________________
(૨૮ ]
[ શિલધર્મની સ્થાઓ–1. તમારા આંગણે હું ભિક્ષા લેવા આવ્યો છું, “ધમ્મપદના પાઠેની પરીક્ષા આપવા નથી આવ્યા. આમ છતાં “ભમરા ફૂલના વર્ણ અને ગંધને હાનિ કર્યા વિના તેમાંથી રસ લઈને ચાલ્યા - જાય છે, તેમ ભિક્ષુકેએ ગામને લેશ પણ હાનિ કર્યા વિના ગામમાં રહેવું ઘટે.” એ તમારી પૂછેલી ગાથાને અર્થ છે. પરન્તુ ભિક્ષા લેવા આવનાર શિક્ષકને ભિક્ષા આપવાને બદલે બહાર ઊભે રાખી તેની પરીક્ષા લેનાર તમે કેણ છે?”
ભિક્ષુકની દયા ખાતી હોય એમ વ્યંગ્યમાં સુજાતા બેલી: “હું ઝાડ ઉપરનું પક્ષી તે નથી જ, ભિક્ષુક ! તમે તે આચાર્ય દેવદત્તના શિષ્ય લાગે છે, આવતી કાલે આચાર્યને લઈ આ જ સમયે પધારવાનું હું તમને આમંત્રણ આપું છું. આચાર્ય દેવદત્તને કહેજે કે શ્રાવિકા સુજાતાએ તમને યાદ કર્યા છે અને મારી ઓળખ પણ આપને તેઓ જ આપશે.”
ભિક્ષુક તે સુજાતાની આવી વિચિત્ર અને સંદિગ્ધવાણ સાંભળી દિમૂઢ બની ગયું અને વધુ ચર્ચા કરવામાં સાર નથી, એમ માની ત્યાંથી પાછા ફરી ગુરુદેવ પાસે જઈ પહોંચ્યા. જીવનમાં કદાચ પ્રથમ વખત જ ભિક્ષુક અવસ્થામાં તેને તેને પરાજય થયાનું લાગ્યું અને તે પણ એક સામાન્ય સ્ત્રીના -હાથે. આથી તેનું ચિત્તતંત્ર અસ્વસ્થ થઈ ગયું. “હું ઝાડ ઉપરનું પક્ષી તે નથી જ' એવા સુજાતાને શબ્દ તેને તેની સિદ્ધિના પડકારરૂપ લાગ્યા. તેને થયું કે આ સ્ત્રીએ પિલા ઝાડ પરના પક્ષીની વાત કઈ રીતે જાણી હશે?
