________________
૨૦૬
૧ બાતપ અનશન ઉનેદરી વૃત્તિ સંક્ષેપ રસત્યાગ કાયસંલીનતા અભ્યતર તપનાં છ પ્રકાર-પ્રાયશ્ચિત વિનય વૈયાવચ્ચે સ્વાધ્યાય ધ્યાન કાર્યોત્સર્ગ,
તપની યાત્રા અણસણથી આરંભાય છે અનશન-ન અશન ઈતિ અનશન–આવું નહીં તે ઉપવાસ વિગેરે તપશ્ચર્યાને અનશન કહેવાય છે. ઉણોદરી ઉદરને ઉણું–ખાલી રાખવું કે જેનાથી ભૂખ્યાં ન રહેવાય. શરીરને ભાડું આપ્યા વિના ન ચાલે તેવાં જીવ પણ ધર્મમાર્ગમાં ટકી રહે તેવા ઉદેશથી કરેણાપ્રધાન જિન ધર્મમાં તપને આ બીજો પ્રકાર દેખાડ્યો છે.
આ તપ સહેલે છતાં કઠિન છે. કારણ મન ભાવતાં ભજનને રસથાળ પીરસાયે હેય તેવા સમયે વધારે વપરાઈ જાય તેના બદલે તેને કંટ્રોલ કર, સામે આહારની ઉપલબ્ધિ છતાં ભૂખ્યા રહેવું. તે ઘણો જ મનને કાબૂ દર્શાવે છે. તે પ્રતિશ્રોતે તરવાં રૂપ હોવાથી તરૂપ ધર્મ છે. આ ઉદરી તપનું આરાધન તે સર્વે જ સુખપૂર્વક કરી શકે. સદાકાળ કરી શકે અને તેને લાલ કેટલો મોટે ? સવે રોગોનું મૂળ હેય તે આહાર સંજ્ઞા-પટને અતિ આહાર વિ. છે. તે આહાર શરીરની પચાવવાની શક્તિ અને આહારની ભૂખ કરતાં ઓછું ખાવું તે અત્યુત્તમ એ તપને પ્રકાર કહેવાય.
કહેવત છે કે, “કમ ખાના, ગમ ખાના, નમ જાના.”
