________________
૩. પાપ અને પશ્ચાત્તાપ ]
[ ૨૩ વૈશાલીમાં એ વખતે ગણુસત્તાક રાજ્યપદ્ધતિ હતી અને ત્યાંના રાજા ચેટકને ત્રિશલાદેવી નામે એક બહેન હતી. ત્રિશલાનાં લગ્ન વિશાલીના જ્ઞાતૃવંશીય ક્ષત્રિય સિદ્ધાર્થ રાજા સાથે કરવામાં આવ્યાં હતાં. સમતાના જીવે આ ત્રિશલા તરીકે જન્મ લીધું હતું. ત્યારે પૂર્વ જન્મની તેની જેઠાણું મમતાએ આ વખતે દેવાનંદા તરીકે જન્મ લીધો હતે. દેવાનંદા પણ વૈશાલી નગરીના દક્ષિણ તરફના બ્રાહ્મણવાડામાં તેના પતિ ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ સાથે રહેતી હતી.
એક દિવસે દેવાનંદાએ રાત્રે કલ્યાણમય તથા મંગળકારી એવાં ચૌદ મહાન સ્વપ્ન જોયાં. આ સ્વપ્નનું ફળ કહેતાં તેના પતિએ તેને કહ્યું: “દેવાનંદા ! આ સ્વનેથી સૂચિત થાય છે કે, તારી કૂખે સર્વ શાસ્ત્રોને જાણકાર દઢ શરીરવાળે, સુલક્ષણો, તેજસ્વી, યશસ્વી અને સર્વગુણે યુક્ત એ એક મહાન સુપુત્ર જન્મ લેશે.'
દેવાનંદ સ્વપ્નનું આ ફળ સાંભળી ભારે હર્ષિત થઈ, પરંતુ સ્વપ્ન જોયા પછી ૮૨ દિવસ વીત્યા બાદ દેવાનંદાને ગર્ભ પુત્ર સિદ્ધાર્થ રાજાની રાણી ત્રિશલાના ગર્ભ પુત્રરૂપે ફેરવાઈ ગયે. આથી દેવાનંદાના શોકને પાર ન રહ્યો.
પછી તે દેવાનંદાને એનું જીવન ભારરૂપ બની ગયું. તેને આનંદ, ઉલ્લાસ અને ઉત્સાહને નાશ થઈ ગયો.
ષભદત્ત તેને આશ્વાસન આપતે, પણ દેવાનંદાના મનનું સમાધાન થતું નહોતું.
એ વાતને ૪૨ વર્ષો વીત્યા બાદ ભગવાન મહાવીર બ્રાહ્મણકુંડ ગામે પધાર્યા હતા. ગામના અનેક સ્ત્રી-પુરુષે