1959 cha cha cha 8 1960 1961 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1946 1987 1988 1989 jAmanagara mArabI jetapura( kAThi.) jUnAgaDha-pAchaLathI jetapura mAMDavI-kaccha - vAMkAnera meArabI mAMDavI-kaccha rAmANI-kaccha mudrA kaccha lIMbaDI (sthiravAsa) mArabI vAMkAnera lIMbaDI sAyalA thAna ghATakopara lIMbaDI vAMkAnera mArabI rAmANIA-kaccha bIdaDA-kaccha lIMbaDI AgrA 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912thI 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama saMvata i. sa. 34 gAmanuM nAma amadAvAda ghATakopara cIMcapokalI muMbaI 35 1934 1935 36 1936 37 dharamapura karanALI- cANoda amadAvAda 1990 1991 1992 1993 1994. 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 dhorAjI 42 43 44 jAmanagara DoLiyA lIMbaDI coTIlA vAMkAnera dhorAjI morabI , 45 46 2003 2004 jorAvaranagara jorAvaranagara 49 2005 sAyalA 2006 2007 2008 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 148 1949 1950 1951 1952. 1953 1954 1955 1956 1957 1958 159 1960 - 1961 1962 1963 1964 53 2009 54 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 bhAvanagara sAyalA vAMkAnera surendranagara thAnagaDha amadAvAda ghATakopara borIvalI borIvalI-kRSNakuMja lIMbaDI sAyalA BO Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dareka cAturmAsanI sakSipta noMdha saMvata 1957mAM kavivarya paM. mahArAjazrIe, gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAja pAse dIkSA lIdhI tyAre sAta ThANAo hatA. pote dIkSA lIdhI aTale kula ATha ThANA thayA. temanA nAma : 1. pUjaya gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAja, 2. mahArAjAI mAnajI svAmI, 3. mahArAjathI moTA mANekacaMdrajI svAmI, 4. mahArAjazrI suMdarajI svAmI, 5. mahArAjazrI rAyacaMdrajI svAmI, 6. mahArAjazrI meNasI svAmI, 7. mahArAjazrI premacaMdrajI svAmI, 8. mahArAjazrI nAnacaMdrajI svAmI. * * 1. mAMDavI-kaccha: saMvata 1957: I. sa. 1901 pahelA cAturmAsamAM ThANA 4 nIce mujaba hatA : 1. mahA. zrI mANekacaMdadrajI svAmI, 2. mahA. zrI suMdarajI svAmI, 3. mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 4. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. pUjaya gurumahArAja zrI devacaMdrajI svAmI ane bIjA sAdhujIe ThANA 4 nA cAturmAsa kAThiyAvADamAM jUnAgaDha mukAme thayA hatA. * 2. jAmanagara: saMvata 1958: I. sa. 1902 bIjA cAturmAsa jAmanagaramAM thayA. ThANA 5 nIce mujaba hatA: 1. mahA. zrI mANekacaMdrajI svAmI, 2. mahA. zrI suMdarajI svAmI, 3. mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 4. mahA. zrI mANasI svAmI, 5. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. * * 3. mArabI: saMvata 1959: - I. sa. 1903 morabInA trIjA cAturmAsamAM ThANA 5 hatA. tenAM nAma : 1. pUjaya gurumahArAja zrI devacaMdrajI svAmI, 2. mahA. zrI suMdarajI svAmI, 3. mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 4. mahA. zrI premacaMdrajI svAmI, 5. mahA, zrI nAnacaMdrajI. svAmI, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 dareka cAturmAsanI saMkSipta nedha 4. jetapura (kAThi0) saMvata 1960: I. sa. 1904 dANA 4: 1. pUjya mahA. zrI devacaMdrajI svAmI, 2. mahA. zrI manajI svAmI, 3. mahA. zrI. premacaMdrajI svAmI, 4. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. 5. junAgaDha : saMvata 1961: I. sa. 1905 TANA 6: 1. pUjya mahA. zrI kevaLacaMdrajI svAmI, 2. mahA. zrI mANekacaMdrajI svAmI, 3. mahA. zrI suMdarajI svAmI, 4. mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 5. mahA. zrI manajI svAmI, 6. zrI mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. ahIM cAturmAsa daramiyAna plegane upadrava hovAthI jetapuramAM sthaLAtara karavuM paDayuM. jetapuramAM paNa pleganI asara hovAthI navAgaDhamAM cAturmAsa pUrNa karyA. 6, mAMDavI-kaccha: saMvata 1962: I. sa. 1906 ThANA 5: 1. pUjya mahA. zrI devacaMdrajI svAmI, 2. mahA. zrI suMdarajI svAmI, 3. mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 4. mahA. zrI manajI svAmI, 5. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahAsvAmI. 7. vAMkAnera: saMvata 1963; I. sa. 1907 dANA 5 upara mujaba. cAlu sAlamAM pUjya mahArAjazrI devacaMdrajI mahArAjane phAgaNa suda 7nA roja lIMbaDImAM AcAryapade sthApyA. 8. morabI: saMvata 1964; I. sa. 1908 TANA 5 upara mujaba. A sAlamAM tema ja cAturmAsa daramiyAna merabImAM konpharansanuM prathama adhivezana bharavAnI preraNA ApI tema ja dAnavIra zeTha aMbAvIdAsa kosANInA bhANeja gujarI jatAM tenA smAraka tarIke aMbAvIdAsabhAIne samAvI boDiMganI sthApanA karI. 9. mAMDavI - kaccha: saMvata 1965: I. sa. 1909 ThANA 5 upara mujaba. raNa UtarI kacchamAM padhAryA ane cAturmAsa mAMDavImAM karyA. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA 10. rAmANI - kaccha : saMvata 1966 : I. sa. 1910 ThANA upara mu. rAmANIA pUjaya mahArAjazrI devacaMdrajI svAmInI janmabhUmi hovAthI tyAMnA saMghanI vinaMtithI cAturmAsa rAmANIAmAM karyA.. * * 157 11. muMdrA - kaccha : saMvata 1967: I. sa. 1911 ThANA 2 : 1. mahA. zrI mAnajI svAmI, 2. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. pUjya mahArAjazrI devacaMdrajI Adi ThANAe A sAlanA cAturmAsa bIdaDA - kacchamAM karyA hatA. * 12thI 20. lIMbaDI: saMvata 1968thI 76: I. sa. 1912thI 20. ziSya munizrI lAladevacaMdrajIne pakSa ThANA 3 + 2 = 5 : 1. pUjya mahA. zrI devacaMdrajI svAmI, 2. mahA. zrI menajI svAmI, 3. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. dANA 3 kacchamAMthI vihAra karatAM karatAM lIMbaDI padhAryA pachI pUjya mahA. zrI devacaMdrajI svAmI bImAra paDI gayA. eTale ekIsAthe nava varSa lIMbaDImAM cAturmAsa rahyA. zarUAtamAM upara mujaba ThANA 3 hatA. pachIthI sevAnimitte mahA. zrI suMdarajI svAmI tathA mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI kacchamAMthI padhAryA. eTale ThANA 5 thayo. tabiyatanA kAraNe lIMbaDImAM sthiravAsa hovAthI vaccenA gALAmAM tapasvI mahA. zrI zAmajI svAmInA caMdrajI muni paNa sevAmAM joDAyA hatA. pUjaya mahA. zrI ghAtanuM darda hovAthI sAva parAdhIna hatA. evI sthitimAM mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmIe ananyabhAve pUjaya sAhebanI akhaMDa sevA karI hatI. pUjya sAheba saMvata 1977nA kArataka vadI 8nA roja lIMbaDI mukAme kALadharma pAmyA ... A sthiravAsa daramiyAna aglAnabhAve pUjyazrInI sevA karavA uparAMta, mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmIe jJAna, bhakita ane sevAnA kSetramAM khUba pragati karI; bhajano, pado, kAvyo dvArA sAhityaracanA karI, sAmAjika kSetre lIMbaDImAM jenI khUba jarUra hatI tevI saMsthA-jaina zALA, pustakAlaya, borDiMga, bhojanAlaya, atithigRha vageremAM pAte preraka banyA ... uparAMta, gurumahArAjanA puNya smAraka tarIke phaMDa - phALA karIne skolarazIpanI kAyamI yojanA karI ... have pAte ThANA 3 hatA: 1. mahA. zrI suMdarajI svAmI, 2. mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 3. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha 21. morabI: saMvata 1977: I. sa. 1921 dANA 3: 1. mahA. zrI suMdarajI svAmI, 2. mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 3. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. morabI saMghane ati Agraha hovAthI pUjya AcAryadeva zrI devacaMdrajI mahA. lIMbaDImAM kALadharma pAmyA pachInA pahelA cAturmAsa morabInA thayA. A samaye gAMdhIyuganuM maMDANa thayela hovAthI, mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmIne gAMdhIvicAradhArAnI sparzanA thaI hatI. 22. vAMkAnera: saMvata 1978; I. sa. 1922 ThANA 3+1=4: upara mujaba traNa dANA ane 4thA muni zrI harSacaMdrajI morabInA cAturmAsa pUrNa thaye, dANA 3 jetapura mukAme vihAra karIne padhAryA hatA kAraNake tyAM jUnAgaDhanivAsI hemakuMvarabAInI dIkSAne prasaMga hate. dIkSAnuM kArya paripUrNa karyA pachI, cAturmAsa nimiro vAMkAnera tarapha vihAra cAlu hato tyAre tapasvI mahA. zrI zAmajI svAmInA ziSya munizrI harSacaMdrajIne mahArAjazrI nAnAcaMdrajI mahArAja pratye bhakitabhAve kheMcANa thavAthI, tapasvI mahA.nI AjJA laI sevAbhAve temAM vAMkAnera cAturmAsamAM sAthe rahelA. vAMkAneranA cAturmAsa pUrNa thaye munizrI harSacaMdrajIne tenA guru mahArAjazrIne pAchA oNpavAmAM Avela. 23. lIMbaDI: saMvata 1979: I. sa. 1923 ThANA 3: 1 mahA. zrI suMdajI svAmI, 2 mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI tathA 3 mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. nava nava varSa lIMbaDImAM ekadhArA cAturmAsa thavAthI ane te samayamAM sAmAjika ane dhArmika saMsthAonI sthApanA karI saMghane khUba sabhAva jAgela hovAthI A vakhate cAturmAsa thatAM, mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA svataMtra vyakitatvanI ane kRtitvanI anerI chApa paDI, badhI saMsthAomAM navajIvana AvyuM, pustakAlayane jarA vistRta karyuM. 24. sAyalA: saMvata 1980: I. sa. 1924 ThANa 3+1-4: ThANA traNa upara mujaba ane cethA muni zrI harSacaMdrajIsvAmI. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAthe munizrI harSacaMdrajInuM dila maLela hovAthI abhyAsa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 159 karavA nimite tema ja sevAbhAvathI pharIne potAnA gurunI AjJA meLavI teoe lIMbaDIthI sAthe vihAra karyo ane sAyalA cAturmAsa rahyA. A varSa daramiyAna zrI hemacaMdabhAI rAma bhAI mahetA(mULa morabInA vatanI, paraMtu te vakhate bhAvanagara sTeTamAM relavemAM ekijhakayuTIva enjiniyara hatA), jeo mahArAjazrInA anurAgI hatA, teoe bhakitapUrvaka vinati karavAthI mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI tathA munizrI harSacaMdrajI ThANA 2 bhAvanagara padhArelA. pachI te zrI hemacaMdrabhAI avAranavAra sAyalA paNa AvatA. e saMbaMdhano lAbha laI te vakhatanA sAthalAnA nAmadAra ThAkorasAhebe jorAvaranagarathI sAyalA sudhInI relave lAIna zarU karAvela, uparAMta jarUra jevuM lAgatAM zrI hemacaMdrabhAIe lIMbaDI saMghanA upAzrayamAM jagA vadhArI ghaNo sudhAro karAvyo hate. 25. thAnagaDha: saMvata 1981: I. sa. 1925 TANA 4 upara mujaba. sAyalAnA cAturmAsa pUrNa karI kANA 2 vihAra karI tAraMgAjI tathA Abu tarapha vicaravA gayelA ane mahA. zrI suMdarajI svAmI tathA mahA. zrI rAmacaMdrajI svAmI kANA 2 vRddha hovAthI temaNe lIMbaDI tarapha vihAra karyo. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI ThANA 2 judA judA kSetronI sparzanA karI pAchA pharyA tyAre cAre dANA bhegA thaI sAthe thAnagaDha cAturmAsa karela. 26. ghATakopara: saMvata 1982: I. sa. 1926 ThANA 2: mahArAjazrI nAnacaMdrajI svAmI ane muni zrI harSacaMdrajI svAmI. thAnagaDhanA cAturmAsa pUrNa thayA tyAre munizrI harSacaMdrajI svAmIne gaLAmAM kAkaDAnuM darda thayela, tethI tenuM oparezana karAvavAnI jarUra hatI. te samaye naDiyAdanI mizanarI hospiTalamAM oparezana sArAM thatAM eTale munizrI harSacaMdrane kAraNe naDiyAda tarapha vihAra karavAno hato. AthI mahA. zrI suMdarajI svAmI tathA mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI(jeo vRddha hatA)ne lIMbaDI pahoMcADI dANA bee naDiyAda tarapha vihAra karyo. anukULa samaye naDiyAda pahoMcyA ane kAkaDAnuM oparezana karAvyuM. oparezana ghaNuM sAruM thayuM. thoDo samaya ArAma lIdhA pachI bane ThANA tyAMthI vihAra karI AgaLa vadhyA ane sUrata sudhI pahoMcyA. daramiyAna mahArAjazrIne anurAgI ane anuyAyI evo bahoLo varga je muMbaImAM vasate hatA teonA dilamAM bhakitabhAvane pravAha vahevA lAgyo. tene thayuM ke sUrata sudhI mahArAja padhAryA che to have muMbaI bahu dUra na gaNAya. te vakhate muMbaI saMghanA sekreTarI zrI gokaLadAsa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 dareka cAturmAsanI saMkSipta nedha premajI hatA. teone rAtrIvarge preraNA karI..te kALamAM TheTha muMbaI sudhI saurASTranA munirAjo bhAgye ja padhAratA. sAdhunI jhaMkhanAvALA muMbaI saMghane aneruM AkarSaNa thayuM, coTale saMghanA AgevAna bhAIonuM eka DepyuTezana mahArAjazrIne vinati karavA sUrata AvyuM. mahArAjazrIne khUba AgrahabharI vinati karI ane vizeSamAM kahyuM ke Apane jarUra lAbhanuM kAraNa thaze. mATe jarUrI ekavAra te Apa muMbaI padhAro ja. mahArAjazrIne paNa bhAvanA thaI, eTale pachI muMbaI jevA kSetramAM javA mATe lIMbaDI saMpradAyanA saMcAlakonI saMmati meLavavAnuM kahyuM. eTale muMbaI saMghe e vidhi paNa pUro karyo. pariNAme sUratathI TANA rae muMbaI tarapha vihAra zarU karyo. anukrame grAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM teozrI muMbaI pahoMcyA. saMghanA utsAhane pAra na hatuM. te vakhate AkhA muMbaImAM aika cIMcapokalImAM ja upAzraya hatuM, kAMdAvADImAM koI suvidhA na hatI . vaLI sAdhu-munirAjone yoga paNa virala thato. AvA saMyogamAM, havApANInI anukULatA khAtara paNa mahArAjazrI ThANA 2 nA cAturmAsa zrI saMghe ghATakoparamAM nakkI karyA. ghATakoparamAM paNa upAzraya na hatuM. tethI jagajIvana dayALanI vADImAM patarone vizALa hela banAvI tyAM cAturmAsa rahevAnuM nakkI karyuM. helamAM vyAkhyAna thAya ane bAjunA makAnamAM mahArAjazrIne rahevAnuM rAkhyuM. te samaye gAMdhIjInI belabAlA hatI. mahArAjazrI nAnacaMdrajI svAmI gAMdhIvicArasaraNI ane rASTrIyabhAvanAthI kayAranA ya raMgAyela hatA, eTale emanA pravacanamAM dharmatatva sAthe e vicAradhArA ane e bhAvanA otapreta thaI jatI hatI. muMbaIne saMskArI samAja AvA pravacanathI khUba AkarSAyo. hajAro mANaso muMbaInAM judAM judAM pAMomAMthI e pravacanene lAbha levA nimite savAre AvI jatA....pariNAme AvA zubha yogathI mahArAjazrInI AMtarika ane bAhya ema banne prakAranI Rddhi khUba samRddha thavA lAgI. te cAturmAsa daramiyAna muMbaIthI sekaDo mANase ghATakoparamAM savAre pravacanasudhAne lAbha levA AvatA. te paikI be navayuvAna jijJAsuonI hakIkata jANavA jevI hovAthI atre tene ullekha karavAmAM Ave che. merabInivAsI bhAIzrI cunIlAla kezavajI mahetA taLa muMbaIthI ane TaMkArAToLanivAsI bhAIzrI zivalAla nAgajI dozI dAdarathI hameza ghATakopara vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatA. bhAIzrI cunIlAla cAturmAsanA chellA doDha-be mahinAthI vadhu rasa letA, tyAre bhAIzrI zivalAla thoDA samaya pahelA eTale ke cAturmAsanI zarUAtamAM vyAkhyAnamAM hAjarI ApatA. bannene tenI bhUmikA pramANe asara thavA lAgI hatI. banne ekabIjAne oLakhatA na hatA. Akhare cAturmAsanA chellA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA mahinAmAM bhAIzrI cunIlAlane bhAvanA jAgI ane pachI te pUjya mahAgajazrInA saMparkamAM AvyA, potAnI bhAvanA jaNAvI, vicAravinimaya thayo. pariNAme anukULa saMyoge hovAthI tyAgamArga svIkAravA taiyAra thayA. paricaya vadhAravA ane abhyAsa nimitte potAnA vaDIla bhAIzrI bhAIcaMdabhAInI AzA meLavI ane cAturmAsa pUrNa thaye ghATakoparathI mahArAjazrI sAthe vihAra zarU karyo. tyAre bhAIzrI zivalAlabhAIne asara to thayelI, paraMtu teoe mahArAjazrI vihAra karI gayA bAda cha ke ATha mahinA pachI potAnI aMtaraMga bhAvanA pragaTa karelI ... astu . 161 ghATakoparamAM kaccha ane saurASTranA sthAnakavAsI samAjanA ghaNAM gharo hatAM eno khyAla pU. mahArAjazrInA A bhavya cAturmAsa daramiyAna zrI saMghane Avyo, eTale vizALa kapAAyanI paNa jarUra lAgI. pU. mahArAjazrInI hAjarImAM ja enI apIla karavAmAM AvI ane mahArAjazrIe potAnI AgavI zailImAM preraNA karI, pariNAme sArAmAM sAro phaDa-phALA thaI gayo ane upAzrayanI bhavya imAratanA pAyo nakhAyo ati Agraha ane vinati hovA chatAM saMjogavazAta pUjya mahArAjazrI ThANA 2 tathA dIkSAnA umedavAra bhAIzrI cunIlAle gujarAta tarapha vihAra zarU karyo. 27. lIMbaDI: saMvata 1983 : I. sa. 1927 ThANA 2 : mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI tathA munizrI harSacaMdrajI svAmIe ghATakoparanA cAturmAsa pUrNa utsAhathI pUrA karyA. daramiyAna samagra muMbaI saMghanI bhAvanAmAM khUba bharatI AvI. eka ja cAturmAsa karIne tyAMthI chUTI zakAya tema na hatuM. A bAju dezamAM lIMbaDImAM rahelA be vRddha sAdhujIe, mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahA.ne jhaMkhatA hatA eTale nirupAye muMbaI cheDavuM paDayuM. daramiyAna te ja sAlamAM muMbaImAM sthA. jaina konpharansanuM sAtamuM adhivezana bharAvAnuM hatuM, eTale teTalA - samaya pUratuM muMbaImAM rokAI javA saMghanI AgrahabharI vinaMti thaI eTale pote ThANA 2 rokAyA ane adhivezanane preraNA ApavA muMbaInA madhyabhAgamAM(lAlabAgamAM)pAte jAhera pravacano ApatA hatA ... A nimitte saMghane anero lAbha maLyo. pachI vidAyanI ghaDI AvI tyAre dIkSArthI bhAIzrI cunIlAlane muMbaInI bheTa tarIke svIkArI ugra vihAra zarU karyo. vihAra karatAM anukrame grAmAnugrAma vicaratAM teo jyAre amadAvAda pahoMcyA tyAre bhAIzrI zivalAlabhAIe potAnI vairAgyadazA darzAvato patra mahArAjazrI upara lakhyo, ghATakoparamAM pravacana dvArA paDelA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha saMskAradhIe paNa aMkurita thavA lAgyA! pitAnI AMtarika bhAvanA patramAM jaNAvI amadAvAda darzanArthe AvavA ane hRdayanA bhAva vyakata karavA ANA mAgI. te mujaba teo amadAvAda AvyA. prAthamika vicAraNA karI amadAvAdathI pAchA muMbaI gayA. keTalAMka vyavahArika vaLagaNathI mukata thayA. mahArAjazrI amadAvAdathI vihAra karI lIMbaDI padhAryA. bhAIzrI cunIlAla paNa pAdavihArane AnaMda mANatA sAthe ja hatA. mahArAjazrI lIMbaDI padhAryA bAda saMketa mujaba bhAIzrI zivalAla paNa dIkSAnA umedavAra tarIke muMbaIthI lIMbaDI AvyA ane bhAIzrI cunIlAla sAthe abhyAsamAM joDAyA. e sAla(saMvata 1983)nA mahArAjazrInA cAturmAsa lIMbaDInA nakkI thayA hatA. banne dIkSArthI bhAIe paraspara prema ne sahakArathI siddhAMtane ane saMskRtane abhyAsa karavA lAgyA..bhAIzrI cunIlAlane samaya pAmagayo hato eTale cAturmAsa pUrNa thaye lIMbaDI saMghanA bhAre utsAha sAthe dIkSAnI taiyAra thavA lAgI. ane saMvata 1984 mAgasara suda 6 budhavAre ane vAtAvaraNamAM cunIlAlabhAI dIkSita thayA (A badhI hakIkata pUjya gurumahArAjanA jIvanacaritramAM vigatathI varNavela che). 28. vAMkAnera : saMvata 1984; I. sa. 1928 dANA 5: mahA. zrI suMdarajI svAmI, mahA. zrI rAmacaMdrajI svAmI, mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI, mahA. zrI harSacaMdrajI svAmI ane navadIkSita munizrI cunIlAlajI svAmI. lIMbaDInA cAturmAsa pUrNa karI, dIkSAne prasaMga UjavI, tyAMthI anukrame vihAra karatAM merabI padhAryA. vairAgI bhAIzrI zivalAlabhAI paNa abhyAsa karatA thakA vihAramAM sAthe ja hatA. daramiyAna AgAmI cAturmAsa (saM. 1984) vAMkAneranA nakkI thayA hatA aTale yathAsamaye cAturmAsa nimitte vAMkAnera padhAryA. tyAM cAtu masa daramiyAna vRddha mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI kALadharma pAmyA. bhAIzrI zivalAlanA snehI-saMbaMdhIo vAMkAneramAM hatA eTale pote puruSArtha karI, samajAvI dIkSA mATe AzA meLavI. A cAturmAsamAM paNa zravikAzALA vagere aneka sAmAjika pravRtti thaI, cAturmAsa pUrNa thaye merabI tarapha vihAra karyo. 29. morabI: saMvata 1985: I. sa. 1929, dANA 4+1: 1. mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 2. mahA. zrI nAnacaMdrajI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta- ziSyanI jIvanasaritA 163 mahAsvAmI, 3. mahA zrI harSacaMdrajI svAmI, 4. mahA. zrI cunIlAlajI svAmI ane 5. navadIkSita munizrI saubhAgyacaMdrajI svAmI. vAkAneranA cAturmAsa pUrNa karI TANA ane vihAra zarU thayo . merabI * najIka hovAthI tyAMnA saghanI vinati thaI eTale morabI padhAryA. vihAramAM dIkSArthI bhAI zrI zivalAla paNa sAthe hatA. dIkSA mATe AjJA thaI gaI hatI eTale bhAre dhAmadhUmapUrvaka saMvata 1985nA peSa zuda 8 zukravAranA roja bhAIzrI zivalAlabhAIne morabImAM dIkSA mahotsava thayo (A badhI binA vigatathI vistArathI jIvana-caritra vibhAgamAM AlekhI che.). bhAIzrI zivalAlanuM 'muni saubhAgyacaMdrajI" mAM rUpAntara thayuM. e sAlanA cAturmAsa mATe morabInuM nakkI thayuM hatuM eTale thoDo samaya vihAra karI ThANA 5 cArtumAsa nimitta morabI padhAryA. 30. rAmANIA - kaccha : saMvata 1986 : I. sa. 1930 dANA 5 upara mujaba. morabI cAturmAsa pUrNa thayA te daramiyAna kaccha taraphanI vinati hovAthI, tyAMthI vihAra karI, raNa UtarI ThANA 5 vAgaDamAM thaIne kaccha-kaMThImAM padhAryA. cAturmAsa rAmANIA-kacchanA nakkI thayA. bane navadIkSitenA abhyAsano prabaMdha karyo. 31. bidaDA - kaccha: saMvata 1987: I. sa. 1931. TANA 5 upara mujaba. kacchamAM bIjA cAturmAsa mATe bidaDA-kacchanuM nakkI thayuM. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane have ekAtavAsa ane sAdhanAnI bhAvanA hovAthI A cAturmAsamAM ganiSTha zrI velajIbhAI ThAkarasInA saMparkamAM AvatA gAma bahAra teone Azrama hato tene lAbha levAnuM rAkhyuM. navadIkSita bane munione abhyAsa cAlu hate. e rIte cAturmAsa pUrNa thayA. kacchIbhAIe te kALe khUba zraddhALu ane bhakitavALA hatA. 32. lIMbaDI: saMvata 1988: I. sa. 1932 ThANA 4: 1. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. 2. mahA. zrI harSacaMdrajI svAmI, 3. mahA. zrI cunIlAlajI svAmI tathA 4. navadIkSita muni zrI saubhAgyacaMdrajI svAmI. bidaDAnA cAturmAsa pUrNa thayA te daramiyAna ajamera sAdhu-saMmelananuM nagAruM vAgI rahyuM Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha hatuM. eTale tenI pUrvataiyArIrUpe lIMbaDI saMpradAyanA sAdhuonuM saMmelana thavAnI jarUra hatI. tethI lIMbaDIthI vinati thatAM kacchamAMthI kAThiyAvADa tarapha vihAra karyo. anukrame lIMbaDI padhAryA. saMvata 1988nA vaizAkha mahinAmAM lIMbaDImAM saMmelana thayuM... te vakhate mahA. zrI suMdarajI svAmI kALadharma pAmyA eTale bAkInA cAra ThANAonA te sAlamAM lIMbaDI mukAme cAturmAsa thayA. * 164 33. AgrA : saMvata 1989: I. sa. 1933 ThANA 4 upara mujaba. lIMbaDI cAturmAsa pUrA thayA pachI, lIMbaDI saMpradAyanA pratinidhi munirAjone ajamera bRhata saMmelanamAM javAnuM nakkI thayuM hatuM te mujaba ThANA 4 lIMbaDIthI vihAra karyo... (A badhI vigato 'jIvana-caritra'mAM ApI che.). TUMkamAM ajamera saMmelana pUruM thayA pachI lIMbaDI saMpradAyanA pratinidhi munimahArAjo traNa maMDaLamAM vaheMcAI gayA. eTale ke traNenA cAturmAsa e tarapha nakkI thayA. mahAgaMjathI nAnacaMdrajI mahA. ThANA 4nA cAturmAsa grAmAM thayA... tyAM cAturmAsa karyA. * * 34. amadAvAda - saMvata 1990: I. sa. 1934 ThANA 4 upara mujaba. AgrAnA cAturmAsa bhavyatAthI pUrNa karyA. tyAra bAda, tyAMthI vihAra karI ratalAma, IMdora, ujjaina, mAMDavagaDha vagere kSetranI sparzanA karI anukrame amadAvAda AvyA. amadAvAdanA cha koTi saMghanA AgrahathI saM. 1990nI sAlanA cAturmAsa mahArAjazrInI bhAvanA anusAra maNibena kuberadAsa paTelanA baMgalAmAM kocarabaroDa, elisabrija karyA...A cAturmAsamAM sAmAjika pravRttio uparAMta mahArAjazrInI preraNAthI 'mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira' astitvamAM AvyuM... navadIkSita munizrI saubhAgyacaMdrajIne potAnI vidvattA pragaTa karavAnI uttama taka maLI. zrI uttarAdhyayana, zrI dazavaikAlika vagere sUtrana teoe gujarAtI bhASAmAM anuvAda karyo, tyArathI te saubhAgyacaMdrajIne badale 'saMtabAla' tarIke oLakhAvA lAgyA. A rIte sAhityaprakAzana zarU thayuM. prAgapura-kacchanA vatanI meghajIbhAI ahIMthI vairAgyabhAve mahArAjazrI sAthe joDAyA hatA. amadAvAdanA cAturmAsa khUba AnaMdathI paripUrNa thayA. * * 35. ghATakopara : saMvata 1991 : I. sa. 1935 ThANA 4 upara mujaba, amadAvAdanA cAturmAsa daramiyAna ghATakoparanA saMghanI AgAmI cAturmAsa mATe vinati thaI cUkI hatI ane teno svIkAra paNa thayo hato. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA 165 eTale amadAvAdathI vihAra karI sUrata ane pachI valasADa AvyA tyAre dharamapura sTeTamAM rAjakoTanA vatanI zrI bhegIlAla jagajIvana modI parsanala sekaTarI hatA. vaLI mahArAjazrI nAnacaMdrajInI khyAti khUba vistRta banI hatI. eTale jyAre zrI bhegIlAlabhAIne khabara paDI ke mahArAjazrI valasADa padhAryA che tyAre teoe dharamapuranA mahArAjAne vAkepha karyA. mahArAjAzrI vijayadevasiMhajI pote saMskArI hatA. teAnI AjJA thatAM zrI bhegIlAlabhAI ane bIjA amaladAro(je moTe bhAge saurASTranA vatanI hatA)nuM eka DepyuTezana valasADa AvyuM ane mahArAjasAhebanI vatI vinati karI ke Apa ahIM sudhI padhAryA cho te have zeSakALa pUrato amane paNa lAbha Apa, vagere. vinati Agraha joradAra hato eTale ene svIkAra thayo. tyAM 20-25 divasa rokANA. mahArAjAne khUba sadbhAva thayo. tyAMthI jaMgalanA rasta vihAra karI, nAsika thaIne anukrame ghATakopara padhAryA. ghATakoparamAM bIjA cAturmAsa hatA. vizALa upAzraya taiyAra thaI gayo hato. cAturmAsa pUrNa thayA. 36. cIMcapokalI muMbaI-AMdAvADI saMvata 1992: I. sa. 1936 dANA 4 upara mujaba. ghATakoparanA cAturmAsa pUrA thayA pachI muMbaInA saMghanI bIjA cAturmAsa cIMcapokalI karAvavAnI bhAvanA thaI eTale joradAra vinati thatAM muMbaImAM rokANa thayuM. te vakhate mULa murabInA vatanI zrI amRtalAla khANI ghATakoparamAM rahetA hatA. teone mahArAjazrI pratye khUba ja sadbhAva hato. teo bImAra hovAthI dariyAkAMThe vasevA rahetA hatA. tethI pU. mahArAjazrIne lAbha levA teoe thoDA divasa varasevA padhArI lAbha ApavA vinati karI. ThANA 4 tyAM padhAryA. varasevA dariyAkAMThe Avela hovAthI havAphera karavAnuM mathaka hatuM. tyAM bIje jainetara varga zrImaMta varga raheto hato. mahArAjazrI tyAM paNa rAtre prArthanApravacana ApatA eTale ghaNA mANaso eno lAbha letA. daramiyAna cinAI kuTumbanA zeTha mANekalAla cunIlAla sahakuTumba tyAM rahetA hatA. teone pU. mahArAjazrInA pravacananI sArI asara thaI. khAsa karIne zrImatI hIrAlakSmI mA. cinAIne khUba asara thaI. pachI te AkhuM kuTuMba mahArAjazrI pratye premavALuM banyuM. pachI bIjA parAMomAM pharatA cAturmAsane samaya najIka Avyo ane cIMcapokalImAM cAturmAsa rahyA. payurSaNanA divasemAM kAMdAvADI javAnuM thayuM hatuM. e cAturmAsa pUrNa thaye tyAMthI bIjAM parAMomAM sparzanA karatAM pU. mahArAjazrI dANA 4 unALAmAM pAchA varasevA padhAryA. tyAM munizrI harSacaMdrajI tathA munizrI saubhAgyacaMdra ThANA 2 sakAraNa Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha rokAyA ane pUjya mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI tathA muni zrI cunIlAlajI ThANA e navA pradezanI sparzanA karavA mATe vihAra karyo. lonAvAlA, mAtherAna, ambaranAtha, vagere kSetrone sparzI lagabhaga be mahinA pachI cAre dANA bhegA thayA. vicArabhedanA kAraNe ahIMthI munizrI saubhAgyacaMdrajI(saMtabAlajI)e ekAMtavAsa mATe alaga vihAra karyo. 37. dharamapura: saMvata 1993; I. sa. 1937 ThANA 3: munizrI saubhAgyacaMdra chUTA paDyA pachI dANA 3 muMbaIthI vihAra karI gujarAta tarapha vihAra karatA hatA. vihAra karatAM karatAM lagabhaga valasADa sudhI pahoMcyA tyAre dharamapuranA mahArAjA jeNe be varSa pahelAM pU. mahArAjazrIne satsaMga karyo hato ane jene sadbhAva jAgyo hato tene khabara paDavAthI AgAmI cAturmAsa dharamapura karAvavAnI pAtAnA amaladAro mAraphata pUjya mahArAjazrIne AgrahabharI vinati karI. pariNAme mahArAjAzrInA sadbhAvathI kheMcAIne pUjya mahArAjazrIe vinati svIkArI. cArtumAsanI badhI vyavasthA karavAnuM sTeTa taraphathI nakkI thayuM. tyAM 'viyoga bhavana' nAmanA baMgalAmAM pUjya mahArAjazrI ThANA 3 cAturmAsarahyA. cAturmAsa daramiyAna rAjA ane prajA apUrva lAbha letAM hatAM ane AnaMda-utsava thayA karato hato eTale "viyoga bhavana nuM nAma badalIne "AnaMda bhavana' rAkhavAmAM AvyuM. A cAturmAsa daramiyAna avAranavAra muMbaIthI aneka bhakato AvatA, tema vaiSNavadharmI cinAI kuTumbanA bena zrImatI hIrAlakSmI paNa tyAM lAbha levA AvyA hatA. cAturmAsa AnaMda ne ullAsamAM pUrNa thayA. 38. karanALI-cANoda(narmadAkAMTha): saMvata 1994; I. sa. 1978 ThANA 2: mahA. zrI nAnacaMdra mahArAja tathA muni zrI cunIlAla svAmI. dharamapuramAM dANA 3nA cAturmAsa pUrNa thayA bAda tyAMthI gujarAta tarapha vihAra cAlu thaze kAraNake saurASTramAM vicaratA sAdhvIjI mahA. zrI devakuMvarabAI mahA. zrI samaratabAI Adi ThANAne milananI khUba jhaMkhanA hatI. tethI vihAra karatA AgaLa vadhyA. te daramiyAna rastAmAM munizrI harSacaMdrajInuM mana asthira thavAthI teo chUTA thayA. eTale tyAMthI be kANAne vihAra cAlu thayo. sAthe hatA vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI AvA nimittathI mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM mana kaMIka ekAMta nivRtti tarapha vaLyuM hatuM. eTale koI zAnA vAtAvaraNavALA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMtaziSyanI jIvanasaritA kotramAM rahevAnI tenI bhAvanA thaI. e vicAra AnA parama anurAgI vaidarAjazrI mANekalAlabhAIe jANyo eTale pU. mahArAjazrIne anukULa Ave evA kSetrane prabaMdha karavAnuM teoe vicAryuM. vicAraNAne aMta pUjya mahArAjazrInI anumati meLavIne teoe AgAmI cAturmAsa pavitra narmadAkinAre Avela karanALI(cANaMda)mAM gALavAnuM nakkI karyuM. saurASTramAM pahoMcavAne badale eka cAturmAsa AvA zAtinA sthaLe gALavAno nirNaya thayo eTale kANA 2 tathA bhAIzrI meghajIbhAI karanALImAM cAturmAsa rahyA. khUba AnaMda ane zAntithI A cAturmAsa pUrNa thayA. cAturmAsa daramiyAna muMbaI - saurASTra-gujarAtanA ghaNAkharA bhakato tyAM lAbha levA AvyA hatA. 39. amadAvAda - kocaraba roDa: saMvata 1995: I. sa. 1939 ThANA 2 upara mujaba. karanALInA cAturmAsa pUrNa karI ThANA 2 tathA vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI amadAvAda tarapha AgaLa vadhyA. A bAju saurASTramAM A samAcAra maLatAM sAdhvI maMDaLa khUba ullAsamAM AvI gayuM. mahA. zrI haribAI AryAjI, mahAsatI, zrI hemakuMvarabAI AryajI tathA mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI ThANA 3 mahArAjazrInuM bhAvabharyuM svAgata karavA saurASTramAMthI vihAra karIne AgaLa vadhyAM ane mahArAjazrIne dhoLakAmAM bhegA thayAM. tyAMthI pUjya mahArAjazrI ThANA 2 tathA sAdhvIjI ThANA 3 alaga alaga vihAra karatA anukrame amadAvAda padhAryA. traNa AryAjI paikI mahAsatI zrI haribAI AryAjIne peTamAM takalIpha hatI eTale Aparezana karAvavAnI jarUra hovAthI teo pU. mahArAjazrInI AjJA laI Aparezana mATe ANaMda padhAryA. Aparezana saphaLa thayuM. paNa suratamAM ja bIjI takalIpha UbhI thavAthI haribAI AyojI samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. be kANA pAchA amadAvAda padhAryA. daramiyAna mahArAjazrI ThANA 2 cInAbAga vagere amadAvAdanA parAmAM ryA. ane pachI cAturmAsa mATe kocaraba roDa para maNibena paTelanI navI cAlamAM rahyA ane AryAjI ThANA 2 elisabrija vistAramAM "prItamanagara" mAM cAturmAsa rahyAM. amadAvAda saMghanA pUrNa bhakitabhAva sAthe amadAvAdanA cAturmAsa saMpUrNa thayA. 40. dhorAjI: saMvata 1993; I. sa. 1940 TANA 2: pUjya zrI nAnacaMdrajI svAmI tathA mahA. zrI cunIlAla svAmI amadAvAdanA cAturmAsa pUrNa thaye vihAra karI saurASTra tarapha AgaLa vadhyA ane Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 dareka cAturmAsanI saMkSipta nedha mahAsatI dANA 2 pitAnAM guNI pAse pahoMcI gayAM. mahArAjazrI kANA 2 vihAra karatAM karatAM vaTAmaNa padhAryA tyAre pU. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI tabiyata bagaDI eTale DolIthI vihAra karI gholerA padhAryA. pU. mahArAjazrInI tabiyatanA samAcAra sAMbhaLI sAdhvIsamudAya velerA bhego thaze. te vakhate sAdhvIjImAM mahA. zrI devakuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI samaratabAI AryAjI, mahe. zrI pArvatIbAI AyajI, mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI. prabhAkuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI samajubAI Adi ThANAo dholerAmAM hatAM. tabiyata sudharI aTale AcAryAjInA badhA kANAo anukULatA mujaba vihAra karI gayA. te samaye mahI. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjIne vaSItapa cAlu hatuM. rAjI saMghanA Agraha ane vinatithI teozrInuM pAraNuM dhorAjImAM thavAnuM hatuM. e prasaMganimitte rAjI saMghe pUjya mahArAjazrIne paNa dharAjI padhAravA vinaMti karI eTale e tarapha vihAra zarU thayo. paNa zrI devakuMvarabAI AryAjI, mahA. motIbAI AryAjI tathA mahA. prabhAkuMvarabAI AryAjI Adi dANA agAuthI dhorAjI pahoMcI gayAM hatAM. pAraNAne prasaMga khUba utsAhapUrvaka ujavAyo. pachI te zrI saMghanI AgrahabharI vinatithI pUjya mahArAjazrI ThANA 2 nA cAturmAsa paNa tyAM ja thayA. cAturmAsamAM dharmaudyota khUba thaze. saMghane utsAha ane bhakita anerAM hatAM. rAtre prArthanA-pravacanamAM jainetaravarga paNa khUba prabhAvita thaI lAbha lete hate. e rIte dhorAjInA cAturmAsa pUrNa thayA. chellI bImArI pachI pUjya mahArAjazrInA page vAnuM darda rahyA karatuM hatuM eTale vihAramAM DelIno upayoga cAlu thayo hato. 41. jAmanagara : saMvata 1997: I. sa. 1941 dANA 2 upara mujaba. dhorAjInA cAturmAsa pUrNa karI tyAMthI vihAra zarU karyo. pUjya mahArAjazrIne page vAnuM darda hatuM. ghaNA upacAro karyA hatA. paNa e darda maTayuM nahi. A vakhate keTalAka bhakate taraphathI sUcanA thaI ke jAmanagaramAM soleriyama'nI adyatana sAravAra che. jo Ane lAbha levAya te vAne jarUra phAyado thAya eTale pachI e tarapha vihAra zarU karyo. daramiyAna jAmanagara saMghe paNa tyAM padhAravA mATe AmaMtraNa ApyuM. anukrame grAmAnugAma vicaratAM mahArAjazrI ThANA 2 jAmanagara padhAryA. seleriyama jarA dUra hatuM. eTale zarUAtamAM gAma bahAra lIMbaDA lAInamAM thoDo samaya rokAyA ane tyAMthI seleriyama najIka hovAthI dararoja sAravAra levA javAnuM rAkhyuM. daramiyAna prArthanA, pravacana vagere to cAlu ja hatAM. tethI jAma Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA nagaranA zrI saMghanI bhAvanA vadhatAM sAravArane jarA vadhu laMbAvavA zrI saMghe pUjaya mahArAjazrIne cAturmAsa mATe vinaMti karI. e vinati svIkAravAmAM AvI. aTale saMghanI maMjUrIthI zrI AtamalAla motIcaMdanA baMgalAmAM ( zahera bahAra ) cAturmAsa rahyA ... ekaMdara nava mahinA sAravAra levAI paNa joIe tevo phAyado thayA nahi. A cAturmAsamAM lIMbaDInA vatanI zrI choTAlAla harajIvana suzIla je bahuzruta ane vidrAna hatA, teno lAbha levA khAsa teone bolAvela. temanA anugagI paMDita lAlana paNa AhIM AvyA hatA. bannenA mukAma mahArAjazrI pAse hatA. uparAMta jAmanagaranA mahArAjA tathA mahArANI paNa mahArAjazrInA satsaMganA lAbha letAM. jainetara prajA paNa mahAgajazrInA unnata ane udAra vicArothI khUba AkarSAi hatI. cAturmAsa AnaMdathI pUrNa karyA. * 169 42. DALiyA (sAyalA pAse) : saMvata 1998: I. sa. 1942 ThANA 2 : pUjaya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA munizrI cunIlAlajI svAmI tathA vairAgI bhAIzI meghajIbhAI, jAmanagaranA cAturmAsa pUrNa karI mahArAjazrI meorabI tarapha padhAryA. vacce dhroLa, TaMkArA, meArabI, vAMkAnera, thAna vagere hotrAnI sparzanA karatA mahArAjazrI ThANA 2 AgaLa vadhI rahyA hatA. Ame chellA keTalAka varSothI mahArAjazrI zAnti ane nivRttine jhaMkhatA hatA. bhAIzrI meghajIbhAI vairAgI amadAvAdanA cAturmAsathI sAthe ja vicaratA hatA AthI ekAda zAnta kSetranA vicAra karatA mahArAjazrIe DoLiyA gAma pasaMda karyuM. sAyalAthI ATha mAIla dUra pazcima tarapha rAjakoTa - surendranagaranA ghArI mArga para DoLiyA gAma Avela che. sAyalA sTeTanuM e gAma hovAthI tyAM ThAkorasAhebane nadIkAMThe eka baMgalA che. vizALa kaMpAunDa che. te sthaLa nivRtti mATe ane cAturmAsa mATe pasaMda karyuM. ThAkorasAhebe paNa prasannatAthI e lAbha levA mATe vinati karI. khUba zAnti ane nivRtti hatI. cAturmAsa nakkI thayA ane mahArAjI ThANA 2 tathA meghajIbhAI cAturmAsa nimitte DoLiyA padhAryA. paNa kudarate kaMIka juduM ja nirmANa karyuM hatuM. cAturmAsanA divase pasAra thavA lAgyA. paryuSaNa pahelA ja pU. mahArAjazrI gaMbhIra mAMdagImAM paTakAI paDayA. mAMdagInA samAcAra sarvatra phelAI gayA. pariNAme te vakhate jetapura(kAThi.)mAM mahAsatIzI samaratabAI Adi ThANA cAturmAsa birAjatAM hatAM. teonA dilamAM gurusevAnI prabaLa jhaMkhanA thavAthI, teoe potAnAM ziSyA zrI hemakuMvarabAI AryajI tathA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha zrI samajabAI AryAjI ThANA 2 ne tAbaDatoba saMghanI AjJA meLavI DoLiyA pahoMcavA mATe vihAra karAvyo. ahIM DoLiyAmAM kharekhara te vakhate sevAnI jarUra hatI. ugra vihAra karI dANA 2 AvI pahoMcyA. DaoNkaTaro ane davA tema ja upacAromAM kaMI kamI na hatI, paraMtu dardamAM kaMI sudhAro na thayo eTale cAturmAsa pUrNa thaye tyAMthI coTIlA javAnuM thayuM. pachI tyAMthI lIMbaDI saMghanI AjJA thatAM sthaLAMtara karI lIMbaDI hospiTalamAM dAkhala thavuM paDayuM. hospiTalamAM ekaMdara sAteka mahinA sAravAra karavAthI dhIme dhIme tabiyatamAM sudhAro thayo, eTale ke vihAra karI zakAya tevuM thayuM. ahIM e neMdha levI jarUrI che ke munizrI saubhAgyacaMdrajI(hAlanA saMtabAlajI) pUjya gurumahArAjathI chUTA thayAne sAta sAta varSa vItI gayAM hatAM, tema chatAM paNa teonI vacce paraspara sadbhAva jaLavAI rahyo hato. eTale pUjya gurudevanI mAMdagInI jANa thatAM temAM lIMbaDI AvyA hatA. joke A mAMdagI daramiyAna teonA(pUjya gurudevanA) paTTaziSya munizrI cunIlAlajI svAmI ananyabhAve sevAmAM joDAyelA hatA. tema chatAM paNa muni saubhAgyacaMdrajI amuka samaya sudhI lAgaNIpUrvaka hospiTalamAM rahyA hatA. 43. lIMbaDI: saMvata 1999 : I. sa. 1943 dANA 2:pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahA. tathA muni zrI. cunIlAlajI svAmI. lAMbI ane gaMbhIra mAMdagImAMthI tabiyata sudharatAM, kSetrasparzanA mATe vihAra karavAnuM mana thayuM. paraMtu zrI saMghe cAturmAsa te lIMbaDImAM ja karavAnuM nakkI karyuM ane vinati karI. e vinatine svIkAra thayo. tyArabAda ThANA 2 lIMbaDIthI vihAra karI vicAravA lAgyA. daramiyAna mahAsatI zrI devakuMvarabAI AryAjI tathA viduSI mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI pAse thAnanA bena caMcaLabena vairAgyabhAve abhyAsa karatAM hatAM tenI AjJA thaI javAthI vaizAkha vada 6 budhavAre (saMvata1998) temane thAnamAM dIkSA ApI. navadIkSitAbenanuM zubhanAma mahAsatI zrI caMdanabAI rAkhavAmAM AvyuM. te vakhate pU. mahArAjazrInA parivAravALuM moTuM sAdhvImaMDaLa paNa tyAM hAjara hatuM. tyArabAda anukrame vihAra karatAM karatAM cAturmAsa mATe lIMbaDI padhAryA. 44. coTIlA: saMvata 2000: I. sa. 1944 ThANA 2: mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA muni zrI cunIlAlajI svAmI. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA vaLI pAche nivRtti ane zAntinA vicAra meAkhare Avyo. pUjya mahArAjazrInI A bhAvanAnI zrI coTIlAnA bhakitapradhAna saMghane jANa thatAM AgevAna bhAIoe pUjaya mahArAjakInI sevAno lAbha levA AgAmI cAturmAsa mATe vinati karI. pariNAme potAnA nivRttinA hetu barAbara pAra paDaze ema lAgavAthI teoe vinati svIkArI ane gAma bahAra thANAmAM zAha hIrAcaMdra ThAkarasInA makAnamAM cAturmAsa rahyA, ane sAgArI mauna svIkAryuM. A arasAmAM ja bhAIzrI aMbAlAla paTela, je saMtabAlajI pAse rahetA hatA, te koI kAraNasara chUTA thayela te have pachI pUjya mahArAjazrI pAse sevAbhAve joDA hatA. 171 45. vAMkAnera : saMvata 2001 : I. sa. 1945 ThANA 2 upara mujaba; uparAMta vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI tathA sevAbhAve joDAyela bhAIzrI aMbAlAla paNa sAthe hatA. coTIlAnA cAturmAsa daramiyAna nivRttinA hetu ThIka saryo hato. sAgArI maunane lIdhe sAdhanA sArI cAlI. pachI paNa evuM ekAMta sthaLa pasaMda karavAnI pU. mahArAjazrInI abhilASA hatI. eTale e uddezane lakSamAM rAkhI anukrame vihAra karatA teo sarAsuMdarI padhAryA. tyAM thoDA divasa rahyA. sarA gAma najIka hatuM. vaLI tyAMnA zrAvako paNa bhakitapradhAna hatA. tethI sarAmAM lagabhaga zeSakALa pUro karyo. daramiyAna lIMbaDInA vatanI paNa hAla muMbaI vasatA pUjya mahArAjazrInA anurAgI zrI amulakha amIcaMda darzanArthe sarAmAM AvyA hatA. prasaMgopAtta vAta nIkaLatAM lIMbaDImAM baheno mATe eka upAAyanI khAsa jarUra che evuM sUcana thayuM tema ja pUjayazrI devacaMdrajI pustakAlayane paNa meATA svarUpe sArvajanika banAvavAnI jarUra che evI vAtacIta thaI. zrI amulakhabhAI svabhAve udAra ane vaLI pU. mahArAjazrI pratye bhakitabhAvavALA hatA eTale thoDI vicAraNAne aMte pUjya mahArAjazrInI e banne sUcanAone pote svIkArI lIdhI. pariNAme thoDA samayamAM potAnA mAtuzrI zivabAnA smaraNArthe sthA. jaina pauSadhazALA ane pitAInA smaraNArthe pUjayazrI devacaMdrajI pustakAlayanuM bhavya makAna taiyAra karI banne makAno zrI saMghane suprata karyA. daramiyAna pU. mahArAjazrI ThANA 2 sarAsuMdarIthI vihAra karatAM karatAM lIMbaDI padhAryA hatA. cAlu sAlanA cAturmAsa vAMkAneramAM nakkI thayA hatA eTale lIMbaDIthI vihAra karatAM cAturmAsa mATe vAMkAnera padhAryA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 daka cAturmAsanI saMkSipta noMdha 49. rAjI: saMvata 2002: I. sa. 1946 ThANA 2 upara mujaba. sAthe zrI meghajIbhAI vairAgI tathA bhAIzrI aMbAlAla hatA. lagabhaga cha varSa pahelAM dhorAjImAM cAturmAsa karyA hatA te vakhatanA bhakitabhAva ane janasamAjanuM AkarSaNa haju paNa tevuM ja hatuM. eTale vAMkAneranA cAturmAsa pUrNa thatAM, dhorAjI saMghane pharIne e anero lAbha levAnI bhAvanA thaI ane pU. mahArAjane cAturmAsa mATe vinati karAI. pariNAme dhorAjInA cAturmAsa nakkI thayA eTale e taraphane vihAra zarU karyo. dhorAjInA cAturmAsa khUba ullAsapUrvaka pUrNa thayA. 47. merabI: saMvata 2003: I. sa. 1947 dANA 2 upara mujaba. dhorAjInA cAturmAsa pUrNa thaye vihAra zarU thayo. rAjakoTa, vAMkAnera, thAna, coTIlA vagere kSetronI sparzanA thaI. A varSa daramiyAna be dIkSA ApI. mAgasara vada 4nA roja thAna mukAme chabalabenane dIkSA ApI ane tenuM zubha nAma hIrAbAI AryAjI rAkhavAmAM AvyuM. bIjI dIkSA ceTIlAmAM bena caMpAbenane vaizAkha suda 5 nA roja ApI. hIrAbAInAM gusaNI mahAsatIzrI pArvatIbAI AryajI ane caMpAbAInAM guNI mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI. daramiyAna AgAmI cAturmAsa mATe zrI morabI saMghe vinati karI hatI te mujaba morabImAM cAturmAsa rahyA ane AnaMdapUrvaka cAturmAsa saMpUrNa karyA. 48. jorAvaranagara : saMvata 2004; I. sa. 1948 dANA 2 upara mujaba. vairAgI meghajIbhAI tathA sevAbhAvI bhAIzrI aMbAlAla chellAM keTalAMka varSothI sAthe ja rahe che. keTalAMka varSothI pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane page vAnuM darda hevAthI vihAramAM DolInuM sAdhana rAkhavuM paDe che. tethI bhAIzrI aMbAlAla paNa e rIte sevAbhAve sAthe ja hoya che...morabInA cAturmAsa pUrNa karI vihAra zarU karyo. A cAlu sAlamAM terApaMthI sAdhuo pitAnuM paribaLa jamAvavA saurASTramAM AvyA hatA ane jhAlAvADamAM jorAvaranagara senTara teAe pasaMda karyuM hatuM. pariNAme sthAnakavAsI samAjane sudaDha ane surakSita rAkhavAnI jarUra lAgatAM jorAvaranagara saMghe pU. mahArAjazrIne AgAmI cAturmAsa karavAnI AgrahabharI vinaMti karI. pariNAme dIrdhadaSTithI vicAra karIne, dharmarakSA khAtara nivRttine bhega ApIne mahArAjazrIe jorAvaranagaranA cAturmAsanuM svIkAryuM. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta-ziSyanI jIvanasaritA 173 cAturmAsa daramiyAna khUba jAgRti lAvyA ane terApaMthIne niSphaLa banAvyA. te vakhate jorAvaranagaramAM upAzrayanI suvidhA na hatI. tethI zrI kAnajI catrabhujanA baMgale cAturmAsa karyA. samAjamAM bhakitabhAva ThIka jAgrata thayo. cAturmAsa pUrNa karyA. 49. jorAvaranagara : saMvata 2005: I. sa. 1949 ThANA 2 upara mujaba. pahelA cAturmAsa pUrNa karI vihAra zarU karyo. paNa have nivRtti levAnI bhAvanA hatI eTale zAnitadhAma sAyalAmAM padhAryA. daramiyAna terApaMthI sAdhuoe bIjA varSe paNa jorAvaranagaramAM thANuM nAkhyuM hatuM. gayA varSe je puruSArtha karyo hato tethI jorAvaranagara saMgha khUba prabhAvita thayA hatA. saurASTramAM AvA prabhAvaka puruSa pUjya mahArAjazrI eka ja hatA tethI A varSe paNa samAjanA koyanI khAtara jorAvaranagara saMghe bIjA cAturmAsa karavAnI vinaMti karI. pariNAme 71 varSanI jaipha umare paNa eTalo ja utsAha dharAvatA pUjya mahArAjazIe dharma-saMskRtinA rakSaNa mATe nivRttine gauNa karI jorAvaranagara saMghanI vinati svIkArI jorAvaranagaramAM cAturmAsa karyA. A vakhate caMdulAla cunIlAlanA 'vasaMtanivAsa' nAmanA baMgalAmAM cAturmAsa pUrNa karyA. terApaMthI jamAtane majabUta sAmano karyo. pariNAme terApaMthI sAdhuo jhAlAvADane pradeza choDI gayA. A cAturmAsamAM sevAno lAbha levA mahAsati zrI motIbAI AryAjI, viduSI mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI, mahAsatI zrI caMdanabAI, mahAsatI caMpAbAI ThANA 4 nA cAturmAsa paNa jorAvaranagaramAM thayA hatA. 50. sAyalA: saMvata 2007: I. sa. 1950 ThANA 2 upara mujaba jorAvaranagara uparAuparI be cAturmAsa karyA pachI have pote sthiravAsa rahevAnuM vicArI rahyA hatA. zAnti mATe chellAM keTalAMka varSathI pote sAyalA potAnI janmabhUmi) kSetra pasaMda karyuM hatuM eTale tyAM AvIne rahyA, daramiyAna thAnanA vatanI mANekacaMdabhAInI suputrI bena prabhAvatI je mahAsatIzrI hemakuMvarabAI AryAjI pAse vairAgyabhAve abhyAsa karatAM hatAM tenI AzA thaI javAthI caitra suda 6 zanivAranA roja tene sAyalAmAM dIkSA ApI ane tenuM zubha nAma AryAjI puSpAbAI rAkhyuM. sAyalAmAM ja cAturmAsa pUrNa karyA. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 dareka cAturmAsanI saMkSipta nedha 51. bhAvanagara : saMvata 2008: I. sa. 1951 ThANA 2 + 2 = kala kANA 4. kavivarya pa. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahA. tathA munizrI cunIlAlajI svAmI ane AryajInA ThANA 2 mahAsatI zrI hemakaMvarabAI AryAjI, mahAsatIzrI puSpAbAI AryajI dANA 2. sAyalAnA cAturmAsa pUrNa karI tyAM ja sthiratAthI rahevAnuM hatuM. paraMtu kudaratane saMketa judA prakAro hato. evuM banyuM ke terApaMthI sAdhunuM jhAlAvADamAM phAvyuM nahi eTale eNe dizA badalI have gohilavADane lakSa banAvyuM. eTale ke bhAvanagara jevA kSetramAM teoe thANuM nAkhyuM. pariNAme bhAvanagarane sthAnakavAsI saMgha jAgrata thayo. be varSa pahelAM jorAvaranagaramAM je pratikAra thayo hato tenI havA to sarvatra phelAI gaI hatI. eTale terApaMthI sAdhu bhAvanagaramAM tenI jaDa nAkhe te pahelAM koI samartha puruSane ApaNe cAturmAsa karAvavA joIe ema lAgavAthI bhAvanagara saMghanI najara mahArAjazrI pratye kerI. eka vagadAra pratinidhi maMDaLa bhAvanagarathI sAyalA AvyuM, ane joradAra vinati karI ke A vakhate te Ape bhAvanagara cAturmAsa karavA ja paDaze. mahArAjazrI nivRtti levA mAgatA hatA, paraMtu dharmarakSAne prazna hato eTale emanI vinati svIkArI.bhAvanagara jevuM moTuM kSetra ane mAtra be ja ThANA mATe e bhAre paDe tevuM hatuM. eTale sevAnimitte AryAjInA ThANA 2 paNa cAturmAsa sAthe rahe evI goThavaNa lIMbaDI saMghanI saMmatithI karavI paDI. mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryAjI tayA navadIkSitA mahA. pupAbAI AryAjI ThANA 2 paNa bhAvanagara padhAryA. cAturmAsa nimitto gAma bahAra bhakitabAgamAM rahyAM. paryuSaNanA divase pUratA gAmanA upAye rahyAM ane AThe divasa TAuna holamAM vyAkhyAna ApyuM. mahArAjazrInuM nAma bahAra AvatAM terApaMthIe rAha badalyo. eTale ke koI terApaMthI sAdhu bhAvanagaramAM pharakayA ja nahi. cAturmAsa raMgecaMge pUrNa thayA. - 52. sAyalA: savaMta 2008; I. sa. 1952 ThANA 2: mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahA. tathA munizrI cunIlAlajI svAmI. bhAvanagaranA cAturmAsa pUrNa karI mahArAjazrIe jhAlAvADa-lIMbaDI taraphathI vihAra zarU karyo. tyAMthI anukrame vihAra karatAM sAyalA padhAryA. ahIMnA saMghanI vinati thatAM AgAmI cAturmAsa paNa sAyalAnA nakkI thayA. cAturmAsa paNa pUrNa thayA. daramiyAna kaccha-samAghoghAnA sojapALa canAnA putra kezavajI, mahArAjazrI pAse vairAgyabhAve abhyAsa karatA hatA te paNa sAthe hatA. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 saMta-ziSyanI jIvanasaritA 53. vAMkAnera : saMvata 2009 : I. sa. 1953 dANA 3: mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja, mahArAjazrI cunIlAla svAmI ane navadIkSita munizrI kizoracaMdrajI sAyalAnA cAturmAsa saMpUrNa karI mahArAjazrI ThANA e merabI tarapha vihAra karyo. morabImAM mahAsatI zrI pArvatIbAI AryAjI, mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryAjI pAse morabInA vatanI prabhudAsa raNachoDa khokhANInAM putrI kumArikA bena hIrAlakSmI vairAgyabhAve abhyAsa karatAM hatAM. temanI AzA thavAthI dIkSAne prasaMga hato. morabI saMghane utsAha anero hato. uparAMta A samaye bhAIzrI kezavajIne paNa AzA maLI javAthI cAlu sAlamAM e banne umedavAronI dIkSA morabImAM thaI. bena hIrAlakSmIbenane mahA suda 11 nA roja dIkSA ApavAmAM AvI ane tenuM zubha nAma mahAsatI zrI haMsAkumArI rAkhyuM ane bhAIzrI kezavajIne phAgaNa vadamAM dIkSA ApI ane tenuM nAma munizrI kizoracaMdrajI rAkhavAmAM AvyuM. A sAlanA cAturmAsa vAMkAnera nakkI thayA hatA. thANA 3 thI vAMkAneramAM cAturmAsa pUrNa thayA. 54. surendranagara: saMvata 2010: I. sa. 1954 ThANA 4: pUjya sAheba zrI dhanajI svAmI, mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja, mahArAjazrI cunIlAlajI svAmI, navadIkSita muni kizoracaMdrajI svAmI. vAMkAneranA cAturmAsa pUrNa thaye ThANA 3 vihAra karI anukrame lIMbaDI padhAryA. daramiyAna surendranagara saMghanI vinati thavAthI surendranagaramAM cAturmAsanuM nakkI thayuM. A vakhate pUjya sAhebazrI dhanajI svAmI sAthe hatA eTale kula ThANA 4nA cAtumasa thayA. A cAturmAsamAM saMghamAM sArI jAgRti AvI, ane traNe saMghanI ekatAnuM maMDANa thayuM. 55. thAnagaDha: saMvata 2011: I. sa. 1955 ThANA 4+ 3 = kula 7: pUjya sAhebazrI dhanajI svAmI, mahArAja zrI nAnacaMdrajI svAmI Adi ThANA 4 tathA mahAsatI zrI damayaMtIbAI AryajI. mahAsatI zrI kalAvatIbAI AryAjI tathA bA.bra. zrI vinodinIbAI AryAjI ThANA 3 abhyAsArthe sAthe cAturmAsa rahyAM. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha cAlu sAlanA cAturmAsa mATe thAnagaDha saMghanI bhAvabharI vinati hovAthI upara mujaba dANA 7nA cAturmAsa thAnagaDhamAM thayA. cAturmAsa aMge tamAma kharca zrI chabIladAsa tribhovanabhAI taraphathI ApavAmAM Avela. 56. amadAvAda: saMvata 2012: I. sa. 1956 ThANA 3+13= kula 6:mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja, mahArAjazrI cunIlAlajI svAmI, munizrI kizoracaMdrajI svAmI tathA mahAsatI damayantIbAI Adi ThANA 3. thAnagaDhanA cAturmAsa AnaMdapUrvaka pUrNa thayA ane vihAra zarU thayo. vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI tathA sevAbhAvI bhAIzrI aMbAlAla sAthe ja hatA. daramiyAna saurASTra sthAnakavAsI jaina saMgha amadAvAdane pitAnA navA upAzrayamAM prathama cAturmAsa karAvavAnI utkaTa bhAvanA thavAthI zrI saMghe pUjya mahArAjazrIne AgrahabharI vinati karI. mahArAjazrIe paNa saMghane utkRSTa bhAva jANI, e vinatine svIkAra karyo. tethI saurASTra saMghamAM paNa anero utsAha pragaTayo. pariNAme upara jaNAvyA mujaba kANA 3+ 3 = 6 dANAnA cAturmAsa amadAvAdamAM thayA. cAturmAsa daramiyAna mahArAjazrInI preraNAthI samAjaupayogI aneka pravRttio zarU thaI ane cAtumasa khUba AnaMdapUrvaka pUrNa thayA. A cAlu sAlamAM thAnagaDhanA cAturmAsa pUrNa thayA bAda vihAra karI mahArAjazrI sAyalA padhAryA hatA tyAre mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI pAse vairAgyabhAve abhyAsa karatAM merabInivAsI cunIlAla bhAIcaMdanAM suputrI bA.ba. bena lIlamabenanI AjJA thaI javAthI phAgaNa vada 10 guruvAranA roja sAyalAmAM dhAmadhUmapUrvaka dIkSA ApI. navadIkSitAnuM zubhanAma mahA satIzrI saralAkumArI AryAjI rAkhyuM. tyArabAda AgAmI cAturmAsa mATe amadAvAda taraphathI vihAra . A cArmAsamAM zAstronI vacaNI karavA nimitte mahAsatI zrI damayantIbAI Adi ThANA 3nA cAturmAsa saurASTra saMghanI pauSadhazALAmAM thayA hatA. upara mujabanA tyAMnA cAturmAsa pUrNa thayA. 57. ghATakopara: saMvata 2013: I. sa. 1957 TANA 2: mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA munizrI cunIlAla svAmI. sAthe vairAgI zrI meghajIbhAI tathA sevAbhAvI zrI aMbAlAla paNa hatA. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-zaSyanI jIvanasaritA 177, amadAvAdanA cAturmAsa pUrNa karI anukrame vihAra karatAM pUjya mahArAjazrI ThANA 3 lIMbaDI padhAryA. daramiyAna muMbaI jevA kSetramAM kaMIka evuM vAtAvaraNa pharI gayuM hatuM ke jethI muMbaInA saMghane koI zakitazALI ane prabhAvaka mahArAjazrInI jarUra hatI. vicAraNAne aMte teonI daSTi mahArAjazrI upara paDI. eTale sauthI pahelA ghATakopara saMgha lIMbaDI eka vagadAra DepyuTezana mekalI, ghATakoparanA AgAmI cAturmAsa mATe joDyAre vinati karI. te vakhate lIMbaDI saMpradAyanA zeTha zrI lallubhAI nAgaradAsa tathA pUjya sAhebazrI dhanajI svAmIe badhA saMjogone lakSamAM rAkhI mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja ThANA 2ne ghATakoparanA AgAmI cAturmAsa mATe saMmati ApI. ghATakopara saMghanA DepyuTezanane khUba saMtoSa thayo. pachI te lIMbaDIthI mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA munizrI cunIlAlajI svAmI kANA e ghATakopara mATe vihAra karyo. chellAM keTalAMka varSathI mahArAjazrI paganI takalIphanA kAraNe DolI vihAra karI rahyA hatA. eTale DolInA mANaso ane te sAthe be bhAIo (meghajIbhAI tathA aMbAlAlabhAI) paNa hatA. anukrame ugra vihAra karatAM karatAM teozrIe utsAhI vAtAvaraNa vacce cAturmAsa mATe ghATakoparamAM praveza karyo. ghATakoparanA cAturmAsa pUrNa karyA. 58. borIvalI : saMvata 2014; I. sa. 1958 ThANA 2 upara mujaba, ghATakoparanA cAturmAsa pUrA thayA pachI vaccenA gALAmAM muMbaInA parAmAM vicaravAnuM banyuM. daramiyAna mATuMgAmAM mahArAjazrInI AMkhe motIAnuM oparezana karAvyuM. te samaye muMbaInA kSetramAM jevA Aje upAzrayo ane saMghanI racanA che tevI hatI nahi eTale ghATakoparanA cAturmAsamAM judA judA paramAMthI mANase lAbha levA AvatA. borIvalImAM navo saMgha thayo hate. khAsa karIne madhyamavargI samAja tyAM raheto hato. teo e parizrama laIne navo upAzraya taiyAra karyo hato. teone sauthI pahelA cAturmAsa mahArAjazrInA thAya evI prabaLa bhAvanA hatI. eTale borIvalI saMghe khUba ja bhAvapUrvaka AgAmI cAturmAsa mATe mahArAjazrIne vinaMti karI. saMghanA kAryakartAo utsAhI ane jAtamahenata karanAra levAthI ane vAtAvaraNa anukULa lAgavAthI mahArAjazrIe teonI vinati svIkArI cAturmAsa mATe berIvalImAM praveza karyo. mahArAjazrInI mAnavatAlakSI upadezadhArA mATe borIvalI khUba Atura hatuM. pariNAme jema jema cAturmAsanA divase AgaLa vadhavA lAgyA tema tema phaMDaphALA sArA thayA. gRhaudyoga Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha ane bIjI sAmAjika pravRttiothI borIvalI saMgha ane upAzraya gAjato thaI gayo eTaluM ja nahi, paNa mahArAjazrInI preraNAthI thoDA samayamAM ja madhyama vargIya borIvalIne saMgha pUba samRddha ane dIpata thaI gayo. e pramANe cAturmAsa pUrNa thayA. * 59. borIvalI(kRSNakuMja): saMvata 2015: I. sa. 1959 TANA 2 upara mujaba. be varSa muMbaInA kSetramAM vItI javAthI saurASTramAM vasatAM sAdhvIjIenI darzanabhAvanA tIvra thavA lAgI. vaLI saurASTra-gujarAtanA saMghonI paNa jhaMkhanA hatI. eTale borIvalIthI saurASTra tarapha vihAra karavAnuM nakkI karyuM. anukrame vihAra zarU karyo. bhIMvaDIthI AgaLa vadhatAM rastAmAM vajezvarIne pradeza Avyo. mahArAjazrIne page vAnI takalIpha hevAthI vajezvarImAM havApANIne prayoga karavA mana thayuM eTale lagabhaga be mahinA tyAM rokAyA. te samaye viduSI mahAsatI zrI prabhAvakuMvarabAI AryAjI pAse jetapura(kAThi.) tathA dhorAjInI traNa bene vairAgyabhAve abhyAsa karatAM hatAM. teone dIkSA mATe AzAo maLI jatAM traNe bene (benazrI haMsAkumArI, benazrI indukumArI(jetapura) ane zrI hasumatI(dhorAjI) dIkSA levA pahelA mahArAjazrInA AzIrvAda levA vajezvarI AvelAM. pachI te vajezvarInA rokANa daramiyAna havA-pANI anukULa na lAgavAthI mahArAjazrIne jIrNajavara lAgu paDayo. upacAra ghaNA karyA paNa ArAma na Avyo. tabiyatanA A samAcAra saurASTramAM pahoMcI gayA eTale ananya sevAbhAvI mahAsatIzrI hemakuMvarabAI ThANA 3nI dhIraja na rahI tethI ugra vihAra karIne teo vajezvarI padhAryA. borIvalI saMghane te tAjI bhakita hatI eTale jyAre mahArAjazrInI tabiyatanA samAcAra jANyA ke turata saMghanA AgevAna bhAIe vajezvarI AvyA ane AvI paristhitimAM Apa borIvalI pAchA padhAro ane amane sevAne lAbha Apo evI vinati karI. mahArAjazrIne tabiyatanA kAraNe e vinati svIkAravI paDI. eTale ke ATalo lAMbo vihAra karyA pachI pote hANA 2 vihAra karIne borIvalI padhAryA. mahAsatI zrI hemakuMvarabAI TANA 3 paNa bIvalI padhAryA. dhIme dhIme tabiyata sudhArA para AvI. paraMtu have saurASTra ke gujarAta tarapha jaI zakAya tevuM na hatuM eTale borIvalI saMghe bIjA cAturmAsa paNa berIvalImAM karavA joradAra vinati karI. pUjya mahArAjazrI tabiyatanA kAraNe have cAturmAsano boja upADavA taiyAra na hatA tethI kahyuM ke cAturmAsanimitte nahi paNa nivRttinA lakSe cAturmAsa rahevAnI bhAvanA che. zrI saMghe AnaMda Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 'saMta-ziSya'nI jIvanasaritA pUrvaka e darakhAsta svIkArI ane upAzcAyanA badale ghoDabaMdara roDa para satyanArAyaNa bhavana pAse 'kRSNakuMja'mAM cAturmAsa aMgenI badhI vyavasthA zrI saMghe karI. tyAre AryAjI zrI hemakuMvarabAI Adi ThANA 3 to A pradezamAM (muMbaI tarapha) pahelAM ja padhAryAM hatAM. teonA cAturmAsa ghATakoparamAM nakkI thayA. cAturmAsa daramiyAna sukhazAntithI pote kRSNakuMjamAM birAjatA hatA. divaso pasAra thaye jatA hatA. daramiyAna eka kALarAtrie mahArAjazrIne sakhata hArTaeTeka Avyo. khUba ciMtAjanaka sthiti banI gaI. muMbaI, ghATakopara vagere saMAmAM khabara phelAI jatAM rAtamAM ja niSNAta DokaTarone bolAvyA. upacAra cAlu thayA. borIvalI tema ja ghATakopara saMghanI sevAsurUSA saphaLa thaI ane thoDA divaseAmAM tabiyata sudharavA lAgI. paraMtu have hArTa nabaLuM paDI javAthI khUba ArAma levA jevuM hatuM. ema karatAM borIvalInA bIjA cAturmAsa pUrNa thayA ane ghATakopara tarapha vicaravAnuM banyuM. ziyALAmAM bIjI AMkhamAM metiyAnuM oparezana ghATakoparamAM karyuM. ene paNa sAruM thaI gayuM. paraMtu hArTanI paristhiti evI hatI ke have DolIthI paNa vihAra na thaI zake. bIjI bAju muMbaI jevA kSetramAM rahevAya to ArAma paNa pUratA pramANamAM na maLI zake. AvI nAjuka paristhitimAM lIMbaDI saMghe pachI dIrghadaSTi vAparIne pUjya mahArAjazrIne sthaLAMtara karAvavAno nirNaya lIdho. pariNAme tyAMthI prayANa karyuM ane lIMbaDI padhAryA. * * 60. lIMbaDI : saMvata 2016: I. sa. 1960 ThANA pa: pUjya sAheba zrI dhanajI svAmI, mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI, mahA. zrI choTAlAlajI svAmI, mahA. zrI cunIlAlajI svAmI, munizrI mAdhavajIsiMhajI svAmI, muMbaIthI mahArAja zrI nAnacaMdrajI mahA. ThANA 2 jyAre lIMbaDI padhAryA tyAre tyAM pUjaya sAheba zrI dhanajI svAmI Adi traNa ThANA birAjatA hatA. sadAnaMdI mahA. zrI choTAlAlajI svAmI ThANA 2 paNa lIMbaDImAM birAjatA hatA. mahArAjazrIne pUro ArAma levAnI jarUra hatI eTale AgAmI cAturmAsa lIMbaDImAM ja karavAnI zrI saMghanI vinati thaI. pariNAme pAMce ThANAnA saMvata 2016nA cAturmAsa lIMbaDI thayA. * * 61. sAyalA : saMvata 2017: I. sa. 1961 ThANA 2: mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahA. tathA mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI. lIMbaDInA cAturmAsa pUrNa thayA bAda have sAmAnya rIte Arogya sAruM hatuM. eTale have sthiravAsanI daSTie zAnti mATe sAyalAmAM rahevAnuM nakkI karyuM. tethI lIMbaDIthI sAyalA padhAryA. hArTanI takalIpha hovAthI have pUrNa ArAmanI jarUra Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha hatI eTalA mATe paNa sAyalA pasaMda karavA jevuM hatuM. cAturmAsa sivAya te avAranavAra sevAnimitte sAdhvIjIne yoga thayA karato. paraMtu cAturmAsamAM paNa abhyAsa ane sevAnimitte sAdhvIjInA parivAramAMthI bethI traNa ThANA dara varSe cAturmAsa sAthe rahe evI vyavasthA lIMbaDI saMgha mAraphata thaI gaI, te mujaba A cAturmAsamAM viduSI mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAnAM ziSyA AryajI caMdanabAI, tathA bA. ba. AryajI IndumatIbAI ThANA 2 cAturmAsa rahyAM. 62. sAyalA: saMvata 2018: I. sa. 1962 ThANA 2 upara mujaba tathA mahAsatI zrI ThANA 3. kula ThANA 5. sthiravAsa hovAthI A sAlanA cAturmAsa sAyalAmAM ja thayA ane sevA , ane abhyAsa arthe mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryAjI, bA. bra. mahA. zrI puSpAbAI AryajI tathA bA.bra. mahA. zrI haMsAkumArI AryAjI ThANA 3 cAturmAsa sAthe rahyAM. 63. sAyalA: saMvata 2019 : I. sa. 1963 ThANA 2 upara mujaba tathA sAdhvIjI ThANA 3. kula kANA 5. A sAlanA cAturmAsa paNa ahIM thayA. mahAsatIjIe paikI A vakhate mahA. kalAvatIbAI AryAjI, bA. ba. mahA. zrI vinodInIbAI AryA tathA mahA. zrI divyaprabhA TANA 3 cAturmAsa sAthe rahyAM. cAlu sAlamAM mahA. zrI damayIbAI AryAjI pAse vairAgyabhAve abhyAsa karatAM goMDalanivAsI kurajIbhAI phUlacaMda dozInAM suputrI bA. ba. bahena puSpAbahenanI AjJA thaI javAthI 2019 phAgaNa suda 2 semavAranA roja sAyalA mukAme pU. mahArAjazrInA varada haste dIkSA ApI. tenuM zubha nAma mahAsatI zrI pramodinIbAI rAkhavAmAM AvyuM. 64. sAyalA: saMvata 2020: I. sa. 1964 ThANA 2+2. sAdhujI ThA. 2 upara mujaba tathA sAdhvIjI ThANA 2. sAdhvIjImAM A vakhate viduSI zrI mahAsatI prabhAkuMvarabAI AryajInAM suziSyA AryAjI caMdanabAI AryAjI tathA AryAjI saralAkumArI thANA ne sevAne lAbha maLyo. A sAlamAM pUjya gurudevane 87 varSa pUrAM thayAM. eTale ke saMvata 2021nA mAgasara suda 1 nA 88 muM varSa beThuM. dIkSAparyAyanA 64 varSa pUrAM thayAM hatAM. % zAMti Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-ziSyAonI ajalie Page #201 -------------------------------------------------------------------------- Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAMjali munizrI cunIlAlajI svAmI-cittamuni (ba: jhaMDA UMcA rahe hamArA) 1 virala vibhUti eka virAje (2) saMta-samAja ane deva samAje. (2) virala pragaTa thayA mAnavahita kAje (2) kAvya-saritAmAM guNa gAje (2) saMtaziSya paDachaMda avAje. (2) virala 2 cetanavaMtA he gurudevA (2) nitanita smaraNa karuM tuja sevA. (2) cetana jJAna-karma-bhakti rasadevA (2) ama aMtara A takhevA (2) saMta-ziSyanI khabaruM levA. (2) cetana 3 vANI amRta-rasa jharanArI (2) daSTipAta che pAvanakArI. (2) vANI sadaguru bhAva sadA sukhakArI (2) premaLata che jayajayakArI (2) "saMtaziSya' jIvana balihArI. (2) vANI ("saMta-ziSya " guNanI balihArI) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 (Dhaba : aMtararyAmI aMtaramAM virAjI raho) 4 guru! AMtara--ntyAta jagAvI diyA prabhu! pAvana paMtha batAvI diyA. Aja tArA guNunI jayamALa cAlu thAya che prANa sAthe saMtaziSyanA bhAva jAgI jAya che. pa X mAnA mAne ke Aja guru AvI gayA mAnA mAneA ke gurujI padhArI gayA mArA cittama dvirane gajAvI gayA. zAMtabhAve ekalA paLapaLa pratIkSA meM' karI 'saMta-ziSye' Aja mArA bhAvamAM bharatI karI. 7 bhAvAMjali (2) (2) guru. (2) (2) guru. (2) (2) (2) mAnA (2) (2) mAne0 3 (Dhaba : sudhAra se bharapUra zrI vItarAgI...) 6 dIThA me` dhruvanA dbiAra Aja mArA manamAM vaselA. dIThA gurudevanA didAra Aja mArA manamAM vaselA. manamAM vaselA ne hRdaye raselA. 'saMta" svarUpe sAgara vizALa che. (2) 'ziSya' svabhAve rasALa----Aja mArA (manamAM ramelA te hRdaye gamelA. 4 ( Dhaba : aba to merA rAmanAma ... ) Aja mArA bhavanamAM che devanA utAra devanA utArA gurudevanA utAre.. --dIThA. dIThA.) Aja0 najara bharI nIrakhI lIdhuM, e ja lAla mAre (2) darzana vizuddha thaye, maTayA che. mUMjhArA, (2) -Aja Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 saMta-ziSyanI jIvanasaritA mArga ke kumArgane suspaSTa dekhanAre (2) Aja jJAnacaMdranA prakAzane ujAre. (2) -Aja nija svarUpa ramaNatAne pragaTa che sitAre "saMta-ziSya cittanI prasannatA prasAre. (2) -Aja (Dhaba: rAma che (3) re aMtarathaTamAM e rAma che) 8 thAya che (3) re gurudevanuM smaraNa ema thAya che. AvI AvIne sarI jAya che re. -gurudevanuM harato ne pharatAM UThatAM ne besatAM (2) jhAMkhI niraMtara thAya che ? -gurudevanuM. 1 neNAmAM nehabharyo, dila dariyAva che (2) bhAle vizALatA chavAya che re -gurudevanuM 2 vANI madhurI che svare maDhelI (2) hAvabhAvathI citta cAya che re -gurudevanuM 3 veta abaramAM kAyA che zobhatI (2) zira para vALa sahAya che re. -gurudevanuM che suMdara be kAna che saravA sulakSaNA (2) hUMphALA hAtha pharI jAya che re -gurudevanuM 5 jJAna-dhyAna-karma ane bhaktinA rogamAM (2) saMta-ziSya bhAvathI bhIMjAya che re. -gurudevanuM. 6 nitanita ema guNakIrtana karavAthI (2) cittamAM samAdhi vartAya che re. -gurudevanuM. 7 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virahAM ja li munIzrI saMtalAlajI (rAga : apUrva avasara eve0) duSTa deva vikarALa kALa he. zuM karyuM ? hatu. jeha jinazAsananuM zubha ratna jo, jhUMTavI lIdhuM teDha acAnaka hAthathI, have na lAdhe karatAM kADhi prayatna jo -duSTa daiva jenA line yiAnI upamAM 4uM ! paNa dariyA mAjhA mUke koka vAra jo; jene haiye mUkI nahiM mAjhA kaDhI, rahI nayanakAMThe nita amIrasa dhAra jo -duSTa daiva0 caMdrakaLA punaHmazI mukhanI jo kahuM, tA mahAmuninuM vadana ati zaramAya jo; kAraNa vakramAM zazInu teja ghaTI jatu, nAnacaMdra mukha teja ghaTe na jAya jo| -duSTa daiva sArabha namrapaNAnI raMga sukane, buddhi puSpa gulAma akha MDita pAsa jo; anubhavavRddha zarIra paNa vRddha bhale thayuM, mRtyu lagI jhIlyA che jJAna-prakAza jo / / -duSTa 40 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-ziSyanI jIvanasaritA sva-para zreyanAM kAryo kIdhAM hasathI, dharma-STinAM veryo bIja apAra che; saMpradAyane vizva vizALa samAjane, raMga lagADayo rASTrabhaktirasasAra je II. -duSTa deva ziSyanI jeDI daI jaMga jItI gayA, bAhyAAMtara jaga karavAne zubha kArya je, saMtavAso "citta ane sAbhAgyamAM, nIrakhI janagaNamanamAM dhairya bharAya je che -duSTa deva vAcA thAke guNa vadI guru! ApanA, virahAzru vasudhA vahe na bhAra je; teya zraddhAMjalirUpa kAvya caraNe dharuM, ama AtmAne e ja nimitta sudhAra je; ama AtmAne e ja nimitta AdhAra je -duSTa deva Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virahAMjali mahA,zrI damayaMtIbAi AyaeNjI mahA.zrI kalAvatIbAi AyajI, thrA. bra. mahA.zrI (vanAdInIbAi Adi sAdhvImaMDaLa (rAga : ' vAyu tArA vIMjhaNalAne--') prayANa. anata samAdhie pADhayA Aje vahAlA jIvana-prANu, vatsalahRdayI mahAceAgIe kIyAM paralA ke janmabhUmi enI nirvANabhUmi, dhanya sAyalAnI subhAgI bhUmi, ogaNIse tetrIsa mAgasara suda ekame pragaTayA premAvatAra, mAdakatAraNahAra. 1 dhanya mAtApitA kuLadIpa janamyA, dhanya gurujI ziSya savAyA; jaina zikSA--dIkSA prApta chatAMya, sarva dharma samabhAva, jJAnacaMdra apUrva prabhAva. 2 jIvanayAtrA varSa aAsI; jyAti, virATe vilIna thAya, sukSma teja satra phelAya. 3 vidyutapazI AMcakA vAgyA; kAI mAne na sAcI vAta, A ze| manmyA utpAta. 4 svayaM prakAzita dvI pravAsI, kRSNAnavamI ravi rajanie janA aNujhaNI hAlyA, acAnaka svargavAsa sAMbhaLatAM, haiyAnuM hIra, ama AMkhanuM nUra, kayAM jaI vasyuM e sAgaraura; krizAe sUnI AMkhaDI bhInI, saMghanAM haiyAM ghavAya, enA ghAva kI nA rujhAya. 5 mAnava-dhanuM mUrta svarUpa, kriSya premanuM sAkSAta rUpa; abhedabhAve mAnava-hRdaya, (eNe) snehe sAMdhyA ekatAra, enI karuNAnA nahi pAra. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMta ziSya'nI jIvanasaritA Rju, mRdula kSamAsiMdhu yazasvI, vidyA siddhi nidhi brahma vacasvI; dvivyadraSTA navayuga-suSTA, pUrNa caiAga ArAdhatA jAya, samarpaNu zikhavADatA jAya. cha akhUTa navanavI jJAna saravANI, amRtadhArA AkaDa pItAM, kavivanI jIvana - kavitA, vicAra-acAranI ekarUpatA, 189 nava vimalamadhura vahetI vANI; tRpti kadI thAya, bhavakha dhana tUTI jAya. 8 mRtyuMjayanI dhairya - saritA; anupama akhaMDa sadAya, enA UMDANa nahi mapAya. 9 guNu tamArA keTalA gAuM, alpamati kI pAra na pAmu; punita preraka jIvana - prasaMge, yAda Ave haiyu valeAvAya, khAmI kadI nahi purAya. 10 azru puSpadmAna pravacananI, aMjali subhAvita apI'e guNanidhi ziSya yugala siMhaeNkhAla, supAtra citta prasanna satakhAla; ziSyAe lakatA AkhAla vRddhanA, sAcA sakhA jagatAta, navajIvanaddAtrI mAta. 11 zraddhA kAvya ke satyA'nI; paNu, RNumukata na thavAya, sAmAM preraka tuhI jaNAya....12 kRpAdiSTa amIvRSTi karo, sa`sAranA sarva duHkhA harajo; yuga yuga amara raheA gurujI, yazogAna niraMtara gavAya.... jJAna-gurunuM smaraNa na bhulAya. 13 bhAvanA amArI huM devanA deva! janma janmanA svAmItvameva, rAga-dveSa-mahukArane TALI, khALa' tuhI sAgaramAM samAya, tane sarvasva ati thAya. 14 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdarbhasUci pRSTha 2 saMdarbha 9 "vIra paMthAvata : nA. . na. zI : . 32 10 ravIndravINA 14 prArthanAmaMdira : AvRtti 16: pR. 169 18 "jJAnAva:' 4: 2:. 24 18 "jJAnArNava : 4:4. rUpa 26 zrImad rAjacaMdra : patrAMka: 19476 27 "zrImad rAjacaMdra: patrAMka: 455/575 28 prArthanA maMdira: A. 16: pR. 160 35 'AtmasiddhizAstra": 17 35 'AtmasiddhizAstra' : 35 36 zrImad rAjacaMdra : patrAMka : 454/572, 38 'prArthanAmaMdira : A. 16: pR. 159-60 42 prArthanAmaMdira': A. 16: pR. 85 46 "jAhanavI" 50 "prArthanAmaMdira' : A. 16 : pR. 84 50 "zrImad rAjacaMdra : patrAMka : 813/073 51 "zrImad rAjacaMdra : patrAMka : 581757 51 zrImad rAjacaMdra patrAMka: 822/14 57 prArthanAmaMdira : pada 16: pR. 144-45 59 "zrImad rAjacaMdra: "tattvavijJAna': pR. 89 59 prArthanAmaMdira' : A. 16 : pR. 116-17 60 "prArthanAmaMdira:': A. 16 : pR. 117. 63 prArthanAmaMdira': A. 16 : pR. 81-82 64 'prArthanAmaMdira' : A. 16: pR. 156 66 de. sA. pu' prakAzita upalabdha sAhitya 67 mahavI vana: "kauziar' 69 AtmasiddhizAstra" ane "zrImad rAjacaMdra Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 saMdarbhasaci 05 saMdarbha 107 prArthanAmaMdira : pR. 238 109 prArthanAmaMdira: pR. 123 110 Rveda 115 "zrImad rAjacaMdra: 702 : pR. 639. 115 prastuta pustaka-prakaraNa: narmadAnA prazAMta prakRtitIrthe ' 117 "zrImad rAjacaMdra': 702: pR. 640. 121 prArthanAmaMdira : A. 16 : pR. 24 . 121 prArthanAmaMdira : A. 16 : pR. 111 125 prathama adhivezana aMgenI vigatavAra kAryavAhI munizrI cunIlAlajI ma. pAse upalabdha 130 "vAsarikA' (1956) : lekhakanI aMgata DAyarI 131 prArthanAmaMdira : pR. 170 131 zrImad rAjacaMdra : pR. 71: 'amUlya tattva vicAra." 141 prArthanAmaMdira" pR. 10 142 'prArthanAmaMdira : pR. 178 143 "jItazatI' : ravIndranAtha ThAkura 144 zrImad rAjacaMdra 145 prArthanAmaMdira' pR. 144 145 prArthanAmaMdira : pR. 123 147 prArthanAmaMdira: pR. 129 148 "vIra thavI : 149 mIrAMbAI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - oi yAbhyAM bhAna hajI jJAna vizvAsa ja nAmano Tre , zraddhA TB ! - kova zrI pha raho mAM sahu muMbaI, jaI