________________
૩૦
છોડી શકાય. પરંતુ શરીર છેડી શકાતું નથી. શરીર પરની મુછ ઉતારી શકાય તે સંયમના સાધનરૂપે ઉપકરણે રાખ્યા હોય તેના પરથી મુછ ઉતારવી તેમાં શી મોટી વાત છે? માટે નવ વગર સિદષપદ ન મળે તે વાત યથાર્થ નથી પંદર ભેદે સિદ્ધ થાય તે વાત યથાર્થ છે. સિદ્ધભગવંત કર્મ મુક્ત તથા અનંત ચતુષ્ટયના ધારક છે -
તે સિદ્ધ પરમાત્મા કેવા છે? નિબિડ એવા કર્મના બંધનથી તેઓ મુક્ત થયા છે. તેથી જ તેઓ સુક્ત છે. સિદધ છે. કર્મ સહિત આત્મા તે સંસાર. કમ વિગી આત્મા તે મોક્ષ અગર સિદણ પદ, જયાં સુધી
જીવ અન્ય સંયોગી છે ત્યાં સુધી જીવ સંસારી કહેવાય છે. મજબુત એવા કર્મના બંધને સિધ્ધ ભગવંતે તેડી નાખ્યા છે, કર્મના બંધનેથી તેઓ સંપુર્ણ રીતે મુક્ત થાય છે, અને તેથી જ તેઓ અનંત ચતુષ્ટય, અનંત અનંત જ્ઞાન, અનંત દર્શન, અનંત ચારિત્ર અને અનંત વીર્યના ધારક છે, તેમનું ધ્યાન બરાબર ધરવું જોઈએ. આ છે સિધપદની ઓળખાણ, સિધભગવંતે તે પિતાની સાધના પુર્ણ કરી સિધપદ પ્રાપ્ત કર્યું. આપણે બંધન માં પડયા છીએ તેથી આત્મા સિધ્ધપદની પ્રાપ્તિ કેવા પુરૂષાર્થથી અને કઈ રીતે કરે છે તે વિચારવું જોઈએ. ઘાતી કમ ખપાવી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય ત્યાર બાદ અઘાતી કમ ખપાવી સિદ્ધપદ પ્રાપ્ત થાય :
