________________
૧૩૯ છે. આત્મા અનાદિથી પરનું કરતો આવ્યો છે તેમ સ્વનું કરો તેમ ઉપદશ જરૂર અપાય. પરંતુ આત્મા પરનું કરી રહ્યો હોય તેને આત્મા પરનું કશું કરતું નથી તેમ ન કહેવાય. “આત્માને કર્મને બંધ કે ઉદય નડતો નથી. આત્મા ગ્રહણ કે ત્યાગ કરતો નથી,” તેવી વ્યાખ્યા તે સંસારના પાપી અને હિંસક આત્માને બહુ ફાવતી આવશે. ચેરી કરનાર કહેશે- “મેં ચેરી ક્યાં કરી છે? ચેરી ચેરીના કારણે થઈ છે. હું કંઈ પ૨નું કરી જ શકો નથી.” આવો બચાવ અદાલતમાં ચાલશે ખરા ? વ્યભિચારી કહેશે “ મેં ક્યાં વ્યભિચાર કર્યો છે ? એ તે પુદ્ગલે પુદ્ગલની ક્રિયા કરી છે.” આવી વાત શિષ્ટ સમાજમાં શોભે ખરી ? સમજ્યા વગરની પ્રરૂપણા કરવી તેમાં ઘોર અન્યાય છે. આત્મા કંઈ કરતો નથી. આ મા ખાતે પણ નથી પતિ પણ નથી. એની મેળે ખવાય છે એની મેળે પર્યાય થાય છે. એમ કહેવું સહેલું છે. પરંતુ કઈ સ્થિતિમાં આત્માને ગ્રહણ ત્યાગ ન હોય એ તે વિચારે. જ્યારે શુદ્ધ સ્વરૂપ આવે ત્યારે કર્તુત્વભાવ ન રહે. કેમકે આત્મા સાક્ષી ભાવે રહે છે. કર્તુત્વ ભાવે રહેવા કરતા સાક્ષીભાવે રહે તેવો ઉપદેશ આપવા જેવું છે જીને રાતે લાવવા માટે શું કરવું જોઈએ તે સમજાવવુ જોઈએ. આ તે કહે છે :- “આત્મા બોલતે નથી. ભાષા વર્ગણાની એ ક્રિયા છે. ભાષા વણા તેની પર્યાયમાં પરિણમે છે ” પરંતું તે વર્ગણ ગ્રહણ કેણે કરી છે ? ભાષારૂપે તેને પરિણાવી કોણે ?
