________________
૨૪]
| [ શીલધર્મની કથાઓ-૧૦ ભગવાનને વાંદરા ગયા હતા અને તેમાં ઋષભદત્ત અને દેવાનંદા પણ હતાં.
દેવાનંદાની દૃષ્ટિ જેવી ભગવાન મહાવીર ઉપર પડી કે તેનાં લેકચન આનંદાશ્રુથી ભીનાં થયાં, તેનું શરીર હર્ષથી પ્રફુલ થયું, તેને કંચુક વિસ્તીર્ણ થયે અને તેના રમકૃપ ઊભા થયા. ભગવાન મહાવીરને અનિમિષ દષ્ટિથી તે જોઈ રહી હતી, તેવામાં દેવાનંદ બ્રાહ્મણના સ્તનમાંથી દૂધની ધારા છૂટી.
સૌ લકે આ દશ્ય જોઈ સ્તબ્ધ થઈ ગયા. ગૌતમસ્વામીએ પૂછ્યું: “ભગવાન ! આપને જોઈ આ બ્રાહ્મણીના સ્તનમાંથી દૂધની ધારા કેમ છૂટી?”
ભગવાને કહ્યું : “ગૌતમ! આ દેવાનંદા મારી માતા છે, અને હું તેને પુત્ર છું, તેથી તેને આ અનુભવ થાય છે.” • ભગવાને ત્યાર પછી ત્રિશલા અને દેવાનંદાના પૂર્વ જન્મની વાત કહી સંભળાવી અને કર્મની ગહનગતિ સમજાવતાં કહ્યું: “કર્મનાં ફળ વ્યક્તિને અવશ્ય જોગવવાં જ પડે છે, માટે, કર્મને બંધ ન થાય એ રીતે અલિપ્તભાવે જીવન જીવવું જોઈએ. કર્મબંધનના મૂળમાં મુખ્ય રાગ અને દ્વેષ છે, તેથી લેકેએ રાગ અને દ્વેષનું સ્વરૂપ સમજી તેનાથી દૂર રહેવું જોઈએ.”
પછી દેવાનંદા અને ઋષભદત્તે પણ ભગવાનને ત્યાગ, સંયમ, તપને માર્ગ સ્વીકાર્યો અને તેઓ બંને સિદ્ધ, બુદ્ધ અને મુક્ત થયા.