________________
૨૭૪ ]
[ શીલધની કથાઓ–૧.
થાય છે તેની ખબર પડતી નથી, પણ પ્રેમ જાગ્રત થયા પછી એને છુપાવવા કે ગુપ્ત રાખવા તે ક્રિયાને તે હું પાપ સમજી છું,’
4
ચ'દન ભદ્રાની આવી વાત સાંભળી સ્તબ્ધ થઈ ગયા અને વિચારવા લાગ્યા કે કાળસપયેાગ હજી મારા પર શું શું વિતાડવા માગતા હશે ? તેને પ્રથમ તે વિચાર આચૈ કે આ વિવેકભ્રષ્ટ સ્ત્રીને ધૂત્કારી કાઢી એ સ્થળેથી ચાલ્યા જવું, પણ પછી તેને લાગ્યું કે ગમે તેમ તે પણ તે સ્ત્રીએ તેના જીવ બચાવ્યા છે અને તે તેના ઉપકારના ખેાજા નીચે છે. માનવીના વિચાર કે જીવનનું પરિવર્તન ધિક્કાર, તિરસ્કાર કે ધૃણા દ્વારા નહી' પણ પ્રેમના જ માગે થઈ શકે એમ માની તેણે બહુ વિવેકપૂર્વક કહ્યું : બહેન ! જીવનની - શેાભા વાસનાને તાબે થવામાં નહિ પણ તેની સામે યુદ્ધ કરવામાં છે. પ્રેમ અને માહને એકસમાન માની લેવાની ભૂલ માનવજાત અનાદિ કાળથી કરતી આવી છે. પ્રેમ અને માહ અને ભિન્નભિન્નતા છે એટલું જ નહિ પશુ મને એકબીજાના વિરાધી તત્ત્વા છે. મેાહમાં પ્રેમનું તત્ત્વ નથી, માહુને જે પ્રેમ માને છે તે સાચા પ્રેમથી વાચિત રહી જાય છે. મેહ એ તે પ્રેમના માત્ર આભાસ કે ભ્રમ છે. માનવહૃદયમાં જેટલા પ્રમાણમાં પ્રેમ વિકસિત થયેલ હાય તેટલા પ્રમાણમાં મેહ વિલીન થાય છે. પ્રેમની પૂર્ણતા અને માહની શૂન્યતા ઉભય એકીસાથે થાય છે.
ભદ્રા સ્વૈરવિહારમાં માનતી અને અચાનક જે પ્રાપ્ત થઈ જાય તેને લાગવી લેવામાં તેને જીવનની સાર્થકતા લાગતી:
