________________
ન ઉપાધ્યાય પદને કેમ થે કેમ?
શાસનની વ્યવસ્થામાં ત્રણ જરૂરિયાત છે. વ્યવસ્થાપક અથવા સંચાલન, અધ્યાપક, અને સહાયકની પૂ. આચાર્ય ભગવંતે સંચાલક જેવાં છે. ઉપાધ્યાય ભગવંતે સૂત્ર અર્થનું જ્ઞાન આપનારા શિક્ષક જેવા છે સાધુ ભગવંતે મોક્ષમાર્ગમાં સહાયક છે. આ રીતે ત્રણેના સમન્વયથી જ શાસનનું કામ ચાલે છે.
ઉપાધ્યાય પદની નીલવણે આરાધનાના હેતુઓ. (૧) નીલમણની પ્રભા શાંત અને મનોરમ્ય હોય છે. તેમ શ્રી ઉપાધ્યાયજી ભગવંતની કાંતિ-પ્રશાંત અને નીલમણીની જેમ મનરમ્ય હોય છે. માટે નીલવણે તેની આરાધના થાય છે.
(૨) બગીચે જેટલાં પ્રમાણમાં વિશેષ લીલુંછમ હોય. તેમ ખૂબજ આકર્ષક અને શાંતિપ્રદ હોય છે. તેવી જ રીતે શિષ્યોને પઠન-પાઠન કરાવતાં ઉપાધ્યાય ભગવંતને જ્ઞાન બગીચે લીલોછમ સદાયે તાજે રહેતે હોવાથી એવી ભાવનાથી તેમની આરાધના નીલવણી કરાય છે.
(૩) અશિવ (ઉપદ્રને દૂર કરવા માટે મંત્રશાસ્ત્રમાં નીલ-લીલાંઘણું જ ધ્યાન કરવાનું જણાવે છે તેમ જ્ઞાનમાર્ગનું અશિવ અંતરાય દૂર કરવાના હેતુથી જ્ઞાન પ્રદર્શક ઉપાધ્યાય ભગવંતને નીલવણે આરાધવાના છે.
() મુની પદને આચાર્યપદનું મિશ્રણ હોવાથી નીલવણું ઉપાધ્યાયજીની મૂર્તિને નીલવણે આરાધવાનાં છે.
