________________
૧૪૫
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૧૮/ગાથા-૧થી ૫ ગાથાર્થ :
રાજા કહે છેઃ વાલના=વારણા, છે ?=આ વિષનું વારણ છે ? વૈધ કહે છે. સાર છે=સુંદર છે. લવ ઔષધ આપી વિષ હરે છે. વ્યાપક જાવ હજાર હજાર જીવના વિષ હરે છે. III ગાથા :
અતિચાર વિષ જે હુઓ, ઓસરે તેથી સાધ; નિંદા અગË સુજસ ગુણ, સંવર અવ્યાબાધ. ૫ ગાથાર્થ :
જે અતિચાર થયો છે તે વિષ છે. તેથી સાધુ ઓસરે છે ક્ષીણ થાય છે. નિંદારૂપી અગદથી વાલનાથી, સુજસ ગુણ સંવરનો અવ્યાબાધ થાય છે સાધુ ફરી સંવરના પરિણામને પામે છે. III ભાવાર્થ :
પ્રતિક્રમણનો આઠમો પર્યાય શુદ્ધિ છે. તેમાં “વિષ'નું દૃષ્ટાંત છે. તે આ પ્રમાણે છે : કોઈ રાજા ઉપર પરદલ-પરસૈન્ય, ચઢી આવે છે. તેને ખાળવા માટે=રસ્તામાં આવતા જલમાં વિષ નાંખવા માટે, તેણે રાજાએ, વૈદ્યને વિષ લાવવા કહ્યું. તે વૈદ્ય થોડું વિષ આપ્યું તેથી રાજા ગુસ્સે થયો. ત્યારે વૈદ્ય વિવેક બતાવ્યો કે આ “સહસવધિ વિષ” છે. કોઈ એકમાં તેનો પ્રયોગ કરવામાં આવશે તો તેનું ભક્ષણ કરનાર પણ વિષ થશે. આમ હજાર સુધી તે વિષની પરંપરા ચાલશે.
તેની જેમ જે સાધુ સંયમ ગ્રહણ કરીને પ્રમાદાચરણ કરે છે તે સહસવધિ વિષ જેવો છે; કેમ કે તેના પ્રમાદના નિમિત્તને પામીને અન્ય અન્ય પણ પ્રમાદી બને છે અને જેમ તે વિષ ખાનારને મારે છે અને સહસવધિ હોવાથી અન્ય અન્યને મારે છે તેમ વ્રત સ્વીકારીને વ્રત વિરુદ્ધની સેવના તે સાધુને દુર્ગતિમાં લઈ જાય છે. માટે તેને મારે છે. અને અન્ય પ્રમાદી સાધુઓને પણ દુર્ગતિમાં લઈ જાય છે. માટે અન્યોને પણ મારે છે. વળી, જો તેની તે આચરણા તે સાધુઓએ વ્રત લીધા વિના ગૃહસ્થવેશમાં કરી હોત તો તે આચરણાથી તેવી
