Book Title: Kevalibhukti Vyavasthapana Dvantrinshika
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004680/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjA viracita phaeNvalibha StavyavahasthApanA hArnAizinI zabdazaH vivecana trIzamI batrIzI sarvavAdapavigamAvAzanatyatayAmAhArasakA virahAAdanAmazvasaMgo evambarasamavAcavizIyasthakarmAkozavatayAdehAganayo! cukyo ra mohAyaravezAsAtavedyAmadIkSApamAdajamanAlAbArAhArakaSayAvicavA nikSAdi kotyAgnabAdhyAnatapovyayAparamAdArikogaspAsvAnumAnAdhinApica dha yUropakArahAnechAzamA dinuyuzyAvyAzusaMvadyAlagavAnakhanavidigaMbarAyaNasima tathAyamakanA lejomAsamAnikacAnAdi zAsamAtragamanAdinAnadhyAnanayasA rakhakAlAmanabejanA paramaudArikaMdAMga nivenavakAlamA dArikAdamino dimAsaktinaniti ra ulayAdyadRSTamaMbAmadRSTayAmakuMtanozalanyAgezkhAmAvApA nakSArAkSasI 34 anilAniyavAsinacavacugovitAdojanamAnasvadhAnidabimoyapadyateSayaropa kAradA nizvAniyatAbasarasyanArImAdigujhAcAnimahizyamadhidyati 26 matAnyAnurajhArAma dhimAyApinakaMdhamasyA ninaayobhyo| samA2 camohina mitAhAzAjAputmanikApikAtIna gavasokhakApacayAmAnevabAdhake samApiyanajayya miravamuktihALAyAsInajanAle TevAdapilaUyA 2 doghahavAzmakaspAta vopayohikarmanAzAhabAnakAnyAmAsyunaH kadAyadAna 30 kanekokapiDAdasvAmInivaratAcorAyavisvanI ni:sapanAne vamAnamAna 31 paramAtaditaricAdigaMbaraviniya dAta jAsamitobAraH mononinajayatijAmane kalikyavasthApanakAcizikA cha @ vivecaka paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA uain Education International Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja viracitA dvAtrizaddhAtrizikA aMtargata kevalibhaktivyavasthApana dvAciMzikA zabdazaH vivecana . mULa graMthakAra tathA TIkAkAra - laghuharibhadrasUri mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA AzIrvAdadAtA + vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka sva. pa.pU. AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA SadarzanavettA prAvacanika pratibhAdhAraka sva. pa.pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna gaNivarya pa.pU. zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja - vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA saMkalana-saMzodhanakArikA che. pa.pU. AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI gacchAdhipati pa. pU. hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjanA AjJAvartinI tathA pa. pU. pravartinI sAdhvIjI rohitAzrIjI mahArAjanA ziSyA sAdhvIjI caMdanabAlAzrI : prakAzaka : kAtA .. 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanahAviMzikA zabdazaH vivecana - vivecanakAra - paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2533 9 vi. saM. 2063 AvRtti H prathama nakala H pa00 mUlya rU. 50-00 coooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooos _ Arthika sahayoga : zrI surata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMgha TrasTa zrImad vijaya rAmacandrasUri ArAdhanA bhavana subhASacoka, gopIpurA, surata. paramapUjaya mahArASTradezoddhAraka suvizAlagacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna, adhyAtmayogI, 5.pU. paM.pra.zrI bhadraMkaravijayajI mahArAjAnA ziSyaratna, madhurabhASI pa.pU.A.bha. zrImavijaya jinaprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna tathA vAtsalyanidhi pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImavijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAnuvartI pravacanakAra pU. mu. zrI yugapravijayajI ma.sA. nA sadupadezathI grI prakAzanano saMpUrNa lAbha jJAnakhAtAnI rakamamAMthI levAmAM Avyo che. | mukhya prAptisthAna : ja . kAtA nAITa 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. A mudraka ja mukeza purohita sUryA ophaseTa, AMbalI gAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda-58. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaH prAptisthAna : H - amadAvAda : gItArtha gaMgA zrI naTavarabhAI ema.zAha(AphrikAvALA) 5, jaina marcanTa sosAyaTI, DI-804, samarpaNa TAvarsa, gharaDA ghara pAse, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7, 132 phUTa rIMga roDa, nAraNapurA, amadAvAda-13. 8 (079) 26604911, 32911471 (079) ra7478512 muMbaI : zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI viSNu mahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400010. (022) 22814048 zrI himAMzubhAI ena. zeTha, e-2/41, azoka samrATa, trIje mALe, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA kvelarsanI upara, malADa (I), muMbaI-40OO97. 8 (022) 39438434 (mo.) 9322264851 * jAmanagara : zrI lalitabhAI dharamazI zrI udayabhAI zAha 302, caMdanabALA epArTamenTa, C/o. mahAvIra agarabattI varkasa javAharalAla naheru roDa, C-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme. sarvodaya pArzvanAthanagara, jAmanagara-361001. jaina derAsara pAchaLa, muluMDa (ve), muMbaI-80. , : 2 (0288) ra678513 = (-2) 2pa680614, 25681030 * surata : DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbu nivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. R (0261) 3013244 * rAjakoTa : zrI kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. (0281) 2233120 * BANGALORE: Shri Vimalchandji Clo. J. NEMKUMAR & COMPANY Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-53. # (080) (O) 22875262, (R) 22259925 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. prakAzakIya gItArtha gaMgAnuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja sAheba, pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba Adi racita jainazAstromAM patharAyelA vividha paramArthabhUta tatvonAM rahasyonuM vaya, vikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAya maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahata che, ghaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyAM che. zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyAM che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrI saMghamAMthI jijJAsu mumukSao tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja sAhebanAM tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNa vijayajI mahArAja sAhebanAM judA judA viSayo paranAM apAyelAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecato chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa zrI saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTa nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mukhya lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtI lakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - pa, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. TrasTIgaNa gItArtha gaMgA sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vyAkhyAnanA graMtho (gujarAtI) vyAkhyAnakAra - pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI (moTA paMDita) ma. sA. 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra vyAkhyAnakAra - pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma. sA. 1. yogadaSTisamuccaya 2. karmavAda karNikA 3. sadgati tamArA hAthamAM ! 4. darzanAcAra 5. zAsana sthApanA 6. anekAMtavAda 7, praznottarI 8. cittavRtti 9. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 10. manovijaya ane Atmazuddhi 11. bhAgavatI pravajyA paricaya 12. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 13. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vinaya, siddhi, viniyoga) 14. lokottara dAnadharma "anukaMpA" 15. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 16. dharmarakSA pravacana zreNI (bhAga-1) | pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma. sA. saMpAdita 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejaGa :- pa. pU. gazivarya zrI yugabhUSAvibhya (nAnA paMDita) ma. sA. 1. jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya ? hindI vyAkhyAnakAra :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI ( nAnA paMDita) ma.sA. 1. jainazAsana sthApanA 2. cittavRtti 3. zrAvaka ke bAraha vrata evaM vikalpa 4. praznottarI lekhaka :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma. sA. 1. jinazAsana svataMtra dharma yA saMpradAya ? saMpAdaka :- pa. pU. gaNivarya zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra ENGLISH Lecturer : H. H. GANIVARYA SHRIYUGBHUSHANVIJAYJI M. S. 1. Status of religion in modern Nation State theory Author : H. H. GANIVARYA SHRI YUGBHUSHANVIJAYJI M. S. 1. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke gItArtha gaMgA dvArA prakAzita che vivecananA graMtho (gujarAtI) vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA | 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana (aprApya) 2. adhyAtmaupaniSata prakaraNa zabdazaH vivecana 3. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyakatva SasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. phUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yanaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnadvAtrizikA-1 zabdazaH vivecanA 21. mitrAdvAbiMzikA-21 zabdazaH vivecana Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvAciMzikA-18 zabdazaH vivecana 25. yogavivekadrAviMzikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhusAmayyadvAciMzikA-6 zabdazaH vivecanA 27. bhikSadvAciMzikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSAdvAciMzikA-28 zabdazaH vivecana 29. yogadaSTinI sajhAya zabdazaH vivecana gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA saMkalanakartA H jyotiSabhAI zAha 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi saMkalanakartA H jyotiSabhAI zAha 3. svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!!!! (guja.) saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 4. svataMtra bhArata meM dharma parataMtra !!!!! (hindI) saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 5. Right to Freedom of Religion !!!!! saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti (aMgrejI). 6. 'rakSAdharma' abhiyAna (guja.) saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 7. "Rakshadharma'Abhiyaan (aMgrejI) saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti gItArtha gaMgA aMtargata gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho 1. dharmatIrtha bhAga-1 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dvAciMzadvAciMzikA' graMthanI kevalibhaktivyavasthApanadvAciMzikA'nA | zabdazaH vivecananA saMkalana-saMpAdananI veLAe prAstAvika ma - zrutasadananA sUtradhAra upAdhyAyajI mahArAjA : sattaramI sadInA uttarArdhamAM jinazAsananA gaganamAM udaya pAmelo jJAnasUrya aDhAramI sadInA Ugama avasare madhyAkAzamAM AvIne pUrabahAramAM khIlI UThyo ! amara upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjAnuM sarvatomukhI ne paDachaMda vyaktitva jaina-jagatane gauravonnata mastake rAkhI zakyuM hatuM. upAdhyAyajI mahArAjanI to eka ja mahecchA hatI ke khIleluM kayuM phUla kharatuM nathI ? eka divasa huM paNa A pRthvI uparathI vidAya laIza, paNa jJAna amara rahevuM joIe.' A mahecchAnI pUrti mATe emaNe kalama sajAvI hatI. jJAnadAnanI bhAvanA AgaLa emaNe potAnuM sarvasva arpaNa karyuM hatuM.' upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe maithilI tArkikonI navya nyAya zailIne jenasRSTimAM utAravAnI hAma bhIDI. lupakoe mUrtipUjA viruddha calAvelI joradAra jhuMbezane joIne 'pratimAzataka' ane "pratimApUjananyAya' jevA graMthomAM akADhya tarko ApIne zAsananI rakSAnuM apUrva kArya bajAvyuM. (e "pratimAzataka' nAme adbhuta graMtharatnanA zabdazaH vivecananA bhA. 1-2-3, gItArtha gaMgA saMsthA dvArA prakAzita thaI gayela che. bhA. 4nA zabdazaH vivecananuM kArya cAlI rahyuM che.) "jJAnasAra" ane "adhyAtmasAra'mAM pU. upAdhyAyajI mahArAjAe kAvyarUpe agAdha jJAnarAzinA amRtane ThAlavyuM che. (e "adhyAtmasAra graMtharatnanuM zabdazaH vivecana bhA. 1 prakAzita thayela che. bhA. ranuM kArya cAlI rahyuM che tathA jJAnasAra svapajJa TabAnA AdhAre zabdazaH vivecana taiyAra thayela che, te thoDA samayamAM gItArtha gaMgA saMsthA dvArA prakAzita thaze.) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadrAsiMzikA/prastAvanA jJAnasAra graMtharatnamAM pU. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje kahyuM che ke "jaina Agamone ame svIkArIe chIe, paraMtu A svIkAranI pAchaLa rAga kAraNabhUta nathI; ane para siddhAMtono ame asvIkAra karIe chIe, enuM kAraNa kAMI dveSa nathI, paraMtu jemanuM vacana yuktiyukta lAgyuM, jemanuM pratipAdana satyanuM saMtAna hoya, eno ame svIkAra karIe chIe ane bIjAno asvIkAra karIe chIe." upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe daigaMbarIya samartha vidvAna zrI samatabhadranI "asahastrI' para pote ATha hajAra zlokapramANa vivaraNa paNa lakhyuM che. potAnA sarjanomAM emaNe jema jainetara siddhAMtonI kaDaka samAlocanA karI che, tema bIjI bAju jainetara pataMjali kRta 'pAtaMjala" nAmanA yogagraMtha para kalama calAvIne svakIya sarjanomAM pataMjaline "maharSi' kahIne emanI sAkSIo mUkI aMjali paNa ApI che. aSTasahastrI, zAstravArtAsamuccayanI syAdvAda kalpalatA TIkA, nayopadeza, nayAmRtataraMgiNI, vAdamAlA, anekAMtavyavasthA, nyAyakhaMDanakhAdya, jJAnArNava, jJAnabiMdu Adi graMthomAM sarjanamAM pU. upAdhyAyajI mahArAje navyanyAyanI bharapUra chAMTa chAMTI che. dArzanika samanvaya zaktino jhabakAra batAvavAmAM paNa pU. upAdhyAyajI mahArAje kamAla karI che ! koI ThekANe emaNe pataMjalinI sAkSIo mUkI, to koI jagyAe emaNe bhagavad gItAnI sAkSIo paNa mUkI che. potAnA purogAmI graMthakArone yAda karIne pU. upAdhyAyajI mahArAje emanI pratye potAnI bhakti pradarzita karavAmAM paNa kamI rAkhI nathI. potAnAM sarjanomAM aneka sthAne zrI haribhadrasUrijI ane zrI hemacandrAcAryajI, tema ja zrI siddhasena divAkarasUrijI, zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa ane vAcaka umAsvAtijIne sthAna-mAna ApIne emaNe purogAmIone aneka rIte prazasyA che. 'dvAtrizadvAciMzikA' kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA - sarvanayamayI vANI vahAvanAra pU. mahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjAno 'dhAtrizaddhAtrizikA graMtha', A pa050 zlokapramANa, abhuta arthagaMbhIra ane Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhutivyavasthApanAciMzikA/prastAvanA adhyayanIya tattvArthadIpikA' nAmanI svopajJavRttithI samalaMkRta, eka adbhuta amara kRtirUpa graMtharatna che. pUjyazrIe zrutasAgaranI agAdha jalarAzine valovIne niSpanna amRtane A graMthagAgaramAM ApaNane pIrasyuM che. pUjyazrInI eka eka kRti Master Piece - benamUna namUnArUpa che, je temanA ucca bauddhika staranAM ApaNane darzana karAve che. A graMthanuM adhyayana karatAM abhuta padArthonuM yuktisabhara nirUpaNa joI graMthakAra upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAnI tarkazaktine, tIvra medhAzaktine biradAvyA vinA rahI zakAtuM nathI. A graMtha sIdho AgamagraMtha nathI, paraMtu Agama graMthonA rahasyonuM udghATana kare tevo saraLa arthabodhaka graMtha che. mATe ja pU. upAdhyAyajI mahArAje paNa mAtra durgama ane durbodha zabdonuM TIkAmAM spaSTIkaraNa karela che. 'dvatrizadvAaizikA graMtha' samyajJAnano dariyo che. temAM AgamanA gaMbhIra padArtho, yogamArganA atIndriya bhAvo, dArzanika padArtho ane AcArasaMhitA paNa gUMthAyelAM che. eTaluM ja nahIM, A sarva padArthonuM saMkalana ane vizadIkaraNa paNa A graMtharatnamAM karavAmAM AvyuM che. jema pU. sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAje svaracita graMtho SoDazaka prakaraNa, aSTaka prakaraNa, viMzativiMzikA Adi graMthonAM nAmAbhidhAna, tenA tenA vividha zlokasamUhanI saMkhyAne AzrayIne Apela che, tema ahIM vividha viSayonuM nirUpaNa karatAM cokkasa aMkasaMlagna 32 prakaraNone racyAM ane eka eka prakaraNamAM 3ra-32 zlokonAM jhUmakhAM mUkavA dvArA mukhya 32 viSayonI sAMgopAMga ane arthagaMbhIra vizada chaNAvaTa karela che. TUMkamAM prastuta kRti dvAtrizaddhAtrizikA yoga, Agama ane tarka-yuktinA ziramahora samAna eka aNamola, anupama ane abhuta mahAna graMtha che. kharekhara ja, A zAstrono vAraso A kalikALamAM ApaNane prApta na thayo hota to ApaNe AtmakalyANa sAdhI na zakata. vartamAnamAM tattva ke sAra pAmavA mATe AlaMbanarUpa A zAstro amUlya khajAno che. A graMthanuM 29muM prakaraNa "kevalibhaktivyavasthApanaddhAtrizikA' che. pU. mahopAdhyAyajI mahArAjAe "adhyAtmamataparIkSA" graMtharatnanI svopajJa TIkA sameta racanA karela che. e adhyAtmamata parIkSA graMtharatnanI 184 gAthAo che. e graMtharatnamAM AdhyAtmika mata ane digaMbara matanI aneka mAnyatAonuM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhaktivyavasthApanahAtrizikA/prastAvanA nirasana karavApUrvaka pAramArthika adhyAtma zuM che, e samajAvela che. e adhyAtmamata parIkSA graMthamAM gAthA-72 thI 123mAM kevalI bhagavaMtone kavalAhAra hoya ke nahi, tenI vizada carcA karela che; ane AdhyAtmika ane digaMbara dvArA, kevalIbhagavaMta kavalAhAra karatA nathI, e siddha karavA apAyela aneka kuyuktionuM nirAkaraNa pU. upAdhyAyajI mahArAjAe aneka suyuktio ane AgamapATho purassara gAthA-73 thI 1ra3mAM karela che. (adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhA. 1-2-3 gItArtha gaMgAthI prakAzita thayela che, temAM bhA. ramAM kevalIbhaktino vicAra che.) AdhyAtmika ane digaMbaronI mAnyatA evI che ke kevalI bhagavAna aDhAra doSarahita ane kRtakRtya hovAthI teone sudhA-tRSA na hovAthI kavalAhAra zI rIte hoI zake ? ane jo kevalI bhagavAna kavalabhojI hoya to kRtArtha nathI, e prakAre teo mAne che. vaLI buddhipUrvakanI pudgalanI pravRtti vItarAga kyAreya kare nahi ane AhAragrahaNanI ke vastragrahaNanI pravRtti paradravyanI pravRtti che ane paradravyanI pravRtti moha vagara thAya nahi. tethI nirmohI evA bhagavAnane AhAragrahaNanI pravRtti ane vastragrahaNanI pravRtti saMbhave nahi. AvA prakAranI digaMbaronI mAnyatA anusAra digaMbaroe batAvela kevalIne kavalabhojana svIkAravAmAM 15 doSonuM prastuta kevalibhaktivyavasthApana batrIzImAM zloka-1 thI pamAM ubhAvana karIne te 15 doSonuM graMthakAra zrI mahopAdhyAyajI mahArAjAe aneka yuktipUrvaka ane anubhavane anusAre zloka-6 thI 28mAM nirAkaraNa karyuM che. kevalI bhagavAnane bhakti svIkAravAmAM digaMbaroe aneka doSo batAvyA. te sarva doSo kevalI bhagavAnane kavalabhojanamAM prApta thatA nathI, tema graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM. Ama chatAM jemanI buddhimAM digaMbaranA matanA saMskAro ati ghaniSTha che, teo mAne che ke "AtmA parapadArthanI pravRtti kare te AtmA mATe lajjAspada che, ane vItarAga moharahita hovAthI paradravyamAM pravRtti kare te koI rIte saMgata thatuM nathI' tenuM zloka-29mAM graMthakArazrIe nirAkaraNa karela che. kevalIne paradravyanI pravRtti svIkAravI ucita nathI, ema digaMbaro je kahe che, tenuM nirAkaraNa karIne graMthakArazrIe arthathI e sthApana karyuM ke "jema kevalI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/prastAvanA paradravya svarUpa -dehane dhAraNa kare che, chatAM te upAsaka mATe upAsya che, tema AhArarUpa paradravyamAM pravRtti kare che, chatAM vItarAga-sarvajJa che, tema svIkArIne vItarAga bhagavAnanI upAsanA karavAmAM koI bAdha nathI; paraMtu tattvane jovAmAM jemanI mohavALI mati che, evA digaMbaro kevalIne bhakti nathI, tema sthApana karIne kadAgrahane pAme che te doSarUpa che, te zloka-30mAM graMthakArazrIe kahela che. digaMbaro cAra atizayavALA karmakAya avasthAvartI tIrthakarone bhukti svIkAravAthI doSa Ape che ke zvetAMbaro je tIrthakarone mAne che, te tIrthakaro lajjAspada evI paradravyanI pravRtti kare che, mATe tevA bhagavAna kyAreya upAsya tarIke svIkArI zakAya nahi.' tenuM nirAkaraNa zloka-31mAM graMthakArazrIe karela che. digaMbaranA matanuM graMthakArazrIe nirdhalana karyuM, tenAthI kavalabhojana karanArA bhagavAna cAra atizayavALA che mATe vItarAga che, ema svIkAravAmAM koI bAdha nathI, tema sthApana karyuM. tenAthI bhagavAnanA zAsananI zobhA vadhe che, te batAvavA zloka-32mAM graMthakArazrI kahe che ke paradravyanI pravRttirUpa bhuktinI kriyA hovA chatAM vItarAganI vItarAgatAmAM koI bAdha nathI. A rIte digaMbarono nigraha thavAthI kavalabhojana vItarAgatAmAM bAdhaka nathI, ema zAstravacana anubhava ane yuktithI dekhAvAne kAraNe parama AnaMdita thayelA evA zvetAMbaro vaDe zobhAne pAmatuM evuM jainazAsana jaya pAme che. A rIte kevalibhaktivyavasthApanAtrizikAmAM AvatA viSayonI saMkSipta rUparekhA jaNAvela che. te aMge tattvajijJAsu vAcakavarge vizeSa samajUtI mATe saMkalanAmAM batAvela prastuta batrIzImAM AvatA padArthonuM gaMbhIra rahasya ane digaMbaroe kevalibhukti svIkAravAmAM je 15 doSo batAvyA te 15 doSonuM ubhAvana karIne graMthakArazrIe zAstravacana, anubhava ane yuktithI tenuM je nirAkaraNa karyuM, e vAMcavAthI svayaM prastuta batrIzImAM kevA gaMbhIra padArthonuM nirUpaNa karela che, teno khyAla Avaze, ane vizeSa to mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAnI paMktio uparathI taiyAra karela zabdazaH vivecana vAMcavAthI apUrva padArthadarzana thayAnI anubhUti thaze. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/prastAvanA mArI tabiyata atyaMta nAdurasta thaI javAthI jaMghAbaLa kSINa thatAM amadAvAda mukAme pUjyonI AjJAthI sthiravAsa rahevAnuM banyuM ane jJAnanidhi, prajJAdhanasaMpanna paMDitavarya pravINabhAI pAse yogaviSayaka ane adhyAtmaviSayaka saMvega-vairAgyavardhaka graMthonA vAcanano suMdara suyoga prApta thayo. graMthavAcana karatAM karatAM je je graMthonuM vAcana thayuM te te graMthonI rojerojanA pAThanI saMkalana paNa sAthe sAthe svasvAdhyAya mATe karI. e graMthomAMthI yogaviMzikA, adhyAtmopaniSatuM, adhyAtmamata parIkSA bhAga-1,2,3, samyaktva SasthAna caupaI, ArAdhaka virAdhaka caturbhagI, kRpAdRSTAMtavizadIkaraNa, pratimAzataka bhAga-1,2,3 prakAzita thayA che, tathA 18mI yogabhedadvAaizikA, 19mI yogavivekaDhAtrizikA, 6ThThI sAdhusAmayyadvatrizikA, 27mI bhikSudrAntrizikA, 28mI dIkSAAtrizikAnuM zabdazaH vivecana prakAzita thayuM che. pratimAzataka graMthanA bhA. 4nuM paNa zabdazaH vivecananI saMkalanAnuM kArya cAlI rahyuM che, tathA 'dvAtrizadvatrizikA' graMthanI anya dvAaizikAonuM zabdazaH vivecana paNa lakhAI rahyuM che, je avasare avasare gItArtha gaMgA TrasTa dvArA prakAzita thaze. A batrIzInA gujarAtI vivecananA prUphasaMzodhanakAryamAM kRtopAsaka suzrAvaka zrI zAMtilAla zivalAla zAhano suMdara sahayoga prApta thayo che ane teoe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanI ane vAcananI amUlya taka sAMpaDI te badala dhanyatA ane upakRtatAnI lAgaNI anubhavela che. prastuta batrIzInA vivaraNamAM ke saMkalana-saMpAdana-saMzodhanAdi kAryamAM sarvajJakathita padArthonuM kyAMya avamUlyana na thaI jAya te mATe pUro prayatna karela hovA chatAM chabasthatAne kAraNe koI truTi rahI hoya ke taraNatAraNa zrI jinezvaradevonI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha anAbhogathI kyAMya padArthanuM nirUpaNa thayela hoya to trividha trividhe "micchA mi dukkaDa" mAMguM chuM ane zrutavivekIjano tenuM parimArjana kare ema IcchuM chuM. prAMte svaadhyAtmAdi yogonI prApti mATe karAyela A prayAsa sva-para upakAraka bane ane "cAra ghAtikarmanA kSayavALA vItarAga bhagavAna che, tethI ghAtikarmanA udayathI thanArA doSo vItarAga bhagavAnamAM nathI, phakta vidyamAna Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhutti vyavasthApana dvAtrizikA/prastAvanA aghAti karmane kAraNe sarvatra vItarAga bhagavAnanI ucita pravRtti hoya che, tethI je pravRttimAM mohanI AkuLatA nathI, evI ucita pravRtti karanArA vItarAgane upadezAdinI pravRtti ke AhArAdi grahaNanI pravRtti temanA vItarAgabhAvane dUSita karatI nathI, ane ucita kALe jyAre vItarAga bhagavAna yoganirodha kare che tyAre sarvathA pAradravyanI pravRttino virodha kare che, ane tenA phaLasvarUpe sarvakarmarahita AtmAnuM brahmasvarUpa pragaTe che tyAre vItarAga bhagavAna sarvathA paradravyanI pravRtti vagaranA siddha bhagavAna bane che. A rIte vItarAga bhagavAnanA vItarAga svarUpano yathArtha bodha karIne AvA vItarAga bhagavAnanI upAsanA vItarAga thavA mATe karIne huM ane sau koI laghukarmI bhavya jIvo AtmAnA brahma svarUpane-siddha svarUpane nikaTanA bhAvomAM prApta karIe e ja zubhakAmanA. - 'jyAmasu sarvagIvAnAm' vaizAkha suda-3,vi. saM. 206ra, tA. 30-4-2006, ravivAra epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. vyAkhyAnavAcaspati pa.pU.A. zrI rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI gacchAdhipati pa.pU. hemabhUSaNasUri mahArAjanA AjJAvartinI tathA pa.pU. samatAmUrti pravartinI sA. rohitAzrIjI mahArAjanA ziSyA sA. caMdanabAlAzrI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/padArthonI saMkSipta saMkalanA 30mI 'kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA'nA padArthonI saMkSipta saMkalanA 29mI vinayabatrIzImAM pAMca prakAranA vinayanuM svarUpa batAvyuM. te vinaya saMpUrNa yogamArganA samyak sevanarUpa che, tethI te vinayanA pAlanathI mahAtmA kaivalI thAya che. kevalI kavalabhojI hovAthI kRtArtha nathI, e prakAre digaMbaro mAne che. temanI matinA vibhramane dUra karavA mATe graMthakArazrIe 'kaivalIbhuktivyavasthApana' nAmanI batrIzI karela che=kevalIne bhukti svIkAravAmAM koI bAdha nathI, tenuM sthApana karanArI prastuta batrIzI racela che. buddhipUrvakanI pudgalanI pravRtti vItarAga kyAreya kare nahi, e prakAranA digaMbaranA AzayanuM yuktipUrvaka graMthakArazrI dvArA prastuta batrIzImAM nirAkaraNa : digaMbarono mukhya Azaya e che ke 'brAhmo na snecchitavyaH' 'brAhmaNe mlecchanI AcaraNA karavI joIe nahi,' e vacana pramANe AtmA brahmasvarUpa che, tethI brAhmaNa che; ane brahmasvarUpa evo AtmA mlecchanA jevI pudgalanI pravRtti kare nahi. tethI buddhipUrvakanI pudgalanI pravRtti vItarAga kyAreya kare nahi. e prakAranI mAnyatAne kAraNe digaMbaro kevalIne buddhipUrvaka vihAra svIkAratA nathI, paraMtu vAdaLAnI jema svabhAvathI gamana svIkAre che. vaLI buddhipUrvaka grahaNa thAya tevI vastragrahaNanI kriyA ke AhAragrahaNanI kriyA kevalI karatA nathI, tema sthApana kare che; ane svamAnyatAne sAme rAkhIne kaivalIne kavalabhojana svIkAravAmAM zuM zuM doSo AvI zake, tenI vizada carcA digaMbara graMthakAroe karela che. te sarva digaMbaranAM sthAnone sAme rAkhIne pratyeka sthAnamAM digaMbaro dvArA batAvela doSo kaI rIte yuktiyukta nathI, te graMthakArazrIe prastuta batrIzImAM sthApana karela che, ane te sthApana karavAthI A pramANe phalita thAya che vItarAga bhagavaMta cAra ghAtikarmanA kSayavALA che, tethI ghAtikarmanA udayathI - Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/padArthonI saMkSipta saMkalanA thanArA doSo vItarAga bhagavaMtamAM nathI, paraMtu "brAhmaNo na snecchitavya:' e vacanano artha brahmasvarUpa AtmAne grahaNa karIne vicAravAmAM Ave to brAhmaNa jevA siddhanA AtmAo arthAt brahmasvarUpamAM rahenArA siddhanA AtmAo, bleccha jevI pudgalanI kriyA kyAreya karatA nathI; paraMtu vItarAga ghAtikarmanA kSayanI apekSAe brahmasvarUpavALA che, tema svIkArIe to, brAhmaNa jevA vItarAga sarvajJa mohathI AkuLa thaIne koI pravRtti karatA nathI. tethI je pravRttimAM mohanI AkuLatA nathI, phakta vidyamAna aghAtikarmane kAraNe ucita pravRtti che, tevI pravRttithI vItarAga bhagavaMta mleccha jevuM AcaraNa kare che, tema kahI zakAya nahi; paraMtu jema tIrthakaro tIrthakara nAmakarmanA udayathI kevala jagatanA hita arthe upadezAdinI pravRtti kare che, te pravRtti temanA vItarAgabhAvane dUSita karatI nathI, ane ucitakALe yoganirodha kare che, tyAre sarvathA paradravyanI pravRttino nirodha kare che, tenA phaLasvarUpe sarvakarmarahita evuM brahmasvarUpa pragaTe che, tyAre sarvathA paradravyanI pravRtti vagaranA bane che; vaLI jema AtmA mATe zuddha brahmasvarUpa siddha upAsya che, tema AtmA mATe zuddha brahmanI najIkanI avasthAne pAmelA ane zuddha dharmanI prAptino yogamArga batAvanArA tIrthakaro paNa sarvakarmarahita nahi hovA chatAM upAsaka mATe upAsya che, ane tevA upAsya vItarAga AhAranI pravRtti kare che, mATe paradravyanI pravRtti karanArA vItarAga nathI, ema kahIne temanI upAsyatAno digaMbaro je apalApa kare che, te zAstravacana, yukti ane anubhavathI viruddha che. A prakAranA gaMbhIra arthane sAme rAkhIne graMthakArazrIe digaMbara matanuM nirAkaraNa karela che. paraMtu mAtra zvetAMbaramata svamata che ane digaMbara mata paramata che, tene sAme rAkhIne digaMbaroe batAvela yuktionuM pratiyukti dvArA prastuta graMthamAM nirAkaraNa karela nathI, tethI prastuta graMthanI racanAthI graMthakArazrImAM vartato koI darzana pratyenA valaNa vagarano tattvano pakSapAta ja ghotita thAya che, mATe vAcakavarge prastuta batrIzIne gaMbhIratApUrvaka jovA yatna karavo joIe ke jethI evo bhrama na thAya ke dareka darzanakAra svamatanuM sthApana kare che, tema prastuta batrIzImAM graMthakArazrIe paNa svamatanA sthApanano yatna karyo che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/padArthonI saMkSipta saMkalanA vastutaH tattvanA rAgI ane parama madhyasthatAnA arthI evA puruSo koIpaNa darzananuM avalokana kare tyAre te darzananI yuktiyukta vAto je hoya tene saheja paNa anyAya karyA vagara svIkAravA yatna kare, paraMtu koIpaNa darzanamAM rahelI, yuktine nahi sparzanArI bhramathI yukti jevI bhAsatI koI yukti dekhAya, tenAthI yogya jIvone mArgano bhrama na thAya ane sanmArganI prApti thAya, te mATe anya darzananAM asaMbaddha vacanonuM nirAkaraNa kare che, tema digaMbaronI paNa kevalIbhuktiviSayaka asaMbaddha mAnyatAonA nirAkaraNanA prayojanathI graMthakArazrIe prastuta batrIzI racela che. 10 chadmasthatAne kAraNe A graMthanA vivecanamAM vItarAga 5ramAtmAnI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha ajANatAM kaMI paNa lakhAyuM hoya to trividhe trividhe 'micchA mi dukkaDaM' mAMguM chuM. vi. saM. 2062, vaizAkha suda-3, tA. 30-4-2006, ravivAra, vimalavihAra, 302, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. O D E - pravINacaMdra khImajI motA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/kAraNonuM nirAkaraNa kevalI valabhojana karatA nathI temAM digaMbara dvArA apAyelA 15 kAraNonuM zvetAMbara mata pramANe graMthakArazrI dvArA yutipUrvaka nirAkaraNa digaMbara zvetAMbara zloka-1 zloka-7 (1) sarva prakAre doSano vigama (1) ghAtikarmanA abhAvamAM kevalI hovAthI kevalI kavalabhojanane bhagavaMtane ajJAnAdi doSo nathI, karatA nathI. paraMtu vedanIyakarmanA udayathI sudhAvedanIyano saMbhava hovAthI kevalIne kavalabhojana che. zloka-1 zloka-9 (2) kRtakRtya hovAne kAraNe (2) ghAtikarmanA kSayathI ja kevalImAM kevalI kavalabhojana karatA kRtakRtyatA akSata che, paraMtu nathI. bhavopagrAhI evA vedanIyAdi karmonA kSayanI apekSAe kevalI kRtakRtya nathI, mATe kevalIne kavalabhojana che. zloka-1 zloka-10 (3) AhArasaMzAno viraha (3) AhArasaMjJAno viraha kevalInI hovAthI kevalI kavalabhojanane bhaktino bAdhaka nathI, mATe karatA nathI. kevalIne kavalabhojana che. zloka-1 zloka-11 (4) anaMtasukhanI saMgati hovAthI (4) jJAnAdi guNothI saMgata anaMta kevalI kavalabhojana karatA? sukhane sudhAdi bAdhA karatA nathI, nathI. mATe kevalIne kavalabhojana che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 kevalibhuktivyavasthApanadrAviMzikA/kAraNonuM nirAkaraNa zloka-2 zloka-12-13 (5) vedanIyakarmanuM (5) vedanIyakarmane dagdharaju kahetA dagdarajju samAnapaNuM digaMbaro siddhAMtanA arthanI vyavasthAne hovAthI kevalIne? jANatA nathI. te A rIte - vedanIyajanya sudhA nathI. (i) tIrthakaronI puNyaprakRtinuM tIvrapaNuM mATe kevalI kavalabhojana hovAthI kevalInAM vedanIyakarmo karatA nathI. dagdharaju jevAM nathI. (ii) asatAvedanIyano anupakSaya hovAthI asAtAvedanIya karma paNa dagdharaju jevuM nathI. mATe kevalIne sudhA che, ane dehane TakAvavA mATe AhAra Avazyaka che. mATe kevalIne kavalabhojana che. athavA sthitizeSAdi apekSAe vedanIyakarmane zAstramAM dagdarajju jevuM kahela che. rasAdiapekSAe nahIM, tethI kevalIne kavalabhojana che. zloka-2 zloka-14 () dehagata sukha-duHkhanuM (6) bAhya evA sukha-duHkhamAM indriyothI udbhavapaNuM) indriyothI udbhavatAnuM hovAne kAraNe kevalI AvazyakapaNuM che, paraMtu kavalabhojana karatA nathI. AdhyAtmika evA sukha-duHkhamAM citrakarma hetu che. tethI vedanIya karmajanya sukha-duHkha kevalIne svIkAravAmAM koI virodha nathI. mATe kevalIne kavalabhojana che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/kAraNonuM nirAkaraNa zloka-15 zloka-3 (7) paradravyanI pravRtti mohanIyakarmanA udayathI - hoya che, ane kevalI nirmohI hoya che. tethI kevalIne kavalabhojana nathI. zloka-3 (8) sAtAvedanIyanI anudIraNA hovAthI kevalI - kavalabhojana karatA nathI. zloka-4 (10) (i) bhuktithI nidrAnI (7) AhArAdi pravRtti mohajanya icchAya to dezanAdi pravRtti paNa mohajanya svIkAravI paDe. tethI jema dezanAdi pravRtti digaMbara paNa mohajanya svIkArato nathI, tema AhArAdi pravRtti paNa mohajanya nathI. mATe kevalIne kavalabhojana che. zloka-17 kavalAhArathI digaMbara sAtA-vedanIyanI udIraNAnuM ApAdana kare to dezanA vaDe asAtA-vedanIyanI udIraNA paNa digaMbaranA mate prApta thAya, ane kevalI dezanA Ape che, temAM asAtAvedanIyanI (8) udIraNA thatI nathI, tema kevalI bhojana kare che, temAM paNa sAtAvedanIyanI udIraNA thatI nahi hovAthI kevalIne kavalabhojana che. zloka-20 (10) (i) darzanAvaraNarma vinA 13 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. kevalibhutivyavasthApanAciMzikA/kAraNonuM nirAkaraNa utpatti hovAthI kevalI ? bhaktithI nidrAnI utpatti kavalabhojana karatA thatI nathI. mATe kevalI kavalabhojana kare che. (i) rAsanarasasaMbaMdhi (ii) kevalI bhagavaMtane bhuktithI matijJAnanI prApti rAsana=rasasaMbaMdhi matijJAna hovAthI kevalI thAya ema digaMbara kahe kavalabhojana karatA to najIkamAM rahelA puSpane nathI. AzrayIne dhrANedriyanA tarpaNanA yogathI dhrANIya gaMdhasaMbaMdhi matijJAnanI paNa kevalIne prApti thAya. mATe kevalI kavalabhojana kare che. zloka-4 zloka-22 uttarArdha (11) dhyAna ane tapano vyaya (11)kevalInA bhaktikALamAM asaMbhavahovAthI kevalIne vALAM dhyAna ane tapa kevalImAM kavalabhojana akSata che, ane svabhAvasamavasthiti karatA nathI. rU5 dhyAna ane tapano gamanAdinI jema bhaktithI paNa vyAghAta nathI. mATe kevalI kavalabhojana kare che. zloka-4 zloka-23 (12) paramaaudArika zarIrano (12)cirakALa rahenAruM dArika zarIra cirakALa avasthiti jema AyuSyathI Take che, tema svabhAva hovAthIne cirakALa rahenArA paramaaudArika bhakti vagara rahI zake che. dArikano ja bheda hovAthI tene mATe kevalI kavalabhojana TakAvavAmAM mukti paNa prayojaka karatA nathI. che. mATe kevalIne kavalabhojana che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/kAraNonuM nirAkaraNa zloka-5 zloka-ra6 pUrvArdha (13) paropakAranI hAni (13)niyata avasaravALI kevalIne hovAthI kevalI bhakti che. tethI paropakAranI kavalabhojana karatA nathI. hAni nathI. mATe kevalIne kavalabhojana che. zloka-5 zloka-23 uttarArdha (14) anyane purISAdinI (14)(i) nirmohI evA bhagavAnane jugupsAno prasaMga ne purISAdinI jugupsA hotI nathI. hovAthI kevalI (ii) purISAdithI anyane jugupsA kavalabhojana karatA nathI. thAya che, ema jo digaMbara kahe to nagnapaNAmAM paNa anyane jugupsA kema nathI ? atizaya hovAthI nagnapaNAnuM darzana thatuM nathI, ema jo digaMbara kahe to atizaya hovAthI purISAdinuM paNa darzana thatuM nathI. mATe atizaya baMne pakSamAM samAna che. mATe kevalIne kavalabhojana che. zloka-pa zloka-28 (15) vyAdhinI utpatti hovAthI (15)kevalI bhagavaMtane svataH-puNyathI kevalI kavalabhojanane AkSipta nisargathI hita-mita karatA nathI. AhAra hovAthI koIpaNa vyAdhinI utpatti thatI nathI. mATe kevalIne kavalabhojana che. - pU. rohitAzrI ziSyANu sA. caMdanabAlAzrI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 16 kevalibhaktivyavasthApana dvAciMzikA/anukramaNikA ii anukramaNikA , blioka naM. viSaya pAnA naM. 1-14 1-5. | kevalIne kavalabhojana kema na hoya ? tenI digaMbara matAnusAra yukti, 15 kAraNo. (1) sarva prakAre doSano vigama. (2) kRtakRtyapaNuM. (3) AhArasaMjJAno viraha. (4) anaMta sukhanI saMgati. 2-5 (5) dagdharajusamapaNuM. (6) dehagata sukha-duHkhanuM indriyone AdhInapaNuM. pa-7 (7) mohathI parapravRtti. (8) satAvedanIyanI anudIraNA. (9) AhAranI kathAthI paNa atyaMta pramAdajanana. 7-9 4. (10) bhaktithI nidrAdinI utpatti. (1) dhyAna ane tapano vyaya. [ (12) bhakti vagara paNa paramaaudArika zarIranuM cirakALa avasthita svabhAvapaNuM. 5. | (13) paropakAranI hAni. (14) purISAdinI jugupsA. (15) vyAdhinI utpatti. 12-14 digaMbara matarUpI sApane palAyana karavAmAM mora samAna kevalInA kavalabhojanaviSayaka vakSyamANa siddhAMta. [ 14 7. (1) sarva prakAranA doSano vigama hovA chatAM kevalIne sudhAvedanIyano saMbhava. 15-17 9-1 2 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 kevalibhuktivyavasthApanadvAtrizikA/anukramaNikA blioka naM. viSaya pAnA naM. avyAbAdha sukhano vyAghAta karanAra hovAthI sudhA doSarUpa che, e pramANe digaMbaranA kathananuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa. 18-19 (2) kevalI kRtakRtya hovA chatAM bhaktine svIkAravAmAM virodhano abhAva. 20-23 (3) AhArasaMjJAnA virahamAM paNa kevalIne AhArano saMbhava. 23-23 11. | (4) kevalInA anaMta sukhamAM sudhAdithI bAdhAno abhAva. 27-29 12. | (5) vedanIyakarma dagdharajju samAna hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, tenuM nirAkaraNa. | 29-30 13. | (i) vedanIyakarmane dagdarajju samAna kahenAra digaMbarane siddhAMtanI maryAdAnA jJAnano abhAva. (ii) AvazyakavRtti AdimAM bhavApagrAhi karmonuM kevalIne dagdarajju samAnanuM kathana kaI apekSAe che, tenuM graMthakArazrI dvArA spaSTIkaraNa. 31-39 14. | (6) (1) dehagata evA sukha-duHkhanuM iMdriyothI udbhavapaNuM hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (2) AdhyAtmika sukha-du:kha pratye citra prakAranuM karma kAraNa. 39-46 15. | (7) mohanIyakarmanA udayathI paradravyanI pravRtti hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. 16. | icchAno abhAva hovAthI bhagavAnane dezanAnI pravRtti nathI, ane bhagavAnane niyata dezakALavALI dezanA svabhAvathI che, e prakAranI digaMbara taraphathI iSTApatti svIkArAye chate graMthakArazrI dvArA pratyuttara. 48-32 47-48 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zloka naM. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. (8) viSaya kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/anukramaNikA asAtAvedanIyanI anudIraNA hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. kevalIne bhuktivyApArathI sAtAno udaya hovA chatAM sAtAnI udIraNA kema nathI ? tenuM spaSTIkaraNa. (9) AhArakathAthI atyaMta pramAdanuM janana hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (10) (i) bhuktithI nidrAnI prApti hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (ii) bhuktithI rAsana=rasasaMbaMdhi matijJAna thatuM hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (iii) bhuktithI IryApathano prasaMga Avato hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (11) bhuktikALamAM dhyAna ane tapano vyaya thato hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (12) bhukti vagara paNa parama audArika zarIra rahI zake che, tethI kevalI kavalabhojana ka2tA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (i) zarIrasthApaka adRSTa bhakti Adi adRSTa sAthe saMbaddha. (ii) bhukti Adi adRSTano kevalImAM tyAga svIkArAye chate digaMbarane dRSTabAdhAnI prApti. pAnA naM. 62-64 64-71 71-75 75-78 78-80 80-84 84-89 89-91 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STS kevalibhaktivyavasthApanadvAciMzikA/anukramaNikA blioka naM. viSaya pAnA no 25. | zarIrasthApaka evA adRSTanuM bhakti AdinA adRSTanI sAthe niyatapaNuM hovA chatAM bhakti Adi adRSTanuM alpapaNuM hovAthI kevalIne abhukti AdinI upapatti thaze, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. | 92-101 29. | (13) niyata avasare bhojana karanAra evA bhagavAnane paropakAranI hAni nahi hovAthI kevalIbhaktino saMbhava. (14) (i) kSINa jugupsA mohanIya karmavALA bhagavAnane potAnA maLane joIne jugupsA thavAno saMbhava nahi hovAthI kevalIbhuktino saMbhava. 101-103 (ii) kevalInA purISAdine joIne anya lokone jugupsA thavAno saMbhava che, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. 103-105 28. | (15) puNyathI AkSipta hita-mita AhArane kAraNe koI paNa vyAdhinI utpatti nahi hovAthI kevalIne bhuktino saMbhava. [106-109 29. I AtmA parapadArthanI pravRtti kare te AtmA mATe lajjAspada che, ane vItarAga moharahita hovAthI padravyamAM pravRtti kare te koI rIte saMgata nathI, e prakAranA digaMbara matanA saMskArothI vAsita thayelAnuM nirAkaraNa. 109-110 bhavopagrAhI karmathI pedA thayelA doSono vRthA vistAra karIne kadAgrahathI Apta evA bhagavAnane dUSaNa ApatAM digaMbarone pApano baMdha. 111-112 zvetAMbaro je tIrthakarane mAne che, te tIrthakarA lajjAspada evI paradravyanI AhArAdinI pravRtti kara che, mATe tevA bhagavAna kyAreya upAsya svIkAra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0 kevalibhuktivyavasthApanAciMzikA/anukramaNikA pAnA naM. blioka naM. viSaya 11 2-1 13 zakAya nahi, e prakAranA digaMbaranA kathananuM dRSTAMta dvArA nirAkaraNa. 32. ! padravyanI pravRttirUpa bhuktinI kriyA hovA chatAM vItarAganI vItarAgatAmAM koI bAdha nathI, e rIte digaMbarano nigraha thavAthI parama AnaMdita thayelA zvetAMbaro vaDe zobhAne pAmeluM jainazAsana jaya pAme che. 113-115 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrI~ arhaM namaH / OM hrI~ zrIzaGkhazvarapArzvanAthAya namaH / OM aiM namaH / nyAyAcArya - nyAyavizArada - zrImadyazovijayopAdhyAyaviracitA svopajJavRttiyutA dvAtriMzadvAtriMzikA antargata vevalImuttivyavasthApanadvAtriMzii-rU. prastuta kevalibhuktivyavasthApana batrIzIno 29mI vinayabatrIzI sAthe saMbaMdha :anantaraM vinaya uktastatpAlanena ca mahAtmA kevalI bhavati, sa ca . kavalabhojitvAnna kRtArtha iti digambaramatibhramanirAsArthamAha artha : anaMtara batrIzImAM=pUrvanI batrIzImAM vinaya kahevAyo, ane tenA pAlanathI=vinayanA pAlanathI, mahAtmA kevalI thAya che; ane te=kevalI, kavalabhojIpaNuM hovAthI kRtArtha nathI, e pramANe digaMbaranA matibhramanA nirAsArthe kevalibhuktinuM vyavasthApana karanArI batrIzIne graMthakArazrI kahe che bhAvArtha : karmanuM je vinayana kare te vinaya kahevAya che. A prakAranI vyutpattithI guNo taraphano jIvano sudaDha vyApAra te vinaya che, ane te vinaya graMthakArazrIe 29mI batrIzImAM batAvyo. te prakAranA vinayanuM koI samyak pAlana kare to . guNa pratyenA dRDha vyApArathI te mahAtmA kevalI thAya che; ane zvetAMbara saMpradAyanI mAnyatA anusAra kevalI paNa dehane TakAvavA mATe kavalabhojI che. te mAnyatAne - Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-1 sAme rAkhIne digaMbaro kahe che ke zvetAMbarane abhimata kevalI kavalabhojI hovAne kAraNe kRtArtha nathI. A prakAranI digaMbaranI matimAM pragaTa thayela bhramanA nirAsa mATe graMthakAra mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA kevalIne kavalabhakti svIkAravAmAM koI virodha nathI, te batAvavA arthe kahe che - avataraNikA : digaMbaro kevalIne kavalabhojana svIkAratA nathI. kevalIne kavalabhojana kema nathI ? tenI yukti zloka-1thI5 sudhI digaMbara matAnusAra graMthakArazrI batAve che - zloka : sarvathA doSavigamAt kRtakRtyatayA tathA / AhArasaJjAvirahAdanantasukhasaGgateH / / 1 / / anyathArtha : sarvathA=sarva prakAre ropavAmAtridoSanuM vigamana hovAthI vRtiyA= kRtakRtyapaNuM hovAthI, mAdAra jJAvihAra=AhArasaMjJAno viraha hovAthI, tathA tathA anantasurata: anaMtasukhanI saMgati hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, ema zloka-pa sAthe anvaya che. II1 zlokArca - sarva prakAre doSanuM vigamana hovAthI, kRtakRtyapaNuM hovAthI, AhArasaMjJAno viraha hovAthI tathA anaMtasukhanI saMgati hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, ema zloka-pa sAthe anvaya che. ll1II TIkA - sarvatheti-sarvathA sarvaprakAraiH, doSavigamAt, kSudhAyAzca doSatvAttadabhAve kavalAhArAnupapatteH, tathA kRtakRtyatayA, kevalinaH kavalabhojitve taddhAnyApatteH, AhArasajJAvirahAt tasyAzcAhArahetutvAt, anantasukhasya saGgateH, kevalinaH kavalabhuktau tatkAraNakSudvedanodayAvazyambhAvAttenAnantasukhavirodhAt / / 1 / / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanAciMzikA/zloka-1 TIkArya : sarvathA .....toSavAmAna, sarvathA=sarva prakAre, doSanuM vigamana hovAthI doSano nAza thayo hovAthI, kevalI bhojana karatA nathI. ahIM prazna thAya ke kevalIne sarva prakAre doSano nAza thayo che eTalAmAtrathI kevalI bhojana karatA nathI, tema kema svIkArI zakAya ? temAM hetu kahe che - suthAvAzva ..... anupA, ane sudhAnuM doSapaNuM hovAthI, tenA abhAvamAMs doSanA abhAvamAM, kalAhAratI anupapatti hovAthI kevalI bhojana karatA nathI. tathA kRtyatA, ane kRtakRtyapaNuM hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, ahIM prazna thAya ke kevalI kRtakRtya hoya eTalAmAtrathI bhojana kema na kare? temAM hetu kahe che - vanina .... Apa, kevalInA kavalabhojIpaNAmAM tenI kRtakRtyapaNAnI, hAninI Apatti che, tethI kevalI bhojana karatA nathI. sAdAra saMjJA ... sAdAtutvA, AhArasaMjJAno viraha hovAthI ane tenuM AhArasaMzAnuM, AhAranuM hetupaNuM hovAthI kevalI bhojana karatA nathI. ananta .. sAte, anaMtasukhanI saMgati hovAthI kevalI bhojana karatA nathI. ahIM prazna thAya ke kevalIne anaMta sukha hovA chatAM kevalI kavalabhojana kare che, ema svIkArIe to zuM vAMdho che ? tethI kahe che - veninaH virothAt aa kevalInI kavalabhaktimAM tenuM kAraNa zudatAnA udayano avazyabhAva hovAthI=bhojananuM kAraNa sudhAvedanIyanA udayano nakkI bhAva hovAthI, tenA vaDe sudhAvedanIya vaDe, anaMta sukhano virodha thato hovAthI anaMta sukhathI yukta kevalI bhojana karatA nathI. III Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanAciMzikA/zloka-1 bhAvArtha :kevalI kavalabhojI na hoya tenAM digaMbaramatAnusAra kAraNo - (1) sarva prakAre doSano vigama :kevalIbhagavaMta sarva doSothI rahita che, ane sudhA e jIvanI duHkhavALI avasthA che, tethI doSarUpa che. kevalIne doSano abhAva hovAthI sudhAno abhAva che, ane sudhAno abhAva hovAne kAraNe kevalIne kavalAhAra saMgata nathI. mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. (2) kRtakRtyapaNuM : kevalIbhagavaMta mohanA umUlana mATe yatna karIne ghAtikarmano kSaya karI cUkelA che, tethI kRtakRtya che, ane kRtakRtya evA kevalIbhagavaMtane kavalabhojana saMbhave nahi; ane jo kevalIbhagavaMtane kavalabhojana svIkArIe to tatyapaNAnI hAninI prApti thAya. digaMbarano Azaya e che ke sAdhanA karanAra sAdhubhagavaMto potAnA kRtyanI niSpatti arthe tenA upAyabhUta evA dehanuM pAlana kare che, paraMtu kevalIbhagavaMtanAM to sarva kRtyo siddha thaI cUkyAM che. tethI potAnA iSTa evA kRtyanI niSpatti arthe dehanuM pAlana karavuM kevalIbhagavaMtane Avazyaka nathI. Ama chatAM kevalIbhagavaMta dharmanA sAdhanarUpe dehanuM pAlana kare che, tema svIkAravAmAM Ave, to kevalIbhagavaMtanA kRtakRtyapaNAnI hAninI prApti thAya. mATe kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. (3) AhAra saMjJAno viraha :kevalIbhagavaMtane AhArasaMjJAno viraha che ane AhArasaMjJA e AhAranI pravRttino hetu che. tethI kevalIbhagavaMta AhAranI pravRttirUpa kavalabhojana karatA nathI. (4) anaMta sukhanI saMgati : kevalIbhagavaMtane anaMta sukhanI saMgati hovAthI kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. have jo kevalIbhagavaMtane AhAra svIkAravAmAM Ave to AhAranA kAraNabhUta sudhAvedanIyano udaya avazya svIkAravo paDe, ane sudhAvedanIyano Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/bloka-1-2 udaya kevalIbhagavaMtane svIkArIe to sudhAvedanIya sukharUpa nathI, paraMtu duHkharUpa che, tethI anaMta sukhano virodha prApta thAya. mATe paNa kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. III zloka - dagdharajjusamatvAcca vedanIyasya karmaNaH / akSodbhavatayA dehagatayoH sukhaduHkhayoH / / 2 / / anvayArtha - 2 vaLI veniyastha zarmA =vedanIyakarmanuM gharajhumavA= dagdharajusamapaNuM hovAthI datiya surakuirAyo:=dehagata sukha-duHkhanuM kSomavatiya iMdriyothI uddabhavapaNuM hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, ema zloka-5 sAthe avaya che. nArA zlokArca - vaLI vedanIyakarmanuM dagdharajusamapaNuM hovAthI, dehagata sukha-duHkhanuM iMdriyothI udbhavapaNuM hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, ema zloka-pa sAthe anvaya che. zA TIkA - dagdheti-ca-punaH, vedanIyakarmaNo dagdharajjusamatvAttAdRzena tena svakAryasya kSudvedanodayasya janayitumazakyatvAt, dehagatayoH zarIrAzritayoH, sukhaduHkhayorakSodbhavatayA indriyAdhInatayA, atIndriyANAM bhagavatAM tadanupapatteH / / 2 / / TIkArya : punaH..... zakyatvI, vaLI vedanIyakarmanuM dagdarajjunI samAnapaNuM hovAthI kevalI bhojana karatA nathI; kema ke tevA prakAranA tenA vaDe dagdharaju jevA vedanIyakarma vaDe, svakArya evA muddedanAnA udayane utpanna karavuM azakya che. tethI kevalI bhojana karatA nathI. vedatiyo . tavanupapaH dehagata zarIra Azrita, sukha-duHkhanuM Indriya, Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhavyivasthApanAciMzikA/zloka-2 uddabhavapaNuM hovAthI=Indriyone AdhInapaNuM hovAthI, atIndriya evA bhagavAnane IndriyothI viSayone nahi grahaNa karanAra evA kevalIne, tenI anupamati hovAthI=IMdriyone AdhIna evA sukha-dukhanI anupapatti hovAthI, kevalI kavalabhojana karatA nathI. parA bhAvArtha :(5) dagdharajusamapaNuM : kevalIbhagavaMtane cAra ghAtikarmono nAza thayelo hovAthI, aghAtI evA vedanIyakarmo dagdarajju jevA che. tethI jema doraDuM baLI gayeluM hoya tyAre bahArathI dekhAvarUpe doraDA jevuM dekhAtuM hoya topaNa te doraDAnuM avalaMbana laIne koI kArya karavuM hoya to thaI zake nahi; kema ke te baLeluM doraDuM AkAramAtrathI doraDArUpe dekhAya che, vastutaH te doraDuM rAkha jevuM che. tethI dagdharajju jevA te doraDAnuM avalaMbana laI zakAya nahi. te rIte kevalIbhagavaMtanuM vedanIyakarma dagdharajju samAna hovAthI vedanayakarmanuM kArya sudhAvedanA utpanna karavA mATe samartha nathI. tethI kevalIbhagavaMtane sudhAnA abhAvane kAraNe sudhAnA zamanane anukULa bhojananI kriyA nathI. mATe kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. () dehagata sukha-duHkhanuM indriyone AdhInapaNuM : zarIragata zAtA-azAtArUpa sukha ke duHkha iMdriyothI utpanna thAya che arthAt iMdriyone AdhIna evA saMsArI jIvone zarIragata sukha-duHkha utpanna thAya che, ane kevalIbhagavaMtane iMdriyone AdhIna jJAnanI pariNati nathI, paraMtu kevalajJAnathI zeya evA padArthanuM jJAna kare che. tethI kevalI iMdriyothI viSayono bodha karanArA nahi hovAthI iMdriyone AdhIna evuM dehagata sukha ane duHkha kevalIbhagavaMtane nathI. mATe kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. ahIM vizeSa e che ke iMdriyothI joyanuM jJAna thAya che, je matijJAnasvarUpa che; tema te te iMdriyothI thatuM sukha ke duHkhanuM vedana paNa matijJAnathI thAya che. tethI pAMca iMdriyothI thatAM sukha-duHkhonuM vedana matijJAnathI thAya che, ane Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhutivyavasthApanAviMzikA/zloka-2-3 kevalIne iMdriyajanya matijJAna nathI. tethI matijJAnathI vedya evuM sukha-duHkha nathI. mATe matijJAnathI vedya evuM sudhAvedanIya kevalIne nathI, tethI kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. rA. zloka : mohAtparapravRttezca sAtavedyAnudIraNAt / pramAdajananAduccairAhArakathayApi ca / / 3 / / anvayArtha : gha ane moTA-mohane kAraNe parapravR: parapravRtti hovAthI sAtavedyAnuvIrapatrasAlAvedanIyanuM anudIraNa hovAthI gha=vaLI mAravathathApaka AhArakathAthI paNa 3a: atyaMta pramAnananA=pramAdanuM jatana hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, ema zloka-pa sAthe anyAya che. . zlokArca - ane mohane kAraNe parapravRti hovAthI, sAtAvedanIyanuM anudIraNa hovAthI, vaLI AhArakathAthI paNa atyaMta pramAdanuM janana hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, ema bloka-5 sAthe anvaya che. 13. TIkA : mohAditi-mohAt=mohanIyakarmaNaH, parapravRtteH paradravyapravRtteH, nirmohasya sata AhArAdiparadravyapravRttyanupapatteH / sAtavedyasya sAtavedanIyasya, anudIraNAt, sAtAsAtamanujAyuSAmudIraNAyA: saptamaguNasthAna eva nivRtteH kevalinaH kavalabhuktau tajjanyasAtodIraNaprasaGgAt / ca-puna:, AhArakathayApyuccairatyarthaM pramAdajananAdAhArasya sutarAM tathAtvAt / / 3 / / TIkArya : modAt ..... manuSapA mohathI=mohanIya karmane kAraNe parapravRtti hovAthI= paradravyamAM pravRtti hovAthI, nirmohI chatA evA kevalIbhagavaMtane AhArAdi paradravyanI anupamati hovAthI kevalI bhojana karatA nathI. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadrAsiMzikA/zloka-3 sAtivedyastha .. manuvIrapa, sAtavevanI=sAtAvedanIyanI, anudIraNAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI. sAtAvedanIyanI anudIraNAne kAraNe kevalI kavalabhojana kema karatA nathI ? temAM yukti batAve che - sAta sAta ....... vIraVIkasAna A sAtA-asAtA ane manuSyaAyuSyanI udIraNAnI sAtamA guNasthAnakamAM ja nivRtti hovAne kAraNe kevalInI kavalabhaktimAM tenAthI jacatrakavalabhaktithI janca, sAtAnI udIraNAno prasaMga prApta thAya. tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI. 2=punaH ... tathAtviAn ! vaLI AhAranI kathAthI paNa atyaMta pramAdanuM jatA hovAthI AhAranuM nakkI tathApaNuM che=pramAdajanatANuM che. tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI. gayA diAridravyapravRjyanupapa: ahIM mArIrAdi mAM gati thI vastrAdinuM grahaNa karavuM. mAhIrathapi ahIM pa thI e kahevuM che ke AhAranI pravRttithI to pramAdanuM janana che, paraMtu AhAranI kathAthI paNa pramAdanuM janana che. bhAvArtha :(3) mohathI parapravRtti :padravyamAM pravRtti mohathI thAya che ane kevalIbhagavaMta mohathI rahita che. tethI paradravyanI pravRttirUpa AhAragrahaNanI pravRtti teo karatA nathI. Azaya e che ke jJAna, icchA ane pravRtti e prakAranA kramanA niyamathI icchAnI uttarabhAvI pravRtti che, ane "A dravya mane iSTa che e prakAranuM jJAna thavAthI te dravyanA grahaNanI icchA thAya che, ane tyArapachI te dravyanA grahaNanI pravRtti thAya che; ane "A dravya mane aniSTa che' e prakAranuM jJAna thavAthI te dravyanA tyAganI icchA thAya che, ane tyArapachI te dravyanA tyAganI pravRtti thAya che; ane kevalIbhagavaMtane moha nathI, tethI zeyanuM jJAna thavA chatAM paradravyane grahaNa karavA mATe icchA thatI nathI. tethI kevalI paradravyanI pravRtti karatA nathI. jo kevalIbhagavaMtane paradravyanI pravRtti svIkArIe to te pravRtti karavAne Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanAciMzikA/zloka-3-4 anukULa evI icchA svIkAravI paDe, tethI kevalIbhagavaMta mohayukta che, tema mAnavuM paDe; ane kevalIbhagavaMta nirmohI che, mATe AhArAdinI pravRtti kevalIbhagavaMta karatA nathI. mATe kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. (8) sAtavedanIyanI anudIraNA : sAtAvedanIyanI anudIraNA hovAthI kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI; kema ke sAtavedanIya, asAtAvedanIya ane manuSyAyuSyanI udIraNA sAtamA guNasthAnakathI nivRtta thAya che. jo kevalIne kavalabhojana svIkAravAmAM Ave to bhojanajanya sAtAnI prApti ane sAtavedanIyanI udIraNAnI prApti paNa thAya, ane zAstramAM sAtamA guNasthAnakathI sAtAvedanIyanI udIraNA svIkArI nathI, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. - ahIM vizeSa e che ke sAtAnA upAyamAM pravRtti karavAthI mAtAnA udaya sAthe sAtAnI udIraNAno prasaMga paNa prApta thAya ane kevalIbhagavaMtane sAtAnI udIraNA nathI, mATe kevalIbhagavaMtane kavalabhojana svIkArI zakAya nahi. (9) AhAranI kathAthI paNa atyaMta pramAdajanana : AhAranI kathAthI atyaMta pramAdanuM janana hovAthI AhAranuM sutarAM=nakkI pramAdajananapaNuM che. tethI jo kevalIbhagavaMtane AhAragrahaNa svIkAravAmAM Ave to kevalIbhagavaMtamAM pramAda svIkAravAnI Apatti Ave. mATe kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. II3II zloka : bhuktyA nidrAdikotpattestathA dhyAnatapovyayAt / paramaudArikAGgasya sthAsnutvAttAM vinApi ca / / 4 / / anvayArtha - muvI=mukti dvArA nivikalpa =nidrAdinI utpatti hovAthI tathA ane dhyAnatapovyathA-dhyAna ane tapano vyaya hovAthI tAM vinA ra=ane tenA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-4 vagara paNa=bhukti vagara paNa, paramauvAristhi paramaaudArika aMgano thAnutva=cirakALa avasthita rahevAno svabhAva hovAthI kevalIbhagavaMta bhojana karatA nathI, ema zloka-pa sAthe avaya che. kA zlokArca - bhakti dvArA nidrAdinI utpatti hovAthI ane dhyAna ane tapano vyaya hovAthI, tenA vagara paNa bhukti vagara paNa, paramaaudArika aMgano cirakALa avasthita rahevAno svabhAva hovAthI, kevalIbhagavaMta bhojana karatA nathI, ema zloka-pa sAthe anvaya che. III TIkA : bhuktyeti-bhuktyA kavalAhAreNa, nidrAdikasyotpatteH, AdinA rAsanamatijJAneryApathaparigrahaH, kevalinAM ca nidrAdyabhAvAttadvyApyabhukterapyayogAt, tathA bhuktau satyAM dhyAnatapasoLayAt, kevalinazca tayoH sadAtanatvAt tAM vinApi cabhuktiM vinA'pi ca, paramaudArikAGgasya sthASNu(snu)tvAt cirakAlamavasthitizIlatvAt, tadarthaM kevalinastatkalpanA'yogAt / / 4 / / TIkArya : muvajyA .... pariprada, bhakti vaDe kavalAhAra vaDe, nidrAdikanI utpatti hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI. nidrAdikamAM 'Adi' padathI rAsanamatijJAna ane IryApatha grahaNa karavuM. ahIM prazna thAya ke bhaktithI nidrAnI utpatti thatI hoya eTalAmAtrathI kevalIne bhojana nathI, tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che -- vaMtinAM ... gayo, ane kevalIne nidrAno abhAva hovAne kAraNe tavyApya nidrAdikanI sAthe vyApya, evI bhaktino paNa ayoga hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI. tathA.... vyayAta, ane bhakti hote chate dhyAna ane tapano vyaya thavAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/mloka-4 11 ahIM prazna thAya ke bhuktikALamAM kevalIne dhyAna ane tapa na hoya to zuM vAMdho che ? tethI kahe che kevalinazca avor|At / / ane kevalIne dhyAna ane tapanuM sadAtanapaNuM che, ane tenA vinA paNa=bhakti vinA paNa, paramaaudArika aMganuM sthAstupaNuM hovAthI=cirakALa avasthiti svabhAvapaNuM hovAthI, tenA mATe=dehanA avasthAna mATe, kevalIne tatkalpanAno ayoga hovAthI=AhAragrahaNanI kalpanAno ayoga hovAthI, kevalI kavalabhojana karatA nathI. / / 4 / / * tAM vinApi va=mukti vinA'pi = ahIM pa thI e kahevuM che ke bhuktithI to audArika aMga cirakALa rahI zake che, paraMtu bhukti vagara paNa paramaaudArika aMga cirakALa rahI zake che. bhAvArtha : (10) bhuktithI nidrAdinI utpatti : AhAra sAthe nidrAnI vyApti che, tethI kevalIne AhAra svIkAravAmAM Ave to nidrAne svIkAravAnI Apatti Ave, ane kevalIbhagavaMtane darzanAvaraNIyakarma aMtargata nidrAno udaya nathI, tethI nidrAnI sAthe vyApya evI bhaktino ayoga che. tethI kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. vaLI AhAra karatI vakhate AhAranA pudgalonuM rAsana matijJAna thAya che arthAt rasanendriyajanya matijJAna thAya che, ane kevalIbhagavaMtane matijJAna nathI, tethI paNa kevalIbhagavaMtane kavalabhojana nathI. vaLI kevalIne AhAragrahaNa svIkArIe to AhAra grahaNa ka2vA arthe kevalIne iryApathano prasaMga Ave arthAt jema sAdhuo AhAra grahaNa karyA pachI iryApathanuM pratikramaNa kare che, tema kevalIne paNa AhAra grahaNa karyA pachI iryApathanA pratikramaNano prasaMga Ave. mATe kevalIbhagavaMtane kavalabhojana nathI. (11) dhyAna ane tapano vyaya : kevalIbhagavaMtane bhukti svIkAravAmAM Ave to bhuktikALamAM kevalIbhagavaMtane dhyAnano abhAva thAya, ane bhuktikALamAM AhAragrahaNanI pravRtti hovAthI tapano abhAva prApta thAya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuttivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-4-5 vastutaH kevalIbhagavaMtane sadA dhyAna che ane sadA tapa che. tethI kevalIbhagavaMtane bhukti svIkAravAmAM Ave to bhuktikALamAM dhyAna ane tapano vyaya thAya. mATe kevalIbhagavaMta kavala bhojana karatA nathI. 12 digaMbarano Azaya e che ke zuddha AtmAmAM avasthAna karavuM e dhyAna che ane AhAragrahaNano tyAga karavo e tapa che. kevalIbhagavaMta sadA zuddha AtmasvabhAvamAM vartanArA che, tethI dhyAnamAM che ane sadA AhAranA tyAgavALA che, mATe sadA tapasvI che. jo kevalIbhagavaMtane AhAragrahaNa svIkAravAmAM Ave to AhAragrahaNa kALamAM zuddha AtmabhAvamAM rahevAne badale pudgalagrahaNanI pravRttimAM kevalIbhagavaMta varte che, tema mAnavuM paDe, ane tapane choDIne AhAragrahaNarUpa atapanI pravRtti kare che, tema mAnavuM paDe. tethI kevalIbhagavaMtane kavalabhojana nathI. (12) bhukti vagara paNa paramaaudArika zarIranuM cirakALaavasthiti svabhAvapaNuM : kevalIbhagavaMtane bhukti vagara paNa kevalajJAna vakhate pragaTa thatuM paramaaudArika zarIra dIrgha kALa sudhI rahI zake che. mATe zarIrane TakAvavA mATe kevalIbhagavaMtane bhukti che, e prakAranI zvetAMbaramatavALAnI karAyelI kalpanAno kevalImAM ayoga che. tethI kevalIbhagavaMta kavalabhojana karatA nathI. // 4 // zloka : paropakArahAnezca purISAdijugupsayA / vyAdhyutpattezca bhagavAn bhuGkte neti digambarAH / / 5 / / anvayArtha : T=ane paropAradAne =paropakAranI hAti hovAthI, purISa vinu mukhavA= purISAdimAM jugupsA thavAthI vyAdhyutpannezva ane vyAdhinI utpatti hovAthI maLavAna=kevalIbhagavaMta mukte na=bhojana karatA nathI, kRti vimbarA =e pramANe digaMbaro kahe che. pa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-5 zlokArtha H ane paropakAranI hAni hovAthI, purISAdimAM jugupsA thavAthI ane vyAdhinI utpatti hovAthI kevalIbhagavaMta bhojana karatA nathI, e pramANe digaMbaro kahe che. IIII TIkA H 1 pareti paropakArahAnezca bhuktikAle dharmadezanA'nupapatteH sadA paropakArasvabhAvasya bhagavatastadvyAghAtAyogAt / purISAdijugupsayA, bhuktau taddhrauvyAt / vyAdhyutpattezca bhuktestannimittatvAt / bhagavAn kevalI bhuGkte neti digambarA vanti || 13 TIkArya : paropAradAnezva, paropakAranI hAni hovAthI kevalI bhojana karatA nathI. bhojanathI paropakAranI hAni kema che ? temAM hetu kahe che muvijJAne ... anupatte:, bhuktikALamAM dharmadezanAtI anupapatti hovAthI paropakAranI hAni che. mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. - ahIM prazna thAya ke kevalI zeSakALamAM paropakAra kare ane bhuktikALamAM paropakAra na kare to zuM vAMdho che ? tethI bIjo hetu kahe che - sadA govAt / sadA=haMmezAM, paropakAra svabhAvavALA evA kevalIbhagavaMtane tenA vyAghAtano ayoga hovAthI=dharmadezanAnA vyAghAtano ayoga hovAthI kevalI bhojana karatA nathI. purISAdi tatkrovyAt / purISAdimAM=malAdimAM, jugupsA thavAthI kevalI bhojana karatA nathI; kema ke bhuktimAM tenuM dhruvapaNuM che=bhojanamAM malAdinuM dhruvapaNuM che. vyAdhyutpannezva, ane vyAdhinI utpatti hovAthI kevalI bhojana karatA nathI. ahIM prazna thAya ke kevalIne vyAdhinI utpatti na hoya eTalAmAtrathI bhojana ka2vAmAM zuM vAMdho che ? tethI kahe che Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kevalibhutivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-5 muvatte ..... nimittatvAn bhaktinuM bhojananuM, limitapaNuM che=vyAdhinuM nimittapaNuM che. mAvA ... vatti | zloka-1thI5 sudhI kahelAM sarva kAraNone lIdhe bhagavAna=kevalI, bhojana karatA nathI, e pramANe digaMbaro kahe che. pA purISanusaMya ahIM purISada mAM Avi thI zarIranA anya zleSmAdi maLonuM grahaNa karavuM. bhAvArtha :(13) paropakAranI hAni :kevalInA mastakamAMthI sadA dhvani nIkaLe che ane te dhvani sadA dezanArUpe pariNamana pAme che, e prakAranI digaMbaranI mAnyatA che; ane kevalIne bhukti svIkAravAmAM Ave to bhuktikALamAM dharmadezanAnI anupapatti prApta thAya, ane sadA paropakAranA svabhAvavALA kevalIne paropakAranA vyAghAtano ayoga che. tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI. (14) purISAdinI jugupsA : kevalIne bhojana svIkAravAmAM Ave to te bhojanamAMthI viSThA bane ane anya azucimaya dhAtuo bane ane te dhAtuo pratye jugupsA thAya; ane kevalIne jugupsA hotI nathI. tethI jugupsAnuM kAraNa bane tevI bhaktinI kriyA kevalIne svIkArI zakAya nahi. (15) vyAdhinI utpatti : AhAragrahaNathI vyAdhinI utpatti thAya che; kema ke jema AhAra dehanA dhAtunI puSTinuM kAraNa che, tema vyAdhinuM paNa nimitta che. AthI AhAra grahaNa karyA pachI koIne vAtAdinA prakopa thAya che, ane kevalIne vyAdhinI utpatti nathI. tethI vyAdhinA nimittakAraNa evA AhAranI pravRtti nathI. A pramANe zloka-1 thI pamAM je hetu ApyA, te hetuthI kevalIbhagavaMta bhojana karatA nathI, ema digaMbaro kahe che. pA. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-6 15 avataraNikA : zloka-1 thI 5 sudhI kevalI bhakti nathI, ema svIkAravAmAM digaMbaranI yuktio batAvI. have te yuktio saMgata nathI, te batAvavAno prAraMbha karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : siddhAntazcAyamadhunA lezenAsmAbhirucyate / digambaramatavyAlapalAyanakalAguruH / / 6 / / anvayArtha - ra=ane tijvara tivyAtapatAvananI kura=digaMbaramatarUpI sApane palAyana karavAmAM mora samAna artha siddhAnta =kevalInA kavalabhojananirdalaka vasyamANa siddhAMta nezanalezathI Amira=amArA vaDe sAdhunA=hamaNAM te kahevAya che. Jigli zlokArca - digaMbaramatarUpI sApane palAyana karavAmAM mora samAna kevalInA kavalabhojananirmalaka vakSyamANa siddhAMta lezathI amArA vaDe hamaNAM kahevAya che. jo TIkA - siddhAntazcAyamiti-vyaktaH / / 6 / / zlokano artha spaSTa hovAthI A zlokanI TIkA graMthakArazrIe racela nathI. jiddA avataraNikA - zloka-1mAM kahela ke sarvathA doSanA abhAvane kAraNe kevalI bhojana karatA nathI, tenuM nirAkaraNa zloka-7-8mAM graMthakArazrI kare che - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-7 bloka : hantAjJAnAdikA doSA ghAtikarmodayodbhavAH / tadabhAve'pi kiM na syAdvedanIyodbhavA kSudhA / / 7 / / anvayArtha: ghAtIyaHvA =ghAtikarmanA udayathI utpanna thayelA datta jJAnAIi ropA =ajJAnAdi doSo che. tamADapi=tenA abhAvamAM paNa=ghAtikarmanA udayathI utpanna thayelA doSonA abhAvamAM paNa, venIyamavA kSaghA= vedanIyakarmathI utpanna thayelI evI sudhA viM =kema na thAya ? arthAt kelIne sudhA kema na thAya ? zA zlokArca - ghAtikarmanA udayathI utpanna thayelA ajJAnAdi doSo che. tenA abhAvamAM paNa ghAtikarmanA udayathI utpanna thayela doSonA abhAvamAM paNa, vedanIyakarmathI utpanna thayelI evI sudhA kema na thAya ? arthAt kevalIne sudhA kema na thAya ? IIchA A zlokamAM phakta avyaya ghAtikarmanA udayathI ajJAnAdi doSo che, anyathI nahi, e prakAranA pratyadhAraNa arthamAM che. TIkA :___ hanteti-hanta ajJAnAdikA ghAtikarmodayodbhavA doSAH prasiddhAH, tadabhAve'pi vedanIyodbhavA kSudhA kiM na syAt, na hi vayaM bhavantamiva tattvamanAlocya kSutpipAsAdIneva doSAnabhyupemo yena nirdoSasya kevalinaH kSudhAdyabhAvaH syAditi bhAva: T7nA TIkArca - hatta jJAnAvi ... cA, ghAtikarmanA udayathI utpanna thayelA ajJAnAdi doSo prasiddha che. tenA abhAvamAM paNa ghAtikarmanA udayathI utpanna thayela doSonA abhAvamAM paNa, vedanIyakarmathI utpanna thayelI sudhA kema na thAya? Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhutivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-7-8 arthAt kevalIne sudhA kema na thAya ?-kevalIne sudhA hoI zake. ra di.. rUti bhAva: || ame tamArI jema tatvane vicAryA vagara sudhApipAsA Adine ja doSa svIkAratA nathI ja, jethI nirdoSa evA kevalIne sudhAdino abhAva thAya, e prakAre bhAva che. IIkA ajJAnavi. ahIM vi thI ghAtikarmajanya rAga-dveSAdinuM grahaNa karavuM. tamADapi - ghAtikarmanA udayathI utpanna thayelA doSonA sarbhAvamAM to vedanIyakarmathI utpanna thayelI kSudhA thaI zake, paraMtu ghAtikarmanA udayathI utpanna thayela doSonA abhAvamAM paNa vedanIyakarmathI utpanna thayelI sudhA thaI zake. kSutpipAsAdi ahIM gati thI vyAdhi vagerenuM grahaNa karavuM. bhAvArtha :(1) sarva prakAranA doSono vigama hovA chatAM kevalIne sudhAvedanIyano saMbhava : digaMbaro kevalIne bhojana svIkAratA nathI, kAraNa ke sudhAne teo doSarUpa mAne che. kevalIne sudhArUpa doSanA abhAvane kAraNe bhakti nathI, tema kahe che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che ke ATha karmamAMthI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya, e cAra ghAtika che. te ghAtakarmonA udayathI ajJAnAdi doSo thAya che, jyAre kSudhA to vedanIyakarmanA udayathI thAya che. tethI ghAtikarmano abhAva hovA chatAM kevalIbhagavaMtane vedanIyakarmanA udayathI janya kSudhA svIkAravAmAM koI virodha nathI. vastutaH digaMbaro tattvano paramArtha vicAryA vagara sudhA-pipAsA vagerene doSarUpe svIkAre che. tene graMthakArazrI kahe che -- ame tamArI jema=digaMbaranI jema, tattvano vicAra karyA vagara kSudhA vagerene doSarUpe svIkAratA nathI. mATe nirdoSa evA kevalIne sudhAdi svIkAravAmAM koI dioSa nathI. chatAM avataraNikA : ahIM digaMbara kahe che ke sudhA aghAtI evA vedanIyakarmajanya hovA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kevalibhuktivyavasthApana dvAtrizikA/zloka-8 chatAM sukhamAM vyAghAta karanAra che arthAt duHkharUpa che, ane kevalIne sudhA svIkArIe to avyAbAdha sukhano vyAghAta thAya, mATe kevalIne sudhA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : avyAbAdhavighAtAccetsA doSa iti te matam / naratvamapi doSa: syAttadA siddhatvadUSaNAt / / 8 / / anvayArtha : vyAvavidhAtA=avyAbAdhano vighAta hovAthI-kevalIne sudhA svIkAravAmAM Ave to kevalImAM avyAbAdha sukhano vighAta prApta thato hovAthI, sA-te sudhA, roSa =doSa che, rUti vet te matie pramANe jo tAro mata che, tavA to naratvanA manuSyapaNuM paNa siddhatvadUSaVIRsiddhatvanuM dUSaNa hovAthI toSa: cA-doSa thAya. ll8 zlokArdha : avyAbAdhano vighAta hovAthI te sudhA, doSa che, e pramANe jo tAro mata che, to manuSyapaNuM paNa siddhatvanuM dUSaNa hovAthI doSa thAya. ll ll TIkA : avyAbAdheti-avyAbAdhasya-niratizayasukhasya, vighAtAt sA kSudhA, doSo guNadUSaNasyaiva doSalakSaNatvAditi cedyadi te tava, mataM, tadA naratvamapi bhavato doSa: syAt, siddhatvadUSaNAt, tasmAt kevalajJAnapratibandhakatvena ghAtikarmodayodbhavAnAmajJAnAdInAmeva doSatvaM na tu kSudhAdInAmiti yuktamutpazyAmaH / / 8 / / TIkArca - vyAvAthI ....... siddhavaMtUSaUti, avyAbAdhano-niratizaya sukhano, vighAta hovAthI=kevalIne sudhA svIkAravAmAM tiratizaya sukhano vighAta prApta thato hovAthI, te sudhA, doSa che; kema ke guNanA dUSaNanuM ja doSasvarUpapaNuM cheHniratizaya sukharUpa guNane dUSaNa karanAra hovAthI ja sudhAnuM doSasvarUpapaNuM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 kevalibhutivyavasthApanAciMzikA/zloka-8 che, e pramANe jo tAro=digaMbarano, mata hoya to narapaNuM paNa=manuSyapaNuM paNa, tane=digaMbarane, doSa thAya; kema ke siddhapaNAnuM dUSaNa che. tasmAn ... 35rayAma: mA te kAraNathI=jema manuSyapaNuM kevalIne dUSaNa nathI, tema sudhA paNa dUSaNa nathI te kAraNathI, kevalajJAnanA pratibaMdhakapaNA vaDe ghAtakarmanA udayathI utpanna thayela ajJAnAdinuM ja doSapaNuM che, paraMtu sudhAdinuM nahi, e pramANe yukta che tema ame joIe chIe. ll8. ja naratvapa ahIM pa thI e kahevuM che ke kevalIne sudhA to doSa thAya, paraMtu manuSyapaNuM paNa siddhatvanuM dUSaNa hovAthI doSa thAya. bhAvArtha :avyAbAdha sukhano vyAghAta karanAra hovAthI sudhA doSarUpa che, e pramANe digaMbaranA kathananuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa : digaMbara kahe che, kevalIne sudhA svIkArIe to kevalImAM avyAbAdha sukhano vyAghAta thAya arthAt niratizaya sukhano vyAghAta thAya arthAt kevalI niratizaya sukhavALA che ane kSudhA e duHkhanA vedanarUpa che. mATe sukhaguNano vyAghAta karanAra sudhA doSarUpa che. digaMbaranA A kathananuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - aghAtI evA vedanIyakarmanA udayathI thatI sudhA sukhano vyAghAta karanAra hovAthI kevalIne nathI, tema tamArA mata mujaba svIkArIe to, tenI jema aghAtI evA AyuSyakarmanA udayathI thatA manuSyapaNAnI prApti paNa siddhatva guNano vyAghAta karanAra hovAthI doSarUpa svIkAravI paDe. digaMbarone paNa siddhatva guNane dUSaNa karanAra hovA chatAM manuSyapaNuM kevalIne abhimata che, to kevalIne manuSyapaNAnI jema aghAtikarmathI utpanna thayela sudhA svIkAravAmAM zuM doSa che ? arthAt koI doSa nathI, tethI kevalajJAnanA pratibaMdhaka evA ghAtikarmanA udayathI thanArA doSo ja doSarUpa che, ane te doSo kevalImAM nathI; paraMtu sudhAdi doSo nathI, tethI kevalIne aghAtI evA vedanIyakarmanA udayathI sudhA hoI zake, ema ame yukta joIe chIe. mATe kevalIne sudhA svIkAravAmAM ane sudhAne kAraNe kavalabhojana svIkAravAmAM koI asaMgati nathI. IIII Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 avataraNikA : zloka-1mAM digaMbaroe kahyuM ke kRtakRtya hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che zloka H kevalimuktivyavasthApanadvAtriMzikA/mloka-9 ghAtikarmakSayAdevAkSatA ca kRtakRtyatA / tadabhAve'pi no bAdhA bhavopagrAhikarmabhiH ||9|| anvayArtha : ==ane ghAtirmakSavAveva=ghAtikarmanA kSayathI ja tatvatA=kRtakRtyatA= kevalIne kRtakRtyatA akSatA=akSata che. mavoSaprAdi{mi:=bhavopagrAhI karmo vaDe=bhavopagrAhI evA vedanIyAdi karmo vaDe, tanmAve'pi-tenA abhAvamAM paNa=kRtakRtyatAnA abhAvamAM paNa arthAt kevalImAM kRtakRtyatAnA abhAvamAM paNa vAdhA no=bAdhA nathI. / / 9 / / zlokArtha : . ane ghAtikarmanA kSayathI ja kRtakRtyatA akSata che. bhavopagrAhI karmo vaDe kevalImAM kRtakRtyatAnA abhAvamAM paNa bAdhA nathI. IIII TIkA : ghAtIti- ghAtikarmakSayAdeva akSatA'hInA ca kRtakRtyatA bhavopagrAhikarmabhiH= vevanIyAmi: mi:, tavamAve'pi-tatvatvamAve'pi, no-naiva, vAyA, sarvathA kRtakRtyatvasya siddheSveva sambhavAt upAditsA'bhAve'pi upAdeyasya mokSasya sayogikevalitvakAle'siddheH, rAgAdyabhAvamAtreNa kRtakRtyatvasya ca bhuktipakSe'pyabAdha eveti kathitaprAyameva / / 9 / / TIkArtha H ghAtikarmakSayAdeva sambhavAt, ane ghAtikarmanA kSayathI ja kRtakRtyatA= kevalImAM kRtakRtyatA, akSata=ahIta che. bhavopagrAhI karmo vaDe=vedanIyAdi ***** Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-9 21 karmonA sadbhAva vaDe, tenA abhAvamAM paNa=kRtakRtyatAnA abhAvamAM paNa, bAdhA nathI ja; kema ke sarvathA kRtakRtyapaNAno siddhomAM ja saMbhava che. ahIM prazna thAya ke A kRtya mAre sAdhavuM che, tethI kRtya karavAnI jemane icchA hoya teo kRtakRtya nathI, ane kevalIne kevalajJAna thayA pachI A kRtya mAre sAdhavuM che, evI koI icchA nathI. tethI kevalI sarvathA kRtakRtya nathI, tema kema kahI zakAya ? tethI graMthakArazrI bIjo hetu kahe che upAditsA'bhAve'pi siddhaM, upAditsAnA abhAvamAM paNa=upAdeya evA mokSane prApta karavAnI icchAnA abhAvamAM paNa, upAdeya evA mokSanI sayogIkevalIpaNAnA kALamAM asiddhi hovAthI kevalI sarvathA kRtakRtya nathI. mATe kevalIne bhavopagrAhI karmothI akRtakRtya svIkAravAmAM koI bAdhA nathI ja, ema anvaya che. - ahIM prazna thAya ke jo kevalI kRtakRtya na hoya to zAstramAM kevalIne kRtakRtya svIkAravAmAM Ave che, teno virodha thAya. tethI graMthakA2zrI kahe che - rAgAdyabhAvamAtreNa sthitaprAyameva / / ane rAgAdinA abhAvamAtrathI kRtakRtyapaNAnI bhuktipakSamAM paNa=kevalIne bhojana svIkAravAnA pakSamAM paNa, abAdhA ja che, e pramANe kathitaprAya ja che=zlokanA kathanathI sAkSAt kahevAyeluM nahi hovA chatAM arthathI kathitaprAya ja che. / / 9 / * tavamAve'pi=nRtatsatvAmAvatti ahIM pa thI e kahevuM che ke ghAtikarmanA kSayathI kevalImAM kRtakRtyatA svIkAravAmAM to koI bAdha nathI, paraMtu bhavopagrAhI karmo vaDe kRtakRtyatAnA abhAvamAM paNa koI bAdha nathI ja. * kavilsA'mAvetti ahIM pa thI e kahevuM che ke koI sAdhakane mokSa prApta karavAnI icchA hoya tevA sAdhakane to mokSanI asiddhi che, paraMtu mokSane sAdhavAnI icchAnA abhAvamAM paNa sayogIkaivalIkALamAM mokSanI asiddhi che. * rA[[dyamAvamAtra ahIM gati thI ghAtikarmanA udayathI thayelA anya doSonuM grahaNa karavuM. ** muktipakSe'vyavAdha va - ahIM pa thI e kahevuM che ke kevalIne bhuktipakSa na svIkArIe to to rAgAdi abhAvamAtrathI kRtakRtyapaNAno abAdha che, paraMtu bhuktipakSamAM paNa abAdha ja che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 bhAvArtha : (2) kevalI kRtakRtya hovA chatAM bhuktine svIkAravAmAM virodhano abhAva :ghAtikarmanA kSayathI kevalI kRtakRtya che, paraMtu bhavopagrAhikarmanA kSayanI apekSAe kevalI kRtakRtya nathI, siddhabhagavaMto ja kRtakRtya che. kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/mloka-9 "potAne je kRtya karavA jevAM hoya te jemaNe saMpUrNa karI lIdhAM hoya te kRtakRtya kahevAya.'' jyAM sudhI sAdhaka AtmA mohano jaya karI zakato nathI, tyAM sudhI tene mohanA jayanI icchA varte che. tethI dasamA guNasthAnaka sudhI 'mAre mohane jItavo che,' e prakAranI kRtya ka2vAnI icchA sUkSma paNa varte che; ane saMpUrNa mohano kSaya thaI gayo hoya ane tenA kAraNe ghAtikarmano kSaya thaI jAya, tyArapachI kevalIne, 'mAre koI kRtya karavAM che,' tevI icchA nathI; paraMtu mokSa ane saMsAra sarva pratye samabhAvavALA che. tethI kevalIbhagavaMto ghAtikarmanA kSayathI kRtakRtya che. vaLI kevalIbhagavaMtane mokSamAM javAnI icchA paNa nathI ane saMsAramAM rahevAnI icchA paNa nathI. tethI upAdeya evA mokSanI kevalIne upAditsA nathI; topaNa upAdeya evA mokSanI sayogIkevalIne asiddhi che, te apekSAe kevalIbhagavaMta kRtakRtya nathI; paraMtu siddhaavasthAne pAmaze tyAre sarva kRtyo temaNe karI lIdhAM che, mATe kRtakRtya thaze tema kahI zakAya. tethI kevalIbhagavaMtane rAgAdinA abhAvamAtrathI kRtakRtya che, sarva karmakSayathI kRtakRtya nathI; mATe bhavopagrAhikarmanA kAraNe vedanIyakarmanA udayajanya kSudhA kevalIne lAge che, ane tenA kAraNe kevalI kavalabhojana kare che, tema svIkArIe topaNa ghAtikarmanA kSayathI kevalIne kRtakRtya svIkAravAmAM koI bAdha nathI, tethI kevalI kavalabhojana kare che mATe kRtakRtya nathI, ema mAnavAnI Apatti che ema je digaMbara kahe che te vacana vRthA che. prastuta zlokanI TIkAmAM kahyuM ke kevalIne upAditsAnA abhAvamAM paNa upAdeya evA mokSanI sayogIkevalIpaNAnA kALamAM asiddhi che. tyAM prazna thAya ke ayogIkevalIpaNAnA kALamAM paNa mokSanI asiddhi hovA chatAM Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 kevalibhuktivyavasthApanadrAsiMcikA/zloka-9-10 sayogIkevalIpaNAnA kALamAM mokSanI asiddhi che, tema kema kahyuM ? vastutaH 13-14mAM guNasthAnakamAM mokSanI asiddhi che, tema kahevuM joIe arthAt sayogI-ayogIkevalapaNAnA kALamAM mokSanI asiddhi che, ema kahevuM joIe. Azaya e che ke 13mA guNasthAnaka sudhI kevalIe mokSa sAdhavAno prAraMbha nahi karelo hovAthI mokSanI siddhi thaI nathI. jyAre 14mAM guNasthAnakamAM to mokSane sAdhavA mATenA upAyabhUta yoganirodha karela hovAthI mokSa siddha che, tema 'trijyamAM vRtam' e nyAyathI kahevAya. tethI 14mAM guNasthAkanamAM mokSa siddha che, mATe kevalI kRtakRtya che. tenI vyAvRtti karavA arthe 13mA guNasthAnakamAM mokSanI asiddhi che, tema kahela che. IIII avataraNikA : zloka-1mAM digaMbaroe kahyuM ke AhArasaMjJA nahi hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : AhArasajJA cAhAratRSNAkhyA na munerapi / kiM punastadabhAvena svAmino muktibAdhanam / / 10 / / anvayArca - =ane mAdAra vRdhyA =AhAratRSNA nAmanI sAdarasajJA= AhArasaMjJA munerapi =munine paNa nathI, puna:vaLI tamAvena tenA abhAva vaDe= AhArasaMjJAnA abhAva vaDe, svAmina=kevalIne muvivAghane =ibhuktinuM bAdhita zuM che ? arthAt kAMI bAdhana nathI. 10. zlokArdha : AhAratRSNA nAmanI AhArasaMjJA munine paNa nathI, to tenA abhAva vaDe=AhArasaMjJAnA abhAva vaDe, kevalIne bhaktinuM bAdhana zuM che ? arthAt kAMI bAdhana nathI. I10ll Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-10 TIkA : AhArasaJjJA ceti-AhArasaJjJA cAhAratRSNAkhyA, mohAbhivyaktacaitanyasya sajJApadArthatvAt na munerapi bhAvasAdhorapi, kiM punastadabhAvena AhArasajJA'bhAvena, svAmino bhagavato, bhuktibAdhanaM ? tathA cAhArasAmAnye tadvizeSe vA AhArasajJAyA hetutvameva nAstItyuktaM bhavati, na ca tadvizeSe taddhetutvamevApramattAdInAM cAhArAbhAvAna vyabhicAra iti kucodyamAzaGkanIyam, AhArasaJjAyA aticAranimittatvena kadApi niraticArAhArasya sAdhUnAmaprAptiprasaGgAt / / 10 / / TIkArya : darajJA .... vittabAvanam ? AhAratRSNA nAmavALI AhArasaMjJA che; kema ke mohathI abhivyakta caitanyanuM saMjJApadArthapaNuM che, ane AvI AhArasaMjJA munine paNa=bhAvasAdhune paNa, nathI, to vaLI tenA abhAvathI= AhArasaMjJAnA abhAvathI, svAmIne=bhagavAnane, bhaktinuM zuM bAdhana che? arthAt kAMI bAbata nathI arthAt jema bhAvasAdhune AhArasaMjJA vagara bhukti che, tema kevalIbhagavaMtane AhArasaMjJA vagara bhakti che. zlokanA A kathanathI zuM phalita thAya che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - tathA 2 ..... mati, ane te rIte=bhAvasAdhune jema AhArasaMjJA nathI chatAM AhAragrahaNa che tema kevalIne paNa AhArasaMjJA nahi hovA chatAM AhAragrahaNa svIkAravAmAM doSa nathI ema pUrvamAM kahyuM te rIte, AhArasAmAnyamAMsojAhAra, lomAhAra ane kavalAhArarUpa AhArasAmAvyamAM, athavA tenA vizeSamAM kavalAhArarUpa AhAravizeSamAM, AhArasaMjJA hetupaNuM ja nathI, e pramANe kahevAyeluM thAya che e pramANe zlokanA kathanathI kahevAyeluM thAya che. ' nA .. satiprasan ! ahIM digaMbara kahe ke tenA vizeSamAM kavalAhArarUpa AhAravizeSamAM, tenuM hetupaNuM ja che=AhArasaMnnAnuM hetupaNuM ja che. AhAra saMjJA ane kalAkAra vacce niyata vyApti che ema digaMbara kahe che, tenuM graMthakArazrI nirAkaraNa kare che - Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApana dvAtrizikA/bloka-10 25 apramAdi munione AhArano abhAva hovAthI vyabhicAra nathI= AhArasaMjJA ane kavalAhAra vacce niyata vyApti svIkAravAmAM vyabhicAra nathI, e pramANe kuzaMkA na karavI, ema digaMbarane graMthakArazrI kahe che. temAM hetu kahe che - AhArasaMnnAnuM aticAranuM nimittapaNuM hovAne kAraNe kyAreya paNa niraticAra AhAranI sAdhune aprAptino prasaMga Avaze=niraticAra AhAra vAparavAnI kriyAnI aprAptino prasaMga sAdhune Avaze. I10. munerA mAvasayorapi ahIM pa thI e kahevuM che ke kevalIne to AhArasaMjJA nathI, paraMtu munine=bhAvasAdhune, paNa AhArasaMjJA nathI. apramattAvInAm ahIM Ava thI AThamA vagere guNasthAnakavALA tathA kevalInuM grahaNa karavuM. bhAvArtha(3) AhAra saMjJAnA virahamAM paNa kevalIne AhArano saMbhava : mohathI abhivyakta thatuM caitanya saMjJApadArtha che. tethI AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ke parigrahasaMjJAnA kALamAM jIvano je jJAnano upayoga che, te tathA prakAranA mohanA AzleSavALo che mATe mohathI abhivyakta thatA caitanyarUpa che, tethI saMjJArUpa che. vaLI AhArasaMjJA paNa AhAratRSNArUpa mohanA pariNAmanA AzleSavALI che, tethI saMjJArUpa che. vaLI bhAvasAdhu sarva udyamathI mohanA uccheda mATe yatna karanArA che mATe mohanA ucchedanA upAyabhUta dehanuM pAlana karavA mATe AhAranI AvazyakatA jaNAya, to mohanA ucchedanA upAyabhUta evA dehane sAdhanA karavA samartha banAvavA arthe AhAra kare che, paraMtu mohathI AviSTa pariNAmavALA thaIne AhAramAM pravRtti karatA nathI mATe bhAvasAdhune AhAranI pravRtti hovA chatAM AhAra saMjJA nathI, tethI jema bhAvasAdhu AhAra saMjJA vagara paNa AhAramAM pravRtti kare che, tema kevalI paNa AhAra saMjJA vagara AhAramAM pravRtti kare che, Ama svIkAravAmAM koI bAdha nathI, mATe digaMbare zloka-1mAM kahela ke AhArasaMjJAno viraha hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, te vacana ayukta che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-10 A kathanathI zuM phalita thAya che, te spaSTa ka2vA arthe graMthakArazrI kahe che - zAstramAM traNa prakAranA AhAra kahela che (1) ojAhAra, (2) lomAhAra ane (3) kavalAhAra. A traNe AhArasAmAnya pratye AhArasaMzA hetu nathI. vaLI kavalAhArarUpa AhAravizeSamAM paNa AhA2saMjJAnuM hetupaNuM nathI ja; kema ke jo kavalAhAramAM AhArasaMzA hetu hoya to jyAM jyAM kavalAhAra che, tyAM tyAM avazya kavalAhAranI hetu evI AhA2saMjJA che, tema mAnavuM paDe, ane munimAM AhArasaMjJA nathI, tema pUrvamAM siddha karyuM. tethI siddha thayuM ke kavalAhAramAM AhArasaMzA hetu nathI. ahIM digaMbara kahe ke kavalAhArarUpa AhA2vizeSamAM AhA2saMjJAnuM hetupaNuM ja che; kema ke apramattAdi munio AhAra grahaNa karatA nathI, ane pramatta guNasthAnaka sudhI AhAranI pravRtti che, ane munione pramatta guNasthAnaka sudhI AhA2saMjJAno saMbhava che, tethI je munio AhAra grahaNa kare che, teone AhA2saMjJA che, ane je munione AhArasaMjJA nathI, tevA apramatta munio AhAra grahaNa karatA nathI, tema je kevalIbhagavaMto che, teo paNa AhAra grahaNa karatA nathI, Ama svIkAravAthI AhA2saMjJA ane kavalAhAra vacce niyata vyApti che, tema svIkArI zakAze. mATe kavalAhAra pratye AhArasaMjJA hetu che, tema svIkAravAmAM vyabhicAra nathI. A prakAranI digaMbaranI zaMkAnuM nivAraNa karatAM graMthakArazrI kahe che ---- koI sAdhu AhA2saMjJAthI AhAra grahaNa kare to te AhArasaMzA mohathI abhivyakta caitanyarUpa hovAthI aticAranuM kAraNa che; ane tema svIkArIe to je koI sAdhu AhAra grahaNa kare che, te sarva sAdhuone aticArathI AhAranI prApti che, tema mAnavuM paDe, ane tema svIkArIe to sAdhune niraticAra AhAra vAparavAnI kriyAnI aprApti che, tema svIkAravuM paDe, ane digaMbaro paNa tema svIkArI zake tema nathI; kema ke niraticAra cAritravALA paNa AhAra grahaNa kare che, tema digaMbaro paNa svIkAre che; ane jo AhA2saMjJAthI ja AhAra vAparavAnI kriyA thAya che, tema svIkArIe, to AhAra vAparanAra niraticAra cAritravALA mahAtmAone paNa sAticAra cAritra mAnavAno prasaMga Avaze. 10 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhaktivyavasthApanahAtrizikA/bloka-11 avataraNikA : zloka-1mAM digaMbare kahela ke kevalIne anaMta sukhanI saMgati che, tethI anaMta sukhano vyAghAta kare tevuM sudhAvedanIya kevalIne saMbhave nahi, mATe kevalIne bhakti nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : anantaM ca sukhaM bharturjJAnAdiguNasaGgatam / kSudhAdayo na bAdhante pUrNaM tvasti mahodaye / / 11 / / anvayArca - =ane bhartu=bhartAnA=bhagavAnanA, jJAnavijuaAtaSNajJAnAdi guNathI saMgata ananta suvaM anaMta sukhane suthA=sudhAdi vAyatte bAdhA karatA nathI, tu=vaLI mova=mokSamAM pUrNa=pUrNa=pUrNa sukha gati=che. 11 zlokArca - ane bhartAnA=bhagavAnanA, jJAnAdi guNathI saMgata anaMta sukhane sudhAdi bAdhA karatA nathI. vaLI mokSamAM pUrNa sukha che. II11il TIkA :___ anantaM ceti-anantaM ca sukhaM bhartu bhagavato, jJAnAdiguNasaGgataM tanmayIbhUtamiti yAvat, ajJAnAdijanyaduHkhanivRtteH, sarveSAmeva karmaNAM pariNAmaduHkhahetutvAcca kSudAdayo na bAdhante svabhAvaniyatasukhAnAmeva tairbAdhanaM, pUrNa tu=niravazeSaM tu, sukhaM mahodaye= mokSe'sti, tatraiva sarvakarmakSayopapatteH / / 11 / / TIkArca - ananta..nivRtta, ane bhartAne=bhagavAnane, jJAnAdiguNasaMgata=jJAnAdi guNa sAthe tanmayIbhUta anaMta sukha che; kema ke ajJAnAdijaca du:khanI nivRtti che arthAt kevalIne kevalajJAna pragaTa thavAthI jJAnAvaraNIya ane mohanIyajanya aMtaraMga vyAkuLatArUpa dukhanI nivRtti che. ahIM prazna thAya ke kevalIne ajJAnAdijanya duHkhanI nivRttithI anaMta sukha Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 kevalibhaktivyavasthApanaddhAtrizikA/zloka-11 hovA chatAM sudhAdijanya duHkha svIkArIe to kevalInA pUrNa sukhamAM nyUnatAnI prApti thAya. tethI kahe che - sarveSAneva .... vALanam, ane sarva ja karmonuM pariNAmathI duHkhanuM hetupaNuM hovAthI sudhAdi kevalInA anaMta sukhane bAdha karatA nathI, (paraMtu, teonA vaDe aghAtikarmo vaDe, svabhAvaniyata sukhonuM ja bAdhana che sarva karmanA kSayathI jIvanA svabhAvanI sAthe niyata evuM je siddhone sukha che, tevA sukhanuM ja sudhAdi vaDe bAdhana che. ahIM prazna thAya ke kevalIne ajJAnAdijanya duHkhanI nivRtti che, sudhAdijanya duHkhanI nivRtti nathI, tema svIkAravAmAM Ave to kevalIne pUrNa=niravazeSa, sukha nathI, tema mAnavuM paDe. tethI kahe che - pUI tu... 355: vaLI pUrNa niravazeSa, sukha mahodayamAM mokSamAM che; kema ke tyAM ja mokSamAM ja, sarvakarmanA kSayanI upapati-prApti che. ll11aaaa ja jJAnadriAsatam ahIM ri thI darzana-cAritrAdi guNanuM grahaNa karavuM. ajJAnadina du:navRtte ahIM ra thI mohAdinuM grahaNa karavuM. bhAvArtha :(4) kevalInA anaMta sukhamAM sudhAdithI bAdhano abhAva : kevalIne ajJAna ane mohajanya duHkhanI nivRtti che. tethI jJAnAdi guNathI saMgata=jJAnAdi guNanI sAthe tanmayIbhUta, evA anaMta sukhane sudhAdi bAdha karatA nathI; kema ke sudhAdijanya duHkha dehathI thanAruM hovAthI azAtArUpa che, ane kevalIne cAra ghAtikarmono kSaya thayelo hovAthI mohano ane ajJAnano sarvathA abhAva hoya che. tethI nirAkuLa jJAnamAM kevalIbhagavaMto sadA magna hoya che, ane nirAkuLa jJAnamAM magnatArUpa sukha sudhAthI bAdha pAmatuM nathI vaLI ATha karmo pariNAmathI duHkhanA hetu che. tethI siddha avasthAmAM je svabhAvaniyata sukha che, te sukhane jema sarva karmo bAdha kare che, tema vedanIyajanya sudhAdi paNa bAdha kare che, tethI tenuM pUrNa sukha kevalIne nathI, paraMtu mokSamAM sarva karmanA kSayajanya pUrNa sukha che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 kevalibhaktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-11-12 vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke siddhAvasthAnA AtmAo sarvakarmarahita che, tethI teo potAnA svabhAvamAM samavasthita che; ane svabhAvamAM rahevAthI thatuM sukha sarva karmothI bAdha pAme che, tema sudhAvedanIyakarmanA udayathI paNa bAdha pAme che; ane kevalIne saMpUrNapaNe ajJAnano nAza thayelo che ane saMpUrNapaNe mohano nAza thayelo che. tethI mohanI AkuLatA vagaranuM jJAnanuM sukha kevalIne hovA chatAM azAtAjanya sudhAnuM duHkha kevalIne svIkAravAmAM koI bAdha nathI. sArAMza - * sarva karmanA nAzathI jIvanA svabhAvanI sAthe niyata evuM anaMta sukha siddhone che. * cAra ghAtikarmanA kSayane kAraNe ajJAna ane mohajanya AkuLatArUpa duHkhano abhAva thavAne kAraNe anaMta sukha kevalIne che. saMsArI jIvone sarva karmanA abhAvajanya svabhAvaniyata sukha nathI, ane ajJAna ane mohano nAza thayelo nahi hovAthI mohanI AkuLatAnA abhAvarUpa sukha paNa nathI; Ama chatAM sAtAvedanIyanA udayathI ke anya puNyaprakRtinA udayathI zarIrAdijanya sukho che, ane je saMsArI jIvone tathAvidha puNyaprakRtinA udayano abhAva che, teone aMtaraMga ane bahiraMga sarva prakAranuM duHkha che. ll11 avataraNikA - zloka-ramAM digaMbare kahela ke vedanIyakarmanuM digdharajusamAnapaNuM hovAne kAraNe kevalIne vedanIyajanya sudhA nathI, tethI kevalI bhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : dagdharajjusamatvaM ca vedanIyasya karmaNaH / vadanto naiva jAnanti siddhAntArthavyavasthitim / / 12 / / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kevalibhaktivyavasthApanaddhAtrizikA/bloka-12 anvayArtha : ca=ane vedanIthI varmaUE=vedanIyakarmanuM tarannumaa=dagdharajusamapaNuM vanta:=kahetA evA digaMbaro siddhAntarthavyavasthiti--siddhAMtanA arthatI vyavasthitine=siddhAMtanA arthatA tAtparyane mAnatti naiva jANatA ja nathI. II12aa. zlokArca - ane vedanIyakarmanuM dagdharajusamapaNuM kahetA evA digaMbaro siddhAMtanA arthanI vyavasthitine jANatA ja nathI. II1aaaa TIkA - dagdheti-dagdharajjusamatvaM ca vedanIyasya karmaNo vadantaH siddhAntArthavyavasthitiM neva nA natti aa2aaaa TIkArya : rAjulamarva ..... kAnti che ane vedanIyakarmanuM, dagdarajjasamapaNuM kahetA evA digaMbaro siddhAMtanA arthanI vyavasthitinekasiddhAMtanA arthanA tAtparya, jANatA ja nathI. II12aaaa bhAvArtha - (5) vedanIyakarma dadhdharaju samAna hovAthI kevalI bhojana karatA nathI, e pramANenA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa - siddhAMtamAM cAra aghAtI karmone ghAtikarmanA sAMnidhyamAM ghAtikarma jevAM kahyAM che ane ghAtakarmono abhAva thAya tyAre ghAtikarmanA baLanA abhAvane kAraNe bhavaparaMparAnuM kAraNa bane tevI mohaApAdaka zaktihIna thayelI evI aghAtiprakRtio dagdarajju jevI che, tema kahela che. tenuM tAtparya digaMbaro jANatA nathI, tethI dagdarajju jevA sudhAvedanIyakarmanA udayathI kevalIne sudhA lAgI zake nahi, mATe kevalI bhojana karatA nathI, tema digaMbaro kahe che. AvA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 kevalibhuktivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-13 avataraNikA - zloka-12mAM kahyuM ke vedanIyakarma dagdharaju jevuM che, tema kahetA digaMbaro siddhAMtanA arthanI vyavasthAne jANatA nathI. tethI have siddhAMtanA arthanI vyavasthA zuM che, te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - zloka : puNyaprakRtitIvratvAdasAtAdyanupakSayAt / sthitizeSAdyapekSaM vA tadvaco vyavatiSThate / / 13 / / anvayArtha pukhyapravRtitIvravI=puNyaprakRtinuM tIvrapaNuM hovAthIetIrthakaronI puNyaprakRtinuM tIvrapaNuM hovAthI, (kevalInAM vedanIyakarmo dagdharaju jevAM che tema kahI zakAya nahi.) sAtAdAnupakSayAaisAtAvedanIyato anupakSaya hovAthI= kevalIne asAtAvedanIyakarmano nAza thayelo nahi hovAthI, (asAtAvedanIyakarma paNa dagdharaju jevuM che tema kahI zakAya nahi.) ahIM prazna thAya ke to pachI zAstramAM bhavopagrAhIkarmone dagdharaju jevAM kaI apekSAe kahyAM che ? tethI vIkArathI kahe che -- vA=athavA sthitizeSAdyapekSa sthitizeSAdinI apekSAvALuM tadaco=te vacana arthAt bhavopagrAhIkarmone dagdarajju samAna kahenAruM vacana, vyavatiSThate vyavasthita che. 13 zlokArtha: tIrthakaronI puNyaprakRtinuM tIvapaNuM hovAthI (kevalInAM vedanIyakarmo dagdharaju jevAM che, tema kahI zakAya nahi.) kevalIne asAtAvedanIyano anupakSaya hovAthI (asAtAvedanIyakarma paNa dagdhara jevuM che tema kahI zakAya nahi.) ahIM prazna thAya ke to pachI zAstramAM bhavopagrAhI karmone dagdarajju jevAM kaI apekSAe kahyAM che ? tethI vAkArathI kahe che -- Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 kevalibhaktivyavasthApana dvAtrizikA/zloka-13 athavA sthitizeSAdinI apekSAvALuM te vacana=bhavopagrAhikane dagdarajju samAna kahenAruM vacana, vyavasthita che. ll13 TIkA : puNyeti-puNyaprakRtInAM tIrthakaranAmAdirUpANAM, tIvratvAt tIvravipAkatvAt, tajjanyasAtaprAbalye vedanIyamAtrasya dagdharajjusamatvAsiddheH, asAtAdInAmanupakSayAdasAtavedanIyasyApi tadasiddheH, pApaprakRtInAM bhagavati rasaghAtena nIrasatvAbhyupagame sthitighAtena ni:sthitikatvasyApyApatteH, apUrvakaraNAdau badhyamAnaprakRtiviSayakasyaiva tasya vyavasthite: / nanu tarhi kathaM bhavopagrAhikarmaNAM kevalinAM dagdharajjukalpatvAbhidhAnamAvazyakavRttyAdau zrUyate? ityata Aha-sthitizeSAdyapekSaM vA tadvaco dagdharajjukalpatvavaco vyavatiSThate na tu rasApekSayA, anyathA sUtrakRvRttivirodhaprasaGgAt, asAtAdiprakRtInAmaduHkhadatvAbhidhAnamapyAvazyakaniyuktyAdau ghAtikarmajanyabahutarAsukhavilayenAlpasyAvivakSaNAt, anyathA bhavopagrahAyogAditi vimAnI sudhIf iArUA. TIkArca - pukhyaprakRtinAM ..... siDa, tIrthakaravAmAdirUpa puNyaprakRtionuM tIvrapaNuM hovAthIetIvra vipAkapaNuM hovAthI, tajjatya sAtAnA=sAtAvedanIyatA, prabaLapaNAmAM, vedanIyamAtranA dagdarajjasamapaNAnI asiddhi hovAthI digaMbaro kevalIne sudhA nathI, ema kahe che, te asaMgata che. ahIM prazna thAya ke tIrthakarone puNyaprakRtionuM prabaLapaNuM che, paraMtu asatAvedanIya dagdarajju jevuM che, mATe kevalI bhojana karatA nathI, tema svIkArI zakAze. tethI bIjo hetu kahe che - mAtAkInA.. tasiddha, asAtAvedanIyato anupakSaya hovAthI kevalIne asAtAvedanIyakarmano abhAva nahi hovAthI, asAtAvedanIyatA paNa tenI dagdharajusamapaNAnI, asiddhi hovAne kAraNe, kevalIne sudhA nathI, e prakAranuM digaMbaranuM vacana asaMgata che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/bloka-13 ahIM digaMbaro kahe che ke kSapakazreNikALamAM yogI pApaprakRtiono rasaghAta kare che. tethI kevalIne pApaprakRtiono rasaghAta hovAne kAraNe nirasa evI pApaprakRtithI kSudhA utpanna thaI zake nahi, mATe kevalI bhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI hetu kahe che - pApaprakRtInAM ..... mApa, pApaprakRtionuM bhagavAnamAM rasaghAta dvArA vIrapaNuM svIkArAye chate sthitighAta dvArA pApaprakRtinI nisthitikapaNAnI paNa Apatti hovAthI kevalInI pApaprakRti nIrasa che, tema svIkArI zakAya nahi. mATe pApaprakRtinA udayathI kevalIne sudhA lAge che, tema svIkAravAmAM koI bAdha nathI, ema saMbaMdha che. ahIM pUrvapakSI kahe ke apUrvakaraNAdimAM pApaprakRtiono rasaghAta ane sthitighAta thAya che. tethI kevalIne sudhAjanaka evI pApaprakRti nIrasa hovAthI dagdarajju jevI che, tema svIkArI zakAze. tethI graMthakArazrI anya hetu kahe che - apUrvavarAho.... vyavasthitaiH apUrvakaraNAdimAM badhyamAnaprakRtiviSayaka ja pApaprakRtinA tenI viratapaNAnI ane niHsthitikapaNAnI vyavasthiti hovAthI badhyamAna sivAyanI pUrvabaddha pApaprakRtio kevalIne paNa tirasa nathI ane bisthitika nathI. tethI sudhAvedanIyarUpa pApaprakRtithI kevalIne sudhA svIkAravAmAM koI doSa nathI, ema saMbaMdha che. A rIte zlokanA pUrvArdhathI graMthakArazrIe sthApana karyuM ke kevalInI puNyaprakRti ke asAtAnA udayanuM kAraNa evuM vedanIyakarma dagdharaju jevuM nathI, tethI kevalIne sudhA svIkAravAmAM koI bAdha nathI. tyAM nanuthI zaMkA karatAM pUrvapakSI-digaMbara kahe che - nanuM ...... 6 - to kevalInA bhavopagrAhIkarmonuM digdarajajukalpapaNAnuM abhidhAna AvazyakatRtyAdimAM kema saMbhaLAya che? ethI zlokanA uttarArdhathI kahe che - sthitizeSAdyapekSa . prasAti, athavA sthitizeSAdinI apekSAvALuM te vacana vyavasthita che=dagdharajukalpapaNAnuM AvazyakavRtti AdinuM vacana vyavasthita che, paraMtu rasaapekSAe dagdharajukalpapaNAnuM vacana vyavasthita tathI; kema ke anyathA=sthitizeSAdinI apekSAe dagdarajjakalpapaNAnuM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kevalibhuktivyavasthApanadrAsiMzikA/zloka-13 vacana na svIkAravAmAM Ave ane rasanI apekSAe dagdharajukalpapaNAnuM AvazyakatRtyAdinuM vacana svIkAravAmAM Ave to, sUtrakRvRttinA virodhano prasaMga che=sUyagaDAMgasUtranI TIkAnA virodhano prasaMga che. ahIM digaMbara kahe ke Avazyakaniyukti AdimAM tIrthakarane asAtAdi prakRtio paNa aduHkhane ApanArI che, ema kaheluM che. tethI paNa phalita thAya che ke sudhAne karanAra asAtAnI prakRti kevalIne duHkha ApanArI nathI, mATe dagdarajju jevI che. tethI kevalIne sudhAnuM du:kha nathI, tema svIkAravuM joIe. tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI hetu kahe che - mAtA i... vivekSa, Avazyakalithukti vageremAM asAtAdi prakRtionA aduHkhadapaNAnuM abhidhAna paNa tIrthakarane AzrayIne asAtAdi prakRtionA adu:khadapaNAnuM abhivAta paNa, ghAtikarmakSayajanya bahutara asukhano vilaya thavAne kAraNe alpanI=alpa evA sudhAnA duHkhatI, avivekSA hovAthI asAtAdi prakRtine aduHkhada kahela che. vastutaH kevalIne sudhAdijanya alpa asukha svIkAravAmAM koI virodha nathI, ema saMbaMdha che. ahIM pUrvapakSI kahe ke sudhAne utpanna karanAra asatAvedanIya tIrthakarane alpa vedana karAve che, tema svIkAravAmAM pramANa zuM ? arthAt koI pramANa nathI. tethI kevalIne asAtAjanya duHkha nathI, tevo artha Avazyakaniryukti vagerenA vacanano karavo joIe, ke jethI kevalIne bhakti nathI, teno svIkAra thaI zake. tenA nirAkaraNa mATe anya hetu kahe che -- anyathA ..... sumi | anyathA kevalIne bhavopagrAhI evA asAtAvedanIyAdi karmo alpa paNa asara karatA na hoya to, bhavopagraho ayoga hovAthI kevalInA asAtAdi karmomAM bhavopagrahano ayoga hovAthI, kevalIne bhavanA abhAvanI prAptino prasaMga Ave, ema saMbaMdha che. e prakAre zlokamAM ane TIkAmAM atyAra sudhI spaSTa karyuM ke kevalIne asAtA vedanIyajanya sudhA che, e prakAre, buddhimAnoe vicAravuM joIe. ll13mAM ja tIrtharanAmarUpALAM ahIM 3ra thI sAtAvedanIyAdi anya puNyaprakRtionuM grahaNa karavuM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-13 * asAtAjenIyasthApi ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke kevalInI puNyaprakRtionI to darajjusamapaNAnI asiddhi che, paraMtu asAtAvedanIyanI paNa dagdharajjusamapaNAnI asiddhi che. * sthitighAtena ni:sthitivasthApyApatta, ahIM pi thI e samuccaya thAya che ke kevalIne pApaprakRtinA rasadhAta dvArA nIrasapaNAnI to prApti thAya, paraMtu sthitighAta dvArA niHsthitikapaNAnI paNa prApti thAya. * apUrva raLAvo ahIM Avi thI anivRttikaraNAdi navamA vagere guNasthAnakanuM grahaNa karavuM. * sthitizeSAdyavekSa ahIM sthitizeSAddi mAM Avi thI ghAtIprakRtionA sAMnidhyanA abhAvane kAraNe aghAtIprakRtionA dhAtItulyapaNAnA abhAvanuM grahaNa karavuM. * asAtAvipravRtInAm ahIM asAvi mAM ddi thI bhavopagrAhI anya pApaprakRtionuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : digaMbaro kevalIne bhukti svIkAratA nathI, temAM yukti Ape che ke kevalIne vedanIyakarma dagdharajju jevuM che. tene graMthakArazrI kahe che - digaMbaro siddhAMtanI maryAdAne jANatA nathI, tethI vedanIyakarmane dagdarajju jevuM kahIne kevalIne bhukti nathI, tema kahe che. puNyaprakRtionuM tIvra vipAkapaNuM hovAthI vedanIyakarmamAtrane dagdharajju samAna kahenAra digaMbarone siddhAMtanI maryAdAnA jJAnano abhAva :digaMbaro siddhAMtanA rahasyane kema jANatA nathI ? te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che ---- tIrthaMkaranAmAdirUpa puNyaprakRtio tIvra vipAkavALI che. tethI tIvra vipAkajanya sAtAnuM prabaLapaNuM tIrthaMkaromAM hoya che. tethI vedanIyakarmamAtrane=sAtA, asAtA ubhayarUpa vedanIyakarmane, dazvarajju samAna kahI zakAya nahi. Ama chatAM vedanIyakarma dagdarajju samAna che, tema digaMbaro kahe che, e ja batAve che ke teone siddhAMtanI maryAdAnuM jJAna nathI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 kevalibhuktivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-13 asAtAno anupakSaya hovAthI asAtAne dagdharaju samAna kahenAra digaMbaronA kathananuM nirAkaraNa : ahIM digaMbaro kahe ke sAtAvedanIyakarma tIrthakarone prabaLa vipAkamAM hoya che, tethI vedanIyasAmAnyane dagdarajju jevuM ame svIkArIzuM nahi, paraMtu asAtavedanIyane dazvarajU jevuM arma svIkArIzuM; ane sudhA asatAvedanIyathI lAge che, mATe kevalIne dagdarajju samAna asAtAvedanIya hovAne kAraNe kSudhA nathI, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI, ema svIkArI zakAze. tene graMthakArazrI kahe che - kevalIne asatAvedanIyakarmano kSaya thayo nathI, ema zAstravacanathI nakkI thAya che, ane kevalIne asatAvedanIyano udaya hoya to tenAthI kSudhA lAge che, tema svIkAravAmAM koI bAdhA nathI. mATe asAtavedanIyane dagdharajju samAna svIkArIne kevalI kavalabhojana karatA nathI, tema sthApana karavuM anucita che. kevalIbhagavAnamAM pApaprakRtiono rasaghAta hovAne kAraNe nirasa evA asAtAvedanIyathI kevalIne sudhA lAge nahi, tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : ahIM digaMbaro kahe ke pApaprakRtiono bhagavAnamAM rasaghAta hovAne kAraNe kevalIbhagavaMtane nirasa evA asAtavedanIyano udaya che. tethI rasa vagaranI evI asAtAnI prakRtithI kevalIne sudhA lAgI zake nahi, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tene graMthakArazrI kahe che - jo kevalIne pApaprakRtiono kSapakazreNImAM rasaghAta thayelo hovAthI pApaprakRtio nirasa che, tema svIkAravAmAM Ave, to kevalIne kSapakazreNImAM sthitighAta thayelo hovAthI pApaprakRtio niHsthitika che, tema svIkAravAnI Apatti Ave. vastutaH kevalIne potAnA AyuSya sudhI ke tethI adhika sthitivALI prakRtio zAstrasiddha che. tethI jema kevalIne niHsthitika pApaprakRtio nathI, tema kevalIne nirasa paNa pApaprakRtio nathI, ane sarasa evA asAtAvedanIyathI kevalIne sudhA lAge che, mATe kevalI kavalabhojana kare che, tema svIkAravAmAM koI bAdha nathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 kevalibhuktivyavasthApanadvAtrizikA/zloka-13 apUrvakaraNAdimAM sthitighAta ane rasaghAta dvArA pApaprakRtio nirasa thAya che, tethI nirasa evA asAtAvedanIyathI kevalIne sudhA lAge nahi. tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI. e prakAranA digaMbaronA kathananuM nirAkaraNa - ahIM digaMbaro kahe ke kevalajJAnanI prApti pUrve kevalI kSapakazreNI mAMDe che tyAre, apUrvakaraNAdimAM pApaprakRtiono sthitighAta ane rasaghAta kare che, ane aMte pApaprakRtio nirasa thAya che, tethI kevalIne pApaprakRtio rasa vagaranI che, tethI rasa vagaranA asatAvedanIyathI kevalIne kSudhA lAgI zake nahi, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - kSapakazreNI vakhate apUrvakaraNAdi guNasthAnakomAM badhyamAnaprakRtiviSayaka ja nirasa ane niHsthitikapaNAnI vyavasthiti che arthAt kSapakazreNIvALA yogIo sattAmAM rahelI pApaprakRtiono rasaghAta ane sthitighAta kare che, to paNa kevalajJAna vakhate vidyamAna pApaprakRtio nirasa ane niHsthitika hotI nathI, paraMtu apUrvakaraNAdi guNasthAnakamAM yogI taddana asaMgabhAvanA pariNAmavALA hovAthI baMdhAtI prakRtiomAM rasa ane sthiti baMdhAtI nathI. tethI je prakRtio apUrvakaraNAdi guNasthAnakamAM baMdhAya che, te nirasa ane niHsthitaka che, topaNa pUrvabaddha evI pApaprakRtio pUrvanA baMdhAyelA rasavALI hovAthI rasaghAta dvArA alparasavALI thayelI hovA chatAM saMpUrNa nirasa nathI, ane pUrvanI baMdhAyelI pApaprakRtio sthitighAta dvArA alpasthitivALI thavA chatAM sarvathA sthiti vagaranI=eka samayanI sthitivALI nathI, paraMtu kevalInA bhavanA aMta sudhI sthiti rahe teTalI ke tethI adhika sthitivALI hoya che. AthI ja kevalIne potAnA bhavanA aMta sudhI ke tethI vadhu rahe tevI rasavALI ane sthitivALI pApaprakRtio vidyamAna che, ane te pApaprakRtio kSapakazreNI pUrve baMdhAyelA rasane anusAra phaLa Ape tevA sAmarthyavALI che. tethI kevalIne asatAvedanIyarUpa pApaprakRtithI sudhA lAge che, mATe kevalI kavalabhojana kare che, tema svIkAravAmAM koI virodha nathI. zlokanA pUrvArdhathI graMthakArazrIe sthApana karyuM ke vedanIyakarmane dagdhara samAna kahenAra digaMbaro siddhAMtanI maryAdAne jANatA nathI, AthI ja bhavanA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kevalibhaktivyavasthApanahAgiMzikA/zloka-13 aMta sudhI rahenAra evA vedanIyakarmane dagdarajju samAna kahIne kevalIne sudhA nathI, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI, tema kahe che. vastutaH vedanIya karmano vipAka kevalIne che, te zAstrasiddha che. tyAM digaMbara zaMkA kare che ke to pachI AvazyakavRtti AdimAM bhavopagrAhI karmonuM kevalIne dagdharaju kalpapaNAnuM kathana kema saMbhaLAya che ? teno uttara zlokanA uttarArdhathI ApatAM graMthakArazrI kahe che - AvazyakavRtti AdimAM kevalInA bhavopagrAhI karmonuM dadharajaju samAnanuM kathana kaI apekSAe che, tenuM graMthakArazrI dvArA spaSTIkaraNa : kevalIne bhavopagrAhikarma A bhava sudhI cAle teTalI ke tethI vadhu sthitizeSavALAM che, paraMtu anya bhavanI niSpattinAM kAraNa nathI. jema anya saMsArI jIvone AyuSya, vedanIyAdikarmo aghAtI hovA chatAM anya bhavanI niSpattinAM kAraNa che, tevA AyuSya, vedanIyAdi karmo kevalIne nathI, te apekSAe AvazyakavRtti AdimAM bhavopagrAhI cAra aghAtikarmone dagdharajaju samAna kahyAM che. ahIM TIkAmAM sthitizeSAdyapekSe kahyuM, temAM sthitizeSAdimAM Adi' padathI ghAtInA sAMnidhyamAM aghAtiprakRti paNa ghAtI jevI che, tenuM grahaNa karavuM. tethI e prApta thAya ke ghAtiprakRtinA abhAvamAM kevalInI aghAtiprakRti ghAtI jevI nathI. mATe ghAtikarmanA sAMnidhyamAM aghAtiprakRtio je rIte anya bhavanA AraMbhanuM kAraNa bane che, te rIte aghAtiprakRtio anya bhavanA AraMbhanuM kAraNa banatI nathI. mATe kevalInI aghAtI bhavopagrAhi prakRtine AvazyakAdinI vRttimAM dagdarajju jevI kahela che. kevalInAM bhavopagrAhI karmo sthitizeSAdinI apekSAe dadharaju samAna nathI, paraMtu rasanI apekSAe dagdharaju samAna che, mATe kevalIne bhukti nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : ahIM digaMbaro kahe ke kevalInAM bhavopagrAhI karmone sthitizeSAdinI apekSAe dagdarajju samAna kahyAM che, tema svIkAravAne badale, rasanI apekSAe dagdharaju Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 kevalibhaktivyavasthApanadrAsiMcikA/zloka-13-14 samAna svIkArIe, to kevalIne bhukti nathI, e amAruM vacana saMgata thaze. tene graMthakArazrI kahe che - AvazyakavRjyAdinuM kathana rasanI apekSAe nathI. anyathA sUtrakRtnI= sUyagaDAMganI, vRttinA virodhano prasaMga Avaze arthAt AvazyakanA vRttikAra anya graMthanI vRttino virodha na Ave te rIte ja teno artha kare, paraMtu sUtrakRtanI vRttino virodha Ave te rIte artha kare nahi. mATe AvazyakavRttikAranuM kathana rasanI apekSAe nathI, paraMtu sthitizeSAdinI apekSAe che. ahIM digaMbaro kahe ke Avazyakaniyukti AdimAM kevalIne asAtAdi prakRtio aduHkhada che, tema kahela che, tethI paNa siddha thAya che ke kevalIne sudhA utpanna kare tevI asAtavedanIya prakRti nathI, mATe kevalIne bhakti nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - Avazyakaniyukti AdimAM kevalIne asAtAdi pApaprakRtio aduHkhada duHkhane ApanArI nathI, e pramANe je kathana che, te kevalIne ghAtikarmajanya bahutara duHkhano vilaya thavAne kAraNe alpa evA asAtAdhijanya duHkhane duHkharUpe avivakSA karIne kahela che; ane jo tema na svIkArIe ane ema kahIe ke kevalIne asAtAdi prakRtijanya leza paNa duHkha nathI, to te prakRtio bhavane upagraha karanArI nathI, tema mAnavuM paDe ane tema svIkArIe to kevalIne bhavanA abhAvanI prApti thAya ane kevalIne bhavanI prApti che, tethI bhavanA abhAvathI prApta thanAruM saMpUrNa sukha kevalIne nathI, paraMtu ghAtikarmajanya ghaNuM duHkha nathI, mATe bhavane upagraha karanArI prakRtijanya alpaduHkhanI avivakSA karIne kevalIne asAtAdi prakRtio duHkhane ApanArI nathI, tema Avazyakaniyukti AdimAM kahela che. tethI arthathI phalita thAya che ke kevalIne kSudhA che, ane dehane dhAraNa karavA mATe AhAra Avazyaka che, mATe kevalI kavalabhojana kare che. I13 avataraNikA : zloka-2mAM digaMbare kahela ke dehagata sukha-du:khanuM indriyothI udbhavapaNuM hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 kevalibhaktivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-14 Pats : indriyodbhavatAdhrauvyaM bAhyayoH sukhaduHkhayoH / citraM punaH zrutaM hetuH karmAdhyAtmikayostayoH / / 14 / / manvayArtha : bAhyayoH sukhaduHkhayomA suma-du:samA indriyodbhavatAdhrauvyaM=ndriyothI G6mayatA, dhruvAj=mAvazya5j, che. puna: 4jI aadhyaatmikyostyo:AdhyAtmika evA te bemAM=AtmAne anubhavAtA sAtA-asAtArUpa sukhadu:smaaN, citraM karma=yitra meM hetu: hetu zrutam saMpAya che. tethI pakSIne vedanIyakarmajanya sukha-du:kha svIkAravAmAM koI virodha nathI, mATe kevalIne vilamI040 cha, mema saMbaMdha cha. / / 14 / / ReosArtha :- , bAhya sukha-du:khamAM IndriyonI udbhavatAnuM AvazyakapaNuM che. vaLI AdhyAtmika evA sukha-duHkhamAM citra karma hetu saMbhaLAya che. tethI kevalIne vedanIyakarmajanya sukha-duHkha svIkAravAmAM koI virodha nathI, mATe kevalIne kavalabhojana che, ema saMbaMdha che. 14. TIs : indriyeti-indriyodbhavatAyA dhrauvyam=AvazyakatvaM, bAhyayo:-indriyArthasambandhApekSayovilakSaNayoreva sukhaduHkhayoH, AdhyAtmikayostayo:-sukhaduHkhayoH, punazcitraM karma hetuH zrutaM, kvacid bahirindriyavyApArAbhAve'pi manomAtravyApAreNa sadasaccintAbhyAmeva tayorutpatteH, kvacicca tasyApyabhAve AdhyAtmikadoSopazamodrekAbhyAmeva tadutpatterdarzanAd bhagavatyapi dvividhavedanIyodayadhrauvye tayoH suvacatvAditi / vastuto bAhyayorapi sukhaduHkhayoriSTAniSTArthazarIrasamparkamAtraM prayojakaM, na tu bahirindriyajJAnamapIti bhagavati tRNasparzAdiparISahAbhidhAnaM sAmpradAyikaM saGgacchata iti na kiJcidetat / / 14 / / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/bloka-14 TIkArya : ndriyonmavatAyA ..... suvadhatviita / bAhya evA sukha-duHkhamAM=iMdriyonI sAthe arthanA saMbaMdhanI apekSAvALA vilakSaNa ja sukha-duHkhamAM arthAt AdhyAtmika sukha-duHkha karatAM vilakSaNa zArIrika sukha-duHkhamAM, indriyothI udbhavatAnuM dhruvapaNuM=AvazyakapaNuM che. vaLI AdhyAtmika evA te bemAM= AtmAne anubhavAtA sAtA-asAtArUpa sukha-duHkhamAM, citra karma hetu saMbhaLAya che arthAt zAstramAM saMbhaLAya che; kema ke kyAreka bahirindriyanA vyApAranA abhAvamAM paNa manomAtranA vyApArathI sat, asat ciMtA dvArA ja arthAt potAne koI lAbha thavAno che ke potAne koI anartha thavAno che ityAdi viSayaka sat-asat ciMtA dvArA ja, te benI utpatti che=AdhyAtmika sukha-du:khanI utpatti che, ane kyAreka tenA paNa abhAvamAM=sat-asat ciMtArUpa manovyApAranA paNa abhAvamAM, AdhyAtmika doSonA upazamathI ane udrekathI ja=AtmAne vyAkuLa kare tevA rAgAdi doSonA upazamathI ja athavA AtmAne vyAkuLa kare tevA rAgAdi doSonA udrekathI ja, tenI utpattinuM darzana hovAthI= AdhyAtmika evA sukha-duHkhanI utpattinuM darzana hovAthI, bhagavAnamAM paNa= kevalI bhagavAnamAM paNa, be prakAranA vedanIyanA udayanuM dhruvapaNuM hote chate, te benuM=AdhyAtmika sukha-du:khanuM, suvacapaNuM hovAthI kevalIbhagavaMtane paNa asAtAjanya kSudhA svIkAravAmAM koI doSa nathI, ema saMbaMdha che. kRti zabda zlokanA kathananI samAptisUcaka che. pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke kevalIne karmanA udayajanya sukha-duHkhane svIkAravAmAM koI virodha nathI. tyAM digaMbara kahe ke sAtA-asAtArUpa sukhadu:khanI prApti mATe bAhya viSayono saMparka Avazyaka che ane kevalIne karmanA udayajanya sukha-duHkha svIkAravAmAM Ave to zarIra sAthe iSTa-aniSTanA saMyogathI te sukha-du:kha thAya che, tema mAnavuM paDe; ane kevalIbhagavaMtane iSTa-aniSTanA saMparkajanya sukha-du:kha svIkA2vAmAM Ave to matijJAna mAnavAno prasaMga Ave. tenuM nirAkaraNa karavA arthe vastutaH thI graMthakArazrI kahe che 41 . Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-14 vastuta:.. ra kizvita vastutaH bAhya paNa sukha-duHkhamAM zarIrajanya paNa sukha-duHkhamAM, ISTa artha ane aniSTa artha sAthe zarIrano saMparkamAtra prayojaka che, paraMtu bahiridriyanuM jJAna paNa prayojaka nathI. ethI bhagavAnamAM kevalIbhagavaMtamAM, sAMpradAyika tRNasparzAdi parISahanuM abhidhAna=zvetAMbara saMpradAyane abhimata tRNasparzAdi parISahatuM kathana, saMgata thAya che. ethI AnaMdigaMbara kahe che ke kevalIne indriyajavya sukha-duHkha nathI mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI e, artha vagaranuM che. ll14 ja vavid rvAndriyavyApaITmAveDapi - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke kyAreka bahirindriyano vyApAra hoya tyAre manovyApArathI satu-asat citA dvArA sukha-duHkhanI utpatti che, paraMtu kyAreka bahirindriyanA vyApAranA abhAvamAM paNa mano mAtra vyApArathI satu-asat ciMtA dvArA sukha-duHkhanI utpatti che. vavava tIrthamAM AdhyAtmikoSopodrAmyameva taputparzanAt - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke kyAreka sat-asat ciMtArUpa manovyApAranA sadbhAvamAM to AdhyAtmika doSonA upazama ke udrakathI sukha-duHkhanI utpatti che, paraMtu kyAreka satu-asat ciMtArUpa manovyApAranA abhAvamAM paNa AdhyAtmika doSonA upazama ke udrakathI sukha-duHkhanI utpatti che. mAvatyA driviyaveranIyo progye tayo: suvavatthAt - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke kevalI na hoya temAM to be prakAranA vedanIyanA dhruvapaNAmAM sukha-duHkhanuM suvacapaNuM che, paraMtu kevalIbhagavaMtamAM paNa be prakAranA vedanIyanA dhruvapaNAmAM sukhadu:khanuM suvacapaNuM che. vadhiyorapi suva6:3yo: - aMtaraMga evA mohanA kSayopazamajanya sukha ane mohanA udayajanya duHkhamAM iSTa-aniSTa evA arthono zarIra sAthe thayela saMparka to nimittabhAva hovAthI prayojaka che, paraMtu bAhya evA paNa sukha-duHkhamAM iSTa-aniSTa evA arthono zarIra sAthe saMparkamAtra prayojaka che. * tRsparzAparISadAnidhAnaM - ahIM tRpaspiri mAM ra thI kevalIbhagavAnamAM saMbhavita bIjA zarIrajanya pariSahonuM grahaNa karavuM. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 kevalibhuktivyavasthApanahAgiMzikA/zloka-14 bhAvArtha - (1) dehagata evA sukha-duHkhanuM iMdriyothI ubhAvapaNuM hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa - | digaMbaro kahe che ke dehagata sukha-duHkha iMdriyothI anubhavAya che, ane kevalIne iMdriyajanya jJAna nathI, tethI dehagata sukha-duHkha kevalIne nathI; mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - iMdriyajanya sukha-duHkha pratye pradhAnapaNe Indriyono vyApAra kAraNa : iMdriyono arthanI sAthe saMbaMdha thAya tenA kAraNe je sukha ke duHkha utpanna thAya che, temAM indriyothI udbhavatAnuM AvazyakapaNuM cheeiMdriyothI te sukhano ke . duHkhano udbhava che, tema mAnavuM Avazyaka che. vaLI A indriyajanya sukha ke duHkha AdhyAtmika sukha ke duHkha karatAM vilakSaNa che. jema suMdara bhojana karatI vakhate indriyone AllAda thAya che tyAre sukhano anubhava thAya che ane indriyone upaghAtaka evI kaTu Adi sAmagrI bhojanamAM Ave tyAre bhojana karanArane duHkhano anubhava thAya che. Ama sukhaduHkhanA anubhava pratye indriyonA vyApAranI AvazyakatA che. tethI te sukhaduHkha pratye pradhAnarUpe karma kAraNa nathI, paraMtu pradhAnarUpe indriyono vyApAra kAraNa che ane gauNarUpe karma kAraNa che; kema ke indriyano te te viSaya sAthe saMbaMdha thAya che, tyAre te nimittane pAmIne karma vipAkamAM Ave che. AdhyAtmika sukha-duHkha pratye citra prakAranuM karma pradhAnarUpe kAraNa - vaLI AdhyAtmika sukha-duHkha pratye indriyone iSTa ke aniSTa padArthonA saMparka vagara jIvamAM anubhavAtA sAtA-asAtArUpa sukha-duHkha pratye, citra prakAranuM karma pradhAnakAraNa che. ahIM prazna thAya ke jIvane sAtA-asAtA thavAmAM indriyone anukULa padArtho ke indriyone pratikULa padArtho kAraNa che, tethI AdhyAtmika sukha-duHkhamAM AtmAne sAtA-asAtArUpe anubhavAtA sukha-duHkhamAM paNa indriyono viSayonI sAthe saMparka dhruvapaNe kAraNa nathI, tema kema kahI zakAya ? temAM heta kahe che - Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-14 (1) kyAreka bahirindriyanA vyApAranA abhAvamAM paNa manomAtranA vyApArathI satu-asat ciMtA dvArA ja AtmAne anubhava thAya tevA AdhyAtmika sukhaduHkhanI utpatti che=AtmAne saMvedana thatA evA sAtA-asAtArUpa sukha-duHkhanI utpatti che. Azaya e che ke keTalIka vakhata jIva koI viSayane grahaNa karavA mATe indriyono vyApAra karato na hoya tyAre paNa bhAvimAM koI iSTanI prApti thaze, te viSayaka sAcI ciMtA karato hoya athavA to svamati pramANe asat ciMtA karato hoya tyAre, te manovyApArathI bhAvimAM iSTanI prApti dekhAvAnA kAraNe sukhano anubhava thAya che. vaLI te rIte anya koI jIva bAhya indriyo dvArA koI vyApAra na karato hoya ane manathI potAne bhAvimAM koI rogAdi Avaze, te viSayaka sAcI ke khoTI vicAraNA karato hoya ane tenA kAraNe mAnasika vihvaLatA thavAthI du:khano anubhava thAya che. A rIte AdhyAtmika evA=AtmAne saMvedana thatA evA, sAtA-asAtArUpa sukha-duHkha pratye indriyonA viSayonI AvazyakatA dhruva che, tevo niyama nathI. AnAthI e phalita thayuM ke kyAreka indriyono viSayonI sAthe saMparka thayA vagara paNa sAtA-asatAno anubhava thaI zake che, tethI nakkI thAya che ke jIvane anubhavAtA sAtA-asAtArUpa AdhyAtmika sukha-du:kha pratye citra prakAranuM karma pradhAna kAraNa che. (2) vaLI keTalAka jIvone te sat-asat citArUpa manovyApAra paNa na hoya, bahirindriyano viSayo sAthe vyApAra paNa na hoya, Ama chatAM AtmAne klezaApAdaka rAgAdi doSono upazama thavAne kAraNe svasthatArUpa sAtAno anubhava thAya che, ane keTalAka jIvone klezaApAdaka rAgAdi doSono udraka thavAne kAraNe asvasthatA thavAthI asAtAno anubhava thAya che. AnAthI e phalita thAya che ke sAtA-asAtA pratye aMtaraMga citra karma kAraNa che. te karmanA udayanI prApti pratye kyAreka sahAyaka tarIke sat-asat ciMtArUpa manovyApAra kAraNa bane che, to kyAreka iMdriyono bAhya iSTa Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 kevalibhuktivyavasthApanadvAbiMzikA/zloka-14 aniSTa viSayo sAtheno saMparka paNa kAraNa bane che, ane vaLI kyAreka AdhyAtmika doSono upazama ke udraka paNa kAraNa bane che. AthI rAgAdithI anAkuLa jIvane sAtAno paNa anubhava thAya che ane rAgAdithI AkuLa jIvane asAtAno paNa anubhava thAya che. A rIte sAtA-asAtAnA udaya vagara AdhyAtmika=AtmAne saMvedana thatA evA sukha-duHkhano anubhava thAya nahi, tema svIkArIe to, kevalIbhagavAnamAM paNa sAtA-asAtArUpa baMne karmo vidyamAna che, tethI je vakhate sAtA-asAtAmAMthI jeno udaya thAya tene anurUpa kevalIne paNa sAtA ke asAtAno udaya svIkArI zakAya che. tethI sudhAvedanIyakarmanA udayathI kevalIbhagavaMtane sudhAjanya alpa asAtA che, tema svIkAravAmAM koI virodha nathI. mATe dehagata sukha-duHkha iMdriyothI ubhava thatAM hovAne kAraNe kevalIne nathI, tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI, ema je digaMbara kahe che, te ucita nathI. kevalIne matijJAna nahi hovA chatAM bAhya iMdriyothI thatAM sukha-duHkhanI saMgati - ahIM prazna thAya ke jo kevalIbhagavAnane sAtA-asAtAkarmanA udayathI sukha-duHkha thAya che, tema svIkAravAmAM Ave, to koIka sthAnamAM sAtAnI prAptimAM sAtAnI sAmagrI kAraNa che, ane koIka sthAnamAM asAtAnI prAptimAM asAtAnI sAmagrI kAraNa che. tethI kevalIne sAtAnI ke asAtAnI bAhya sAmagrInA baLathI sAtA ke asAtA svIkAravAmAM Ave to, te sAtA ke asAtAno anubhava bAhya iMdriyothI thAya che, ane bAhya iMdriyothI thatuM jJAna matijJAna che, ane kevalIne matijJAna nathI. tethI bAhya iMdriyothI thatAM sukhaduHkha kevalImAM kevI rIte svIkArI zakAya ? tethI vastutaH thI graMthakArazrI kahe che - zarIrathI thatA sukha-duHkha pratye iSTa artha ke aniSTa arthano zarIra sAthe saMparka mAtra prayojaka che, paraMtu iMdriyonuM jJAna prayojaka nathI. Azaya e che ke kevalIne zarIra sAthe iSTa arthano saMparka thAya to te iSTa arthanA saMparkane kAraNe sAtavedanIyano udaya thAya ane zarIrajanya sukhanI prApti thAya, ane kevalInA zarIra sAthe aniSTa evA kaTakAdino saMparka thAya Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 kevalibhuktivyavasthApana dvAtrizikA/zloka-14-15 to tenAthI asAtAno udaya thAya ane kevalIne duHkhano anubhava thAya. tethI iSTa ke aniSTa artha sAtA ke asAtA pratye prayojaka che, paraMtu indriyothI thatuM jJAna prayojaka nathI. zvetAMbara saMpradAya anusAra kevalIne tRNasparzAdiparISahonA abhidhAnanI saMgati : ahIM kahyuM ke bAhya sukha-duHkhamAM iSTa-aniSTa arthano zarIra sAthe saMparka mAtra prayojaka che, tethI e prApta thAya ke bAhya sukha-duHkha pratye kAraNa aMtaraMga sAtA-asAtA karma che ane sAtA-asAtAnA udayane pragaTa karavAmAM bAhya iSTa-aniSTa arthano zarIra sAtheno saMparka prayojaka che arthAt paraMparAe kAraNa che arthAt sAkSAtuM kAraNa karma che ane paraMparAe kAraNa iSTa-aniSTa arthano zarIra sAtheno saMparka che, tethI kevalIne iSTa-aniSTa arthanA saMparkamAM iMdriyothI matijJAna thAya che, tema mAnavAnI AvazyakatA nathI. mATe zvetAMbara saMpradAya anusAra kevalIne tuNa-sparzAdi parISahonuM abhidhAna che, te saMgata thAya che; kema ke pratikULa evA tRNAdinA sparzathI kevalIne asAtAno anubhava thAya che, tene sAme rAkhIne kevalIne tRNasparzAdi parISaho hoya che, ema zAstra kahe che, te saMgata thAya che. jo kevalIne aniSTa padArthanA saMparkajanya duHkha thatuM na hoya to tRNasparzAhida pariSadanI kevalImAM saMbhAvanA rahe nahi. tethI kevalIne tRNasparza vakhate spArzana matijJAna thAya che, tema mAnavAnI AvazyakatA nathI, phakta tRNasparzane kAraNe asAtAnA udayathI duHkhano anubhava thAya che ane tRNanA sparzanuM jJAna kevalIne kevalajJAnathI thAya che, paraMtu iMdriyonA saMparkathI thatuM nathI, tema svIkAravAmAM koI virodha nathI. mATe digaMbaro je kahe che ke dehagata sukha-duHkha iMdriyothI udbhava thAya che, te kevalIne nathI, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI, te temanuM kathana nirarthaka che. I/14nA avataraNikA : zloka-3mAM kahela ke mohanIyakarmanA udayane kAraNe paradravyanI pravRtti hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 kevalibhuktivyavasthApanAviMzikA/zloka-15 zloka : AhArAdipravRttizca mohajanyA yadISyate / dezanAdipravRttyApi bhavitavyaM tadA tathA / / 15 / / anyathArtha - ra=ane kijo mAdAravipravRtti: AhAradi pravRtti mohanacA=mohajanya rUdhyate IcchAya che, tavA to rezanAlipravRtridezanAdi pravRttithI paNa tathA= te rUpe=mohajanyarUpe bhavitavyathavuM joIe. 15 zlokArca - ane jo AhArAdi pravRtti mohajanya IcchAya che, to dezanAdi pravRttithI paNa te rUpe mohajanyarUpe, thavuM joIe. I1pa TIkA - __ AhArAdIti-AhArAdipravRttizca yadi mohajanyeSyate bhavatA, buddhipUrvakaparadravyaviSayakapravRttermohajanyatvaniyamAt, tadA dezanAdipravRttyApi bhagavatastathA modanacarlena, bhavitavyam pArakA TIkArya : dAravipravRttizya .... bhavitavyam ! ane jo AhArAdi pravRtti tamArA vaDe digaMbaro vaDe, mohajanca icchAya che; kema ke buddhipUrvaka paradravyaviSayaka pravRttino mohajanyapaNAno niyama che, to dezanAdinI pravRttithI paNa bhagavAnanuM kevalI bhagavAnanuM, te prakAre mohajanyapaNArUpe, thavuM joIe. 15 - madIravipravRttizya ahIM mIhIrendra mAM Hi thI bAhya vastrAdigrahaNanI pravRtti grahaNa karavI. na rezanAvipravRsyA ahIM rezanAdi mAM ra thI vihAranI pravRtti grahaNa karavI ane pa thI e samuccaya thAya che ke kevalIne AhArAdi pravRtti to mohajanya hoya, paraMtu dezanAdinI pravRtti paNa mohajanya thavI joIe. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-15-16 bhAvArtha :(7) mohanIya karmanA udayathI paradravyanI pravRtti hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa - digaMbaro kahe che ke buddhipUrvakanI paradravyanI pravRtti mohathI janya che arthAt zvAsozvAsanI kriyA ke dehanA aMtaraMga lohIparibhramaNanI kriyA ke lomathI grahaNa thatI pagalagrahaNanI kriyA, je anAbhogathI thAya che, te mohajanya nathI, paraMtu "AhAra mAre grahaNa karavo che e prakAranI buddhipUrvakanI ke "vastra mAre grahaNa karavAM che e prakAranI buddhipUrvakanI paradravyanA grahaNanI pravRtti mohathI thAya che, tethI jo kevalIne AhAragrahaNa svIkAravAmAM Ave to kevalI movALA che, tema mAnavuM paDe; ane kevalIne moha nathI, mATe kevalI AhAra, grahaNa karatA nathI. tene graMthakArazrI kahe che - jo kavalAhAra buddhipUrvakanI paradravyanA grahaNanI pravRttirUpa hovAthI mohajanya che, tema digaMbaro kahe, to kevalI thayA pachI bhagavAna dezanA Ape che ke vihAra kare che te dezanAnI kriyA ke vihAranI kriyA paNa buddhipUrvakanI paradravyanI pravRtti che, tethI mohajanya svIkAravAnI Apatti Ave; ane bhagavAna dezanA Ape che ke vihAra kare che, te pravRtti mohajanya nathI, tema digaMbarane paNa svIkAravuM paDe tema che, tethI jema dezanAdi pravRtti mohajanya nathI, tema AhArAdinI pravRtti paNa mohajanya nathI. mATe kevalIne kavalabhojana svIkAravAmAM koI virodha nathI. vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke dezanAnI kriyA cokkasa prakAranA bhASAvargaNAnA pudgalone grahaNa karIne bhASArUpe pariNAma pamADavAnI kriyArUpa che. tethI te buddhipUrvaka che ane sthAnAMtaragamana anAbhogathI thatA dehanA kaMpana jevI kriyA nathI, paraMtu niyata dezamAM javAnA dehanA vyApArasvarUpa che, tethI dezanAnI pravRtti ane vihAranI pravRtti buddhipUrvakanI paradravyanI pravRtti che. II1pavA avataraNikA : icchAbhAvAd bhagavato nAstyeva dezanApravRttiH, svabhAvata eva ca teSAM niyatadezakAlA dezanA itISTApattAvAha - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/bloka-16 avataraNikArya : icchAno abhAva hovAthI=kevalIne icchAno abhAva hovAthI, bhagavAnanI dezanAnI pravRtti nathI ja, ane svabhAvathI ja temanI=bhagavAnanI, niyata dezakALavALI dezanA che, e prakAranI iSTApatti hote chate=e prakAranI digaMbaro taraphathI iSTApatti svIkArAye chate, graMthakArazrI kahe che avataraNikAno bhAvArtha : zloka-15mAM graMthakArazrIe digaMbarane Apatti ApI ke buddhipUrvaka paradravyanI pravRtti mohajanya che, tema svIkAravAmAM Ave to, tIrthaMkaronI dezanAdinI pravRtti paNa mohajanya svIkAravAnI digaMbarane Apatti Avaze. tyAM digaMbara kahe che zloka H tIrthaMkarone kevalI avasthAmAM icchAno abhAva che, tethI teo dezanAnI pravRtti karatA nathI ja; phakta tIrthaMkaranAmakarmanA udayane kAraNe teonI niyata dezamAM ane niyata kALamAM svabhAvathI ja dezanA che arthAt dezanAnI pravRtti nathI, paraMtu mastakamAMthI dhvanirUpe nIkaLatI dezanA che, ethI dezanAdinI pravRttine mohajanya svIkAravAmAM amane=digaMbarane, iSTApatti che, tethI jeo vacanaprayogarUpa dezanA Ape che, te sarva mohajanya che; ane tIrthaMkaronI yatna vagara svabhAvathI dezanA che mATe mohajanya nathI. e prakAranA digaMbaranA Azayane sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che -- -- 49 yatnaM vinA nisargAcceddezanAdikamiSyate / bhuktyAdikaM tathaiva syAd dRSTabAdhA samobhayoH / / 16 / / anvayArtha : yatna vinA=yatna vagara nisarpA=nisargathI ce=jo vezanAvim dRSyate= dezanAdi icchAya che to tathaivate prakAre ja muntyA=ibhukti Adi svAr=thAya. 3mo:=ubhayamAM arthAt dezanAdi ane bhustyAdi ubhayamAM, dRSTavAyA=duSTabAdhA samA=samAna che. / / 16 / / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 kevalibhuktivyavasthApanAviMzikA/bloka-16 dodhArtha : yatna vagara nisargathI jo dezanAdi IcchAya che, to te prakAre ja bhakti Adi thAya. dezanAdi ane mutyAdi ubhayamAM daSTabAdhA samAna cha. ||17|| TI : yatnamiti-yatnaM-tAlvoSThAdivyApArajanakaprayatnaM, vinA nisargAt svabhAvAt, cet, dezanAdikamiSyate bhagavataH, tadA bhuktyAdikaM tathaiva yatnaM vinaiva syAt, dRSTabAdhobhayo: pakSayoH samA, bhukteriva dezanAyA api yatnaM vinA kvApyadarzanAt, ceSTAvizeSe yatnahetutvakalpanasya cobhayatra sAmyAt / nanu prayatnaM vinA ceSTAmAtraM na bhavatyeva, dezanA ca bhagavatAmavyApRtAnAmeva dhvanimayI sambhavatyakSaramayyAmeva tasyAM yatnajanyatve(ne)cchAjanyatvAdiniyamAvadhAraNAditi na sAmyaM, yadAha samantabhadraH - "anAtmArthaM vinA rAgaiH zAstA zAsti sato hitam / dhvanan zilpikarasparzAnmurajaH kimapekSate" / / (ratnakaraNDaka zrAva. 1/8) iti / maivam, zabdasya zabdAntarapariNAmakalpanasya sAjAtyena nyAyyatve'pi dhvanestakalpanasyAtizayato'pyanyAyyatvAt, bhagavaddezanAyA dhvanirUpatve'pi vAgyogApekSatvena tAdRzazabdamAtre puruSaprayatnAnusaraNadhrauvyAt, anyathA'pauruSeyamAgamaM vadato mImAMsakasya durjayatvApatteriti na kiJcidetat / atha suhRdbhAvena pRcchAmAbuddhipUrvakapravRttAvicchAyA hetutvAt kathaM kevalino dezanAdAvAhArAdau ca pravRttiriti cet, suhRdbhAvena brUma:-buddhiH khalviSTasAdhanatAdhIranyasyAtiprasaktatvAttatpUrvakatvaM ca yadISTasAdhanatAdhIjanyatAvacchedakaM tadApyabuddhipUrvakapravRtterjIvanayonibhUtAyA iva bhavopagrAhikarmavazAdupapatterna kazciddoSa, iti pravRttisAmAnye tu yogAnAmeva hetutvAdicchApUrvakatvamarthasamAjasiddhameva / yadavadAma - "paradavvammi pavittI Na mohajaNiyA va mohajaNNA vA / / jogakayAhupavittIphalakaMkhArAgadosakayA" / / (adhyAtmamataparIkSA/gAthA-22) iti / adhikamanyatra / / 16 / / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 kevalibhaktivyavasthApana dvAciMzikA/bloka-16 TIkArca - yatna ..... avarNanAta, yatna vagara-tAlu-oSThAdi vyApArajanaka prayatna vagara, nisargathI=svabhAvathI, bhagavAnanI dezanA=tIrthaMkaranI dezanA, jo IcchAya che, to bhUjyAdika te pramANe jaEyatna vagara ja thAya. ubhayamAM ubhaya pakSamAM arthAt dezanAdirUpa ane bhukyAdirUpa ubhayapakSamAM, daSTabAdhA samAna che; kema ke bhaktinI jema dezanAnuM paNa yatna vagara kyAMya paNa adarzana che. ahIM pUrvapakSI kahe ke kavalAhArarUpa bhukti ceSTAviroSa che, ane je ceSTAvizeSathI kRtya thatuM hoya tyAM yatna avazya hoya che. mATe yatna vagara bhaktino saMbhava nathI. tethI graMthakArazrI bIjo hetu kahe che - vevizeSe sAti ! ane ceSTAvizeSamAMebhuktirUpa caNavizeSamAM, yatnanA hetupaNAnA kalpananuM, ubhayamAM=bhukti ane dezanA baMnemAM, sAmya= samAnapaNuM che. 16 yatna thI sAt sudhInA mULa zlokanA kathanano bhAvArtha : digaMbaro kevalInI dezanA nisargathI svIkAre che ane kahe che ke yatnathI dezanA svIkAravAmAM Ave to yatna icchApUrvaka hoya che ane icchA mohasvarUpa che, tethI tIrthaMkaranI dezanAdinI pravRtti yatnathI nathI, paraMtu nisargathI tIrthakaranI dezanA che. tene graMthakArazrI kahe che - jo bolavAnA vyApArarUpa yatna vagara nisargathI tIrthaMkaranI dezanAdi che tema svIkArI zakAya, to dehadhAraNa mATe nisargathI kevalIne bhakti Adi che, tema svIkArI zakAya. ahIM digaMbaro kahe che tema svIkAravAmAM dRSTabAdhA che. to graMthakArazrI kahe che ke dezanA paNa prayatna vagara thAya che, tema svIkAravAmAM dRSTabAdhA samAna che. ahIM digaMbara kahe ke kavalathI AhAra grahaNa karavArUpa ceSTAvizeSamAM yatnanuM hetupaNuM che, to tenI jema ja upadezanI pravRttirUpa ceSTAvizeSamAM bolavAnA yatnasvarUpa hetuvizeSa che, tema baMne jagyAe samAna rIte svIkArI zakAya che. mATe kevalIne bhukti nathI, ema kahevAnuM digaMbaranuM vacana mithyA che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para kevalibhuktivyavasthApanadvAaizikA/zloka-16 TIkArya : nA.. na sAga, nAgu thI digaMbara kahe che ke prayatna vagara ceSTAmAtrathAvat ceSTA thatI nathI ja, ane avyApAravALA ja evA bhagavAnanI dezanA dhvanimayI saMbhave che; kema ke akSaramayI ja evI temAM=dezavAmAM, yatnajanyapaNArUpe IcchAjavyapaNAdinA niyamanuM avadhAraNa che, ethI sAmya nathI=dezanAmAM ane bhaktimAM sApa nathI. yAda samantamA - jene ratnakaraMDaka zrAvakAcAra-1-8mAM AcArya samatabhadra kahe che - manAtmArtha ..... mikSite" || "rAga vagara ja anAtmA mATe=paropakAra mATe, zAstA tIrthakara bhagavAna, sajjanonA hitane zAsana kare che. zilpInA karanA sparzathI avAja karatuM evuM muraja=Dhola, zuM apekSA rAkhe che? arthAt koI apekSA rAkhatuM nathI." 'ti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. tene graMthakArazrI kahe che - bevaSNae pramANe na kahevuM vyApAra vagara bhagavAnanI dhvanimayI dezanA che, e pramANe na kahevuM. zabdastha .... mAdhyatva, kema ke zabdanA zabdAMtara pariNAmanA kalpananuM sAmAnyapaNAthI cATyapaNuM hovA chatAM paNa=bhagavAnanI dezanA darekane sva-svabhASAmAM pariNamana pAme che e rU5 zabdAMtaranA pariNAmanA kalpananuM sAjAtyapaNA vaDe yuktiyuktapaNuM hovA chatAM paNa, atizayavizeSathI paNa=bhagavAnanA cotrIza atizayo che, temAM koIka atizayavizeSathI paNa, dhvaninI te kalpanAnuM puruSanA prayatna vagara thAya che te kalpanAnuM, atyAdhyapaNuM che=ayuktapaNuM che. vaLI jema bhagavAnanI dezanA sva-svabhASAmAM pariNamana pAme che tenI jema, bhagavAnanI dezanAne dhvanirUpa svIkArI laIe topaNa puruSanA prayatnathI thAya che, tema svIkAravuM paDe. temAM mukti ApatAM graMthakArazrI kahe che - mawvadezanAya .... anusarovyA, bhagavAnanI dezanAnuM dhvatirUpapaNuM hovA chatAM paNa vAyoganuM apekSApaNuM hovAne kAraNe, tevA prakAranA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe kevalibhutivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-16 zabdamAtramAMkavAgyoganI apekSAvALA zabdamAtramAM, puruSanA prayatnanA anusaraNanuM dhruvapaNuM hovAthI yatna vagara bhagavAnanI dezanA nathI, ema saMbaMdha che. anyathA .. razizvita | anyathA puruSanA prayatna vagara bhagavAnanI dhvanirUpa dezanA che tema svIkAravAmAM Ave to, Agamane apauruSeya kahetA mImAMsakanI durjayapaNAnI Apatti hovAthI, puruSanA prayatnathI dhvanirUpa bhagavAnanI dezanA che, ema svIkAravuM paDe; ane puruSanA prayatnathI dhvanirUpa dezanA svIkAravAmAM Ave to, jema prayatnathI bhagavAnanI dezanA chatAM moha nathI, tema prayatnathI kevalInI bhakti che chatAM moha nathI, ema svIkArI zakAya, e prakAre arthathI prApta che. ti=ethI, A digaMbara kahe che ke kevalIne moha nathI mATe bhakti nathI e, kathana artha vagaranuM che. utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke bhagavAnanI dezanA dhvanirUpa svIkArI zakAya nahi, ane kadAca dhvanirUpa svIkArIe topaNa puruSanA yatna vagara svIkArI zakAya nahi. jo puruSanA prayatna vagara dezanAne svIkArIe to Agama apauruSeya che, tema mAnanAra mImAMsakamata vijaya pAme. tethI tIrthakarane dezanA ane bhakti baMne prayatnajanya svIkAravAmAM bAdha nathI. tyAM digaMbara tenuM yuktithI nirAkaraNa nahi karI zakavAthI sudurbhAvathI zvetAMbarane pRcchA karatAM kahe che - TIkArca - matha .... pRchAma - 3tha thI digaMbara kahe che ke bhAvathI-mitrabhAvathI, ame tamane zvetAMbarane, pUchIe chIe - vRddhipUrvava .... ti ve, buddhipUrvaka pravRttimAM, IcchAnuM hetupaNuM hovAthI kevalIne dezanAdi ane AhArAdimAM pravRtti kaI rIte thaI zake ? arthAt thaI zake nahi. tene graMthakArazrI kahe che - suhamAveja jhUma: - suhabhAvathI mitrabhAvathI, ame tamane=digaMbarane, kahIe chIe - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 kevalibhuktivyavasthApanAtrizikA/zloka-16 i... siddhasevA buddhi, kharekhara ISTasAdhatA buddhi che=buddhipUrvakanI pravRttimAM IcchAnuM hetupaNuM che te sthAnamAM buddhi ISTasAdhatA buddhirU5 che, anya nahi; kema ke anya buddhinuM atiprasaktapaNuM che=je vastumAM ISTasAdhanatAnI buddhi nathI, paraMtu aniSTasAdhanatAnI buddhi che ke upekSaNIyatAnI buddhi che te sthAnamAM paNa icchAne hetu mAnavAno atiprasaMga che, ane tapUrvakapaNuM jo IsAdhanatAghIjanyatAvacchedaka che topaNa (arthAta ISTasAdhatatAdhIpUrvakanI pravRttimAM buddhipUrvakatva che, ane te pravRtti ISTasAdhatAdhIthI janya che, tethI te pravRttimAM ISTasAdhanatAdhIjanyatA che, ane te jacatAno avacchedaka IcchApUrvaka che; tethI IcchApUrvaka ISTasAdhanAbuddhijanya pravRtti che, mATe icchApUrvakatva ISTasAdhanatAdhIjavyatA avacchedaka che topaNa) jIvanayonibhUta evI pravRttinI jema bhavopagrAhikarmanA vazathI kevalImAM abuddhipUrvakanI pravRttinI upapati hovAthI koI doSa nathI-kevalIne icchA nahi hovA chatAM dezanAdinI pravRti svIkAravAmAM koI doSa nathI. ethI vaLI pravRttisAmAnyamAM yogonuM ja hetupaNuM hovAthI IcchApUrvakapaNuM=koIka AhArAdinI ke dezanAdinI pravRttimAM IcchApUrvakapaNuM, arthasamAjasiddha ja che. aneka kAryanI kAraNasAmagrIrUpa arthathI siddha thatuM eka kArya arthasamAjasiddha kahevAya che. vavavavAma - je kAraNathI ame kahyuM che arthAta graMthakArazrI adhyAtmamata parIkSA gAthA-22mAM kahyuM che - "parabUSi ..... rIvolaya" | "padravyamAM pravRtti mohanI janaka nathI athavA mohathI janya nathI, paraMtu yogakRta pravRtti che. phalAkAMkSA rAga-dveSakRta che." rUti zabda adhyAtmatama parIkSAnA uddharaNanI samAptisUcaka che. ja adhyAtmamata parIkSAmAM je kAraNathI paravruSi ityAdi graMthakAre kahyuM che, te kAraNathI icchApUrvakapaNuM arthasamAjasiddha ja che, ema saMbaMdha che. gathama tra | adhika=kevalIne moha nahi hovA chatAM dezanA ke AhArAdimAM pravRtti che, te viSayamAM adhika, anya graMthomAM che. ll16 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtrizikA/zloka-16 papa ka tattvojharivyApAraMganaprayatna - ahIM tAtvoSThavavyApAra mAM Adi thI kaMThAdino vyApAra levo. rezanAlim - ahIM mAri thI vihAranuM grahaNa karavuM. muvim - ahIM thI nihAranuM grahaNa karavuM. muvaoNriva sezanIyA pa yatna vinA vavadhyarzanAr - ahIM pa thI e kahevuM che ke bhaktinuM to yatna vagara kyAMya paNa adarzana che, paraMtu dezanAnuM paNa yatna vagara kyAMya paNa adarzana che. rUchIna tvati - ahIM pa thI jJAnajanyatvanuM grahaNa karavuM. * zabdasya zabdAntarapariNAmakalpanasya sAjAtyena nyAyyatve'pi dhvnesttklpnsyaatizayatoDaNajANyatvItu - ahIM 3pa thI e samuccaya thAya che ke zabdanuM sva-sva bhASArUpa zabdAMtaranA kalpananuM nyAdhyapaNuM na hoya to to dhvaninA te kalpananuM anyAyyapaNuM che, paraMtu bhagavAnanI bhASAnA zabdAMtaranA kalpananuM sAjAtyane kAraNe nyAyapaNuM hovA chatAM paNa atizayathI paNa dhvaninA te prakAranA kalpananuM anyAyapaNuM che. ja gatizayatoDaNacAthatyAt - ahIM pa thI e kahevuM che ke atizaya vagara to bhagavAnanI dhvanirUpa bhASAnA te prakAranA kalpananuM anyAyyapaNuM che, paraMtu atizayathI paNa bhagavAnanI dhvanirUpa bhASAnA te prakAranA kalpananuM sva-sva bhASArUpe pariNamana pAme che, te prakAranA kalpananuM, anyApyapaNuM che. mavidezanAyA dhvanirUpavaeNDapi ... ahIM mA thI e samuccaya thAya che ke bhagavAnanI bhASA vacanarUpa hoya to to puruSanA prayatnanA anusaraNanuM dhruvapaNuM che, paraMtu bhagavAnanI dezanA dhvanirUpa svIkAravAmAM Ave to paNa puruSanA prayatnanA anusaraNanuM dhruvapaNuM che. bhAvArtha :na thI vizvita sudhInA kathanano bhAvArtha :bhakti Adi yatnajanya hovA chatAM dhvanimaya dezanA yatna vagara thaI zake che, mATe dezanA ane bhaktimAM sAmya nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa - nanu thI digaMbara kahe che ke ceSTAmAtra prayatna vagara thatI nathI, ane kevalI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-16 thayA pachI tIrthakaro avyApAravALA che, chatAM temanI dezanA dhvanimayI saMbhave che; kema ke akSaramayI dezanA yatnajanya che, ane yatna icchAnya che. A prakArano niyama che, ane kevalIne moha nathI tethI icchA nathI, ane icchA nathI tethI dezanAmAM yatna nathI; ane dezanAmAM yatna nahi hovA chatAM paropakAra ApAdaka tIrthakara nAmakarmarUpa puNyane kAraNe mastakamAMthI dhvanirUpe dezanA saMbhave che, mATe tIrthakarone nisargathI dezanA svIkAravAmAM koI virodha nathI, tethI zlokamAM je graMthakArazrIe kahyuM ke nisargathI jo kevalIne dezanA hoya to nisargathI kevalIne bhakti Adi svIkAravAM joIe, te vAta saMgata nathI; kema ke bhukti Adi yatnajanya hovA chatAM dhvanimayI dezanA yatna vagara thaI zake che, mATe dezanA ane bhaktimAM sAmya nathI. A prakAranI digaMbara zaMkA kare che ane temAM sAkSIrUpe samatabhadrAcAryanuM uddharaNa ApyuM. teno bhAva A pramANe che - bhagavAna zAstA che ane rAga vagaranA che, ane anAtmA mATe paropakAra mATe, satpuruSone hitano upadeza rAga vagara=icchA vagara, Ape che, jema DholInA hAthanA sparzathI Dhola vAgato hoya tyAre paNa DholanA dhvanimAM Dholano koI prayatna nathI, sahaja rIte DholamAMthI dhvani nIkaLe che, tema tathA prakAranA puNyanA udayathI sahaja rIte tIrthakaronA mastakamAMthI dhvani nIkaLe che; A prakAranA digaMbaranA kathanamAM graMthakArazrI kahe che - e pramANe na kahevuM arthAt tIrthakaro prayatna vagara dhvanimayI dezanA Ape che, mATe dezanA ane bhaktimAM sAmya nathI, e pramANe na kahevuM, ane temAM yukti batAve che - zvetAMbara saMpradAyanA mata pramANe bhagavAnanI dezanA sva-svabhASAmAM pariNamana pAme che. tyAM bhagavAnanA prayatnathI bolAyelA ardhamAgadhI bhASAnA zabdo sva-svabhASA pariNamanarUpa zabdAMtaramAM pariNamana pAme che, tyAM te te zabdonuM sAjAya che. tethI te prakAranA atizayanI kalpanA karavI te yuktiyukta che; topaNa bhagavAnanI dezanA te te zabdarUpa nathI, paraMtu dhvanirUpa che, tema kalpanA karIne bhagavAnanA tevA prakAranA atizayathI bhagavAnanA mastakamAMthI nIkaLato dhvani sva-svabhASAmAM pariNamana pAme che, te prakAranI kalpanA karavI anyApya Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApana dvAtrizikA/bloka-16 pa7 che arthAt ayukta che; kema ke bhASAno anya bhASArUpe pariNAma najIkano pariNAma che ane dhvanino bhASArUpe pariNAma dUravartI che, tethI gauravadoSa che. ahIM digaMbara kahe ke zvetAMbaro jema bhagavAnanAM vacano bhagavAnanA atizayane kAraNe sva-svabhASAmAM pariNamana pAme che, tema svIkAre che; te rIte bhagavAnanA mastakamAMthI nIkaLato dhvani bhagavAnanA tevA prakAranA atizayane kAraNe svasvabhASAmAM pariNamana pAme che, tema svIkAravAmAM gaurava hovA chatAM tema svIkAravuM ucita che; kema ke jo bhagavAnanI dezanAne dhvanirUpa na svIkAravAmAM Ave to vacana bolavAnA prayatna mATe bhagavAnane icchA che tema mAnavuM paDe, tethI bhagavAna mohavALA che, tema svIkAravAnI Apatti Ave. tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI bIjo hetu kahe che - jo bhagavAnanI dezanAne dhvanirUpa svIkArIe, topaNa dhvani vacanayogathI utpanna thAya che, tema mAnavuM paDe. tethI dhvanirUpa ke zabdarUpa evA vacanaprayogomAM puruSanA prayatnanuM AvazyakapaNuM che. mATe bhagavAnanI dezanA dhvanirUpa svIkAravAmAM Ave topaNa prayatnathI thAya che tema svIkAravuM paDe, tethI dezanAmAM ke bhaktimAM prayatnano svIkAra zvetAMbarane ane digaMbarane samAna che, mATe jo prayatna vagara dezanA che, tema svIkAravAmAM Ave to prayatna vagara bhakti che, tema paNa svIkAravuM paDe. vaLI puruSanA prayatna vagara tIrthakaronI dezanA thAya che, tema svIkAravAmAM Ave to apauruSeya Agamane svIkAranAra mImAMsaka matane svIkAravAnI Apatti Ave arthAt digaMbaro apauruSeya Agamane svIkAranAra mImAMsakanA matanuM nirAkaraNa karI zake nahi; kema ke jema mImAMsakanA mate puruSanA prayatna vagara Agamono svIkAra che, tema digaMbaronA mate paNa puruSanA prayatna vagara dhvanithI utpanna thayelI dezanAthI AgamanI upapatti che, mATe apauruSeya Agama che, tema je rIte mImAMsaka svIkAre che, tema digaMbaranA mate paNa svIkAra thAya che, mATe prayatna vagara dezanA nathI ema mAnavuM ucita che, tethI dezanAmAM ane bhaktimAM sAmya nathI, ema je digaMbaro kahe che, te yatkiMcit che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-16 tha sudamAvena pRcchAma: thI madhamatra sudhInA kathanano bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke bhagavAnanI dezanA zabdarUpa svIkArIe ke dhvanirUpa svIkArIe topaNa puruSanA prayatna vagara saMbhave nahi. tethI jema bhagavAna dezanAmAM prayatna kare che, tema bhaktimAM prayatna kare che, tema svIkAravAmAM koI doSa nathI. tyAM digaMbara graMthakArazrIne suhRbhAvathI pRcchA kare che - je pravRtti buddhipUrvaka thAya che, te pravRttimAM icchA hetu che, ane icchA e rAgano pariNAma che, ane kevalI vItarAga che, tethI kevalIne dezanAdimAM ke AhArAdimAM pravRtti kaI rIte saMbhavI zake ? arthAt saMbhavI zake nahi, e prakAre digaMbara pRcchA kare che. teno graMthakArazrI sudarbhAvathI uttara Ape che - je sthAnamAM buddhipUrvakanI pravRtti thAya che ane tyAM icchA hetu che, te sthAnamAM buddhi iSTasAdhanatAdhIrU5 che, anyarUpa nahi; kema ke aniSTasAdhanatAnI buddhi ke upekSaNIyatAnI buddhi thAya te sthAnamAM icchA hetu nathI, tethI sarva buddhipUrvakanI pravRttimAM icchAne hetu mAnIe to aniSTasAdhanatAnI buddhithI ane upekSaNIyatAnI buddhithI thatI pravRttimAM paNa icchAne hetu mAnavAno atiprasaMga Ave. vaLI iSTasAdhanAbuddhipUrvaka je pravRtti thAya che, te pravRttimAM icchApUrvakatva che ane te pravRtti iSTasAdhanatAdhIthI janya che, tethI iSTasAdhanatAdhIthI janya pravRttimAM iSTasAdhanatAdhIjanyatA che, ane te iSTasAdhanatAdhIjanyatAno avacchedaka icchApUrvakatva che. AnAthI e phalita thAya ke iSTasAdhanatAbuddhipUrvakanI pravRtti pratye icchA hetu che, ane AvuM ja digaMbaro svIkAre to digaMbaro kahI zake ke kevalIne moha nahi hovAthI dezanAdinI pravRttimAM ke AhArAdinI pravRttimAM iSTasAdhanatAnI buddhi nathI, tethI kevalInI dezanAdimAM ke AhArAdimAM pravRtti thaI zake nahIM, topaNa jema saMsArI jIvonI abuddhipUrvaka jIvanayonibhUta pravRtti thAya che, tema abuddhipUrvaka kevalInA bhavopagrAhikarmanA vazathI dezanAdimAM ke AhArAdimAM pravRtti thAya che, mATe kevalIne dezanAdinI ke AhArAdinI pravRtti svIkAravAmAM koI doSa nathI. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-16 pa9 Azaya e che ke jema saMsArI jIvonI zvAsocchavAsanI pravRtti ke dehamAM lohI paribhramaNane anukULa pravRtti thAya che, ane abuddhipUrvakanI te pravRtti che, tema kevalIne paNa bhavopagrAhI evA aghAtikarmanA vazathI dezanAdimAM ke AhArAdimAM pravRtti thAya che arthAt tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI tIrthakaranI ane anya kevalInI tevA prakAranA nAmakarmanA udayarUpa bhavopagrAhikarmanA vazathI, abuddhipUrvakanI dezanAdimAM pravRtti thAya che ane dehadhAraNane anukULa evuM AyuSyakarma ane tene TakAvavAne anukULa AhAra grahaNa karAve tevuM bhavopagrAhikarma kevalIne che. tethI kevalInI AhAramAM pravRtti thAya che, tema svIkArI zakAya che, mATe kevalIne icchA nahi hovA chatAM dezanAdimAM ane AhArAdimAM pravRtti svIkAravAmAM koI bAdha nathI, e prakAranA sudarbhAvathI graMthakArazrIe digaMbaranA kathananuM samAdhAna karyuM. A kathanathI zuM phalita thAya che, te spaSTa karatAM kahe che - A rIte pravRtti sAmAnya pratye yogonuM hetupaNuM che, ane koIka pravRttimAM icchApUrvakatva dekhAya che, te arthasamAjasiddha che. Azaya e che ke tIrthaMkaro dezanAnI pravRtti kare che, te pravRtti bhASAvargaNAnAM pudgalone vacanarUpe pariNamana pamADIne lokone saMbhaLAvavAnI pravRttirUpa che ane te dezanAnI pravRtti pratye bhASAvargaNAnAM pudgalone avalaMbIne AtmAmAM thatA vIryavyApArarUpa vacanayoga kAraNa che; ane kevalI AhAra grahaNa kare che, te AhAranAM pugalone mukhamAM prakSepa karavAnI pravRttirUpa ane cAvavAnI pravRttirUpa che, ane te pravRtti pratye kAyAne avalaMbIne AtmAmAM thatA vIryavyApArarUpa kAyayoga kAraNa che, tethI manathI, vacanathI ke kAyAthI koIpaNa pravRtti karavAmAM Ave che, te pravRttisAmAnya pratye yogo kAraNa che, ane keTalAka sthAne pravRtti karatI vakhate icchA paNa kAraNa dekhAya che. jema gRhastho AhAranI pravRtti kare che, te AhAranI pravRtti pratye kAyayoga kAraNa che, tema te gRhasthone AhAramAM iSTasAdhanatAnI buddhi che, tethI te AhAragrahaNanI pravRttimAM jema kAyayoga kAraNa che, tema icchA paNa kAraNa che. tethI gRhasthonI iSTasAdhanatAnI buddhipUrvaka AhAranI pravRttimAM yoga kAraNa che, tema icchA paNa kAraNa che, e prakArano anubhava che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go kevalibhutivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-16 vastutaH te icchApUrvakanI AhAranI pravRtti arthasamAjathI siddha che. jema ghaTa pratye daMDa, cakra, cIvara, kulAlAdi kAraNa che, tethI daMDa, cakra, cIvara, kulAlAdi ghaTanAM kAraNo kahevAya, ane te ghaTanA upAdAnakAraNarUpa mATImAM nIlAdi raMga nAMkhavAmAM Ave to nIlaghaTa thAya che, tethI te nIlAdi raMga paNa nIlAdi ghaTa pratye kAraNa kahevAya che arthAt daMDAdi sAmagrIthI ghaTa thayo ane nIlavarNarUpa sAmagrIthI ghaTamAM nIla varNa thayo tema kahevAya che, tethI be kAraNasAmagrIthI nIlamTarUpa kArya thayuM, tema kahevAya che; paraMtu ema kahevAtuM nathI ke nIlaghaTa pratye daMDa, cakra, cIvara, kulAlAdi ane nIla varNa kAraNa che; kema ke tema svIkAravAmAM bhinna bhinna varNavALA ghaTo pratye bhinna bhinna sAmagrI kAraNa che, tema svIkAravuM paDe, tethI aneka kAryakAraNabhAva svIkAravArUpa gaurava doSanI prApti thAya. mATe tArkiko ghaTa sAmAnya pratye daMDAdine kAraNa svIkAre che, ane nIlasAmagrIthI nIlaghATa thayo tema svIkAre che ane ghaTanI sAmagrI ane ghaTamAM thatA nIlavarNanI sAmagrIrUpa be kAraNasAmagrInA samudAyathI nIlaghaTanI prApti che tema svIkAre che, tethI nIlaghaTa arthasamAjasiddha che. tema AhArAdinI pravRttisAmAnya pratye yogonuM hetupaNuM che, ane saMsArI jIvone AhArAdimAM buddhi hovAnA kAraNe iSTasAdhanatAne kAraNe AhArAdinI pravRttimAM icchA utpanna thaI, tethI saMsArI jIvonI AhArAdinI pravRtti pratye yoga ane icchA baMne hetu che mATe saMsArI jIvone AhArAdinI pravRtti arthasamAjasiddha che. sArAMza - * jema ghaTa pratye daMDAdi sAmagrI kAraNa che, tema pravRttisAmAnya pratye yogo kAraNa che, ane jema mATImAM nIlAdi varNonA prakSepathI nIlAdi ghaTanI prApti che, tema iSTasAdhanatAnI buddhivALA jIvone AhArAdinI pravRttimAM icchAnI prApti che; ane jemane iSTasAdhanatAnI buddhi nathI, evA kevalIne AhArAdinI pravRttimAM mAtra yogo ja kAraNa che, icchA kAraNa nathI, tethI icchA vagara kevalIne yogothI AhArAdi pravRtti svIkArI zakAya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanahAgiMziko/zloka-16-17 61 graMthakArazrIe je kahyuM ke pravRttisAmAnya pratye yogo hetu che ane icchApUrvaka pravRtti arthasamAjasiddha che, temAM sAkSIrUpe adhyAtmamata parIkSA gAthA-22nuM uddharaNa ApyuM. tenuM yojana A pramANe che - adhyAtmamata parIkSA gAthA-22mAM kahyuM ke paradravyamAM pravRtti mohanI janaka nathI ane mohathI janya nathI. AnAthI e prApta thAya ke moha vagara=icchA vagara, paradravyamAM pravRtti thAya che, ane te paradravyamAM pravRtti karatI vakhate mohano abhAva hoI zake che. tethI paradravyanI pravRtti yogakRta che, tema siddha thAya che ane je jIvone phaLanI icchA che, te jIvone te pravRttimAM rAga-dveSanA pariNAmo paNa thAya che. tethI rAga-dveSayukta pravRtti arthasamAjasiddha che. * saMkSepamAM pAradravyanI pravRtti yogakRta che, ane phaLAkAMkSAvALI paradravyanI pravRtti rAga-dveSarUpa ane yogarUpa che kAraNa samudAyathI thAya che. tethI phaLAkAMkSAvALI paradravyanI pravRtti arthasamAjasiddha che. A viSayamAM adhika carcA anyatra arthAt adhyAtmamataparIkSA Adi graMthomAM che. prastuta zlokanI TIkAmAM digaMbarane uttara ApatAM graMthakArazrIe kahyuM ke tapUrvakatva jo iSTasAdhanatAdhIjanyatAvacchedaka che, topaNa abuddhipUrvakanI pravRtti bhavopagrAhikarmanA vazathI upapanna thAya che. tyAM huM ane tApa e kathanathI e phalita thAya che ke icchAne moharUpa svIkAravAmAM Ave to icchA vagara kevalIne bhavopagrAhikarmanA vazathI pravRtti che, tema svIkArI zakAya; ane jJAna, icchA ane pravRtti e prakArano krama che, tema svIkArIne, mohanA pariNAma vagaranI paNa icchA hoI zake che, tema svIkAravAmAM Ave to, kevalIne kevalajJAnamAM A kRtya mArA mATe kartavya che evuM jJAna che, ane te kArya karavAne abhimukha je pariNAma thAya che, te icchArUpa che; ane tenAthI kevalI AhArAdimAM ke dezanAdimAM pravRtti kare che, tema svIkArIe to, rAga-dveSanA pariNAma vagaranI pravRttine anukULa icchA kevalIne che, tema svIkAravAmAM koI doSa nathI; paraMtu icchA rAgarUpa ja che, tevo digaMbarane Agraha hoya topaNa abuddhipUrvakanI pravRtti kevalIne thaI zake che, mATe kevalIne icchA nathI, tema svIkAravAmAM paNa koI doSa nathI. A prakArano graMthakArazrIno Azaya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-16-17 AthI graMthakArazrIe svayaM adhyAtmamataparIkSAmAM kevalIne moha nahi hovA chatAM jJAnapUrvakanI icchA svIkAravAmAM koI doSa nathI, tema sthApana karela che. AnAthI e phalita thAya che ke rAgAtmaka icchA e iSTasAdhanatAnI buddhithI thanArI che, je kevalImAM nathI; ane potAnI bhUmikA anusAra A ucita pravRtti che, evA jJAnathI te pravRttine anukULa kevalajJAnanA pariNAmarUpa icchA kevalIne svIkAravAmAM koI doSa nathI. I // 16 // avataraNikA : zloka-3mAM digaMbare kahela ke kevalIne sAtAvedanIyanI anudIraNA hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI arthAt kevalIne bhukti svIkAravAmAM Ave to kevalIne sAtAvedanIyanI udIraNAno prasaMga Ave, ane kevalIne sAtAvedanIyanI udIraNA nathI, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che zloka H bhuktyA yA sAtavedyasyodIraNApAdyate tvayA / sApi dezanayA'sAtavedyasyaitAM tavAkSipet / / 17 / / anvayArtha : sAvi=te paNa muntyA=kavalAhArathI cA=je sAtavedyasyovIrA=sAtAvedanIyanI udIraNA tvayA=tArA vaDe=digaMbara vaDe ApAte=ApAdana karAya che, arthAt digaMbara vaDe bhukti dvArA ApAdana karAyelI sAtAvedanIyanI udIraNA paNa, vezanavA=dezanA vaDe asAtAvedyasva=asAtAvedanIyanI tAM= Ane=udIraNAne, tava=tArA mate=digaMbaranA mate JakSipe=AkSepa kare. / / 17 / - zlokArtha : valAhArathI je sAtAvedanIyanI udIraNA digaMbara vaDe ApAdana karAya che, te paNa=digaMbara vaDe bhukti dvArA ApAdana karAyelI udIraNA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-17 63 paNa, dezanA vaDe asAtAvedanIyanI udIraNAne digaMbaranA mate AkSepa kare. II1LA TIkA :__ bhuktyeti-bhuktyA kavalAhAreNa, yA sAtavedyasya sAtavedanIyasya, udIraNA tvayApAdyate, bhuktivyApAreNa sAtotpatteH, sApi dezanayA'sAtavedyasyaitAM udIraNAM, tavAkSipet, tato'pi parizramaduHkhasambhavAt, prayatnajanyatvasya tatra vyvsthaapittvaaviti bhAva: 27Tii TIkArya : muvalyA ..... sanmavA, bhaktithI=kAlAhArathI, sAtavedanI sAtAvedanIyanI, je udIraNA tArA vaDe-digaMbara vaDe, ApAdana karAya che; kema ke bhaktinA vyApArathI sAtAnI utpatti che, te paNa =digaMbara vaDe bhakti dvArA ApAdana karAyelI sAtAnI udIraNA paNa, tArA mate dezanA vaDe asAtAvedanIyanI Ano udIraNAno, AkSepa kare; kema ke tenAthI paNa=dezanAthI paNa, parizramarUpa duHkhano saMbhava che. ahIM digaMbara kahe ke kevalIne dezanAmAM zrama nathI, kema ke kevalInA mastakamAMthI dhvani nIkaLe che, tethI bolavAno prayatna nathI. mATe kevalIne dezanAthI asAtAnI udIraNAnI prApti thaze nahi. tenA nirAkaraNa mATe bIjo hetu kahe che - prayatna ... ti mAva: || prayatnajanyapaNAnuM arthAt dezanAnA prayatnajanyapaNAnuM tyAM=zloka-16mAM, vyavasthApitapaNuM hovAthI dezavAmAM kevalIne parizramanA duHkhano saMbhava che, ema saMbaMdha che. A pramANe zlokano bhAva che. I17aa. ja tatoDapi parizramasamavat - ahIM pa thI e kahevuM che ke bhaktinA vyApArathI to sAtAnI utpatti che, paraMtu dezanAnA prayatnathI paNa parizramarUpa duHkhano saMbhava che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u4 kevalibhuktivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-17-18 bhAvArtha :sAtAvedanIyanI anudIraNA hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : zloka-3mAM digaMbare kahela ke kevalIne kavalabhojana svIkAravAmAM Ave to bhojanathI sAtAno udaya thAya che, ane bhaktine kAraNe sAtAno udaya svIkAravAmAM Ave to sAtAnI udIraNAnI paNa prApti thAya, ane kevalIne sAtAnI udIraNA zAstrakAra svIkAratA nathI, e vAta digaMbara ane zvetAMbara ubhayane saMmata che. mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI, tema zvetAMbaroe mAnavuM joIe; A prakAranA digaMbaranA kathanane sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che - jo bhojanane kAraNe sAtAnI utpatti thAya che mATe kevalIne sAtAnI udIraNA che, e pramANe digaMbara ApAdana kare, to kevalIne dezanAthI asatAvedanIyano udaya thAya che. tethI kevalIne asatAvedanIyanI udIraNAne paNa svIkAravAnI digaMbarane Apatti Ave; kema ke dezanAthI parizramarUpa duHkhano saMbhava che, tethI dezanAthI duHkhanI udIraNA paNa thAya che, tema digaMbarane mAnavuM paDe; kema ke jema bhaktinA vyApArathI sAtAnA udayane kAraNe sAtAnI udIraNAnuM digaMbara dvArA ApAdana che, tema dezanAthI asAtAnA udayane kAraNe asAtAnI udIraNAnI Apatti digaMbarane che. ahIM digaMbara kahe ke kevalI dezanA Ape che, te prayatnathI ApatA nathI, paraMtu kevalInA mastakamAMthI dhvani nIkaLe che. mATe kevalIne dezanAmAM parizramarUpa duHkha nathI, mATe asAtAnI udIraNA nathI, ane kevalIne bhaktinA svIkAramAM sAtAnI utpatti che mATe sAtAnI udIraNAnI Apatti che. tene graMthakArazrI kahe che - dezanA prayatnajanya che, e pramANe ame zloka-16mAM vyavasthApana kareluM che. mATe kevalIne dezanAmAM parizramajanya duHkha che, tethI digaMbarane kevalImAM asAtAnI udIraNA svIkAravAnI Apatti che. ll17nA avataraNikA :suhRdbhAvena samAdhatte - Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapa kevalibhutti vyavasthApanadvAciMzikA/zloka-18 avataraNitArtha : suhabhAvathI graMthakArazrI samAdhAna kare che - avataraNikAno bhAvArtha - kevalIne bhukti svIkAravAmAM Ave to bhaktithI sAtAnI prApti thAya, ane kevalIne bhaktithI sAtAnI prApti svIkArIe to zloka-3mAM kahyuM tema kevalIne sAtavedanIyanI udIraNAnI Apatti Ave, ane kevalIne sAtAnI udIraNA digaMbaro ke zvetAMbarone mAnya nathI. mATe kevalIne bhakti svIkArI zakAya nahi. graMthakArazrIe teno uttara ApatAM zloka-17mAM kahyuM ke kevalIne bhuktine kAraNe sAtAnI udIraNAnI Apatti digaMbara Ape to digaMbarane paNa kevalIne dezanAthI asAtAnI udIraNAnI Apatti Ave. A prakAranI Apatti AvavAthI e phalita thayuM ke kevalIne bhukti svIkAravAthI sAtAnI udIraNAnI Apatti zvetAMbara pakSamAM che ane dezanAthI asAtAnI udIraNAnI Apatti digaMbara pakSamAM che. jo kevalIne sAtAnI udIraNAnI ApattinuM nirAkaraNa na karI zakAya to zvetAMbaro paNa kevalIne sAtAnI udIraNA mAnatA nathI, tethI kevalIne kavalAhAra kaI rIte zvetAMbaro svIkArI zake, e prakAranI jijJAsAmAM graMthakArazrI suhRbhAvathI samAdhAna kare che - zloka : udIraNAkhyaM karaNaM pramAdavyaGgyamatra yat / tasya tattvamajAnAna: khidyase sthUlayA dhiyA / / 18 / / anvayArtha: matra=ahIM vedanIyakarmamAM, ca=je vIragartha rAM=udIraNAkaraNa che, te pramAviya--pramAdathI vyaMgya che, tasya tattva--tenA tatvane vedanIyakarmamAM vartatA udIraNAkaraNanA paramArthane, nAnAnI=nahi jANanAro evo tuM digaMbara, pUnA thiyA vidAse pUla buddhithI kheda pAme che. 18. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 zlokArtha : vedanIyakarmamAM je udIraNAkaraNa che, te pramAdathI vyaMgya che. tenA tattvane nahi jANanAro evo tuM=digaMbara, sthUla buddhithI kheda pAme che. 18II TIkA : kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-18 udIraNAkhyamiti - [ atra] udIraNAkhyaM karaNaM yadAntarazaktivizeSalakSaNaM pramAdavyaGgyaM vartate, tasya tattvaM svarUpam, ajAnAnaH sthUlayA dhiyA bahiryogamAtravyApAragocarayA khidyase tvaM, yogavyApAramAtrasya tadAkSepakatve tato manoyogenApyapramatte sukhodIraNaprasaGgAt, tadIyasukhasya jJAnarUpatve sukhAntarasyApi tathAtvaprasaGgAt, sukhyahamityanubhavasya cApramatte'pyakSatatvAditi / / 18 / / TIkArya : [ a ] udIraNAkhyaM vighase tvam, ahIM=danIyakarmamAM, je AMtarazaktivizeSasvarUpa udIraNAkaraNa che, te pramAdathI vyaMgya varte che. tenA tattvane=vedanIyakarmanI udIraNA pramAdathI vyaMgya che tenA svarUpane, nahi jANanAro tuM bahiryogamAtra-vyApAragocara sthUlabuddhithI kheda pAme che. pUrve graMthakArazrIe sthApana karyuM ke bAhyayogamAtranA vyApArathI vedanIyakarmanI udIraNA thatI nathI, paraMtu pramAdathI thAya che. tenI puSTi karavA mATe hetu kahe che - ..... yonavyApAra ..... prasAAt, yogavyApAramAtranuM tenuM AkSepakapaNuM hote chate= vedanIyakarmanI udIraNAnuM AkSepakapaNuM hote chate, tenAthI=yogavyApAra mAtrathI, manoyoga dvArA paNa apramattamAM=apramatta munimAM, sukhanI udIraNAno prasaMga che. 1 ahIM digaMbara kahe ke apramatta munione je sukha thAya che te jJAnarUpa che, sAtArUpa nathI. mATe jJAnarUpa sukha mATe karAtA manovyApArathI sAtAnI udIraNAno prasaMga Ave nahi. mATe apramatta munine sukhanI udIraNAno prasaMga Avaze nahi. tethI bIjo hetu kahe che tadIyasukhasya tathAtvaprasAt, temanA sukhanuM=apramatta muninA sukhanuM, jJAnarUpapaNuM hote chate, sukhAMtaranA paNa=apramatta munione je upazamarUpa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-18 sukha thAya che tenA karatA saMsArI jIvone thatA audayika bhAvarUpa sukhAMtaranA paNa, tathApaNAno prasaMga che=jJAnarUpapaNAno prasaMga che. ahIM digaMbara kahe ke apramatta munine sukha che, tema na svIkArIe to zuM vAMdho che ? arthAtu apramatta munine sukha nathI mATe sukhanI udIraNA nathI, tema svIkArI zakAze. tethI trIjo hetu kahe che - suryam ..... akSatatvAviti | huM sukhI chuM' e prakAranA anubhavanuM apramatta munimAM paNa akSatapaNuM che. rUti zabda TIkAnA kathananI samAptisUcaka che. II18 manoyonApramatte suvIraprasAt - ahIM pa thI e kahevuM che ke kAyayogathI to apramatta munimAM sukhanI udIraNAno prasaMga che, paraMtu manoyogathI paNa apramatta munimAM sukhanI udIraNAno prasaMga che. eka tavI suvarya jJAnarUpatve suvAntarasyapa tathA-prasAti - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke apramatta muninuM sukha to jJAnarUpa che, paraMtu saMsArI jIvonA sukhAMtarane paNa jJAnarUpa svIkAravAno prasaMga che. sunanumavastha vApramajoDaNakSatatvAn - ahIM 3pa thI e kahevuM che ke saMsArI jIvone to "huM sukhI chuM' e prakArano anubhava che, paraMtu apramatta munine paNa huM sukhI chuM" e prakArano anubhava akSata che. bhAvArtha - kevalIne bhuktivyApArathI sAtAno udaya hovA chatAM sAtAnI udIraNA kema nathI ? tenuM spaSTIkaraNa : zloka-17mAM graMthakArazrIe digaMbarane kahyuM ke bhaktithI sAtAvedanIyanI udIraNA jo tArA vaDe ApAdana karAya che, to dezanA vaDe asatAvedanIyanI udIraNAnI Apatti paNa kevalIne digaMbaranA mate prApta thaze. Ama kahIne graMthakArazrIe digaMbarane pratibaMdi uttara Apyo; paraMtu kevalInA bhaktivyApArathI sAtAnI utpatti thatI hoya to sAtAnI udIraNAno prasaMga kevalIne prApta thAya, ane tema svIkArIe to kevalIne sAtAnI udIraNA nathI, te zAstravacanano vyAghAta thAya. tethI kevalIne bhuktivyApArathI sAtAno udaya hovA chatAM sAtAnI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-18 udIraNA kema thatI nathI ? te spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che - udIraNAkaraNa e AntarazaktivizeSasvarUpa che arthAt jIvamAM koIka prakArano pariNAmavizeSa che. jema pariNAmavizeSathI baMdhanakaraNa Adi kAryo thAya che, tema koIka prakAranA pariNAmavizeSathI sattAmAM rahelA karmonI udIraNA paNa thAya che; ane vedanIyakarmanA viSayamAM je udIraNAkaraNano pariNAma che, te pramAdathI vyaMgya che arthAt pramattaguNasthAnaka sudhI jIvamAM pramAdano pariNAma che, ane te pramAdanA pariNAmane kAraNe vedanIyakarmanI udIraNA abhivyakta thAya che. tenuM svarUpa nahi jANanAra evo digaMbara bahiryogamAtravyApAraviSayaka skUla buddhithI vicArIne kahe che ke kevalIne bhakti svIkAravAthI mAtAnI utpatti thaze ane tenA kAraNe sAtAnI udIraNA thaze. Azaya e che ke kevalI bhojananI kriyA kare che, te bAhyayoganA vyApArane joIne digaMbara kahe che ke AhAragrahaNanI kriyA sudhAnA zamananuM kAraNa hovAthI te AhAragrahaNanI kriyAthI sAtAnI prApti thaze, ane sAtAnI prAptithI kevalIne sAtAnI udIraNA thaze. vastutaH sAtAno udaya thAya eTalAmAtrathI sAtAnI udIraNA thAya, evo niyama nathI; paraMtu sAtAnA udayakALamAM pramattaguNasthAnaka sudhIno prasAda vartato hoya to te pramAdathI sAtAnI udIraNA thAya. AthI ja saMsArI jIvone bhaktithI sAtAno udaya thAya che, tema sAtAnI udIraNA paNa thAya che; paraMtu apramatta guNasthAnakamAM rahelA munione ke kavalIne pramAdano pariNAma leza paNa nathI, tethI bhuktinA vyApArathI sAtAno udaya thavA chatAM sAtAnI udIraNA nathI. vaLI tenI puSTi karavA arthe graMthakArazrI kahe che - yogavyApAramAtranuM udIraNAnuM AkSepakapaNuM svIkAravAmAM Ave to manoyogathI paNa apramatta munimAM sukhanI udIraNAno prasaMga prApta thAya. Azaya e che ke kevalI bhojananI kriyA kare che, tethI te bhojananI kriyAthI jema sAtAno udaya thAya che, tema sAtAnI udIraNA paNa thAya che, ema svIkAravAmAM Ave to, apramatta munione manoyoganA vyApArathI paNa sukhanI udIraNAno prasaMga Ave; kema ke apramatta munio dhyAnakALamAM manoyogano Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uG kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-18 vyApAra kare che, te vakhate teone sukhano anubhava che, tethI teone sukhanI udIraNA mAnavAno prasaMga Ave; ane apramatta munione jema manoyogavyApArathI sukhanI udIraNA nathI, tema kevalIne bhaktinA vyApArathI sukhanI udIraNA nathI, tema mAnavAmAM koI virodha nathI. ahIM digaMbara kahe ke apramatta munine manoyogavyApArathI je sukha thAya che, te jJAnarUpa che mATe teone sukhanI udIraNA nathI; ane bhaktinI kriyAthI je sukha thAya che te jJAnarUpa nathI, paraMtu sAtAnA udayarUpa che, mATe kevalIne bhaktinA vyApArathI sAtAnI udIraNAno prasaMga Ave; ane apramatta munine manovyApArathI thatuM sukha sAtArUpa nahi hovAthI sukhanI udIraNAno prasaMga nathI. tene graMthakArazrI kahe che - jo manoyogathI thatuM apramatta muninuM sukha jJAnarUpa svIkAravAmAM Ave to AhArAdi grahaNathI thatuM sAtavedanIyarUpa sukhAMtara paNa jJAnarUpa mAnavAno prasaMga che; kema ke AhArathI sudhAnA zamanane kAraNe je sukhanuM vedana thAya che, te jJAnathI ja vedya che. tethI jema apramatta munine manathI sukhanuM vedanA thAya che, te jJAnarUpa che, tema bhukti AdinA vyApArathI thatuM sukha paNa jJAnathI vedya che. mATe bhukti AdinA vyApArathI vedya evuM sukha jJAnarUpa hovA chatAM sAtAnI udIraNA bhaktithI thAya che, ema svIkAravAmAM Ave to, apramatta munine manoyoganA vyApArathI thatA sukhanI udIraNA paNa svIkAravAnI Apatti Ave. ahIM digaMbara kahe ke manoyoganA vyApArathI apramatta munine sukhano anubhava nathI, paraMtu sAtAnI sAmagrIthI sukhano anubhava thAya che. tethI jeo anukULa AhArAdi grahaNa kare che, teone "huM sukhI chuM tevI pratIti thAya che, mATe bhuktinI kriyAthI sukhanI udIraNA thaze. jyAre apramatta munine to manoyoganA vyApArathI nirvikalpa upayoga varte che, tethI teone sukhanI udIraNA thAya nahi. tethI graMthakArazrI kahe che - huM sukhI chuM' e prakArano anubhava apramatta munione paNa akSata che. Azaya e che ke apramatta munio nirvikalpa upayogamAM vartatA hoya tyAre mohanA kallolo temane hotA nathI, paraMtu zAMtarasano anubhava hoya che, ane te vakhate asAtAnuM koI nimitta na hoya to apramatta munine paNa sAtAno Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-18 udaya varte che teno anubhava thAya che ane te anubhava sukhAtmaka che tethI huM sukhI chuM' e prakArano vikalpa apramatta munione nathI, topaNa pote sukhano anubhava kare che, e prakAranI pratIti to apramatta munione che, tethI jyAM sukhano anubhava hoya tyAM sAtAnI udIraNA hoya tevo niyama nathI, paraMtu sukhanA anubhavakALamAM pramatta guNasthAnaka sudhI vartatA pramAdathI vyaMgya evo pariNAma hoya tyAM sukhanI udIraNA hoya, e prakArano niyama che. mATe kevalIne bhuktijanya sAtAno udaya hovA chatAM sAtAnI udIraNA nathI; kema ke pramatta guNasthAnaka sudhImAM vartatA pramAdano pariNAma kevalImAM nathI. vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke pramatta guNasthAnaka sudhInA koIpaNa jIvo apramAdabhAvathI svabhUmikA anusAra yogamArganI pravRtti karatA hoya, te vakhate temanA manoyoga, vacanayoga ke kAyayoga mohanA umUlana mATe pravartatA hoya che, tethI te vakhatanI bhUmikAmAM teo pramAdI nathI, topaNa teo apramatta guNasthAnakamAM paNa nathI, tethI pramatta guNasthAnaka sudhImAM vartato apramAdabhAva hoya ke pramAdabhAva hoya tyAre sAtAnI ke asAtAnI udIraNA thAya che. jyAre pramattaguNasthAnakathI AgaLa rahelA apramatta munione sAtAnI ke asAtAnI udIraNA nathI. jema koI zrAvaka bhagavAnanI bhaktimAM vivekapUrvaka tallIna hoya te vakhate te zrAvakanA manoyoga, vacanayoga ke kAyayogano vyApAra dravyastavamAM yatna karIne bhAvastavanI zaktinA saMcayamAM pravartato hoya, ane teno upayoga vItarAgagAmI vartato hoya, ane jo te zrAvakanI dravyastavanI kriyA amRtaanuSThAnarUpa hoya to, svabhUmikA anusAra te dravyastavanuM anuSThAna te zrAvaka apramAdabhAvathI seve che; Ama chatAM bhagavAnanI pUjAnA kALamAM te zrAvakane potAnA dhanAdi pratye ke kuTuMbAdi pratye upayogarUpe saMzleSa nahi hovA chatAM dhanAdi pratyeno saMzleSa saMskArarUpe varte che, tethI te aMzathI zuddha AtmabhAvamAM javAmAM pramAda varte che, tethI te zrAvaka dravyastavamAM apramAdI hovA chatAM apramatta guNasthAnake rahelA muninI jema nirvikalpa upayogamAM apramAdavALA nathI, tethI te zrAvakane pUjAnA kALamAM vedanIyakarmanI udIraNA thAya che, paraMtu Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 kevalibhutivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-18-19 apramatta muniono upayoga to sarva vikalpothI para evA zuddha AtmAnA svarUpamAM magna hoya che, tethI teonuM citta sarvatra asaMgabhAvavALuM varte che ane asaMgabhAvarUpa AtmAnA svabhAvamAM vartavA viSayaka teono apramAdabhAva che, tethI teone vedanIyakarmanI udIraNA thatI nathI. 18 avataraNikA : zloka-3mAM digaMbare kahela ke AhArakathAthI paNa atyaMta pramAdanuM jatana hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : AhArakathayA hanta pramAdaH pratibandhataH / tadabhAve ca no bhuktyA zrUyate sumunerapi / / 19 / / anvayArtha: prativasthatA=pratibaMdhane kAraNe yAda rathayA=AhArakathAthI prabhAva=pramAda (mati thAya che.) taramAve ane tenA abhAvamAM=pratibaMdhanA abhAvamAM, sumunerapi sumunine paNa muvA bhaktithI no sUyate-saMbhaLAto nathI arthAt pramAda saMbhaLAto nathI. 19 * zlokamAM kahela "nta' avyaya komala AmaMtraNamAM che. TIkA : AhArakathayeti-AhArakathayA hanta pratibandhatastathAvidhAhArecchAsaMskArapravRddhaH pramAdo bhavati, na tvanyathApi, akathAvikathAnAM vipariNAmasya pariNAmabhedena vyavasthitatvAt, tadabhAve ca-pratibandhAbhAve ca, no-naiva, bhuktyA zrUyate sumunerapi= uttamasAdhorapi, pramAdaH kiM punarbhagavata iti bhAvaH, bahiyogavyApAramAtroparama evApramattatvalAbha iti tu na yuktaM, Arabdhasya tasya tatrAsaGgatayA niSThAyA virothAliti pArA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 TIkArya : AhArakathayA kRti bhAvaH, AhArakathAthI pratibaMdhane kAraNe= AhAraviSayaka rAgane kAraNe, tevA prakAranA AhAranI icchAnA saMskAranI pravRddhi hovAthI=AhAra pratye pakSapAta vadhe tevA prakAranA AhAraviSayaka icchAnA saMskAranI pravRddhi hovAthI, pramAda thAya che; paraMtu anyathA paNa nahi=pratibaMdha vagara tevA koIka prasaMge AhAranI vAta karavAmAtrathI paNa pramAda thato nathI; kema ke vipariNAmanA pariNAmabhedathI-kathAnA viparIta pariNAmanA pariNAmabhedathI, akathA ane vikathAnuM vyavasthitapaNuM che, ane tenA abhAvamAM=pratibaMdhanA abhAvamAM, bhuktithI sumunine paNa= uttama sAdhune paNa, pramAda saMbhaLAto nathI ja, to vaLI bhagavAnane zuM ? arthAt bhagavAnane sutarAM pramAda saMbhaLAto nathI, e prakAre bhAva che. kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/bloka-19 ahIM digaMbara kahe ke AtmAthI bhinna evA parapadArthaviSayaka yogavyApAramAtranA abhAvamAM ja apramattaguNasthAnaka che. tethI AtmAthI bhinna evI AhAraviSayaka pudgalanI pravRtti hote chate apramattaguNasthAnaka saMbhave nahi. mATe AhAranI pravRttithI sumunine paNa pramAdano saMbhava che, tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che bahiryogavyApAra virodhAvitti / / bahiryogavyApAramAtranA uparamamAM ja=AtmAthI bhinna evA AhAraviSayaka ke vastraviSayaka yoganA vyApAramAtranA abhAvamAM ja, apramattapaNAno lAbha che, e pramANe vaLI digaMbara kahe che te yukta nathI; kema ke Arabdha evA tenuM=Arabdha evA AhAraviSayaka bahiyeMganuM, tyAM=AhArAdi pravRttinA viSayamAM, asaMgapaNAthI niSThAno avirodha che. ***** rUti zabda zlokanA kathananI samApti sUcaka che. / 19 / / * na tttanyapi - ahIM pa thI e kahevuM che ke AhA2kathAmAM pratibaMdha hoya to to pramAda thAya che, paraMtu anyathA paNa=pratibaMdha vagara paNa pramAda thato nathI. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 kevalibhaktivyavasthApanAtrizikA/zloka-19 bhAvArtha - (9) AhArakathAthI atyaMta pramAdanuM janana hovAne kAraNe kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : digaMbaro kahe che ke AhArakathAthI pramAda thAya che, tethI AhArapravRttithI to sutarAM pramAda thAya che, tema mAnavuM paDe; kema ke jenI kathAmAtrathI paNa pramAda thato hoya tenI pravRttithI to atyaMta pramAda thAya, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - AhArakathAthI sarvatra pramAda thAya che tevI niyata vyApti nathI, paraMtu jemane AhAranI pravRttimAM rAga che, temane AhAranI kathAmAM paNa rasa hoya che; ane tevA jIvo rasapUrvaka AhArakathA kare tyAre AhArakathAnA kALamAM AhAra pratyeno pratibaMdha vadhe tevI icchAnA saMskAro vadhe che, tethI AhArakathAthI pramAda thAya che; paraMtu jemane AhArakathAmAM pratibaMdha nathI, temane AhArakathAthI paNa pramAda thato nathI. kema pramAda thato nathI ? temAM yukti batAve che - koI paNa kathA vipariNAmarUpe pariNamana pAme tyAre te kathAno vipariNAma akathA ane vikathArUpa pariNAmabhedathI thAya che, tema graMthakArazrIe 9mI kathA batrIzInA zloka-21mAM kahela che. AnAthI e prApta thAya che ke jemane AhArakathAmAM rasa che, temane AhArakathA te prakAranI rasavRddhinuM kAraNa bane che; paraMtu jemane AhArakathAmAM rasa nathI, teo koIka tevA prasaMgamAM AhAranuM kathana kare to te AhArakathA akathArUpe pariNamana pAme che arthAt te AhAranI kathAthI koI prakAranA rAgano pariNAma thato nathI, phakta prAsaMgika kathanarUpe te kathana thAya che. jema koI ArAdhaka jIve upavAsa karela hoya ane gharanA tathAvidha saMyogane kAraNe koI AhAraviSayaka kathana kare to te AhArakathAthI te AhAra saMbaMdhI koI pariNAma thAya nahi, to te AhArakathA akathArUpe pariNamana pAmela che, je AhArakathAno vipariNAma che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha4 kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-19 vaLI AhArakathA koIka yogya jIvane vairAgyanuM kAraNa bane to te AhArakathAno vikathArUpa pariNAmabheda che; kema ke AhArakathAnuM prayojana AhAraviSayaka rasanI vRddhi che, tene badale AhArakathAnI pravRtti AhAraviSayaka rasagRddhinA sthAne viparIta evA vairAgyanI vRddhinuM kAraNa banI. tethI te AhArakathAno vikathArUpa pariNAma che. AnAthI e phalita thayuM ke keTalAkane AhArakathA akathArUpe pariNamana pAme che tyAre pramAda thato nathI, ane keTalAkane AhArakathA vikathArUpe=viparIta kathArUpe, pariNamana pAme che tyAre pramAda to thato nathI, paraMtu vikathArUpe pariNamana pAme che tyAre vairAgya thavAne kAraNe pramAdathI viparIta evA apramAdanI vRddhi thAya che. mATe digaMbaro kahe che ke AhArakathAthI pramAda thAya che mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI, e vacana asaMgata che. vaLI AhAramAM jemane pratibaMdha nathI, tevA sumunione paNa bhuktithI pramAda thato nathI, tema zAstramAM saMbhaLAya che. tethI kevalIne to sutarAM bhaktithI pramAdanI vRddhi thavAno saMbhava nathI. ahIM sumunine pramAda thato nathI, tema kahyuM. tethI e prApta thAya che ke je munioe asaMgabhAvathI AtmAne atyaMta bhAvita karyo che, tevA samunio AhArAdimAM pravRtti kare tyAre te AhAranAM pudgalokRta leza paNa pariNAma thato nathI; jyAre anya ArAdhaka sAdhune AhAranI pravRttikALamAM AtmA atyaMta bhAvita na hoya to te AhAranAM pudgalokRta kAMIka saMzleSa paNa thAya che; paraMtu evA uttama munio thayA che ke jeone AhAragrahaNathI leza paNa saMzleSa thato nathI, paraMtu AhAranI pravRttinA kALamAM ja saMveganI vRddhi thavAthI kevalajJAnanI prApti thaI che, tema zAstramAM saMbhaLAya che. tethI bhaktithI pramAda thAya che te vacana paNa digaMbaronuM mithyA che. ahIM digaMbara ema kahe ke AtmAthI bhinna evA AhAragrahaNamAM ke vastrAdigrahaNamAM yogano vyApAra sarvathA upara=abhAva, pAme to ja apramattabhAva Ave, te digaMbaranuM vacana yukta nathI. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-19 digaMbarono Azaya e che ke apramatta munio AtmAnA zuddha bhAvamAM sadA lIna hoya che, ane jeo AtmAnA zuddha bhAvamAM lIna thaIne sadA dhyAnamAM pravRtti karI zakatA nathI, teomAM apramattaguNasthAnaka nathI. mATe AtmAthI bhinna evA AhArAdinI pravRttino sarvathA upara=abhAva, thAya tyAre apramattaguNasthAnakanI prApti thAya. A vacana paNa digaMbaranuM yukta nathI; kema ke pramattaguNasthAnakamAM Arabdha evI AhAranI pravRttino asaMgabhAvathI niSThAno avirodha che. Azaya e che ke AtmAthI bhinna evI AhAragrahaNanI ke vastragrahaNanI pravRtti dhyAnarUpa nathI, tethI pramattaguNasthAnakamAM te pravRttino prAraMbha thaI zake che. Ama chatAM prAraMbha thayelI evI te AhAragrahaNanI pravRttinA kALamAM asaMgabhAva phuraNa thAya to apramattaguNasthAnaka AvI zake che. tethI AhAragrahaNanI pravRttino prAraMbha karyA pachI AhAranI pravRttinA kALamAM paNa apramattaguNasthAnaka AvI zake che. AthI ja AhAra vAparatAM vAparatAM paNa keTalAka mahAtmAone kevalajJAnanI prApti thayela che. AnAthI e phalita thAya che ke chaThThA pramattaguNasthAnakanI be bhUmikAo che : (1) pramattaguNasthAnake rahelA munio sAvadhAna na hoya to AhArAdinI pravRttithI teone aticAra prApta thAya che. (2) pramattaguNasthAnakamAM rahelA apramAdI munio AhAranI pravRttino prAraMbha kare che tyAre, zuddha AtmAmAM niSThA pAmavAne anukULa dhyAnamAM udyamavALA nathI, tethI apramattaguNasthAnakamAM nathI; topaNa AhAragrahaNanI pravRttinA prAraMbhakALamAM zAstravacanathI bhAvita thaIne ke samatAnA pariNAmathI bhAvita thaIne AhAragrahaNanI pravRtti kare che mATe teone kriyAnA prAraMbhakALamAM pramattaguNasthAnaka che, topaNa aticArane pedA karAve tevo pramAda nathI; ane AhAranI pravRttinA kALamAM teo asaMgabhAvanA prakarSavALA thAya to apramattaguNasthAnaka paNa prApta karI zake che, tethI AhAranI niSThA=samApti, asaMgabhAvathI jeone thAya che, teo AhAra karatI vakhate paNa apramattaguNasthAnake rahelA che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-19-20 sArAMza : * paradravyanI pravRttino prAraMbha chaThThA pramattaguNasthAnakathI thAya che, ane te pravRttinI niSThA chaThThA pramattaguNasthAnake paNa thaI zake che ane sAtamA Adi apramattaguNasthAnake paNa thaI zake che. paradravyanI pravRtti pramattaguNasthAnake prAraMbha karanAramAM paNa keTalAka sAdhuo svabhUmikA anusAra apramAdabhAvavALA hoya che, to paradravyanI pravRttithI pramattaguNasthAnake paNa aticAra prApta thato nathI. * pramattaguNasthAnake paNa jeo svabhUmikA anusAra apramAdabhAvavALA nathI, teone paradravyanI pravRttikALamAM aticAra lAge che. II19ll avataraNikA - zloka-4mAM digaMbare kahela ke bhaktithI nidrAnI, rAsanamatijJAnanI ane IryApathanI prApti che, tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI, tenuM nirAkaraNa kramasara zloka-20-21 ane 22nA pUrvArdhathI graMthakArazrI kare che; ane zloka-4mAM digaMbare kahela ke kevalI bhakti svIkAravAthI bhaktikALamAM dhyAna ane tapano vyaya thAya che, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI, tenuM nirAkaraNa zloka-22nA uttarArdhathI graMthakArazrI kahe che - zloka : nidrA notpAdyate bhuktyA darzanAvaraNaM vinA / utpAdyate na daNDena ghaTo mRtpiNDamantarA / / 20 / / anvayArtha darzanAvara vinA=darzatAvaraNakarma vagara muvajyA=bhuktithI nidra=nidrA notpAdyate utpanna thatI nathI (jema) kRFii mattA mATInA piMDa vagara pahera=daMDathI ghaTo ghaTa na utpAdyate-utpanna thato nathI. 20 zlokArtha : darzanAvaraNakarma vagara bhaktithI nidrA utpanna thatI nathI. jema mATInA. piMDa vagara daMDathI ghaTa utpanna thato nathI. ra0II Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-20-21 TIkA H nivRti-spaSTaH / / / / A zlokano artha spaSTa hovAthI graMthakArazrIe A zlokanI TIkA racela nathI. / / 20 / / bhAvArtha : (10) (i) bhuktithI nidrAnI prApti hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : 77 mATImAMthI kuMbhAra daMDa dvArA ghaTa kare che, paraMtu mATI na hoya to daMDamAtrathI ghaTanI utpatti thaI zake nahi. tethI jema daMDathI ghaTa utpanna karavA mATe ghaTanuM upAdAna kAraNa mATI Avazyaka che, tema bhuktithI nidrAne utpanna karavA mATe nidrAnuM upAdAnakAraNa darzanAvaraNakarma Avazyaka che, ane jo darzanAvaraNakarma na hoya to nidrAnuM nimittakAraNa evI bhuktithI nidrA utpanna thatI nathI. tethI digaMbara kahe che ke bhojanathI nidrAnI utpatti che, mATe kevalI bhojana karatA nathI, te vacana temanuM yukta nathI. vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke nidrA e jIvano pariNAma che ane darzanAvaraNa e karma che. tethI nidrArUpa jIvanA pariNAma pratye darzanAvaraNakarma upAdAnakAraNa sthUladRSTithI kahI zakAya nahi; paraMtu sUkSmadRSTithI vicArIe to nidrAno pariNAma darzanAvaraNakarmarahita jIvane thato nathI. AthI siddhanA jIvone kyAreya nidrAno pariNAma thato nathI; paraMtu darzanAvaraNakarmathI yukta evo jIva nidrA pratye upAdAnakAraNa che, tethI bhuktinA nimittane pAmIne darzanAvaraNakarmanA udayane pAmelo jIva nidrArUpe pariNamana pAme che. jema piMDaavasthArUpe rahelI mATI daMDarUpa nimittane pAmIne ghaTarUpe pariNamana pAme che, mATe darzanAvaraNa karma nidrA pratye upAdAna kAraNa che tema kahevAya che. athavA AyuSyakarmapariNata evo AtmA mAtA-pitAnA nimittane pAmIne manuSyAdi Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhaktivyavasthApanAsiMzikA/zloka-20-21 paryAyane pAme che, tema darzanAvaraNakarmanA udayathI pariNata evo AtmA bhaktinA nimittane pAmIne nidrAnA pariNAmane pAme che, mATe darzanAvaraNa karma nidrA pratye upAdAnakAraNa che. 20 zloka : rAsanaM ca matijJAnamAhAreNa bhavedyadi / ghrANIyaM syAttadA puSpaM ghrANatarpaNayogataH / / 21 / / anvayArtha : =ane =jo kevalI bhojana kare to mAdAre na=AhAra dvArA rAsana atijJAna bhavenkarAsana matijJAna thAya ema digaMbara kahe tavA to puSya puSpane AzrayIne grAtiyoti =dhrANedriyanA tarpaNanA yogathI prAIve ca= ghANIya matijJAna thAya kevalI ghANIya matijJAna thAya paranA zlokArtha : jo kevalI bhojana kare to AhAra dvArA rAsana matijJAna thAya, ema digaMbara kahe, to puSpane AzrayIne dhrANedriyanA tarpaNanA yogathI kevalIne dhrANIya matijJAna thAya. ||1|| TIkA - rAsane ti-spaSTa: mArA A zlokano artha spaSTa hovAthI graMthakArazrIe A zlokanI TIkA racela nathI. paranA bhAvArtha :(10) (ii) bhuktithI rAsana matijJAna thatuM hovAthI kevalI kavalabhojanA karatA nathI, e prakAranA digaMbara kathananuM nirAkaraNa : digaMbaro kahe che ke kevalI AhAra vApare to kevalIne rasaneMdriyanuM matijJAna thavAno prasaMga Ave; paraMtu kevalIne kevalajJAna che ane kevalajJAna vakhate matijJAna hotuM nathI, tethI kevalIne bhukti svIkArI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/bloka-21 79 jilvendriya sAthe AhAranA pudgalano saMparka thavAthI jo kevalIne matijJAna svIkAravAnI Apatti digaMbaro Ape, to kevalI koI sthAnamAM beThA hoya te vakhate koIka puSpAdinI sugaMdha tyAM vartatI hoya to te puSpane AzrayIne dhrANendriyanA tarpaNanI prApti paNa kevalIne thAya arthAt jema saMsArI jIvone te puSyanI sugaMdhathI ghrANendriyano anugraha pratIta thAya che, tema kevalIne paNa te puSpanI sugaMdhathI dhrANendriyanA tarpaNano yoga prApta thAya, athavA samavasaraNamAM devonI puSpavRSTithI kevalIne paNa dhrANendriyanA tarpaNano yoga prApta thAya, ane tenA kAraNe kevalIne dhrANendriyanuM matijJAna mAnavAno prasaMga Ave. jo digaMbaro kahe ke te puSponI gaMdhathI kevalIne dhrANendriyanuM matijJAna thatuM nathI, to tenI jema AhAranA pagalothI paNa kevalIne rAsana matijJAna thatuM nathI, tema svIkArI zakAya. mATe digaMbara kahe che ke bhaktithI kevalIne rAsana matijJAnano prasaMga che mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI, te digaMbaranuM kathana ayukta che. vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke chadmastha jIvone je je indriyo sAthe viSayono saMparka thAya ane te viSaya sAthe upayoganuM pratisaMdhAna thAya to te viSayonuM te te indriyo dvArA matijJAna thAya che, ane jo upayoganuM pratisaMdhAna na thAya to te viSayonuM te te indriyo dvArA matijJAna thatuM nathI. vaLI kevalIbhagavaMtane to chadmasthanI jema mana dvArA upayoga vartato nathI, paraMtu kevalajJAnathI sadA sarva jJeyanuM jJAna varte che. tethI temane koIpaNa indriyo sAthe viSayono saMparka thAya, tyAre te viSaya dvArA indriyone anugraha ke upaghAta thaI zake arthAt te viSaya dehane anugrahakArI hoya to sAtA thAya ane te viSaya dehane upaghAtakArI hoya to asAtA thAya. jema agninAM pugalono dehanI sAthe saMparka thAya to kevalIne paNa asAtAno anubhava thAya; paraMtu jema chabastha jIvone agnimAM rahela uSNatAnA sparzano anubhava tenI sAthe upayoga joDAvAthI spArzanamatijJAnarUpe thAya che, tema kevalInA dehano agni sAthe saMparka thAya tyAre dehane agninAM pudgalokRta Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-21-22 upaghAta thAya, tethI asAtAno anubhava thAya, topaNa agninA uSNa sparzano anubhava sparzendriyathI thato nathI, paraMtu kevalajJAnanA upayogathI ja sadA sparzAdinuM jJAna chadmastha karatAM spaSTatara kevalIbhagavaMtane vidyamAna che. 21II zloka H IryApathaprasaGgazca samo'tra gamanAdinA / akSate dhyAnatapasI svAnAsamave punaH IIII anvayArtha H ==ane tra=ahIM=kevalInI bhaktimAM, ryApathaprasak|!=iryApatha pratikramaNano prasaMga manAvinA=gamanAdinI sAthe so=samAna che. punaH= vaLI svAnAsaMmane=svakALamAM asaMbhavavALA arthAt kevalInA bhuktikALamAM asaMbhavavALA dhyAnatapasI=dhyAna ane tapa akSate akSata che. 112911 zlokArtha : kevalInI bhuktimAM iryApatha pratikramaNano prasaMga gamanAdinI sAthe samAna che. vaLI kevalInA bhuktikALamAM asaMbhavavALA dhyAna ane tapa akSata che. II22 / / TIkA H Iryeti-IryApathaprasaGgazcAtra bhagavato bhuktau gamanAdinA sama:, tenApi tatprasaGgasya tulyayogakSematvAt, svAbhAvikasya ca tadgamanasya dRSTabAdhena kalpayitumazakyatvAditi bhAvaH / svakAlAsambhave = bhuktikAlAsambhavini, dhyAnatapasI punarakSate, yoganirodhadehApavargakAlayoreva tatsambhavAt, svabhAvasamavasthitilakSaNayozca taryorgamanAdineva bhuktyApi na vyAghAta iti draSTavyam / / 22 / / TIkArya - ryApathaprasAe~ ..... kSematvAt, ane ahIM=kevalIbhagavaMtanI bhuktimAM, iryApathano prasaMga=iryApathanA pratikramaNano prasaMga, gamanAdinI sAthe samAna Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-22 che; kema ke tenA vaDe paNa=gamatAdinI pravRtti vaDe paNa, tenA prasaMganuM IryApathanA pratikramaNanA prasaMganuM, tulya yogakSemapaNuM chekasamAtapaNuM che. ahIM digaMbara kahe ke kevalIne vAdaLAnI jema svAbhAvika gamana che, tethI gamanAdinI pravRtti dvArA IryApathano prasaMga Avaze nahi. tethI graMthakArazrI bIjo hetu kahe che - svAmIvivastha ..... kRti bhAva ane svAbhAvika evA temanA gamatuM IcchApUrvaka pravRttirUpa nahi paraMtu vAdaLAnI jema svAbhAvika evA kevalInA gamananuM, daSTabAdha hovAne kAraNe kalpanA karavA mATe azakyapaNuM che, e prakArano bhAva che zlokamAM gamanAdinI sAthe IryApathano samAna prasaMga Apyo, teno bhAva che. zloka-4mAM digaMbare kahyuM ke kevalIne AhAra svIkAravAthI dhyAna ane tapano vyAghAta thaze. tenuM nirAkaraNa prastuta zlokanA uttarArdhathI karatAM graMthakArazrI kahe che - svAnAsanma .... tatsamavAn ! vaLI svakALamAM asaMbhavavALA= bhaktikALamAM asaMbhavI evA kevalI yoganirodhano prAraMbha kare tenI pUrveno je bhuktikALa che te kALamAM asaMbhavI evA, dhyAna ane tapa akSata che arthAt kevalImAM dhyAna ane tapa akSata che; kema ke yoganirodha ane dehatA apavargakALamAM ja dehatA tyAgakALamAM ja, teno dhyAna ane tapato, saMbhava che. ahIM digaMbara kahe ke svabhAvamAM samavasthitirUpa dhyAna ane tapa che, ane tevA dhyAna ane tapa kevalane sadA che arthAt yoganirodhakALamAtramAM nathI, paraMtu kevalajJAnathI mAMDIne sadA che, teno bhaktithI vyAghAta thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - svabhAva ..... dravyam svabhAvasamavasthiti lakSaNa evA te benuM= AtmAnA svabhAvamAM rahevA svarUpa dhyAna ane tapanuM, gamatAdinI jema bhaktithI paNa vyAghAta nathI, e pramANe jANavuM. paracA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 kevalibhuktivyavasthApanahAtrizikA/zloka-22 bhAvArtha - (10) (iii) bhaktithI IrcApathano prasaMga Avato hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : digaMbaro kahe che ke je sAdhuo bhakti kare che, teo bhojana karyA pachI IryApathanuM pratikramaNa kare che, tema bhagavAnane paNa bhukti svIkAravAmAM IryApathanA pratikramaNano prasaMga prApta thAya. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - jo digaMbara kahe ke bhagavAnane bhakti svIkAravAthI IryApathanA pratikramaNanI prApti che, to bhagavAnane gamanAdi dvArA paNa IryApathanA prasaMganI prApti che; kema ke sAdhuo gamanAdi karIne IryApathanuM pratikramaNa kare che, tema kevalIne paNa gamanAdi karIne IryApathanuM pratikramaNa svIkAravAnI Apatti digaMbarane samAna che. ahIM digaMbara kahe ke kevalIne svAbhAvika gamana che, tethI gamana pachI IryApathanuM pratikramaNa nathI arthAtu jema sAdhuo buddhipUrvakanI gamanakriyA kare che, tethI te gamana karyA pachI IryApathanuM pratikramaNa kare che, tema kevalI buddhipUrvakanI gamananI kriyA karatA nathI, paraMtu jema vAdaLAonuM abuddhipUrvaka svAbhAvika gamana hoya che, tema kevalIne paNa svAbhAvika gamanakriyA che, mATe gamanAdi pachI IryApathanuM pratikramaNa kevalIne nathI. jo kevalIne bhakti svIkAravAmAM Ave to bhakti pachI kevalIne IryApathanuM pratikramaNa svIkAravAnI Apatti Ave. tene graMthakArazrI kahe che - svAbhAvika evA kevalInA gamananI dRSTathI bAdhA che arthAt vAdaLAM jema svAbhAvika gamana kare che, tema koI puruSa svAbhAvika gamana kare che, tema svIkAravAmAM daSTa anubhavano bAdha che, mATe te prakAranA gamananI kalpanA karavI azakya che. tethI jema gamanAdi karavA chatAM kevalIne IryApathano prasaMga nathI, tema bhakti karavA chatAM kevalIne IryApathano prasaMga nathI, e prakArano graMthakArazrIno Azaya che. (11) bhutakALamAM dhyAna ane tapano vyaya thato hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa: zloka-4mAM digaMbare kahela ke kevalIne bhakti svIkAravAmAM Ave to Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 kevalibhaktivyavasthApanadvAciMzikA/bloka-22-23 bhuktikALamAM dhyAna ane tapano vyaya thAya, ane kevalIne sadA dhyAna ane sadA tapa varte che mATe kevalIne bhakti nathI. tene graMthakArazrI kahe che - bhuktikALamAM kevalIne dhyAna ane tapa asaMbhavI che, ane bhaktikALa pachI kevalIne je dhyAna ane tapa saMbhavI che, te akSata che. Azaya e che ke kevalIne yoganirodhakALamAM ane dehatyAgakALamAM dhyAna ane tapa hoya che arthAt jyAre deha choDavAno kALa najIka Ave tyAre keTalAka tIrthakaro mAsakSamaNa ke aThThama tapa ke chaThThAdi tapa kare che, te dehanA apavargakALamAM kevalIne tapa che, ane temAM guNasthAnake yoganirodhano prAraMbha kare tyAre zukladhyAnano trIjo pAyo zarU thAya che te dhyAnarUpa che, ane yoganirodhakALamAM zukladhyAnano cotho pAyo che. A be kALamAM kevalIne dhyAna hoya che, e sivAya kevalIne dhyAna hotuM nathI, tethI bhuktikALamAM arthAt jyAM sudhI dehane TakAvavA mATe bhojana karavAnuM kevalI mATe Avazyaka che te rUpa bhuktikALamAM, kevalIne koI dhyAna nathI ane koI tapa nathI; paraMtu bhaktikALa pUro thAya tyAra pachI dehano tyAga karavAno kALa Ave tyAre kevalI aMtima tapa kare che, ane yoganirodhano kALa Ave tyAre be prakAranA zukladhyAnamAM kevalI yatna kare che. tethI kevalIne bhuktikALamAM nahi vartatA ane dehatyAgakALamAM ane yoganirodhakALamAM vartatA evA dhyAna ane tapa akSata che. ahIM digaMbara kahe ke kevalIne kevalajJAna thAya che tyArathI kevalI svabhAvamAM rahenArA che, tethI kevalIne svabhAvamAM samavasthitirUpa dhyAna che, ane AhAranA tyAgarUpa tapa che, ane AvuM dhyAna ane Avo tapa kevalIne kevalajJAnanI prAptikALathI varte che, mATe jo kevalIne bhukti svIkAravAmAM Ave to paradravyanI pravRtti karavAthI svabhAvamAM samavasthitirUpa dhyAnano vyAghAta thAya, ane AhAramAM apravRtti karavArUpa tapano vyAghAta thAya, tethI kevalIne kavalabhojana svIkArI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - jema kevalI vihArAdi pravRtti kare che, te pravRttithI svabhAvamAM samavasthitirUpa dhyAnano ane tapano vyAghAta thato nathI, tema bhaktithI paNa kevalIne svabhAvamAM samavasthitirUpa dhyAnano ane tapano vyAghAta thato nathI. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-22-23 Azaya e che ke mohanI AkuLatA vagara AtmAnA asaMgabhAvamAM rahevuM e svabhAvasamavasthiti che, ane kevalI vItarAga che, tethI mohanI AkuLatA vagara potAnA asaMgabhAvamAM rahenArA che; ane asaMgabhAvamAM rahenArA hovA chatAM kAyAthI gamanAdi ceSTA kare che, e rUpa pudgalanI pravRttithI jema asaMgabhAvano vyAghAta thato nathI, tema dehanA dhAraNa arthe bhaktinI kriyA kare, tenAthI paNa kevalInA asaMgabhAvano vyAghAta thato nathI, mATe kevalI kavalabhojana kare che ema svIkAravAmAM koI doSa nathI. razA avataraNikA - zloka-4mAM digaMbare kahela ke bhakti vagara paNa paramaaudArika zarIra rahI zake che, tethI kevalI bhakti nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : paramaudArikaM cAGgaM bhinnaM cettatra kA pramA / audArikAdabhinnaM cedvinA bhuktiM na tiSThati / / 23 / / anvayArtha - paramauvArivaM cA mitre 2=ane paramadArika aMga=zarIra, jo bhinna che audArikAdi zarIthI bhinna che, tatra vA pramA=(to) temAM zuM pramANa che arthAt koI pramANa nathI. vArivAr gamaa venkaaudArika zarIrathI jo abhinna che arthAt paramaaudArika zarIra dArika zarIrathI jo abhinna che (to) muviMra vinA=bhojana vagara ja titi=rahI zake nahi. garavA zlokArdha : ane paramaaudArika zarIra audArikAdi zarIrathI je bhinna che, (to) temAM zuM pramANa che ? arthAt koI pramANa nathI. audArika zarIrathI jo abhinna che arthAt paramaaudArika zarIra audArika zarIrathI abhinna che, (to) bhojana vagara rahI zake nahi. Il23II Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-23 TIkA : paramaudArikaM ceti-paramaudArikaM cAgaM-zarIraM, bhinnaM cedaudArikAdibhyaH klRptazarIrebhyaH, tarhi tatra kA pramA=kiM pramANaM? na kiJcidityarthaH, audArikAdabhinnaM cettatkevalamatizayitarUpAdyupetaM tadeva, tadA bhuktiM vinA na tiSThati, cirakAlInaudArikazarIrasthiterbhuktiprayojyatvaniyamAt, bhukteH sAmAnyata: pudgalavizeSopacayavyApArakatvenaivopayogAt, vanaspatyAdInAmapi jalAdyabhyAdAnenaiva cirakAlasthiteH, zarIravizeSasthitau vicitrapudgalopAdAnasyApi hetutvena taM (vinA) kevalizarIrasthiteH kathamapyasambhavAt, tatra paramaudArikabhinnatvasya kaivalyAkAlInatvaparyavasitasya vizeSaNasyAprAmANikatvAditi / / 23 / / TIkArya : paramori .. cartha, ane paramadArika aMga=zarIra, dArikAdi kyupta evA pAMca zarIrothI jo bhinna che to temAM dArikAdi pAMca zarIrothI bhinna evA paramaaudArikarUpa chaThThA zarIrane svIkAravAmAM, zuM pramANa che ? arthAt koI pramANa nathI arthAt AgamamAM audArikAdi pAMca zarIronuM varNana upalabdha che, paraMtu pAMca zarIrothI bhinna evA chaThThA paramaaudArika zarIranuM varNana upalabdha nathI, mATe audArikAdi pAMca zarIrothI bhinna paramaaudArika zarIrane svIkAravAmAM koI pramANa nathI. maulArivAmitra .... niyama, jo audArikathI abhinna che arthAt zAstramAM varNana karAyelAM pAMca zarIromAMthI je audArika zarIra che, tenAthI abhinna che, to atizayita rUpAdithI yukta evuM te ja che=audArika ja che, to bhakti vagara rahI zake nahi; kema ke cirakAlIna audArika zarIranI sthitino bhaktiprayojyapaNAno niyama che. ahIM koIne prazna thAya ke zarIranI sthiti to AyuSyathI rahe che. tethI zarIranI sthitimAM bhaktine prayojya kema svIkArI zakAya ? tethI bIjo hetu graMthakArazrI kahe che - muva7: 3yo,i sAmAnyathI bhaktinuM pudgalavizeSatA upacayanA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-23 vyApArakapaNAthI ja upayogapaNuM hovAthI cirakALa audArika zarIrane TakAvavAmAM mukti prayojaka che. pUrvamAM kahyuM ke bhaktinuM pudgalavizeSanA upacayanA vyApArakapaNArUpe ja upayogapaNuM che. tenI puSTi karavA arthe hetu kahe che - vanaspatyAvInA i... girAsthi7:, vanaspati AdinI paNa=jema dArika zarIvALA manuSyadehane bhaktinI AvazyakatA che, tema audArika zarIravALA vanaspati AdinI paNa jalAdinA abhyAdAta vaDe ja=jalAdinA grahaNa karavA vaDe ja, cirakALa sthiti hovAthI dArika zarIranI cirakALa sthitimAM mukti prayojaka che, ema saMbaMdha che. ahIM digaMbara kahe ke jema mahAtmAo eka varSa Adi sudhI AhAra vagara paNa zarIrane TakAvI zakatA hatA, tema AyuSyanA baLathI dIrgha kALa sudhI paNa kevalInuM zarIra TakI zake che, tema svIkAravAthI kevalIne bhukti mAnavAnI AvazyakatA raheze nahi. tethI graMthakArazrI anya hetu kahe che - zarIravizeSa ..... sanmavAnuM, zarIranI vizeSa sthitimAM vicitra pugala upAdAnanuM paNa hetupaNuM hovAne kAraNe tenA vagara=vicitra pudgala grahaNarUpa kavalAhAra vagara, kevalInA zarIranI sthitino koI paNa rIte asaMbhava hovAthI mukti vagara kevalInuM zarIra dIrgha kALa sudhI rahetuM nathI, ema avaya che. ahIM digaMbara kahe ke paramaaudArika zarIrathI bhinna evuM je audArika zarIra che, te kevalajJAnanA aprAptikALamAM paryavasita che, ane tenuM zarIra bhaktithI dIrgha kALa TakI zake che. tethI tame je dRSTa bAdhA Apo cho ke dArika zarIra bhakti vagara dIrgha kALa TakI zake nahi, te paramaaudArika zarIrathI bhinna dArika zarIrane AzrayIne che. tene graMthakArazrI kahe che - tatra...... mALavavaiviti | tyAM=muktinI pravRttimAM, paramaaudArikathI bhilapaNAnA kevalyaakAlItANAmAM paryavasita evA vizeSaNanuM aprAmANikapaNuM hovAthI kevalyaakAlIpaNAmAM paryavasita evA vizeSaNavALuM audArika zarIra bhaktithI dIrgha kALa Take che, paraMtu paramaaudArika Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-23 zarIra bhukti vagara paNa TakI zake che, tema svIkArI zakAya nahIM, ema saMbaMdha che. tti zabda TIkAnA kathananI samAptisUcaka che. paravA ja vanaspatyAvInAmapi - ahIM pa thI e kahevuM che ke manuSyaAdine to bhaktithI zarIranI cirakALa sthiti che, paraMtu vanaspati Adine paNa jalAdinA grahaNa dvArA ja zarIranI cirakALa sthiti che. che. vivitraputtiopadInasthapi - ahIM mApa thI e samuccaya thAya che ke zarIranI vizeSa sthitimAM to AyuSyanuM hetupaNuM che, paraMtu vicitra prakAranA pudgalanA grahaNanuM paNa hetupaNuM che. bhAvArtha :(12) bhukti vagara paNa paramaaudArika zarIra rahI zake che, tethI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa: digaMbara kahe che ke kevalIne paramaaudArika zarIra che, mATe kevalIne bhukti nathI. tene graMthakArazrI kahe che - paramaaudArika zarIra zAstramAM batAvAyelAM audArikAdi pAMca zarIrothI bhinna che ke abhinna che? jo dArikAdi pAMca zarIrothI bhinna evuM paramaaudArika zarIra che, ema svIkArIne digaMbara kahe ke kevalIne paramadArika zarIra che, te bhakti vagara paNa TakI zake che, kema ke paramaaudArika zarIrano svabhAva ja tevo che ke AhAra vagara dIrgha kALa TakI zake. tene graMthakArazrI kahe che - zAstramAM prasiddha evAM audArikAdi pAMca zarIrothI bhinna evuM paramaaudArika zarIra che, tema svIkAravAmAM zuM pramANa che ? arthAt koI pramANa nathI; kema ke zAstramAM pAMca zarIra prasiddha che, chaThuM paramaaudArika zarIra prasiddha nathI. ahIM digaMbara kahe ke audArika zarIrathI abhinna paramaaudArika zarIra che, paraMtu te vizeSa prakAranuM dArika zarIra che, ane vizeSa prakAranuM evuM te audArika zarIra bhakti vagara TakI zake che. tene graMthakArazrI kahe che - dArika zarIrathI abhinna evuM paramaaudArika zarIra che, ema jo digaMbara kahe to te paramaaudArika zarIra kevala atizayarUpAdithI yukta che, tema siddha Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 kevalibhuktivyavasthApanAtrizikA/zloka-23 thAya, ane tevuM paramadArika zarIra bhakti vagara dIrgha kALa TakI zake nahi; kema ke cirakALa evA audArika zarIranI sthiti bhaktithI prayojya che. Azaya e che ke cirakALa rahenAruM dArika zarIra jema AyuSyathI Take che, tema bhukti paNa cirakALa rahenArA evA audArika zarIrane TakAvavAmAM prayojaka che. ahIM prazna thAya ke cirakALanuM AyuSya hoya to cirakALa deha TakI zake, ane cirakALanuM AyuSya na hoya to cirakALa deha TakI zake nahi, tema svIkArIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che - sAmAnyathI bhaktinuM pudgalavizeSanA upacayanuM vyApArakapaNuM che. pudgala vizeSanA upacayanA vyApArathI ja deha lAMbo samaya TakI zake che; kema ke vanaspati AdinI paNa jalAdinA grahaNa dvArA ja cirakALa sthiti dekhAya che, ane jo jalAdi na maLe to vanaspati Adi zIdhra nAza pAme che. tethI dehanI cirakALa sthitimAM jema AyuSyakarma Avazyaka che, tema pudgalavizeSano upacaya paNa Avazyaka che, ane te pudgalavizeSano upacaya bhaktithI thAya che. vaLI jo kevalI bhojana na kare to dIrgha kALanuM AyuSya hoya to paNa temanuM zarIra dIrgha kALa TakI zake nahi, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - zarIranI vizeSa sthitimAM pudgalanA grahaNanuM paNa hetupaNuM che, tethI pudgalanA grahaNa vagara kevalInA zarIranI sthiti koI paNa rIte saMbhave nahi. ahIM digaMbara kahe ke AhArathI zarIranI dIrgha kALa sthiti dekhAya che, te kevalajJAnanA akALamAM paryavasita evA paramaaudArikathI bhinna zarIrane AzrayIne che, tethI paramaaudArika zarIravALA evA kevalInuM zarIra bhakti vagara paNa TakI zake che. tene graMthakArazrI kahe che - kevalajJAnanA akALamAM paryavasita evA vizeSaNavALuM zarIra paramaaudArikathI bhinna che, ane kevalajJAnanA kALamAM vartatuM zarIra paramaaudArika che, tevA paramaaudArika zarIrane bhaktinI AvazyakatA nathI, tema kahevuM aprAmANika che; kema ke kevalI bhojana karatA nathI, te vastu nakkI karIne kevalajJAnanA pUrvanuM zarIra bhaktithI Take che, tema sthApana karavuM, te svamatanA Agraha sivAya svIkArI zakAya nahi. jyAre yuktithI padArthanI vicAraNA karavAmAM AvatI hoya Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanAtrizikA/zloka-23-24 89 tyAre svamatano Agraha karIne padArtha te pramANe che, tema kahevuM te aprAmANika che. prastuta zlokanI TIkAmAM kahyuM ke "bhaktinuM sAmAnyathI pudgalavizeSanA upacayamAM vyApArapaNAthI upayogapaNuM che." ahIM "sAmAnyathI' kahevAthI e prApta thAya che ke bhukti kyAreka pudgalanA apacayanuM paNa kAraNa bane che. jema koI vadhAre pramANamAM AhAra grahaNa kare to te bhaktithI dehanA pudgalano upacaya thavAne badale apacaya paNa thAya che, topaNa sAmAnyathI mukti pugalavizeSanA upacayanuM kAraNa che. vaLI ahIM TIkAmAM kahyuM ke "pudgalavizeSanA upacayanA vyApArapaNAthI ja bhuktinA zarIranI dIrgha kALasthitimAM upayogapaNuM che." tyAM "pudgalavizeSa" zabdathI e kahevuM che ke dehadhAraNane anukULa evA pudgalavizeSano upacaya bhaktithI thAya che, jyAre lomAhArathI pugalavizeSano upacaya thato nathI, paraMtu pudgalasAmAnyano upacaya thAya che. 23 avataraNikA : bhakti vagara kevalInuM zarIra dIrgha kALa sudhI Take che, tema svIkAravuM yuktiyukta nathI. te batAvavA arthe graMthakArazrI anya yukti batAve che - zloka - bhuktyAdyadRSTasambaddhamadRSTaM sthApakaM tanoH / tattyAge dRSTabAdhA tvatpakSabhakSaNarAkSasI / / 24 / / anvayArtha : tano sthApa kaSTa--zarIranuM sthApaka adaSTa avArASTasakhraddha(I)= bhujyAdi adaSTa sAthe saMbaddha (daSTa=jovAyeluM che.) tAjeeteno tyAga svIkArAye chate-kevalImAM mukyAdi adaSTano tyAga svIkArAye chate, tratyakSaakSarAkSasI tArA pakSane bhakSaNa karanArI rAkSasIrUpa dRSTavAthI daSTabAdhA prApta thAya che. rajA zlokArca - zarIranuM sthApaka adaSTa bhulyAdi adaSTa sAthe saMbaddha (daSTaka Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-24 jovAyeluM che.) kevalImAM mutyAdi adaSTano tyAga svIkArAye chate tArA pakSane digaMbaranA pakSane, bhakSaNa karanArI rAkSasIrUpa daSTabAdhA prApta thAya che. ra4ll TIkA : bhuktyAdIti-bhuktyAdyadRSTena bhojanAdiphalahetujAgradvipAkakarmaNA, sambaddhaM tano:-zarIrasya, sthApakamadRSTaM dRSTamiti zeSaH, tattyAge kevalinyabhyupagamyamAne tvatpakSabhakSaNarAkSasI dRSTabAdhA samupatiSThate, tathA ca tadbhayAdapi tava netthaM vanyanA hitArvati bhAva: 24 TIkArya : muvajyAre .... ti zeSa:, bhukti AdinA adaSTa sAthe bhojanAdi phaLanA hetu evA jAgRta vipAkavALA karmanI sAthe saMbaddha evuM tanunuM zarIranuM, sthApaka evuM adaSTa jovAyeluM che. zlokamAM "kRSTam e pada adhyAhAra che, te batAvavA mATe TIkAmAM kRmiti Sa kahela che. tajyAre ..ti mAva: |teno tyAga svIkArAye chate-kevalImAM mukti AdinA adaSTano tyAga svIkArAye chate, tArA pakSane bhakSaNa karanArI rAkSasIrUpa daSTabAdhA upasthita thAya che, ane te rIte=kevalImAM bhakti na svIkAravAmAM Ave to daSTabAdhAnI prApti che te rIte, tevA bhayathI paNa daSTabAbAnA bhayathI paNa, tArI-digaMbaranI, A prakAranI kalpanA-kevalI kavalabhojana karatA nathI e prakAranI kalpanA, hitAvaha nathI, e prakAre bhAva che. 24 * muvatyAna - ahIM 3 thI pAnanuM adaSTa, zvAsocchavAsanuM adaSTa Adi grahaNa karavuM. tamayApi tava netye utpanA hitAvaha ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke dRSTabAdhA na hoya, chatAM yuktithI saMgata na thatI hoya tevI kalpanA=kevalI bhojana karatA nathI, e prakAranI kalpanA, yukta nathI, paraMtu dRSTabAdhAnA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kevalibhuktivyavasthApanAviMzikA/zloka-24 bhayathI paNa tArI A prakAranI kalpanA kevalI kavalabhojana karatA nathI e prakAranI kalpanA, hitAvaha nathI. bhAvArtha - kevalImAM bhakti Adi adaSTano tyAga svIkArAye chate digaMbaranA pakSane bhakSaNa karanArI rAkSasIrUpa daSTabAdhAnI prApti : saMsAravartI jIvonA zarIranI sthiti zarIrasthApaka adRSTathI thAya che. te rIte bhukti, zvAsocchavAsa Adi phaLano hetu evuM jAgatA vipAkavALuM karma paNa saMsArI jIvonA zarIranA sthApakarUpe saMbaddha dekhAya che, tethI koI saMsArI jIva mAtra AyuSyakarmathI dIrgha kALa sudhI jIvatA nathI, paraMtu AyuSyakarmanI sAthe vipAkavALuM evuM bhojananI pravRtti karAvanAruM karma ane zvAsocchavAsa grahaNanI pravRtti karAvanAruM karma paNa vidyamAna che, tevo dRSTa anubhava che. tethI kevalIne bhakti nathI tema svIkAravAmAM Ave to, zarIranI dIrgha kALanI sthitimAM zarIrasthApaka adRSTa sAthe avinAbhAvI vipAkavALA bhakti Adi adRSTo je dekhAI rahyAM che, teno bAdha prApta thAya. tethI kevalIne bhakti nahi svIkAranAra digaMbaranA pakSane bhakSaNa karanArI evI rAkSasI jevI dRSTabAdhA prApta thAya che. mATe dRSTabAdhAnA bhayathI paNa digaMbaroe kevalIne bhukti nathI, evI kalpanA karavI hitAvaha nathI. vizeSArtha - ahIM vizeSa e che ke saMsArI jIvone deha dhAraNa karAvanAruM karma che, tethI dehane dhAraNa karIne jIve che; ane dehadhArI jIvo AhAramAM ke zvAsocchavAsamAM pravRtti karatA dekhAya che, te pravRtti paNa mAtra temanA prayatnathI thatI nathI, paraMtu karma ane jIvanA vyApArathI thAya che. tethI jIva jyAre AhArAdi grahaNa kare che ke zvAsocchavAsa grahaNa kare che, tyAre jema jIvano prayatna varte che, tema te pudgalonA grahaNane anukULa karma paNa vipAkamAM vidyamAna che. tethI karma ane puruSakAra ubhayajanya AhArAdinI ke zvAsocchavAsanI pravRtti che. 24 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 kevalithuktivyavasthApanadvAtrizikA/zloka-25 avataraNikA : nanu tanusthApakAdRSTasya bhuktyAdyadRSTaniyatatve'pi bhuktyAdyadRSTasya tanutvAdabhuktyAdyupapattirbhagavato bhaviSyatItyata Aha - avataraNitArtha - raju thI digaMbara kahe che ke zarIranA sthApaka evA adaSTanuM bhUkti AdinA adaSTanI sAthe niyatapaNuM hovA chatAM paNa bhulyAdi adaSTanuM alpapaNuM hovAthI kevalImAM mukyAdi adaSTa naSTaprAya hovAthI, bhagavAnane= kevalIne, abhukti AdinI upapati=saMgati, thaze. ethI graMthakArazrI kahe che - avataraNikAno bhAvArtha : zloka-24mAM graMthakArazrIe anubhavane anurUpa yuktithI sthApana karyuM ke zarIranuM sthApaka adaSTa bhukti AdinA adRSTa sAthe saMbaddha dekhAya che. mATe zarIranI dIrgha sthitivALA kevalIne bhaktinI AvazyakatA che tema svIkAravuM joIe. tyAM digaMbara kahe che - zarIranuM sthApaka adaSTa bhakti AdinA adRSTa sAthe niyata che, tevuM dekhAya che; topaNa kevalInuM bhakti AdinuM adRSTa ati kSINa thayeluM hovAthI nahivat jevuM che. tethI kevalIbhagavaMtane bhukti na svIkArIe to paNa koI doSa nathI. A prakAranI digaMbaranI zaMkAmAM tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - * muvAniyatatveDapi - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke zarIrasthApaka adaSTa sAthe bhakti AdinuM adaSTa aniyata hoya to to kevalIne abhukti AdinI saMgati che, paraMtu zarIrasthApaka adaSTanI sAthe bhajyAdinA adRSTanuM niyatapaNuM hovA chatAM paNa kevalInuM bhakti AdinuM adaSTa alpa hovAthI amukti AdinI saMgati che. zloka : pratikUlAnivartyatvAttattanutvaM ca nocitam / doSajanmatanutvaM ca nirdoSe nopapadyate / / 25 / / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C3 kevalibhuktivyavasthApanahAviMzikA/bloka-2pa anvayArtha : ca-mane pratikUlAnivartyatvAt=pratipathI mAlavayajeopAthI-bhutina maSTa pratijamAvathI manivAjovAthI, tattanutvaM-tenuM tanupAj upadInA murjita mAnA haSTa tanupAj, nocitaM=GfAd nathI, doSajanmatanutvaM ca-soSamatanupaj=niyatanupaj, nirdoSe niSi sevA dIgatamA nopadyate-saMta yatuM nathI. // 25 / / doDArtha : bhakti AdinA adaSTanuM pratikULabhAvathI anivAryapaNuM hovAthI kevalInA bhakti AdinA adaSTanuM tanapaNuM ucita nathI, ane doSajanmatanupaNuM arthAt maMdAgnijanya tapaNe nirdoSa evA kevalIbhagavaMtamAM saMgata thatuM nathI. II5ll TIs: pratikUleti-tasya bhuktyAdyadRSTasya, tanutvaM ca nocitaM, pratikUlena-virodhipariNAmena, anivartyatvAt, na hi vItarAgatvAdipariNAmena rAgAdInAmiva kSudhAdInAM tathAvidhapariNAmena nivartyatvamasti, yena tatastajjanakAdRSTatanutvaM syAt, astyevAbhojanabhAvanAtAratamyena kSutrirodhatAratamyadarzanAditi cet, na, tato bhojanAdigatasya pratibandhamAtrasyaiva nivRtteH zarIrAdigatasyevAzarIrAdibhAvanayA, anyathA'bhojanabhAvanAtyantotkarSeNa bhuktinivRttivadazarIrabhAvanAtyantotkarSaNa zarIranivRttirapi prasajyeteti mahatsaGkaTamAyuSmataH / nanu bhuktyAdiviparItapariNAmena bhuktyAdyadRSTasya moharUpaprabhUtasAmagrI vinA svakAryAkSamatvalakSaNaM tanutvameva kriyate, tanusthApakAdRSTasyApi azarIrabhAvanayA tadbhavabAhyayogakriyAM niruNaddhayeva, zarIraM tu prAgeva niSpAditaM na bAdhituM kSamata iti asmAkaM na ko'pi doSa iti cet, na, viparItaparINAmanivartyatve bhuktyAdestadadRSTasya rAgAdyarjakAdRSTavad yogaprakarSavati bhagavati nirmUlanAzApattervizeSAbhAvAt, ghAtyaghAtikRtavizeSAbhyupagame tu aghAtinAM bhavopagrAhiNAM yathAvipAkopakramameva (yathAvipAkopakrameNaiva) nivRttisambhavAditi na kiJcidetat / doSajanma Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/mloka-25 agnimAndyAdidoSajanitaM tanutvaM ca cirakAlavicchedalakSaNaM nirdoSe bhagavati nopapadyate, niyatavicchedazca niyatakAlabhuktyAdyAkSepaka eveti bhAvaH / / 25 / / TIkArya : tasya anivatyaMtvAt, ane tenuM=bhustyAdinA adRSTanuM, tanupaNuM= kevalImAM alpapaNuM, ucita nathI; kema ke pratikULathI=virodhI pariNAmathI ativartyapaNuM che=bhukti Adi adRSTanuM anivartyapaNuM che. mukti AdinuM adRSTa kevalImAM tanu=alpa, nathI, te yuktithI batAve che - na hi svAt, vItarAgatyAdi pariNAmathI rAgAdinI jema kSudhAdinuM tathAvidha pariNAmathI=abhaktibhAvanAnA pariNAmathI, nivartyapaNuM nathI ja, je kAraNathI tenAthI=abhaktibhAvanAnA pariNAmathI, tajjataka=bhukti AdinA janaka, adRSTanuM tanupaNuM thAya. abhojanabhAvanAthI bhukti AdinA adRSTanuM tanupaNuM thAya che, te batAvavA arthe digaMbara kahe che G4 astyeva rUti cet, abhojanabhAvanAnA tAratamyathI kSudhAtirodhanA tAratamyanuM darzana hovAthI, che ja=kevalImAM kSudhAdijanaka adRSTanuM tanupaNuM che ja, e pramANe digaMbara kahe, to tene graMthakArazrI kahe che na, tato zarIrAvibhAvanavA, digaMbaranI vAta barAbara nathI; kema ke azarIrAdinI bhAvanAthI zarIrAdigatanI jema=zarIrAdigata pratibaMdhanI nivRttinI jema, tenAthI=abhojanabhAvanAthI, bhojanAdigata pratibaMdhamAtranI ja nivRtti che. ****** ..... " anyathA gAyuSyata: / anyathA-abhojanabhAvanAthI bhojanAdigata pratibaMdhamAtranI ja nivRtti thatI nathI, paraMtu kSudhAjanaka adRSTanI paNa nivRtti thAya che, tema svIkAravAmAM Ave to, abhojananI bhAvanAnA atyaMta utkarSathI bhuktinI nivRttinI jema azarIrabhAvanAnA atyaMta utkarSathI zarIranI nivRtti paNa prApta thAya=kevalIne zarIranI nivRtti paNa prApta thAya, e pramANe AyuSyamAna evA digaMbarane moTuM saMkaTa che. ..... Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanahAviMzikA/zloka-25 lpa navu ..... jiyate, nanu thI digaMbara kahe che ke bhakti AdinA viparIta pariNAmathI mukti AdinA viparIta pariNAmarUpa abhojanabhAvanAnA pariNAmathI, bhakti Adi adaSTanuM moharUpa ghaNI sAmagrI vagara svakAryaakSamapaNAsvarUpa tanupaNuM ja karAya che. tanusthApa.. niruve, taqsthApaka adaSTanI paNa tadbhavabAhyayogakriyAne kevalI azarIrabhAvanAthI virodha kare ja che. ahIM prazna thAya ke zarIrasthApaka adRSTa jo kevalIne tanu thayela hoya to kevalI azarIravALA kema thaI jatA nathI, tethI digaMbara kahe che -- zarIra.... kRti re, vaLI pUrvamAM ja niSpAdita evuM zarIra bAdha karavA mATe samartha nathI=azarIramAvanA zarIrano bAdha karavA mATe samartha nathI, ethI amane koIpaNa doSa nathI=jema abhojanabhAvanAthI mukti ApAdakakarma tanu thAya che, mATe kevalIne bhakti nathI, tema azarIrabhAvanAthI zarIraApAdaka adaSTa tana thAya che, tethI kevalInA zarIranI nivRttinI Apatti che ema pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM e rUpa koIpaNa doSa digaMbarane, nathI. e pramANe digaMbara kahe to tene graMthakArazrI kahe che. na, viparIta paridhAma...... vizeSAmAvati e pramANe na kahevuM; kema ke bhukti AdinuM viparIta pariNAmathI nivAryapaNuM hote chate=bhukti AdinuM abhojana-bhAvanArUpa viparIta pariNAmathI tivaryapaNuM hote chate, tenA adaSTatuM bhuktiApAdaka adaSTatuM, rAgAdinA arjaka adaSTanI jema yoganA prakarSavALA evA bhagavAnamAM viparIta bhAvanAnA yoganA prakarSavALA evA bhagavAnamAM, nikLapaNAnI Apatti hovAthI=mukti AdinA adRSTanI nikLapaNAnI Apatti hovAthI, vizeSato abhAva thAya mohanI ghaNI sAmagrI vagara svakAryaakSamapaNA svarUpa bhukti AdinA adaSTanA tanupaNArUpa vizeSano abhAva thAya. ahIM digaMbara kahe ke rAgAdiarjaka karma ghAtiprakRti che, ane bhakti Adi arjaka karma aghAtiprakRti che. tethI abhojanabhAvanAthI mukti AdinAM ApAdaka Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 kevalibhuktivyavasthApanahAviMzikA/zloka-25 karma nirmULa nAza thatAM nathI, paraMtu tenu=alpa, thAya che, ane vItarAgatAdi bhAvanAthI rAgAdiarjaka adRSTano yoganA prakarSavALA bhagavAnamAM nirmaLa nAza thAya che. tethI mukti AdinA arjaka karmano ane rAgAdinA arjaka karmano vizeSa che. tene graMthakArazrI kahe che - patyayAtivRta .... to vaLI ghAtI-aghAtIkRta vizeSa svIkArAye chate, aghAtI evA bhavopagrAhIno arthAt aghAtI evA bhavopAhikarmano yathAvipAkaupakramathI ja=je pramANe te karmano vipAka che te pramANenA kAryathI ja; nivRttino saMbhava hovAthI, bhakti AdinuM adaSTa kevalImAM paNa bhukti kriyA karIne nivRtti pAmI zake. ethI pati-A digaMbara kahe che ke kevalI bhaktiApAdakakarma abhojanabhAvanAthI tanu=alpa, thayela che, mATe kevalI bhakti nathI e, na vi%i=artha vagaranuM che. * zlokanA pUrvArdhamAM graMthakArazrIe kahyuM ke pratikULa bhAvanAthI bhuktinuM adaSTa nivarya nathI. tethI kevalImAM bhaktinA adaSTanuM tanapaNuM svIkAravuM ucita nathI. tenuM spaSTIkaraNa TIkAmAM atyAra sudhI karyuM. have zlokanA uttarArdhamAM kahela ke doSajanmatanupaNuM nirdoSa evA bhagavAnamAM ghaTatuM nathI. te TIkAmAM spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che -- toSanana ... rUti mAvaH || ane doSajanma agninI maMdatA Adi doSathI janita, cirakALa vicchedarUpa tApaNuM-kevalIne cirakALa sudhI bhaktino viccheda karAve evuM talupaNuM, nirdoSa evA bhagavAnamAM ghaTatuM nathI, ane niyatakALaviccheda=bukti ApAdaka karmanA niyatakALano viccheda, niyatakALa bhakti Adino AkSepaka ja che arthAt niyatakALa pachI bhakti Adi karAve tevo che, e prakAre bhAva che. rapA zarIranivRttirapi prasanveta - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke abhojanabhAvanAthI bhaktinI nivRtti to prApta thAya, paraMtu azarIrabhAvanAthI zarIranI nivRtti paNa prApta thAya. tanuthApaSTapa - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke amuktibhAvanA bhakti AdinA adRSTane to tanu kare che, paraMtu azarIrabhAvathI tanusthApaka adaSTanA paNa tadUbhavabAhyayogakriyAno nirodha thAya ja che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhaktivyavasthApana dvArjizikA/zloka-25 TIkAmAM yathAvipopamameva pATha che tyAM pathavipa#iopameLeva pAThanI saMbhAvanA che, te mujaba pATha laI ame artha karela che. bhAvArtha : prastuta zlokanI avataraNikAmAM digaMbare kahela ke bhukti AdinuM adRSTa zarIrasthApaka adRSTa sAthe niyata hovA chatAM paNa kevalImAM te karma kSINa thayela hovAne kAraNe kevalImAM abhuktino svIkAra thaI zakaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - bhakti AdinA adRSTanuM kevalImAM kSINapaNuM ucita nathI; kema ke jema vItarAgatvAdi pariNAma dvArA rAgAdi nivartana pAme che, tema abhojanabhAvanAthI sudhAdibhAvo nivartana pAmatA nathI. tethI abhojanabhAvanAnA prakarSavALA evA kevalImAM jema rAgAdi naSTa thayA che, tema bhakti AdinuM janaka adRSTa naSTa thayuM che, tema svIkArI zakAya nahi. ahIM digaMbara kahe ke abhojanabhAvanAnA tAratamyathI sudhAnA nirodhanuM tAratamya dekhAya che. tethI jema munio abhojanabhAvanAthI AtmAne bhAvita karIne sudhAno nirodha kare che, tema abhojanabhAvanAnA prakarSavALA evA vItarAgamAM bhaktipAdaka adRSTa tana=kSaNa thayuM che, ema svIkAravAmAM koI virodha nathI. tene graMthakArazrI kahe che -- abhojanabhAvanAthI mukti ApAdakakama tana thatuM nathI, paraMtu bhojanAdigata pratibaMdha mAtranI nivRtti thAya che. temAM graMthakArazrI yukti Ape che - jema munio azarIrabhAvanAthI AtmAne bhAvita karIne zarIragata rAgAdine kSaNa kare che arthAt zarIra pratyenA rAgAdinA pratibaMdha mAtrane kSINa kare che, tema abhojanabhAvanAthI paNa bhojanAdigata pratibaMdhamAtranI nivRtti thaI zake che. svakathananI puSTi karavA arthe graMthakArazrI yukti Ape che - jo upara kahyuM tevuM na svIkAravAmAM Ave ane abhojanabhAvanAthI sudhAApAdaka karma tana thAya che, ane abhojanabhAvanAnA prakarSavALA vitarAgamAM sudhAApAdaka karmanI nivRtti che mATe kevalIne bhakti nathI, ema svIkAravAmAM Ave to, azarIrabhAvanAnA prakarSathI kevalInA zarIranI nivRttinI paNa Apatti Ave Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 kevalibhuktivyavasthApanadrAsiMzikA/zloka-25 arthAt jema abhojanabhAvanAnA prakarSathI bhuktiApAdaka karmanI nivRtti thaI, tema azarIrabhAvanAnA prakarSathI zarIraApAdaka karmanI paNa nivRttinI prApti thAya, e prakAranuM digaMbarone moTuM saMkaTa che. graMthakArazrIe ApelI Apatti sAme digaMbara kahe che ke abhojanabhAvanArUpa bhakti AdinI viparIta bhAvanA dvArA, bhukti AdinuM adRSTa tana thAya che arthAt sarvathA nAza thatuM nathI, paraMtu kSINa thAya che, ane bhaktinI pravRtti mATe upayogI evI moharUpa ghaNI sAmagrI nahi hovAne kAraNe bhuktiApAdakakarma svakArya karavAmAM asamartha bane evuM bhuktiApAdaka karmanuM tanapaNuM che, ane azarIrabhAvanAthI tanu sthApaka adRSTa tana=kSINa, thAya che; tethI jema abhojanabhAvanAthI, kSINa thayeluM bhaktinuM ApAdaka karma moharUpa ghaNI sAmagrInA abhAvanA kAraNe AhAragrahaNanI pravRtti karAvatuM nathI, tema azarIrabhAvanAnA prakarSavALA evA kevalInuM tanasthApaka adRSTa paNa, te bhavamAM je kAyAnI kriyA pUrvamAM karatuM hatuM, teno kevalajJAnanI prApti thavAthI nirodha thAya che. tethI jema kevalI abhojanabhAvanAnA prakarSane kAraNe AhAra grahaNa karatA nathI, tema azarIrabhAvanAnA prakarSane kAraNe kAyika koI ceSTA karatA nathI; ane zarIra to kevalajJAnanI prAptinI pUrvamAM tanu sthApaka adaSTathI niSpAdana karAyeluM che, teno bAdha azarIrabhAvanAthI thato nathI. mATe graMthakArazrIe je doSa Apelo ke tame jo kevalIne abhojanabhAvanAthI bhaktinI nivRtti mAnazo to azarIrabhAvanAthI kevalInA zarIranI nivRtti paNa prApta thaze, e prakArano doSa amane-digaMbarane, Avaze nahi, tene graMthakArazrI kahe che - jema rAgAdiarjaka adaSTa vItarAgabhAvanAnA prakarSane kAraNe vItarAgabhAvanAnA yoganA prakarSavALA kevalImAM nirmULa nAza pAme che, tema abhojanabhAvanAnA prakarSathI kevalImAM bhakti AdinA ApAdaka adRSTanA nirmaLa nAzanI prApti thAya, tethI kevalImAM rAgAdiarjaka karmano sarvathA nAza che, ane bhukti AdinuM ApAdaka adaSTa svakArya karavAmAM asamartha evuM tana=kSINa che, e prakArano vizeSa che ema kahI zakAya nahi, mATe rAgAdipAdakakarmamAM ane bhakti Adi ApAdakakarmamAM vizeSanA abhAvanI prApti che. tethI digaMbare kahela ke amuktibhAvanAthI mukti ApAdaka adRSTa tana thayeluM che mATe kevalImAM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA/zloka-2pa 99 bhaktirUpa kArya thatuM nathI, ane azarIrabhAvanAthI tanaApAdaka adaSTa tanu thayeluM che mATe kevalI tadbhava bAhyayogakriyA karatA nathI, tema kahI zakAya nahi; paraMtu ema ja kahevuM paDe ke jema vItarAgabhAvanAthI rAgAdiarjaka karmano sarvathA abhAva thayelo che, tema amuktibhAvanAthI mukti ApAdakakarmano sarvathA abhAva thayelo che ane azarIrabhAvanAthI zarIraApAdakakarmano sarvathA abhAva thayelo che; ane tema svIkAravAmAM Ave to kevalIne zarIranI nivRttinI Apatti Ave. A prakAranA graMthakArazrInA kathana sAme digaMbara kahe che - rAgAdiarjaka adRSTa ghAtaprakRti che ane kevalIe kevalajJAnanI prApti pUrve sAdhanAkALamAM rAgAdinI pratipakSabhAvanA karela, jethI yoganA prakarSavALA thayA, tethI yoganA prakarSavALA kevalIbhagavaMtamAM ghAtI evA rAgAdinI sarvathA nivRtti che ane bhaktiApAdakakarma ane zarIraApAdakakarma aghAtI prakRti che, tethI sAdhanAkALamAM kevalIe karelI viparIta bhAvanAthI kevalajJAna prApta thAya che, tyAre te baMne prakRtio tana thAya che, paraMtu sarvathA nirmaLa thatI nathI, tethI mohanI sAmagrInA abhAvane kAraNe tanu thayelI bhuktiApAdakaprakRtithI kevalImAM bhojananI pravRtti thatI nathI ane zarIrasthApaka karma paNa sarvathA nAza thayela nathI, chatAM aghAtI prakRti hovAne kAraNe kevalajJAna pUrve sAdhanAkALamAM karela azarIrabhAvanAthI alpa thayela che, paraMtu sarvathA nAza thayela nathI, tethI bAhya kriyA karavA mATenI sAmagrIrUpa mohanA abhAvane kAraNe kevalajJAna thayA pachI zarIrasthApaka adRSTa bAhyayoganI kriyA karavA samartha banatuM nathI. tene graMthakArazrI kahe che -- ghAtI-aghAtIkRta vizeSa svIkArAye chate arthAt rAgAdiApAdaka karma ghAtI prakRti che, ane bhukti ApAdakakarma aghAtI prakRti che, e rUpa vizeSa svIkArAye chate, bhavopagrAhI aghAtaprakRtio, je pramANe teno vipAka hoya te pramANe vipAkano upakrama karIne ja te prakRtinI nivRttino saMbhava che, tethI aghAtI evI bhaktiApAdakakarmaprakRti bhaktirUpa phaLane ApIne nivRtta thaI zake che, mATe digaMbaro kahe che ke amuktibhAvanAthI bhaktiApAdaka adRSTa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-25-26 tanu thAya che mATe kevalI bhojana karatA nathI, e kathana artha vagaranuM che. A rIte graMthakArazrIe zlokanA pUrvArdhathI sthApana karyuM ke pratikULa bhAvanAthI bhuktiApAdakakarma nivartana pAme tevuM nathI, mATe kevalIne bhuktiApAdakakarma tanu thatuM nathI; tema agninI maMdatAdi doSothI janita bhuktiApAdakakarmanuM maMdapaNuM paNa kevalImAM svIkAravuM ucita nathI; kema ke koIka kevalIne tevA prakAranuM karma udayamAM hoya to temane zarIramAM agninI maMdatAne kAraNe bhuktiApAdakakarma tanu=maMda, banI zake, topaNa dIrgha AyuSyavALA karoDo varSo sudhI jIve tevA kevalImAM agninI maMdatAthI thayela dIrgha kALa sudhI bhojana na karAve tevuM tanupaNuM saMbhave nahi. tethI koIka kevalI alpakALa jIvanArA hoya temane bhukti na hoya ane agninI maMdatAne kAraNe bhuktiApAdakakarma tanu hoya to bhukti na kare tema saMbhave, paraMtu sarva kevalIo bhukti karatA nathI, tema svIkArI zakAya nahi. vaLI badhA kevalIne agninI maMdatAjanita karma tanu che, tema paNa svIkArI zakAya nahi; kema ke badhAne bhuktiApAdakakarma sAthe agninI maMdatAne pedA kare tevI pApaprakRti vipAkamAM hoya tevo niyama nathI. vaLI agninI maMdatAthI thayeluM bhaktiApAdakakarmanuM maMdapaNuM niyatakALa bhuktino vyavaccheda karAve tethI amuka divasa sudhI bhukti vagara kevalI TakI zake, tema svIkArI zakAya ane ghaNA varSonA AyuSyavALA kevalIne agninI maMdatAthI janita tanupaNuM niyatakALa sudhI bhuktino vyavaccheda kare, tema svIkArI zakAya topaNa niyatakALa pachI temanuM te karma bhuktinuM AkSepaka che, tema mAnavuM paDe. sArAMza : digaMbaro kahe che ke jema rAgAdibhAvo pratipakSabhAvanAthI nivartana pAme che, tema bhuktiApAdakakarma abhojanabhAvanAthI sarvathA nivartana pAmatuM nathI, topaNa tanu thAya che; ane vItarAga thayA pachI mohanI sAmagrI nahi hovAne kAraNe parapadArthamAM pravRtti thatI nathI, tethI kevalI bhukti karatA nathI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanandvAtriMzikA/mloka-25-26 101 vaLI jema rAgAdinI pratipakSabhAvanAthI rAgAdino sarvathA nAza thAya che, tema aza2I2bhAvanAthI zarIrasthApaka adRSTano sarvathA nAza thato nathI, paraMtu zarIrasthApaka adRSTa tanu thAya che; ane 525dArthamAM pravRtti karavAmAM mohanI sAmagrI Avazyaka che ane kevalIne mohanI sAmagrI nathI ane zarIrasthApaka adRSTa tanu che, tethI saMsArI jIvo je bAhyakriyAo kare che, tevI koI bAhya kriyAo kevalI karatA nathI. A prakAranI digaMbaranI yukti ucita nathI te batAvavA mATe graMthakArazrIe kahyuM ke mohaApAdaka sAmagrI pratipakSabhAvanAthI nirmULa nAza pAme che, ane bhuktiApAdaka adRSTa ane tanuApAdaka adRSTa pratipakSabhAvanAthI nirmULa nAza pAmatuM nathI, Ama chatAM te karma tanu thAya che, tema svIkA2vA mATe ghAtIprakRti atanu che ane aghAtIprakRti tanu che, tema digaMbara svIkAre topaNa te prakRtionuM je prakAre vipAka ApavAnuM sAmarthya hoya te prakAre vipAka ApavAno prAraMbha karIne ja te prakRtio nivRtta thaI zake tema digaMbarane mAnavuM paDe. tethI aghAtI evuM bhuktiApAdaka adRSTa kevalIne bhojananI pravRtti karAvIne ja nivRtta thaI zake. ||25 avataraNikA : zloka-5mAM digaMbare kahela ke jo kevalIne bhukti svIkAravAmAM Ave to bhuktikALamAM dharmadezanAnI anupapatti thavAthI teTalA kALa sudhI paropakAranI hAni thaze. mATe sadA paropakAramAM nirata evA kevalIbhagavAna bhukti karatA nathI. e kathananuM nirAkaraNa prastuta zlokanA pUrvArdhathI kare che - vaLI zloka-5mAM digaMbare kahela ke bhukti hote chate purISAdinuM dhruvapaNuM che, tethI purISAdinI jugupsAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI. e kathananuM nirAkaraNa prastuta zlokanA uttarArdhathI ane zloka-27nA kathanathI graMthakArazrI kahe che . zloka H paropakArahAnizca niyatAvasarasya na / purISAdijugupsA ca nirmohasya na vidyate / / 26 / / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 kevalibhutivyavasthApanAviMzikA/zloka-27 anvayArtha: ra=ane niyatAvasaraca=niyata avasaravALA=niyata avasare bhojana karanArA bhagavAnane paropAradAni =paropakAranI hAni na=nathI ane nidarzA=nirmoha evA bhagavAnane purISAvinumukhI purISAdinI jugupsA na vidyate hotI nathI. 26 zlokArca - ane niyata avasare bhojana karanArA bhagavAnane paropakAranI hAni nathI, ane nirmoha evA bhagavAnane purISAdinI jugupsA hotI nathI. Ira6ll. TIkA - paropakAreti-paropakArasya hAnizca niyatAvasarasya bhagavato na bhavati, tRtIyayAmamuhUrtamAtra eva bhagavato bhukteH, zeSamazeSakAlamupakArAvasarAt, purISAdijugupsA ca nirmohasya kSINajugupsAmohanIyakarmaNo na vidyate bhagavataH / / 26 / / TIkArca - paropavarasya ..... pravAsarA, niyata avasaravALA bhagavAnane=niyata avasare bhojana karanAra bhagavAnane, paropakAranI hAni nathI; kema ke trIjA praharamAM muhUrta mAtra ja bhagavAnane bhakti hovAne kAraNe zeSa azeSakALamAM=bhukti sivAyanA sarvakALamAM, upakArano avasara che. purISAdrinaguptA .... majAvatA ane nirmohane kSINajugupsAmohanIyakarmavALA kevalIbhagavaMtane, purISAdinI jugupsA hotI nathI. ra6 bhAvArtha :(13) paropakAranI hAni hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : digaMbaro kahe che ke kevalI sadA paropakAranirata hoya che, ane jo kevalIne bhakti svIkAravAmAM Ave to bhaktikALamAM paropakAranI pravRtti thAya nahi, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAAiMzikA/zloka-26-27 103 mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - kevalI niyatakALamAM ja bhojana kare che, tethI paropakAranI hAni nathI. Azaya e che ke kevalI divasanA trIjA praharamAM muhUrtamAtra bhojana kare che, te sivAyanA zeSakALamAM upakArano saMbhava che. tethI kevalI bhojana kare teTalAmAtrathI upakAranI hAni thAya che, tema kahevuM ucita nathI. vastutaH dehadhAraNane anukULa karma bhaktithI dIrgha kALa TakI zake che. ethI kevalInA dehathI dIrgha kALa upakAra thaI zake, mATe bhuktikALamAtramAM paropakAranI hAnino saMbhava che tevI kalpanA karIne, kevalI bhakti karatA nathI tema mAnavuM ucita nathI. (14) purISAdinI jugupsAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa - digaMbaro kahe che ke jo kevalI bhojana kare to bhojanathI zarIramAM maLa utpanna thAya tevI viSTA AdinI pravRttimAM kevalIne jugupsA thavAno saMbhava che, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - kevalI kSINajugupsAmohanIyakarmavALA che. tethI bhuktine kAraNe potAnA maLane joIne kevalIne jugupsA thavAno saMbhava nathI. IIrakA avataraNikA - zloka-26mAM kahyuM ke nirmohI evA kevalIbhagavaMtane potAnA purISAdi pratye jugupsA thatI nathI. tyAM digaMbara kahe che ke kevalIbhagavaMtane kSINagupsAmohanIyakarma hovAne kAraNe potAnA purISAdi pratye jugupsA na thAya, paraMtu kevalInA purISAdine joIne anya lokone jugupsA thavAno saMbhava che, mATe kevalI kavalabhojana karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - bloka : tato'nyeSAM jugupsA cetsurAsuranRparSadi / nAgnye'pi na kathaM tasyAtizayazcobhayoH samaH / / 27 / / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 anvayArtha : tataH=tenAthI=purISAdithI arthAt kevalInA purISAdithI, anveSAM=anya lokone gugupsA ce=jugupsA thAya che ema jo digaMbara kahe to surAsuranRparvavi= sura, asura ane manuSyanI parSadAmAM nAnye'pi=nagnapaNAmAM paNa (anveSAM= anya lokone) thaM na=kema nahi thAya=jugupsA kema nahi thAya ? tasyAtivazva=ane temano atizaya=kevalIno atizaya, mayo =ubhayamAM= nagnatAmAM ane purISAdimAM, samaH=samAna che. 112911 zlokArtha : kevalInA purISAdithI anya lokone jugupsA thAya che, ema jo digaMbara kahe, to sura, asura ane manuSyanI parSadAmAM nagnapaNAmAM paNa anya lokone jugupsA kema nahi thAya ? ane kevalIno atizaya nagnapaNAmAM ane purISAdimAM samAna che. / / 27 / / kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-27 TIkA H tata kRti-tataH-purISAve, anveSAM=bhoLAnAM, gugupsA cet surAsuranRpavi, upaviSTasyeti zeSaH, nAgnye'pi teSAM kathaM na jugupsA ? atizaya cobhayoH pakSayoH samaH, tato bhagavato nAgnyAdarzanavat purISAdyadarzanasyApyupapatteH, sAmAnyakevalibhistu viviktadeze tatkaraNAnna doSa iti vadanti / / 27 / / TIkArya : tataH cetA, tenAthI=purISAdithI=kevalInA purISAdithI anyone=lokone, jugupsA thAya che, ema jo digaMbara kahe to tene graMthakArazrI kahe che surAsuranRparSadi nugupsA ? sura, asura ane manuSyanI parSadAmAM beThelA evA kevalInA nagnapaNAmAM paNa teone=lokone, jugupsA kema nahi thAya ? arthAt jo purISAdithI lokone jugupsA thAya to nagnapaNAthI paNa lokone jugupsA thAya. ..... ..... ahIM digaMbara kahe ke tIrthaMkarabhagavaMtano evo atizaya che ke nagnapaNuM dekhAya nahi, tethI anya lokone nagnapaNAmAM jugupsA thaze nahi . tene graMthakArazrI kahe che -- . Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-27 105 tizavazva ..... 355:, ane ubhayapakSamAM lagnapaNAmAM ane purISAdimAM atizaya samAna che, tethI bhagavAnanA lagnapaNAnA adarzananI jema purISAdinA adarzananI paNa upapatti che. sAmAnya vanimi. ... vatti | vaLI sAmAnya kevalIo vaDe vivikta dezamAM tenuM karaNa hovAthI=malavisarjanAdinuM karaNa hovAthI, doSa nathI=anyane jagupsA prApta thAya evo doSa nathI, e pramANe zAstrakAro kahe che. razA ja nAceDavi - ahIM pa thI e samuccaya thAya che ke anya lokone purISAdithI to jugupsA thAya, paraMtu sura-asura ane manuSyanI parSadAmAM beThelA bhagavAnanA nagnapaNAmAM paNa anya lokone jugupsA thAya. bhAvArtha : digaMbaro kahe che ke kevalIne bhojana svIkAravAmAM Ave to bhojanane kAraNe malAdi thaze, ane malAdinA visarjanathI anya lokone jugupsA thaze. mATe kevalI bhojana kare che, ema mAnavuM ucita nathI. tene graMthakArazrI kahe che - jo bhojanane kAraNe malAdinA visarjanathI anya lokone jugupsA thAya che, tema svIkAravAmAM Ave, to tIrthakaro sura-asura ane manuSyanI parSadAmAM nagna beThelA hoya che, temane joIne anya lokone jugupsA thavI joIe. ahIM digaMbara kahe che ke bhagavAnano tevo atizaya che, tethI sura-asura ane manuSyanI parSadAmAM beThelA bhagavAna nagna dekhAtA nathI. tene graMthakArazrI kahe che -- bhagavAnano tevo atizaya che ke bhagavAnanA matavisarjanAdinI pravRtti anyane dekhAtI nathI, tema svIkArIne kevalIne bhukti che, tema svIkAravAmAM koI doSa nathI. vaLI sAmAnya kevalIne atizaya nathI, topaNa koI lokonI najara na paDe tevA ekAMta sthaLamAM matavisarjana kare che, mATe anya lokone jugupsA thAya tevo prasaMga prApta thAya nahi. ra7mAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ana 106 kevalibhuktivyavasthApanadvAtrizikA/zloka-28 avataraNikA : zloka-pamAM digaMbaroe kahela ke AhAra grahaNa karavAthI vyAdhinI utpatti thaI zake che, tethI kevalIbhagavaMta AhAra grahaNa karatA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : svato hitamitAhArAd vyAdhyutpattizca kApi na / tato bhagavato bhuktau pazyAmo naiva bAdhakam / / 28 / / anvayArtha - =ane svata: puNyathI AkSipta nisargathI hitamatAdAra =hita-mita AhArane kAraNe pitrAvyutpatti =koIpaNa vyAdhinI utpatti na=nathI, tata:tethI=zloka-7 thI atyAra sudhI batAvyuM tethI AvatA=bhagavAnanI muvaka bhaktimAMgakavalabhojanamAM, vAdhava paravAma: netra=ame bAdhaka jotA nathI ja. l28 zlokArca - puNyathI AkSipta nisargathI hita-mita AhArane kAraNe koIpaNa vyAdhinI utpatti nathI. tethI zloka-7thI atyAra sudhI batAvyuM tethI, bhagavAnanI bhaktimAM ame bAdhaka jotA nathI ja. ll28ll TIkA : svata iti-svata: puNyAkSiptanisargataH, hitamitAhArAt vyAdhyutpattizca kApi na bhavati, tato bhagavato bhuktau kavalabhojane naiva bAdhakaM pazyAmaH, upanyastAnAM teSAM nirdalanAt, anyeSAmapyetajjAtIyAnAmuktajAtIyatarkeNa nirdalayituM zakyatvAt, iti tattvArthinA digambaramatibhramadhvAntaharaNataraNiruciradhyAtmamataparIkSA nirIkSavIyA sUdhiyA zAradA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanahAviMzikA/zloka-28 107 TIkArya : svata: ...... mati, svataH-puNyathI AkSipta nisargathI, hita-mita AhArane kAraNe koIpaNa vyAdhinI utpatti thatI nathI kevalIne koIpaNa vyAdhinI utpatti thatI nathI. tato .... nirvatanA, te kAraNathI zloka-7thI atyAra sudhI batAvyuM te kAraNathI, bhagavAnanI bhaktimAMnakavalabhojanamAM, koI bAdhakane ame jotA tathI ja; kema ke upavyasta evA teonuM bhuktimAM bAdhaka evA digaMbara vaDe upacAsa karAyelA doSonuM, niIlana karela che. ahIM digaMbara taraphathI koI kahe ke digaMbaroe upanyAsa karelA doSonuM graMthakArazrIe niIlana karyuM, tethI kevalIne bhakti svIkAravAmAM koI bAdhaka nathI, tema kahI zakAya; topaNa kevalIne bhakti svIkAravAmAM anya doSonI prApti che mATe kevalIne bhukti svIkArI zakAya nahi. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - ceSApi ... zavatvA, anya paNa A jAtIya doSonuM AvA prakAranA doSonuM, ukta jAtIya tarkathI=pUrvamAM je graMthakArazrIe tarko ApyA tajjAtIya tarkothI nirdanala karavA mATe zakyapaNuM che. rUti .... sUkSmaNiyA || ti=ethI-kevalI bhakti svIkAravAmAM je doSonuM ApAdana thaI zake che te sarvanuM tarkothI nirAkaraNa thaI zake che ethI, tatvanA arthIe kevalIbhagavaMtane bhukti che ke nahi teno yathArtha nirNaya karavAnA arthIe, digaMbaranI matino bhramarUpa je aMdhakAra tene haraNa karavAmAM sUryanA kiraNa jevA adhyAtmamata parIkSA graMthane sUkSmabuddhithI vicAravo joIe. 28 aceSApi - ahIM pa thI e kahevuM che ke prastuta batrIzImAM digaMbara dvArA upanyasta doSonuM to graMthakArazrIe tarka dvArA nirdana karyuM, paraMtu anya paNa AvA jAtivALA doSo koI buddhimAna digaMbara taraphathI ubhAvana kare to graMthakArazrIe batAvelA samAna jAtIya tarko dvArA nirdezana karavuM zakya che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kevalibhaktivyavasthApanadrAsiMzikA/bloka-28 bhAvArtha - (15) vyAdhinI utpatti hovAthI kevalI kavalabhojana karatA nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa : digaMbaro kahe che ke bhojana karavAthI rogonI utpattino saMbhava che, tethI kevalIne bhukti svIkAravAthI dehane upaghAtaka evA pudgalothI rogano saMbhava rahe, mATe kevalI bhojana karatA nathI. tene graMthakArazrI kahe che -- puNyathI AkSipta evA nisargathI hita-mita AhAra kevalI kare che. tethI kevalIne koI paNa vyAdhinI utpatti saMbhaLAtI nathI. Azaya e che ke chagastha jIvo dehanA poSaNa arthe ke saMyamanI ArAdhanA arthe AhAra grahaNa karatA hoya to paNa potAnA dehane kayo AhAra upaghAtaka thaze, tevo spaSTa nirNaya na hoya to ajJAnane kAraNe AhArathI vyAdhi thaI zake. vaLI sAdhune bhikSAmAM koI tevo AhAra prApta thayo hoya, je temanA dehane upaghAtaka bane tevo hoya, to grahaNa karAyelA AhArathI vyAdhi thaI zake; paraMtu kevalIne to kevalajJAnanA kAraNe potAnA dehane kayo AhAra upaghAtaka che ane kayo AhAra hitarUpa che, teno spaSTa bodha che, ane potAnA dehane upayogI hoya tenAthI leza paNa adhika AhAra teo karatA nathI. vaLI kevalIne uttama adhyavasAyane kAraNe ghAtikarmano kSaya thayo che. tethI lAbhAMtarAyanA kSayane kAraNe svAbhAvika rIte temane nirdoSa evo hitakArI AhAra maLe che, ane hita ane parimita AhAra grahaNa karavAthI kyAre paNa vyAdhi utpanna thaI zake nahi, tethI kevalIne AhArathI vyAdhino saMbhava nathI. mATe digaMbaro kahe che ke kevalIne kavalabhojana svIkAravAthI vyAdhino saMbhava che, te vAta ayukta che. A rIte zloka-ra thI pa sudhI kevalInA kavalabhojanamAM digaMbaroe batAvelA doSone batAvIne graMthakArazrIe atyAra sudhI tenuM nirAkaraNa karyuM. te sarvanuM nigamana karatAM zlokanA uttarArdhathI graMthakArazrI kahe che - digaMbara dvArA upanyAsa karAyelA sarva doSonuM graMthakArazrIe atyAra sudhI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 kevalibhuktivyavasthApanadrAviMzikA/zloka-28-29 nirAkaraNa karyuM. tethI have kevalIbhagavaMtane kavalabhojanamAM koI bAdha ame jotA nathI. ahIM digaMbara taraphathI koI kahe ke kavalabhojanamAM digaMbare je doSo ubhAvana karyA, tenuM graMthakArazrIe nirAkaraNa karyuM, topaNa kevalIne kavalabhojana svIkAravAmAM anya doSonI prApti thAya che. tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI kahe che - A prakAranA anya paNa doSo digaMbara taraphathI koI batAve to jema pUrvamAM kevalInA kavalabhojanane AzrayIne digaMbare ApelA doSonuM graMthakArazrIe tarkothI nirAkaraNa karyuM, tema anya doSonuM paNa uktajAtIya tarkothI nirAkaraNa zakya che. tethI kevalIne bhukti che ke nahi te tattvano nirNaya karavAnA arthIe graMthakArazrI dvArA racAyela adhyAtmamata parIkSA graMtha sUkSma buddhithI vicAravo joIe; kema ke adhyAtmamataparIkSA graMthamAM digaMbaronI matinA bhramane haraNa kare tevI sUkSma yuktio batAvela che. 28 avataraNikA : bhagavAnanI bhaktine svIkAravAmAM digaMbara dvArA aneka doSo pUrve batAvAyA, ane te sarva doSo bhagavAnane kevalabhojanamAM prApta thatA nathI, tema yuktithI graMthakArazrIe sthApana karyuM. Ama chatAM jemanI buddhimAM digaMbaranA matanA saMskAro ati ghaniSTha che, teo mAne che ke AtmA parapadArthanI pravRtti kare te AtmA mATe lajjAspada che, ane vItarAga moharahita hovAthI paradravyamAM pravRtti kare te koI rIte saMgata nathI. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - zloka : tathApi ye na tuSyanti bhagavadbhuktilajjayA / sadAzivaM bhajantAM te nRdehAdapi lajjayA / / 29 / / anvayArtha - tathApi topaNa pUrve atyAra sudhI graMthakArazrIe kavalabhojanamAM vItarAgatAne koI bAdha nathI, tema yuktithI sthApana karyuM topaNa, e=jeo Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/mloka-29 bhAvabhuttinagnavA=bhagavAnanI bhuktinI lajjAthI na tunti=toSa pAmatA nathI, te-teo nRvehrApi=manuSyadehathI paNa sannavA=lajjAne kAraNe savAzivaM= sadAzivanI deharahita evA arthAt nityayukta evA azarIrI IzvaranI, manantAm=upAsanA karo. / / 29 / / 110 zlokArtha : topaNa jeo bhagavAnanI bhuktinI lajjAthI toSa pAmatA nathI, teo manuSyadehathI paNa lajjAne kAraNe sadAzivanI=nityamukta evA azarIrI IzvaranI, upAsanA karo. II2hyA * vedApi ahIM pa thI e kahevuM che ke paradravyanI pravRttirUpa bhuktinI lajjAthI jeo bhagavAnane vItarAga svIkAratA nathI, teo nRdehathI paNa lajjAne kA2Ne nRdehadhArI evA tIrthaMkarane upAsyarUpe choDIne sadAzivane upAsyarUpe svIkAre. bhAvArtha : graMthakArazrIe aneka yuktio ApIne kavalabhojanamAM vItarAgatAne koI bAdha nathI, tema sthApana karyuM. Ama chatAM digaMbaranA matanA vacanathI vAsita thayelA vicA2ko mAne che ke vItarAgane 5dravyanI pravRtti svIkAravI lajjAspada che. tethI vItarAga evA kevalI AtmAthI para evA pudgalamAM pravRtti kare nahi, mATe hajAro yuktithI kevalIne kavalabhojana svIkAravAmAM Ave topaNa, AtmAne mATe lajjAspada evI paradravyanI pravRtti svIkArIne kevalIne kavalabhojana che, tema svIkAravuM ucita nathI. tene graMthakArazrI kahe che - AtmAne mATe jema paradravyanI pravRtti lajjAspada che, tema dehane dhAraNa karavo e paNa lajjAspada che, ane kevalI nRdehane dhAraNa kare che, te paNa lajjAspada hovAthI kharekhara to deharahita evA sadAzivanI upAsanA karavI joIe arthAt je sadA paradravyanA saMparkarahita anAdithI mukta che, tevA sadAzivane upAsya tarIke svIkAravA joIe; ane Ama svIkAravAthI tIrthaMkaro upAsya siddha thAya nahi, kevalI upAsya siddha thAya nahi, paraMtu jeo kyAre paNa pa2dravyanA saMsargavALA nathI, anAdizuddha che, evA upAsyane svIkAravAnI digaMbarone Apatti Ave. I29lA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-30 avataraNikA - kevalIne paradravyanI pravRtti svIkAravI ucita nathI, ema digaMbaro kahe che, tenuM nirAkaraNa karIne graMthakArazrIe arthathI sthApana karyuM ke jema kevalI padravyasvarUpa tRdehane dhAraNa kare che, chatAM te upAsya che, tema AhArarUpa paradravyamAM pravRtti kare che, chatAM vItarAga sarvajJa che, tema svIkArIne temanI upAsanA karavAmAM koI bAdha nathI; paraMtu tatvane jovAmAM jemanI mohavALI mati che, evA digaMbaro kevalIne bhakti nathI, tema sthApana karIne kadAgrahane poSe che te doSarUpa che. te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - zloka : doSaM vRthA pRthUkRtya bhavopagrAhikarmajam / badhnanti pAtakAnyAptaM dUSayantaH kadAgrahAt / / 30 / / anvayArtha : bhavoparivarSanA--bhavopagrAhikarmathI pedA thayelA yo-doSane vRthA pRthravRtva= phogaTa vistAra karIne tevA pradA-kadAgrahathI gApti Aptane TUSatti =dUSaNa ApatA evA digaMbaro patina=pApane vaLatti bAMdhe che. 30 zlokArdha : bhavopacAhikarmathI pedA thayelA doSane vRthA-phogaTa, vistAra karIne 'kadAgrahathI Aptane dUSaNa ApatA evA digaMbaro pApane bAMdhe che. In30|| bhAvArtha - kevalIne bhavopagrAhikarmane kAraNe dehadhAraNa ane dehadhAraNane anukULa bhaktinI kriyA che, te bhavopagrAhikarmakRta AtmAmAM doSa che ane tevA doSo siddhanA jIvone nathI, topaNa te doSo upAsyanI upAsanA karavAmAM bAdhaka nathI; kema ke sarva doSothI rahita upAsya siddhanA jIvo che ane te apekSAe bhagavAnanI tattvakAya avasthA ja upAya che. Ama chatAM jema bhagavAnanI tattvakAya avasthA upAsaka mATe upAsya che, tema bhagavAnanI karmakAya avasthA paNa upAsaka mATe upAsya che, ane bhagavAnanI karmakAya avasthAmAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-30-31 bhavopagrAhikarmakRta bhAvo vidyamAna che, ane te bhAvo zuddha AtmAnA svarUpane dUSita karanArA hovA chatAM vItarAganI vItarAgarUpe upAsanA karavAmAM bAdhaka nathI. tethI kavalabhojanarUpa doSano khoTI rIte vistAra karIne arthAt lajjAspada evI paradravyanI pravRtti hoya tyAM vItarAgatA saMbhave nahi, e rIte svamati anusAra vistAra karIne, svamatanA kadAgrahathI digaMbaro Apta evA kevalIne dUSaNa Ape che ke jo kevalIbhagavaMta paradravyanI pravRttirUpa bhojananI kriyA kare to teo vItarAga che, tema svIkArI zakAya nahi; kema ke rAgAdi rahita puruSa kyAreya paNa lajjAspada evI paradravyanI pravRtti kare nahi. A prakAre digaMbaro Apta evA tIrthakarone dUSita karIne pApane bAMdhe che. IN30mI avataraNikA - cAra atizayavALA karmakAya avasthAvartI tIrthakarone mukti svIkAravAthI digaMbaro doSa Ape che ke zvetAMbaro je tIrthakarone mAne che, te tIrthakaro lajjAspada evI pa2dravyanI pravRtti kare che, mATe tevA bhagavAna kyAreya upAsya svIkArI zakAya nahi. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : kalakaiH kalpitairduSTaiH svAmI no naiva dUSyate / caurAdyutkSiptadhUlIbhiH spRzyate naiva bhAnumAn / / 31 / / anvayArtha : tuSTa duSTa puruSo vaDe sthitaiH na=kalpita evAM kalaMkothI no svAmI=amArA svAmI zvetAMbaranA tIrthaMkara naiva tUgate dUSita thatA nathI ja. vorAptidhUnama =cora vagere vaDe pheMkAyelI dhULathI mAnunA=sUrya skRte naivatrasparza karAto nathI. [31] zlokArca - duSTa puruSo vaDe kalpita evAM kalaMkothI amArA svAmI zvetAMbaranA tIrthakara, dUSita thatA nathI ja. cora vagere vaDe pheMkAyelI dhULathI sUrya sparza karAto nathI. ll31II Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 kevalibhutivyavasthApana dvAciMzikA/bloka-31-32 bhAvArtha digaMbaro kahe che ke zvetAMbaronA svAmI tIrthaMkaro kavalabhojana karanArA hovAthI upAsyarUpe koI ziSTa puruSa temane svIkArI zake nahi. A prakAranI viparIta mati che jemanI evA duSTa puruSo dvArA svamatithI kalpita evAM kalaMkothI amArA bhagavAna=zvetAMbaranA bhagavAna, kyAreya dUSita thatA nathI. - Azaya e che ke bhagavAna apAyApagamAtizaya Adi cAra atizayothI yukta che, tethI saMsAravartI sarva jIvomAM prakRSTa puNyavALA ane prakRSTa guNanA nidhAna che. AthI dehadhArI ane aghAtI karmavALA hovA chatAM kevala jagatanA hita mATe jANe temano bhava na hoya, evo temano uttama bhAva che, ane evA svAmInI upAsanA karIne ja yogya jIvo vItarAga sarvajJa thAya che. Ama chatAM matinI maMdatAne kAraNe ane avicArakatAne kAraNe digaMbarone ema ja bhAse che ke paradravyanI pravRtti AtmAne mATe lajjAspada che, ane evI lajjAspada pravRtti karanArA svAmI kyAreya upAsya bane nahi. A prakAranAM temanAM kalpita kalaMkothI bhagavAnanI vItarAgatAmAM kyAMya bAdha Avato nathI; kema ke bhavopagrAhikarmane kAraNe bhagavAna dehane dhAraNa kare che, tema bhaktinI kriyA paNa kare che. tethI bhavopagrAhikarmathI thatI pravRtti vItarAgatAnI bAdhaka nathI. graMthakArazrI svakathananI puSTi karavA arthe dRSTAMta batAve che - divase sUrya tapato hoya tyAre corone thAya che ke A sUrya na hoya to ame surakSita rahI zakIe. tethI koI avicAraka coro sUryane DhAMkI devA mATe dhULano ullepa kare to teo dvArA pheMkAyelI dhULa sUryane sparzatI nathI, tema digaMbaro vaDe amArA=zvetAMbaranA svAmIne, anupAsya tarIke sthApana karavA mATe kalaMko apAyAM te kalpita kalaMko amArA zvetAMbaranA bhagavAnane, sparzatAM nathI. rUpA avataraNikA - digaMbaranA matanuM graMthakArazrIe niIlana karyuM, tenAthI kavalabhojana karanArA bhagavAna cAra atizayavALA che, mATe vItarAga che tema svIkAravAmAM koI bAdha nathI, tema sthApana karyuM. tenAthI bhagavAnanA zAsananI zobhA vadhe che, te batAvavA arthe prastuta batrIzInuM ligamana karatAM graMthakArazrI kahe che - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA/zloka-32 zloka : paramAnanditairitthaM digambaravinigrahAt / prAptaM sitAmbaraiH zobhA jainaM jayati zAsanam / / 32 / / anvayArtha : rUlya A rIte pUrve graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke bhuktinI kriyA pAradravyanI pravRttirUpa hovA chatAM vItarAgatI vItarAgatAmAM koI bAdha nathI e rIte, vizvaravinipradA--digaMbarano vinigraha thavAthI-digaMbara matamAM paradravyanI pravRtti karanArA vItarAga hoya nahi e prakArano je pakSapAta che teno vigraha thavAthI, paramAnani: parama AnaMdita evA zvetAMbaro vaDe= kavalabhojana vItarAgatAmAM bAdhaka nathI' tema anubhava ane yuktithI dekhAvAne kAraNe parama AnaMdita thayelA zvetAMbaro vaDe, zomAM prAtaM=zobhAne pAmeluM evuM ne zAsanaM jainazAsana nIti jaya pAme che. w32aa zlokArca - A rIte pUrve graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke bhaktinI kriyA paradravyanI pravRttirUpa hovA chatAM vItarAganI vItarAgatAmAM koI bAdha nathI e rIte, digaMbarano vinigraha thavAthI digaMbaranA matamAM paradravyanI pravRtti karanArA vItarAga hoya nahi e prakArano je pakSapAta che teno nigraha thavAthI, parama AnaMdita thayelA zvetAMbaro vaDe kavalabhojana vItarAgatAmAM bAdhaka nathI tema anubhava ane yuktithI dekhAvAne kAraNe parama AnaMdita thayelA zvetAMbaro vaDe, zobhAne pAmeluM jenazAsana jaya pAme che. II3rA. TIkA :ziSTA catuHzlokI spaSTA / / 29-30-31-32 / / A cAra zloka spaSTa hovAthI upAdhyAyajI mahArAje temanI TIkA racela nathI. 32IL Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA/zloka-32 bhAvArtha ma graMthakArazrIe prastuta batrIzImAM 'kevalI kavalabhojana karatA nathI' temAM, digaMbaronI sthApaka yuktio batAvIne zAstravacana, anubhava ane yuktithI sthApana karyuM ke paradravyarUpa AhAranI pravRtti karavAmAtrathI vItarAgatAne koI bAdha Avato nathI, paraMtu bhavopagrAhikarmane vaza evA tIrthaMkaro jema dezanAdi ucita pravRtti kare che, tema dehadhAraNane anurUpa bhukti Adi paNa ucita pravRttirUpe kare che. A prakAranA graMthakArazrInA sthApanathI digaMbaranA matano nigraha thAya che arthAt digaMbarano mata che ke lajjAspada evI bhuktinI kriyA kare tevA tIrthaMkaro upAsya thAya nahi te matano nigraha thAya che; ane graMthakArazrInA te vacanathI digaMbarono nigraha joIne je loko tattvanA arthI che tevA zvetAMbaro, graMthakArazrInI yuktiyukta ane anubhavane anusa2nA2I vANI sAMbhaLIne parama AnaMdita thAya che, ane tevA vicAraka puruSothI jainazAsana zobhAne pAme che; kema ke je zAsanamAM svamatanA kadAgraha vagara tattvanI arthitAvALA yogya jIvo che, ane tattvane pAmIne te yogya jIvo harSita thAya che, te jainazAsananI zobhA che. AvI zobhAne pAmeluM bhagavAnanuM zAsana jaya pAme arthAt sarvatra vistArane pAme ke jethI yogya jIvo bhagavAnanA zAsanane pAmIne kalyANanI paraMparAne pAme, e prakAre graMthakArazrI abhilASA kare che. II32aa iti kevalibhuktivyavasthApanadvAtriMzikA / / 30 / / 115 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAnanditairitthaM, digambaravinigrahAt / prAptaM sitAmbaraiH zobhAM; jainaM jayati zAsanam // padravyanI pravRtirUpa bhuktinI kriyA hovA chatAM vItarAganI vItarAgatAmAM koI bAdha nathI, - e rIte digaMbarano vinigraha thavAthI, - parama AnaMdita evA zvetAMbaro vaDe zobhAne pAmeluM jainazAsana jaya pAme che." prakAzaka pe, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, ' pAlaDI, amadAvAda - 380007. phona : (079) 26604911, 32911471 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in DijhAIna nA bodhidarzana grAphiksa, amadAvAda. phona : 09825074889 ain Education International