________________
૨. મનનું પાપ ]
[ ૧૫
પૂર્ણ કરવામાં આવે, તા જ તે ચેાગ્ય પ્રાયશ્ચિત્ત થયેલ માનવું.
પાપનું ચેાગ્ય પ્રાયશ્ચિત્ત લીધા છતાં લક્ષ્મણાજીએ પેાતે જ આ પાપના વિચારા કર્યાં હતા, એ સત્ય હકીકત ગુરુદેવથી ગેાપવી હતી. આ રીતે લક્ષ્મણાજીએ સત્ય મહાવ્રતના ભંગ કર્યાં, એટલુંજ નહિ પણ દંભના આચાર પણુ સૈન્યેા. ખરી હકીકત જાહેર કરવામાં આવે તે તેમનાં કીતિપ્રતિષ્ઠા-માલામાં આટ આવે અને તેથી કરીને ધમ વગેાવાય એવા પેાતાના મનના અહમને પોષવા સાચી હકીકત જે પ્રમાણે રજૂ કરવી જોઈતી હતી, તે પ્રમાણે કરી ન હતી.
લક્ષ્મણા મહાન તપસ્વી હતાં અને તેમને અનેક શિષ્યાએ હતી. તેમણે પચાસ પચાસ વર્ષોં સુધી અવિરતપણે વ્રત ચાલુ રાખ્યું. કાયા હાડપિંજર જેવી થઈ ગઈ. સૌન્દ્રય કરમાઈ ગયું અને તેમની વાસનાએના પણ સદંતર નાશ થઈ ગયા. આવું મહાન અને વિષમ તપ પણ તેમનાં પાપના ક્ષય નકરી શકયું, કારણ કે એમાં હૃદયની શુદ્ધિના અભાવ હતા. માયા, નિદાન અગર મિથ્યાત્વપૂર્વક કરાયેલાં વ્રતને વ્રત કહી શકાય જ નહી, શલ્યરહિત હૈાય તે જ સાચા વ્રતના અધિકારી છે.
સમગ્ર જીવનનું સરવૈચું માનવીના મૃત્યુકાળે, એ ઈચ્છે કે ન ઈચ્છે તેા પણ, તેની સમક્ષ ખડું થાય છે. માનવી ગમે તેમ જીવે અને તેમ છતાં ભવ્ય મૃત્યુને ઈચ્છે, તેા તેમ કોઈ કાળે બન્યું નથી અને કાઈ કાળે બનવાનું પણ નથી. માધુસ જે રીતે જીવન જીવે તેને જ અનુરૂપ મૃત્યુ પ્રાપ્ત થાય છે. લક્ષ્મણા સાધ્વીના મૃત્યુકાળે તેને આર્ત્તધ્યાન થયું,
