________________
૩૫
કેવલિભુક્તિવ્યવસ્થાપનદ્વાત્રિંશિકા/શ્લોક-૧૩
* અસાતાજેનીયસ્થાપિ અહીં પ થી એ સમુચ્ચય થાય છે કે કેવલીની પુણ્યપ્રકૃતિઓની તો દરજ્જુસમપણાની અસિદ્ધિ છે, પરંતુ અસાતાવેદનીયની પણ દગ્ધરજ્જુસમપણાની અસિદ્ધિ છે.
* સ્થિતિઘાતેન નિ:સ્થિતિવસ્થાપ્યાપત્ત, અહીં પિ થી એ સમુચ્ચય થાય છે કે કેવલીને પાપપ્રકૃતિના રસધાત દ્વારા નીરસપણાની તો પ્રાપ્તિ થાય, પરંતુ સ્થિતિઘાત દ્વારા નિઃસ્થિતિકપણાની પણ પ્રાપ્તિ થાય.
* અપૂર્વ રળાવો અહીં આવિ થી અનિવૃત્તિકરણાદિ નવમા વગેરે ગુણસ્થાનકનું ગ્રહણ કરવું.
* સ્થિતિશેષાદ્યવેક્ષ અહીં સ્થિતિશેષાદ્દિ માં આવિ થી ઘાતીપ્રકૃતિઓના સાંનિધ્યના અભાવને કારણે અઘાતીપ્રકૃતિઓના ધાતીતુલ્યપણાના અભાવનું ગ્રહણ કરવું. * અસાતાવિપ્રવૃતીનામ્ અહીં અસાવિ માં દ્દિ થી ભવોપગ્રાહી અન્ય પાપપ્રકૃતિઓનું ગ્રહણ કરવું.
ભાવાર્થ :
દિગંબરો કેવલીને ભુક્તિ સ્વીકારતા નથી, તેમાં યુક્તિ આપે છે કે કેવલીને વેદનીયકર્મ દગ્ધરજ્જુ જેવું છે. તેને ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
દિગંબરો સિદ્ધાંતની મર્યાદાને જાણતા નથી, તેથી વેદનીયકર્મને દગ્દરજ્જુ જેવું કહીને કેવલીને ભુક્તિ નથી, તેમ કહે છે.
પુણ્યપ્રકૃતિઓનું તીવ્ર વિપાકપણું હોવાથી વેદનીયકર્મમાત્રને દગ્ધરજ્જુ સમાન કહેનાર દિગંબરોને સિદ્ધાંતની મર્યાદાના જ્ઞાનનો અભાવ :દિગંબરો સિદ્ધાંતના રહસ્યને કેમ જાણતા નથી ? તે સ્પષ્ટ કરવા અર્થે ગ્રંથકારશ્રી કહે છે
――
તીર્થંકરનામાદિરૂપ પુણ્યપ્રકૃતિઓ તીવ્ર વિપાકવાળી છે. તેથી તીવ્ર વિપાકજન્ય સાતાનું પ્રબળપણું તીર્થંકરોમાં હોય છે. તેથી વેદનીયકર્મમાત્રને=સાતા, અસાતા ઉભયરૂપ વેદનીયકર્મને, દશ્વરજ્જુ સમાન કહી શકાય નહિ. આમ છતાં વેદનીયકર્મ દગ્દરજ્જુ સમાન છે, તેમ દિગંબરો કહે છે, એ જ બતાવે છે કે તેઓને સિદ્ધાંતની મર્યાદાનું જ્ઞાન નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
