________________
છ, પ્રેમનુ* પરિબળ ]
[ પુ
છે કે, કેાઈ પણ માનવી દુષ્ટકમ કરૈ અગર પાપમય વિચાર કરે, તાપણ તેનુ ફળ તેને વહેલે-માટે મળ્યા વિના રહેતુ નથી. પાપ પાછળ પશ્ચાત્તાપ આવે એવા કુદરતના અવિચળ નિયમ છે. કાઈ લેાકેા આને કુદરતના કાયદા કહે, કાઈ કના વિપાક કહે, કેાઈ ઈશ્વરના ન્યાય. કહે અને કાઈ પ્રકૃતિના નિયમ કહે પણ આ બધાંને તાત્ત્વિક અર્થ એકસરખા છે. માણસ કદાચ સકળ જગતને છેતરવાની કળામાં પારંગત થઈ શકે, પણ તે પેાતાના કફળમાંથી બચી શકવાની શક્તિ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી, પછી ભલેને એ વ્યક્તિ ચક્રવતી હાય કે તીથંકર હાય.
ચામાસું પૂર્ણ થતાં ચૈત્યવાસી મુનિએ વિહાર કર્યાં. મંત્રી દૂર સુધી તેને વળવવા ગયા. સુબાહુએ છૂટા પડતી વખતે નહિ સમજાતા એવા એક શ્લાકના અથ સમજાવવા મુનિરાજને વિનતિ કરી. તે બ્લેક આમ હતાઃ
' संसारोदधिनिस्तारपदवी न दवीयसी । अन्तरा दुस्तरा न स्युर्यदि रे मदिरेक्षणाः ॥
"
મુનિ સંપૂર્ણાન દે . મંત્રીને લેાકના અથ સમજાવતાં કહ્યું': ‘સંસારસમુદ્રમાં દુસ્તર એવી મરિક્ષાએ અર્થાત્ સ્ત્રીઓ ન હાય તે તેને તરવાના માર્ગ કાંઈ દૂર નથી.’
આ શ્લાકના અથ પૂછવા પાછળ મંત્રીને આશય. મુનિરાજથી છૂપે! ન રહ્યો. કાણાને માંએ કાળુા કહ્યા સિવાય. મંત્રી સુબાહુએ સાધુમાં કયાં કાણું હતું, તે આ શ્ર્લેાક દ્વારા આડકતરી રીતે સમજાવી દીધું હતું.