________________
૧૮૮ ]
[ શીલધની કથાઓ-૧.
<
હીલ ખાતર માની
શ્રેણિકે જરા ઉગ્ર થઈ કહ્યું : લઈ એ કે વાસના બહુ ખરાબ વસ્તુ છે, પણ તેથી વાસનાને તામે થઈ કાઈ દુરાચાર આદરે, વિશ્વાસઘાત કરે, વ્યભિચાર સેવે અને ચારી જેવું અધમ કામ કરે, તે પણ આવા ગુનેગારને વગર શિક્ષાએ જવા દેવા ? તે તે પછી આ જગતમાં શુને આારાની સંખ્યા ઘટવાને ખદલે દિન-પ્રતિક્રિન વધતી જ જવાની !' અભયકુમારે કહ્યું: ‘પિતાજી! કાઈ પણ ખાખત વિષે તેના એક અશના ખ્યાલ રાખી નિણ ય કરવામાં આવે, તા એ ન્યાયશાસ્ત્રની વિરુદ્ધ છે અને ધર્મશાસ્ત્રમાં પણ તેને અજ્ઞાનદશાની ભૂમિકા માનવામાં આવી છે. એકાંગી વસ્તુમાં પૂર્ણ સત્ય આવી જતુંનથી એટલે જ માપણે અનેકાન્તવાદમાં માનીએ છીએ. કાઈ પણ સ્ત્રી અને પુરુષ જ્યારે ગુનાહિત કાય કરે ત્યારે એ કાર્ય સમધમાં ગુનાના તત્ત્વ પર જ સમગ્ર રીતે ભાર ન મૂકતાં કયા સ ંજોગા, કઈ પરિસ્થિતિ અને કેવા વાતાવરણ વચ્ચે તેએ પાપના માર્ગે ઘસડાઈ ગયાં તેના પણ વિવેકપૂર્વક વિચાર કરવા જોઈએ. એક બ્રૂનીને સામાન્ય રીતે ફ્રાંસીની શિક્ષા કરવામાં આવે છે, પણ એ જ ખૂનીને જ્યારે ખૂન કરવા માટે ઉશ્કેરાવાનું યથા કારણ મળ્યું હેાય ત્યારે ખૂનના અપરાધ માટે પણ તેનેફ્રાંસીની શિક્ષા થઈ શકતી નથી. સેાની અને માહિનીના અપરાધની વાત જાહેરમાં આવતાં તે ઉભયનાં જીવન તા છિન્નભિન્ન થઈ જાત, પરંતુ સાથેાસાથ નિરપરાધી સેાનીની પત્ની અને માહિતીના પતિનું જીવન પણ દુઃખમય બની જાત. અધમમાં અધમ માણસનું પણું જીવનપરિવર્તન થતાં તેએસ'
