________________
૨૪. ધન અને મુક્તિ ]
[ ૨૪
જે વખતે વિદ્ઘન્માલી મૂંગા માંએ પત્નીના ઠપકા અને કટાક્ષવાણી સાંભળી રહ્યો હતા, તે જ વખતે મેધરચે. ત્યાં પ્રવેશ કર્યાં. પત્નીના શબ્દો મેઘરથને કાને પડયા તેથી વિષ્ણુમાલીને જરા શરમ થઈ, મેઘરથે તેને કહ્યું : ‘મોટાભાઈ! વર્ષ પૂરું થયું એટલે હવે હું તમને અહીંથી લઈ જવા માટે આવ્યેા છે..' મેઘરથની વાત સાંભળી વિદ્યુમાલીનુ માં આંખું પડી ગયું.
સુખ ભાગવ્યા પછી, તે સુખ અને તેના સાધનામાં જે આસક્તિ બંધાય છે, તેને જ્ઞાની પુરુષા રાગ કહે છે, અને આ રાગ એ જ ખંધન છે અને સવ અનર્થાંનું મૂલ છે. આવા બંધનમાં પડયા પછી જીવ માટે તેમાંથી મુક્ત થવું એ ભારે કપરું કામ છે, કારણ કે રાગના આવા અંધનમાં જીવ દુઃખરૂપ વસ્તુ અને હકીકતને સુખરૂપ જોતા થઈ જાય છે. આના સંબધમાં એક ઘણી જ સુંદર આખ્યાયિકા જ કહેવામાં આવી છે.
એકવાર દેવાના રાજા ઇન્દ્ર ભૂંડનું સ્વરૂપ ધારણ કરીને કાદવકીચડમાં મસ્ત થઈ પડેલેા હતેા. પાસે જ તેની ભૂંડણુ અને અનેક ખચ્ચાંઓ પણ હતાં. આવી અવસ્થામાં પણ ઇન્દ્ર પેાતાને ઘણા જ સુખી સમજતા હતા. તેની આવી અધમ અવસ્થા જોઈ દેવા તેની પાસે આવીને કહેવા લાગ્યા કે, તમે દેવાના નૃપતિ છે. તમામ દેવા આપની આજ્ઞાનું પાલન કરવા તૈયાર છે અને તેમ છતાં તમારી આવી કઢંગી હાલત?' પાતાની સ્થિતિનુ જેને
6
