________________
૫૦
યથાર્થ છે. જે આત્માને કર્મ ભોગવવા ન પડતા હતા, એની મેળે છૂટી જતા હતા તે જ્ઞાનીઓને કર્મ નિર્જરાને ઉપદેશ આપવાની શી જરૂર હતી? અને સિદ્ધપદ કે નવપદની આરાધનાની પણ જરૂર નથી. નિશ્ચય નથી બધા આત્મા શુદ્ધ છે. પરંતુ વ્યવહાર નયથી સંસારી જીવ બંધનમાં છે. એકાંતે નિશ્ચય નય માનીએ તે બધદશાને અભાવ થાય, અને સાથે સાથે મેક્ષ દશાને પણ અભાવ
થાય.
એકાંત વાદમાં સ્વાદ નધી:
શરીર ધારીને વ્યવહાર નથી જીવ કહેવામાં આવે છે. નિશ્ચયનયથી માનીએ તે જ્ઞાન - દર્શન – ચાત્રિ તેવા ભાવ પ્રાણમાં રહેલા છને જ જીવ કહેવાય તે રીતે દેહધારી જીવ કહેવાય નહિ, અને તેને મારવામાં હિંસા મનાય નહિ એકાંતે નિશ્ચયનય માનવાથી ગુરુ ચેલાનો પણ વ્યવહાર ન રહે. કારણ નિશ્ચયથી પિતે જ પિતાનો ગુરુ છે અને પિતે જ પિતાને ચેલે છે. એજ રીતે પિતાપુત્રને પણ વ્યવહાર ન રહે. કારણ કે નિશ્ચયનયની અપેક્ષાએ કઈ પુત્ર નથી. કેઈ પીતા નથી. બધા જ અનાદિ કાળના સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ આત્મા જ છે, આ રીતે કોઈ પણ નયને એકાંતે પકડીએ તે ભારે અવ્યવસ્થા અને અધેર થાય છે. એકાંતવાદ ભયંકર વિષ છે. તેનાથી જગતમાં જેટલો અનર્થ થયો છે તેટલું નાસ્તિકવાદથી પણ થયો નથી. એકાંતવાદમાં સ્વાદ નથી.
