________________
૧૯ી
જા” નિકાચીત કર્મ પણ તપથી ઢીલા પડી જાય છે. સુર્ય સામે ટકવાની જેમ અંધકારની તાકાત નથી, તેમ ગમે તેવા કર્મના બંધને પણ તપથી ઢીલા થાય છે.
તપસા નિજરા” એમ ઠેર ઠેર કહ્યું છે. તપનું ફળ કર્મની નિજ રા. લેક ભાષામાં બાર સુય કહેવાય છે. * તપ પણ બાર પ્રકારનું છે. તેમાં છ પ્રકાર બાહ્ય તપના છે, અને છ પ્રકાર અત્યંતર તપના છે. અણુસણ, ઉદરી. રસત્યાગ, વૃત્તિ સંક્ષેપ, કાય કલેશ અને સંસીનતા તે છે. બાહ્ય તપ સંલીનતાના બે ભેદ. ઇન્દ્રિય સંસીનતા અને કષાય સંલીનતા ઇંદ્રિયોને ઠેકાણે રાખવી તે ઈંદ્રિય સં લીનતા. કષાયો પર વિજય મેળવે તે કષાય સંસીનતા વિનય, વૈયાવચ્ચ, પ્રાયશ્ચિત, સ્વાધ્યાય, ધ્યાન અને કાર્યોત્સર્ગ તે અત્યંતર તપ પણ છે. બાહ્ય તપ ઉપયોગી છે અને કાર્યોત્સર્ગ તે અત્યંતર તપ છે. બાહ્ય તપ પણ ઉપયોગી છે. અને અભ્યર તપ પણ ઉપયોગી છે. બાહ્ય અનુષ્ઠાન પણ કરવા જેવા છે. તેનો લાભ મહાપુરૂએ ઘણે વર્ણવ્યા છે.
जातं न पात येद् भावमजातं जनयेदपि ।
ક્ષાયોપશમીક ભાવે થતાં અનુષ્ઠાનેથી મોટામાં મેટો લાભ એ છે કે- તે અનુષ્કાને ઉત્પન્ન થએલા ભાવોને પડવા દેતા નથી, અને જે ભાવો જનમ્યા નથી તેવા સદુભાવોને ઉત્પન્ન કરે છે. પૂજાની ક્રિયામાં એકાગ્રપણે રહો તે શુભ પરિણામની વૃદ્ધિ થાય. યોગેને જે શુભમાં નહિ પ્રવર્તાવો તે અશુભમાં જવાના જ છે.
