________________
૨૧૬ ]
[ [ શિલધર્મની કથાઓ-૧. તેને સંસારરૂપી સમુદ્ર પાર કરવામાં હરત આવતી નથી. નૃત્યસમારંભ-મંડળીમાં પ્રથમ વખત જ રાજભવનમાં નવી આવેલી બાઈને ત્યાં રાખીને, તિત્તમાએ અન્ય સૌને જવા માટે રજા આપી દીધી. બધાં જ ચાલી ગયાં, એટલે મૃદંગ વાદન કરનારી સ્ત્રી સામે જોઈ મત્યેન્દ્રનાથને તેણે કહ્યું પ્રાણનાથ! આ તમારા પ્રિય શિષ્ય ગેરક્ષનાથ. આજ સુધી હું એક પુત્રની માતા હતી, હવે આજથી હું બે પુત્રોની માતા બની ગઈ”
તિત્તમાની વાત સાંભળી ગેરક્ષનાથ હસી પડ્યા અને પિતાનું અસલ સ્વરૂપ ધારણ કરી ઊભા થઈ ગુરુદેવના ચરણે પડ્યા, અને પછી ગુપત્નીને ભાવપૂર્વક વંદન કર્યું. - ગુરુ અને શિષ્ય જ્યારે એકાન્તમાં મળ્યા ત્યારે ગળગળા બની જઈ ગોરક્ષનાથે કહ્યું: “ગુરુદેવ! તમે આવા સમર્થ મહાન સિદ્ધગી ! તમારી કીતિ અને શક્તિનાં ચારે તરફ ગુણગાન અને પ્રશંસા થાય, ત્યારે અહીં તમારી આ સ્થિતિ! કામીમાંથી ચોગી બની ગયાના જગતમાં અનેક દાખલાઓ છે, પણ તમારા જેવા સિદ્ધયેગી કામી બની ગયા હોય તે કિસ્સો હજુ સુધી સાંભળે નથી. સ્થાનભ્રષ્ટ થયેલી આ શાપિત નારીએ તમને પણ તમારા માર્ગેથી ચૂત કર્યા! ખરેખર! જ્ઞાની અને ગીને પણ સંગને રંગ લાગ્યા વિના રહેતું નથી.”
મધ્યેન્દ્રનાથે ખિન્ન સ્વરે શિષ્યને આશ્વાસન આપતાં કહ્યું: “ગોરક્ષનાથ ! તિલોત્તમા સાથે ગૃહસ્થાશ્રમ શરૂ કરતી વખતે તે મારો ઈરાદો તેને તપ, સંયમ અને સાધનાને
