________________
૧૬ ]
[ શીલની કથાઓ-૧
:
એ મહાન સાધ્વીના અંતિમ સમયે ગુરુદેવે ધમ ધ્યાન કરાવતાં કહ્યું : ‘ લક્ષ્મણાજી ! આત્માથી સાષકે સત્ય, પરિમિત, અસ ંદિગ્ધ (સદ્ધ વિનાની, સ્પષ્ટ) પરિપૂર્ણ, સ્પષ્ટ અનુભૂત, વાચાલતા રહિત અને કાઈ ને પણ ઉદ્વેગ ન પમાડનારી વાણી ખેલવી જોઈએ અને સત્યની આજ્ઞામાં રહેલ બુદ્ધિમાન વ્યક્તિ મરણને તરી જાય છે.'
લક્ષ્મણા સાધ્વીને આ ધવાચો સાંભળતાં ચકલાચકલીની વાત અને તેનાં અંગે કરેલા પ્રાયશ્ચિત્તની વાત યાદ આવી. જીવનના અતિમ કાળે, તે ખાખત પરત્વે . પેાતે સેવેલા દંભ પરના પડદા દૂર કરી, ખરી હકીક્ત અશ્વપૂર્ણ આંખે ગુરુદેવને કહી સ'ભળાવી અને પાપના ભારથી હળવાં ખની ગયાં. દંભસેવનના પાપના કારણે ઘણા ભવા કરી લક્ષ્મણા સાધ્વીના જીવ સિદ્ધ, બુદ્ધ અને મુક્ત થશે.
મનમાં એક જ ક્ષણ માટે પણ પાપના વિચારને પાષવાથી તેમજ ભપૂર્વક એ પાપને ગુપ્ત રાખવાથી, જીવની કેવી ભયંકર ગતિ થાય છે, તે લક્ષ્મણા સાવીની કથામાંથી સમજી શકાય છે.
ધમ સૂત્રોમાં શાસ્ત્રકારાએ-મોળ વાયા વાયેળ કહી વચન અને કાયાના દ્રષ કરતાં મનના દોષોને અગ્રસ્થાન આપ્યું છે, તેનું કારણ એ છે કે વચન અને કાયાથી ઉત્પન્ન થતા દોષનું બીજ તા મનમાં જ રહેલુ હાય છે. તેથી જ તા કહેવાય છે કે મન વ મનુષ્યાળાં વાળું વન્યા-અર્થાત્ માનવીનું પેાતાનું મન જ એનાં બંધન અને મુક્તિના કાણુરૂપ છે.