________________
૩૬ ]
[ શીલધર્મની કથાઓ-૧. - સુજાતાની વાત પૂરી થતાં વસુગુપ્ત તેને પૂછયું : “સચ્ચરિત શ્રાવિકા ! આટલું મહાન સત્ય સમજતા હોવા છતાં તમને કારાગ્રહરૂપી આ સંસારમાં પડી રહેવાનું કેમ ગમે છે?”
સુજાતાએ શાંતિપૂર્વક જવાબ આપતાં કહ્યું: “ભિક્ષુકા મારા પતિદેવે સમજાવ્યું એમ વેદનીયકર્મમાં કાંઈ આત્માના સ્વરૂપને ઘાત કરવાની શક્તિ હોતી નથી પણ મોહનીયકર્મની લીલા જૂદી છે. માનવીની સરખામણી એક વિશાળ સામ્રાજ્ય સાથે કરવામાં આવે તે આઠ કર્મોરૂપી પ્રધાને માં મેહનીયકર્મની સત્તા વડાપ્રધાન જેવી છે. ગત જન્મમાં પત્નીના દેહ પ્રત્યેના મોહ-રાગ–આકર્ષણના કારણે જીવાત્માની અદલાબદલી કરી અને જે કર્મને બંધ પડો તેના પરિણામે આ સ્થિતિ ઉત્પન્ન થઈ હવે આમાંથી નાસી જવાને બદલે ઉદયમાં આવેલા કર્મને સત્કારી તેને ભેગવી લેવામાં જ માનવતા છે. તેથી જ તે કહેવાય છે કે, “બંધકાળે ચેત પ્રાણી! ઉદયે સંતાપ શો!” આપણે આપણાં ભૂતકાળનાં કૃત્યે ભૂલી જઈએ, પણ ભૂતકાળનાં કૃત્ય કઈ આપણને થોડાં ભૂલી શકે? એટલે સમગ્ર જીવનમાંથી મને જે મહત્વને બેધપાઠ મળે તે આ છે. “જીવન જે કોઈ સ્વરૂપે આપણને મળે એ સ્વરૂપે એને આનંદપૂર્વક સ્વીકાર કરી લેવું અને એને જ્યારે છેડીએ ત્યારે આપણું વ્યક્તિત્વની મહેકથી તે ભર્યું ભર્યું હોવું જોઈએ.”