________________
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૧૦/ગાથા-પથી ૭, ૮-૯ ૮૫ ગામડિયો ધિઠો થઈને કહે છે કે “એમાં શું દોષ કર્યો ?” તેમ જે સાધુ કે શ્રાવક ધિઠા થઈને થયેલાં પાપોથી પાછા પગલે ફરતા નથી અર્થાત્ ઉપયોગ વગર પ્રતિક્રમણની ક્રિયામાત્ર કરે છે તેઓ દ્રવ્યપ્રતિક્રમણ કરે છે તેઓને રાગદ્વેષરૂપી રક્ષકો હણે છે. તેથી તે જીવો પ્રતિક્રમણના ફલને ભોગવનારા થતા નથી પરંતુ સંસારમાં રખડે છે.
વળી, અનાભોગથી પેઠેલ બીજો ગામડિયો કહે છે કે “અજ્ઞાનને કારણે હું પેઠો છું મને હણશો નહીં” તેમ જે સાધુ કે શ્રાવક વ્યાસંગ દશાને કારણે અસંયમસ્થાનમાં પ્રવેશ કરે છે પરંતુ રાગ-દ્વેષથી પોતાનું રક્ષણ કરવા પાછે પગલે ઓસરે છે તેઓ અપવાદથી પ્રતિક્રમણ કરીને પોતાનું રક્ષણ કરે છે. તેથી જેમ તે બીજા ગામડિયાને રક્ષકોએ હણ્યો નહિ તેમ ભાવથી પ્રતિક્રમણ કરનારને રાગ-દ્વેષરૂપી રક્ષકો હણતા નથી. અને રાગદ્વેષથી રક્ષણને પામેલા તે સાધુ, શ્રાવક ભાવથી કરાયેલા પ્રતિક્રમણના ફલને પામે છે. જેના કારણે સુગતિને અને પરંપરાએ મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે.
આ દૃષ્ટાંતમાં રાજા આદિ સ્થાને કોણ કોણ છે તેનો ઉપનય ઉપયોગ ધરીને જાણજો જે સઝાયકાર સ્વયં આગળ બતાવે છે. આપ-૬-ગાં
ગાથા :
રાજા તીર્થકર તેણે કહ્યો, મારગ સંયમ રહો રાખી રે; ચૂક્યો તે રખવાલે હણ્યો, સુખ પામ્યો તે સત્ય-ભાષી રે. તુમ્હ૦ ૮ પ્રતિક્રમણ પ્રમાદ અતિક્રમે, ઇહાં રાગાદિક રખવાલા રે;
તે જો રૂપ પ્રશસ્ત જોડીયે, તો હોવે સુજસ સુગાલા રે. તુહે ૯ ગાથાર્થ :
અહીં રાજાને સ્થાને તીર્થકર ભગવંત છે. તેમણે સંયમનો માર્ગ કહ્યો છે અને તેમાં રાખીને રહો-સંયમમાર્ગથી વિરુદ્ધ ન જાવ એમ કહ્યું છે અને ચૂક્યો સંયમમાર્ગથી ચૂક્યો, તે રખવાલે હણ્યો અને જે સત્યભાષી તે સુખ પામ્યો જેઓ સંયમમાર્ગથી ચૂકી ભગવાને નિષેધ કરેલા માર્ગમાં પેઠો તેને રક્ષકોએ હણ્યો અને જે સત્યભાષી=“હું ભૂલથી પેઠો છું”
