________________
૫૬ ]
[ શીલધર્મની કથાઓ-૧. મશ્કરી શરૂ થયાં. બરાબર એ જ વખતે વયેવૃદ્ધ મંત્રી મુનિને વાંદવા અર્થે આવી ઊભા રહ્યા.
સ્ત્રીને અનેક સ્વરૂપ હોય છે અને આવશ્યકતાનુસાર પ્રસંગને અનુરૂપ સ્વરૂપ અભિવ્યક્ત કરવાની કળા પણ તેને હસ્તગત હોય છે. મંત્રીને એકાએક ત્યાં આવેલા જોઈ નર્તકીએ ભારે કુશળતાથી પિતાના મનભાવ છુપાવી, બનાવટી ભાવે પ્રગટ કરીને અષ્ટાંગ યોગસાધનાના યમ-નિયમોની ચર્ચા શરૂ કરી દીધી. સંપૂર્ણાનંદમાં આ રીતે મનેભાવને છુપાવવાની કળા ન હતી, એટલે મંત્રીને જોઈને તે તે સ્તબ્ધ જ થઈ ગયે. સ્ત્રીના મેના ભાવે જેમ કદી તેના અંતરના ભાવની ચાડી ખાતા નથી તેમ પુરુષના મેના, તેના મનના છૂપા ભાવેની ચાડી ખાધા વિના રહી શકતા નથી. તેથી જ પુરુષને રીઢા ગુનેગાર થતાં ઘણે લાંબો સમય લાગે છે. નર્તકી પછી તે ત્યાંથી તરત ચાલી ગઈ. - હૃદયમાં દુઃખ ભર્યું હોવા છતાં એઠ પર સ્મિત લાવવું એ જેટલું કઠિન છે, તેનાથી અધિક કઠિન કાર્ય જેને આપણે પૂજ્ય માનતા હોઈએ તેના દેષને નજરે જોયા છતાં, જાણે કાંઈ જોયું જ નથી એ રીતે વર્તવામાં છે. મંત્રી આ કાળમાં નિપુણ હતા. બધું જ સમજી ગયા હોવા છતાં, તે કાંઈ જ સમજ્યા નથી એ સફળતાપૂર્વક દેખાવ કરી, મુનિને ભાવપૂર્વક ખમાસમણ દીધાં અને બે હાથ જોડી
સ્વામી શાતા છે જી?” કહી પાછા જવાની રજા માગી. | મુનિરાજે શૂન્યમનસ્કથી માથું ધુણાવ્યું, પણ મંત્રી સામે જોવાની હિંમત ન ચાલી. પાપમાં પણ અદ્ભુત