________________
૨૩૦ ]
[ શીલધ'ની કથાઓ-૧.
આમ માનવામાં આવે તે જ્ઞાન અને અજ્ઞાનના શભ્રમેળે જ થયા કહેવાયને ? અંધકાર હાય તા ત્યાં પ્રકાશ ન હાય, તેમ પ્રકાશ હૈાય ત્યાં અંધકાર પણ ન સંભવે, તેા પછી જ્ઞાન હાવા છતાં એવા જ્ઞાનીને પણ ઇંદ્રિય ખાટા માગે કેમ લઈ જઈ શકે ?
"
6
આચાર્ય જવાબ આપતાં કહ્યુ` : દેવદત્ત ! ઈંદ્રિયેાના સ્વભાવ જ એવા છે કે તેને વિષર્ચાથી અળગી કર્યાં પછી પણ તે કાયમ માટે તેની હાર સ્વીકારી ચુપ બેસી રહી શકતી નથી. જે વાત મનુએ કહી છે, એ વાત ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે અજુ નને કહેતાં કહ્યું છે કે, યત્ન કરતાં પંડિત પુરુષની પણ મથી નાખવાના સ્વભાવવાળી પ્રમાથી ઇંદ્રિયે, ખળાત્કારે મનને અવળે માગે ખેંચી જાય છે.’ આ જ રીતે ભગવાન તથાગતે પણ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે, સૌદર્ય મુગ્ધ મનુષ્યનું હૃદય અધ ખને છે અને તેનું ચિત્ત ભ્રમિત થાય છે.’ આ જ રીતે ભગવાન મહાવીર તપસ્વી શ્રમણાને સ્ત્રીસંગથી દૂર રહેવા માટે સ્પષ્ટ આજ્ઞા આપતાં કહ્યું છે કે, ‘મન, વચન અને કાયા એ ત્રણેના સયમ રાખનાર સમથ મુનિ, જેને સુંદર વેષભૂષાવાળી દેવાંગનાઓ પણ ચલાયમાન કરવા સમર્થ નથી, એવા મુનિને પણ એકાંતવાસ જ પરમ હિતકારી અને પ્રશસ્ત છે.’ એને અથ એ થયા કે આવા સમય મુનિરાજે પણ સ્ત્રીસ'ગથી દૂર રહેવુ' જરૂરી છે, તેા પછી અન્ય માનવની તેા વાત જ શી ?”
આચાય ની દલીલ સાંભળી જરા આવેશમાં આવી જઈ દેવદત્તે કહ્યું : ‘ભદંત ! જ્ઞાની માણુસ પણ સંયમયુક્ત આચરણ ન રાખી શકતા હાય, અને બુદ્ધિ પણ તેને ઉન્માગે –પાપના
