________________
૧૨૦ જગતમાં રહેલાં સંત-મહંત, ઋષિ-મુનિઓ ભક્તો, કવિએ સવે પરમાત્માને પ્રાર્થના કરતાં તે ઘણીવાર દેખાય છે. સંભળાય છે. બધાને પરમાત્મદર્શનની ખાસ તે હોય જ છે. પરંતુ આ મહાત્મા શ્રી ઉપાધ્યાયજી મહારાજ. પિતાના આત્માને વિનવી રહ્યા છે કે“હે ચેતન? અબ મોહે દર્શન દિજીએ કારણ... “તુમ દર્શને શિવસુખ પામી જે તુમ દર્શને ભવ છીએ.”
જ્યાં સુધી આત્માની ઓળખાણ જ નથી. આત્મતત્વ છે કે નહીં, છે તે કેવું ? તેનું સ્વરૂપ-વિરૂપ શું છે? તેની જ જાણ એ આત્માને નથી. જેને કયાં જવું તે મંજિલ સ્થાનની ખબર નથી. તે માર્ગે ચાલશે તે પણ શું? તેવી જ રીતે મોહનિદ્રાથી આવૃત્ત થયેલો આત્મા પુરુષાર્થ કરે તે પણ તે પુરુષાર્થનાં વાસ્તવિક ફળને મેળવી શકે નહીં તેથીજ ન્યાયાચાર્યજી કહે છે કે“તુમ કારણ તપ સંજમ કિરીયા, કહે કહાં લે કીજે ! તુમ દરિસણ વિણ સબ યા જુઠી, અંતર ચિત્તના ભજે
ચેતન અબ મેહે... જે આત્માની શુદ્ધ સ્વરૂપની પ્રગતિને માટે, આમિક ગુણનાં પ્રગટીકરણનાં ઉદ્દેશથી જીવ પુરુષાર્થ કરે છે. તપ, જપ, સંચમ કિરીયા કરે છે તે આત્માની જે અનુભૂતિ ન હેય તે તે તપ જપ, સંયમ ક્રિયાઓ પણ રસવિહિન આહારમાં નમક વિનાની, રસકસ વિનાની બને, અને તેવી જ ક્રિયાઓને કારણે આપણે પિતાને છુટકારો
