________________
૧૩૦
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૧૬/ગાથા-૧થી ૪૧ મૂલ રૂપક દેઈ કોઈ દિએ, તેણે ઘાલ્યાં સુતાને હાથે રે; પ્રૌઢ થઈ તે ન નીસરે, માગે મૂલ રૂપક સાથે રે. ભવિ૦ ૩૪ બીજા દીધાં વાંછે નહિ’ ‘શું કરવું ?' કહે ઈહાં દાસી રે; સા કહે ‘અવર ન ચતુર છે, તું કહે ને કરે શું હાંસી રે ?’ ભવિ૦ ૩૫
બીજે દિને કહે ‘તેહ જો, રૂપક દીયે કટક તો દીજે રે;’ ભૂપ આખ્યાને એહવે, નિજ ઘરે ષટ્ માસ આણીજે રે. ભવિ૦ ૩૬ ગાથાર્થઃ
અને રંગપૂર્વક તે કન્યા સાથે સુરંગથી નીકળી અંગે સાજો=સાજા અંગવાળો, કન્યાને પરણે છે. દાસી કહે છે ઃ બીજી કથા કહો. તેથી તે કથા કહે છે. ધન્ય એવી એક સ્ત્રી સુવર્ણનાં બે કડાં તેના મૂલ્યના બદલામાં અનામત રૂપિયા આપીને પાછા આપવાની શરતે માંગ્યાં અને કોઈએ તે કડાં આપ્યાં જે તેણે પુત્રીના હાથમાં પહેરાવ્યાં. પુત્રી પ્રૌઢ થઈ ત્યારે તે કડાંનો ઘણી કડાં માંગે છે અને કહે છે તમારા પૈસા લો. પરંતુ તે પુત્રી પ્રૌઢ થયેલી હોવાથી તે કડાં નીકળતાં નથી અને તે પુરુષ રૂપક=પૈસા, આપીને તે કડાં માંગે છે. બીજાં કડાં ઇચ્છતો નથી તે સ્ત્રીએ કહ્યું કે તારાં કડાં જેવાં જ બીજાં નવાં કડાં કરાવી આપું તોપણ તે પુરુષ નવાં કડાં નહિ પણ પોતે આપેલાં કડાં જ માંગે છે. ત્યારે તે સ્ત્રી બોલી કે “શું હું મારી પુત્રીના હાથ કાપીને તારાં કડાં કાઢી આપું ?” તો તે સ્ત્રી શું કરે ? એ પ્રમાણે ચિત્રકારની પુત્રી દાસીને કહે છે : ત્યાં દાસી કહે છે તું જ કહે. બીજો કોઈ ચતુર નથી. મારી શું હાંસી કરે છે ? તેણીએ કહ્યું કે બીજે દિવસે કહીશ. બીજે દિવસે રાણીએ (ચિત્રકારની પુત્રીએ) ખુલાસો કર્યો કે “પેલી સ્ત્રીએ યુક્તિ વિચારીને તે પુરુષને કહ્યું કે “જો તારે તે કડાં જ જોઈતાં હોય તો મેં જે રૂપિયા આપેલા તે જ મને પાછા આપ” આમ સાંભળીને તે પુરુષ ચૂપ થઈને ચાલ્યો ગયો.
આ રીતે કથા દ્વારા તે ચિત્રકારની પુત્રી છ માસ સુધી રાજાને પોતાના ઘરે લાવે છે. II૩૩-૩૪-૩૫-૩૬II
