________________
૯
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૧/ગાથા-૧-૨, ૩થી ૬
શ્રુતના રસને ચાખજો અર્થાત્ આ છ આવશ્યક રૂપ પ્રતિક્રમણ તે શ્રુતનો સાર છે અને તેના રસને ચાખજો અને તેનો પરમાર્થ જાણવા માટે ગુરુકુલવાસને રાખજો=ગુરુકુલવાસમાં રહીને સદ્ગુરુ પાસેથી તેનો યથાર્થ અર્થ ગ્રહણ કરજો. વળી, સદ્ગુરુ પાસેથી પોતાને છ આવશ્યકનો યથાર્થ બોધ થયા પછી યોગ્ય જીવોને તે છ આવશ્યકનું સત્ય સ્વરૂપ ભાખજો, પરંતુ યથા તથા સ્વરૂપ કહેશો નહીં અને અસત્યને=યથા તથા કહેવા રૂપ અસત્યને, દૂર નાખજો=અનાભોગથી પણ અસત્ય ન બોલાઈ જાય તે પ્રકારની સાવધાની રાખજો. એ હિત કરવાનો અભ્યાસ છે. અર્થાત્ આ શ્રુતના રસને ચાખવું, ગુરુકુલવાસમાં રહી યથાર્થ સમજવું અને યોગ્ય જીવોને સત્ય કહેવું એ હિતનો અભ્યાસ છે. 119-211
511211 :
કાઉસ્સગ્ગ ને પચ્ચખાણ છે, એહમાં ષટ્ અધિકારો રે; સાવધ યોગથી વિરમવું, જિન-ગુણ-કીર્તન સારો રે. શ્રુત૦ ૩ ગાથાર્થ ઃ
કાયોત્સર્ગ, પચ્ચક્ખાણ, એહમાં=પ્રતિક્રમણ આવશ્યકમાં, છ અધિકારો છે. હવે, સાવધયોગથી વિરામ પામવો એ “ સામાયિક” નામનું પ્રથમ આવશ્યક છે. જેમાં જિનગુણનું કીર્તન સાર છે તે ‘ચઉવિસત્થો’ નામનું બીજું આવશ્યક છે. II3II
ગાથા :
ગુણવંતની પ્રતિપત્તિ તે, અતિક્રમ નિંદા ઘણેરી રે; વ્રણ-ચિકિત્સા, ગુણ-ધારણા, ધુરિ શુદ્ધિ ચારિત્ર કેરી રે, શ્રુત૦ ૪ ગાથાર્થ ઃ
ગુણવંતની પ્રતિપત્તિ=ગુણવંતની ભક્તિ, તે વંદન નામનું ત્રીજું આવશ્યક છે. અતિક્રમ=અતિચારની નિંદા, ઘણેરી તે પ્રતિક્રમણ નામનું ચોથું આવશ્યક છે. વ્રણચિકિત્સા એ કાયોત્સર્ગ નામનું પાંચમું આવશ્યક છે. ગુણની ધારણારૂપ પચ્ચક્ખાણ છે તે છઠ્ઠું આવશ્યક છે. રિ એવા પ્રથમ સામાયિક આવશ્યથી ચારિત્રની શુદ્ધિ થાય છે. ।।૪।
