________________
૭. પ્રેમનું પરિબળ ]
[ ૫૭
શક્તિ રહેલી છે અને જે પ્રકારે અગ્નિ અગ્નિનું શમન કરી શકતા નથી, તે જ પ્રકારે પાપ પણ પાપનું શમન કરી શકતુ નથી. મંત્રીની વંદનાની ક્રિયા જેઈ મુનિના મનમાં વિવેક જાગૃત થયા અને નકી સાથેની બેહૂદી વાત અને વન મત્રીએ નજરેાનજર જોયાં તે માટે શરમ, ભય અને ક્ષેાભ અનુભવ્યાં. મંત્રી તેા જોયેલું જાણે કશું' જ જોયું નથી, અને સાંભળેલુ જાણે કશુ જ સાંભળ્યું નથી, એવા વર્તાવ રાખી નીકળ્યા, પણ મુનિને ભય લાગ્યું કે મ'દિરમાંથી તેને કાઢી મૂકવામાં આવશે, અગર તેા યતિવેશ ખે...ચી લેવામાં આવશે.
મંત્રી ભેટ ન હતા પણ ભારે નાની અને અનુભવી હતા. તે સમજતા હતા કે અન્ય પર ગુસ્સે થવું એ તા અન્યની ભૂલ માટે પેાતાની જાત પર વેર લેવા ખરાખર છે. કાઈ ખાટા માર્ગે જઈ રહ્યું હાય અને તેને સીધા રસ્તે લાવવા હાય તા તેની પર ક્રોધ કરીને અગર ઠપકા આપીને તેમ નથી કરી શકાતું. તે ખાટે રસ્તે જનાર સાથે પ્રેમ કેળવવા પડે છે અને પ્રેમ કરનારને અન્યના અન્યાય, અને અણઘડ ઉપાલંભને સહન કરવાની શક્તિ પણ કેળવવી પડે છે. અનિષ્ટને પ્રતિકાર ન કરી પણ તેને સાચા માગે લાવવામાં મદદ કરા' એ તેના સિદ્ધાંત હતા.
6
આ વાત અન્યાને પાંચ-સાત દિવસે થયા, છતાં કાઈ ઊહાપેાહ, નિ'દા કે ઠપકાની વાત મુનિ પાસે આવી નહિ. માનવસ્વભાવ કેટલીક ખામતમાં એવા વિચિત્ર છે કે તે