________________
૧૪૨ ]
[ શીલધની કથાઓ-૧.
:
દેવદત્ત કહ્યું : ‘ માન્યવર મ`ત્રીજી ! વ્યવહાર અને ધમ વચ્ચેના ભેદો તે લેાકેાએ ઊભા કર્યાં છે, બાકી વાસ્તવિક રીતે તે ધમ શાસ્ત્રા આપણને વ્યવહારમાં કઈ રીતે વવું અને સ’સારમાં કઈ રીતે જીવવુ, એ જ શીખવે છે. આ દૃષ્ટિએ વ્યવહારશાસ્ત્ર અને ધર્મશાસ્ત્ર એક બીજાનાં પૂરક છે, કાંઈ વિરાધી નથી, હવે આપ કોઈ પણ પ્રશ્ન પૂછી શકે છે.’ મંત્રીએ કહ્યુ' : દેવદત્ત! પાપ અને પુણ્યના ભેદ– પ્રભેદ વિશે ધમ શાસ્ત્રમાં લંબાણપૂર્વ` ચર્ચા કરવામાં આવી છે. કારણ વિના કાય થઈ શકતુ નથી એમ બધાં ધમ શાસ્ત્રા કહે છે, તેા પછી માનવી શા માટે પાપના માર્ગે દોરવાય છે ? પાપથી દુઃખ ઉત્પન્ન થાય છે એમ તે સૌ જાણે છે, આમ છતાં સમજી અને ડાહ્યા માણસાને પાપ કરવાનુ મન કેમ થતું હશે? એવી કઈ શક્તિ છે કે જેના વડે એક કાય પાપમય છે એ જાણતા હૈાવા છતાં માણસ તે કા કરવા લલચાય છે? પાપના પિતા કાણુ છે એ મારે -જાણવુ' છે! ’
મંત્રીના પ્રશ્ન સાંભળી આખી સભા સ્તબ્ધ થઈ ગઈ. આવા વિચિત્ર પ્રશ્ન સાંભળી દેવદત્ત પણ ઘડી-બેઘડી તા વિમૂઢ મની ગર્ચા. ગીતા, વેદ, પુરાણા અને અનેક ધમ ગ્રંથા તે ભણી ગયા હતા, પણ આ ખાખતનું નિદર્શન કાંય જોવામાં આવ્યું ન હતું. પોષ માસની કડકડતી ઠંડંડીના દિવસે હતા, તેમ છતાં આ પ્રશ્ન સાંભળી દેવદત્તના આખા શરીરે પરસેવા થઈ ગયા અને રાજ્યના મુખ્ય પુરાર્હુિતનુ' પદ તેનાથી ક્રૂર નાસી જતુ' હાવાના તેને ભાસ થયા.
