________________
૧૩ર
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાયઢાળ-૧૬/ગાથા-૧થી ૪૧
ગાથા :
આત્મનિંદા કરતી નૃપે, દેખી કીધી સા પટરાણી રે;
દ્રવ્ય-નિંદા એ ભાવથી, કરે જે સંયત સુહ નાણી રે. ભવિ. ૪૦ ગાથાર્થ :
રાજાએ તે ચિત્રકારની પુત્રીને આ રીતે આત્મનિંદા કરતી જોઈ પોતાની પટ્ટરાણી કરી. આ દ્રવ્યનિંદા છે. જે સંયત સાધુ, ભાવથી નિંદા કરે તે સુખી અને જ્ઞાની થાય. Idoll અવતારણિકા -
હવે, સાધુ કઈ રીતે ભાવથી નિંદા કરે તે સઝાયકાર કહે છે – ગાથા :
દશ દ ખાંતે દોહિલો લહી, નરભવ ચારિત્ર જો લહિયું રે; તો બહુશ્રુત મદ મત કરો, બુધ કહવું સુજસ તે કહિયું રે.
ભવિ૦ ૪૧
ગાથાર્થ :
દસ દષ્ટાંતથી દોહિલો નરભવ=મનુષ્યભવ, પામીને જો ચાત્રિ પામ્યો છે તો બહુશ્રુતનો મદ કરો નહિ. તે પ્રમાણે બુધે વિચારવું તે “સુજસ'ને કરનારું છે. ll૪૧II ભાવાર્થ -
જેમ નિપુણ બુદ્ધિવાળી એવી તે ચિત્રકારની પુત્રી રાજાને પોતાની બુદ્ધિથી આવર્જિત કરી શકી છતાં પોતાની ચતુરાઈનું અભિમાન કરતી નથી પરંતુ વિચારે છે કે રાજાને તો રાજવંશની ઘણી પત્નીઓ છે તોપણ મને માન આપે છે તે મારું પુણ્ય છે. આમ વિચારીને પોતાની નિંદા કરે છે અને તે નિંદા ગુણને જોઈને રાજાએ તેને પટ્ટરાણી કરી. તેમ જે સાધુઓ દુર્લભ એવા મનુષ્યભવને પામીને ચારિત્ર ગ્રહણ કરે છે, બહુ શાસ્ત્રો ભણે છે તેથી સંસારી જીવો “ત્યાગી
