________________
- ૧૬૫
ભાવ ધર્મ તે છેજ. શુભ ભાવને વિકાર કે અધર્મ કહેનાર ભગવાનના શાસનની ઘોર અશાનતા કરે છે. તીર્થને ઉચ્છેદ કરે છે. શુભ વ્યવહારના આલંબન વગર શુદ્ધ પામી શકાતું હેત તે તીર્થ સ્થાપવાની જરૂર ન રહેતા નિશ્ચયવાદીના હિસાબે તે તીર્થ સ્થાપનાની પણ જરૂર રહેતી નથી. શુભ એ વિકાર છે. અને એકાંતે હેય છે, તેને અર્થ તે એ થયો કે ભગવાને સ્થાપેલું તીર્થ હેય છે. વ્યવહાર ઉથાપવા જતાં તે તીર્થને પણ વિચ્છેદ થાય છે. અને નિશ્ચયને ઉત્થાપવા જતાં તત્વને લેપ થાય છે. માટે બને નયને વળગી રહેવું જોઈએ. બનેનું અવલંબન લેવું જોઈએ. નિશ્ચયના લક્ષે વ્યવહાર કરાય છે. તેનાથી પરંપરાએ મેક્ષ છે. નિશ્ચયની સિદ્ધિ છે. જે એમ ન હેત તે દીક્ષા લેતી વખતે શ્રી તીર્થકર ભગવે તેને પંચમહાવતે ઉચરવાની જરૂર ન રહેત. શુદ્ધ ઉપયોગ નિર્વિકલ્પ દશા છે. તે દશા એની મેળે આવી જતી હોત તે દીક્ષા વખતે પંચ મહાવ્રત ઉચચરવાની જરૂર શી હતી? નિશ્ચય એકાંતે ઉપાદેય અને વ્યવહાર એકાંતે હેય તે વાત બરાબર નથી. અમુક ગુણસ્થાને નિશ્ચય પ્રધાન હોય છે અમુક ગુણસ્થાને વ્યવહાર પ્રધાન હોય છે. એકજ નિશ્ચયનય ઉપાદેય છે અને વ્યવહાર એકાંતે હેય છે. તે વાત શાસ્ત્રની નથી, પરંતુ પિતાના ઘરની વાત છે. નયને ગૌણ પ્રધાન કરવામાં મિથ્યાત્વ નથી. એકાંતમાં મિથ્યાત્વ છે. વ્યવહારમાં ધર્મ માનનાર મિથ્યાત્વી નથી. પણ એકાંતવાદી મિથ્યાત્વી છે. સાપેક્ષ માનનાર સાચા છે.
