________________
૨૧૧
સહજ શક્ય બને છે અને બીજા આનંદ-સુખના પ્રકારે ક્ષણિક છે. દુઃખ પરંપરક છે જ્યારે જ્ઞાનમગ્નતા-સ્વાધ્યાયને આનંદ કે હોય છે.
ज्ञानमग्नस्य यधर्म तद्वक्तु नैव शक्यतेः । नोपमेय प्रियाश्लेषे नीपि तनन्दनद्रवै ।।
બીજા બધા સુખે તે ક્ષણિક, ભયથી ભરપૂર અને પરાવલંબી હેય છે. જ્યારે સ્વાધ્યાય વડે પ્રાપ્ત થતું પ્રશમરસ જન્ય આમિક સુખ કેવું હોય છે? નિત્ય ટકી રહેનારું, ભય રહિત આત્મામાં જ રહેવું અને કેઈ આશા અપેક્ષા-અવલંબન વિનાનું હોવાથી એવા સુખને પ્રીયાના આશ્લેષથી મેળવતાં સુખ કરતાં પણ અતિ ઉત્તમ કેટીનું ગણવામાં આવ્યું છે. સ્વાધ્યાય એ સાધુનાને પ્રાણ છે. તે વૈરાગ્ય ટક મુશ્કેલ હોય છે તેથી જ મહાપુરુષે કહે છે. 'जो निच्चकाल तवस जमुज्जओ नविकरेइ सज्आय। अलस सुहसीलजण ना वि त ठविइ साहुपएं ।
જે પુણ્યાત્મા સાધુ નિત્ય નવનવા ઉગ્રતપનું આરાધના કરતો હોય છતાં જે તે સ્વાધ્યાય પ્રવૃત્તિથી રહિત હોય તો તેવા તપસ્વી છતાં આળસુ સુખશીલિઆને મહાપુરુષો સાધુપદમાં સ્થાપન કરતા નથી. સ્વાધ્યાયથી ક્ષણે ક્ષણે જે વૈરાગ્ય, ભાદ્રક, જે પશ્ચાતાપ વિગેરે થાય તેથી જીવ શે.કબંધ કર્મ નિજ સાધી શકતો હોવાથી તેને અત્યંતર તપમાં સ્થાન મળ્યું છે.
