Book Title: Swadhyay 1997 Vol 34 Ank 01 02 03 04
Author(s): Rajendra I Nanavati
Publisher: Prachyavidya Mandir Maharaja Sayajirao Vishvavidyalay
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બિહણની કણસુંદરી
ટીકા કરીને કે આનન્દદાયક કવિત્વ શક્તિ વડે વિપ્રલભ્ય શૃંગાર રસ સર્વોચ્ચ સપાટીએ ઉપર ઉઠાવવામાં આવ્યો છે તે કોની રચનાની કદર કરી. તે સાંભળીને રાજા ટીકા કરે છે કે તેની પ્રે મકા કવિ એ ઉપનિષદોથી સુપરિચિત હતી. ત્યારપછી લેક ૩૪૧૩માં જણાવ્યા પ્રમાણે નાયિકા શરમને અતિક્રમીને તેના પ્રેમીની સમીપ જવાના તેણીના નિર્ધારને વ્યક્ત કરે છે અને રાણી વડે યથેચ્છ ફટકારવામાં આવનારી શિક્ષા સહેવાની તૈયારી કરે છે. ત્યારબાદ પ્રેમવિહવળ નાયકા લોક ૩૫૧૪ ગાય છે અને મૂછમાં પડે છે. ત્યારે રાજા સંભ્રમમાં તેણીની સમીપ જય છે. તેણી ભાનમાં આવે તે માટે નાયિકાની સખી રાજાને તેણીને સ્પર્શ કરવાની સલાહ આપે છે. તેણીને સ્પર્શ કરતાં રાજા કલેક ક૬૧૫ ગાય છે અને ટીકા કરે છે કે સર્વે પરિસ્થિતિઓમાં તેણીનું સૌંદર્ય પ્રશ્ન ન હતું. નાયિકાના સૌંદર્યને આ એક વિરલ અંજલિ છે. નાયિકાની સખીની ઊંચત ટીકા નોંધપાત્ર છે જે મ ક “ આ હાથના સ્પર્શથી તારી છાતી ઊંચી નીચી નથી થતી. અહિં તારું હૃદયકાઠિન્ય ! ૧૭ તપશ્ચત (સ્ટકારાને અ૫ દમ લેતાં) નાયિકા કહે છે
એહ! જાણે કે અમૃતથી છંટકાવ કરાયેલી હું નિરાંત પામું છું. આ જીવન છે, ઈચ્છિત -પત.' (ત્યાર પછી અડધું પડધું ને ને શરમાઈ ૧૮ જાય છે. ) ત્યારે નાયિકાની સખી હાસ્યપૂર્વક કહે છે. “નિશ્ચયના ગૂચવાડાને આબ૯ કેવી રીતે લેવાય છે' અને બળજબરીથી તેણીને (નાયિકાને ) લાવે છે ( અને રાજાની પાસે તેણીને બેસાડે છે.) નાયિકાની સખી તેઓને
૧૩ સરખા કાને સતિ સ્મરસિવિશ્વનિતા નW
तस्य व्रजामि निकटं परिभूय लज्जाम् । पश्चाद्यथाभिरुचितं विदधातु देवी
किं दुःसहं विरहपावकतोऽपि वा स्यात् ॥ २.३४ ૧૪ સરખા ગુર્થી ઘર સુfમયોનિધિનોમ
राढवानविषये मनसोऽनुबन्धः । बन्धुर्न कश्चिदपि निघ्नतया स्थितिश्च
हा निश्चितं मरणमेव ममेह जातम् ।। २.३५ ૧૫ સરખા વિનોનવં રક્ષઃ પૂરાતિ મનાવસ્થમfy -
दुरखिद्यन्मध्यं कुचकलशयोरुच्छ्वसिति यत् । प्रसीदत्थुद्दामा यदपि वदनश्री: सपुलकं
तदेतस्याः संज्ञा ध्रुवमभिमुखी पक्ष्मलदृशः ॥ २.३६ ૧૬ સરખા અો નવરામનવ્યવથી ચમાને રામામા ૧૭ સરખાવો સર્વિ, તેન ધ્રુતજૂન નોવસીય તે નવમ ૧
૧ ૮ સરખા (fઉનલ્સમાશ્વથ) ૩ણો, ઉમિતિ રસાયનસવ નિવૃતિમgaif gs जीवनः काडिक्षतो जनः। (इति किंचिदृष्ट्वा सलज्जमास्ते ।)
૧૯ સરખાવો () fifમતિ પ્રતિપત્તિમૂઢતા જાતેતિ (ઘન વનાવાનીય राजान्तिकमुपवेशयति ।)
For Private and Personal Use Only
