________________
‘સંત-શિષ્ય’ની જીવનસરિતા
૫૫
ઉપદેશ આપવાની આગવી કળા—આ બધાંની તેમણે અધે એક વિશિષ્ટ પ્રકારની છાપ મૂકી અને અનેખું વાતાવરણુ સજર્યું.
સં. ૧૯૬૬ના રામાણીઆ-કચ્છમાંના દસમા ચાતુર્માસ સમયે ત્યાં મોટી પક્ષના સાધુઓનું એક સંમેલન ભરાયેલું. મુનિશ્રી નાનચંદ્રજી મહારાજની ઉંમર આ વખતે ૩૪ વર્ષની. સ ંમેલનમાં દીક્ષાપાંચે મેટા એવા અનેક સાધુએ પણ પધારેલા. મુનિશ્રી નાનચંદ્રજી મહારાજે પેાતાની આગવી પ્રતિભા, જીવનદ્રષ્ટિ અને સાધનાને કારણે એ સ ંમેલનમાં યુગાનુરૂપ પ્રેરણા આપેલી અને નવા ચીલે ચીંધી વડીલ સાધુઓને પણ વિચાર કરતા કરેલા.
આ રીતે તેએ માત્ર યુગાનુરૂપ સ ંકેત કરીને જ બેસી રહ્યા નહાતા, પરંતુ આ ચાતુર્માસાનાં વર્ષો દરમિયાન પ્રત્યક્ષ સમાજકલ્યાણનું કાર્ય કરવા પણ પ્રવૃત્ત થયેલા. સમાજના વિઘાતક રિવાજોની સુધારણા અને વિદ્યાસ'સ્થાઓની સ્થાપના-મુખ્યત્વે આ બે તેમનાં સમાજકલ્યાણ માટેનાં કાર્યક્ષેત્ર હતાં. યુગસાપેક્ષ ધર્મદ્રષ્ટિપૂર્વક તેઓ એ કા સત્ર કર્યે જતા. તેમનાં વિહારક્ષેત્રામાં ઠેરઠેર તેમણે સ્થપાવેલાં છાત્રાલયા અને જૈન વિદ્યાશાળાએ આ વાતની સાક્ષી પૂરે છે. કચ્છના આ ચાતુર્માસ દરમિયાન ત્યાંના જે નાનાંમોટાં ક્ષેત્રમાં મહારાજશ્રીનું વિચરવાનુ મનતુ તેમાં તેએ એક વખત બિદડા પાસેના કાડાય નામના ગામે પધાર્યા. આ ગામ ખાસ કરીને વિદ્યા-અભ્યાસનું ક્ષેત્ર ગણાતુ. ગામમાં મમિાગી તેમ જ સ્થાનકવાસી અને સદ્યા હતા. તે વખતે શ્રી હેમચંદભાઈ કે એવા કાઇક નામના એક દેરાવાસી ભાઈનેા મહારાજશ્રીને પરિચય થયા. એ ભાઈ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના અનુરાગી હતા. એટલું જ નહિ પણ ઘણા ઉદાર વિચારના હાઈ દરેક મત-પંથના ઊંડા અભ્યાસી હતા. તેએની સાથે દિવસેાના દિવસેા સુધી વિચાર-વિનિમય કરવાથી સત્યશોધક મહારાજશ્રીના હૃદયમાં મત-પંથના કદાગ્રહેા નીકળી
