________________
૯૮
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૧૧/ગાથા-૧૦થી ૧૯
આચારય ગૃહ-પ્રભુ વાણીયો, પ્રાસાદ તે સંયમ રૂપ હે મિત્ત ! તેહને તે રાખવો ઉપદિશે, ન કરે તે થાએ વિરૂપ હે મિત્ત ! હું જાણું૦ ૧૮
ગાથા:
ગાથાર્થ ઃ
ગૃહના પ્રભુ=સ્વામી, એવા વાણિયાના સ્થાને આચાર્ય છે અને સંયમરૂપ પ્રાસાદ છે અને તેને સાચવવું તે આચાર્યનો ઉપદેશ છે, અને ન કરે=સંયમને સાચવે નહિ, તે વિરૂપ થાય. [૧૮]
ગાથા:
પ્રાસાદ તે જેણે થિર કર્યો,
તે પામ્યો સુજસ જગીશ હે મિત્ત !
ઈહાં પૃચ્છક કથક તે એક છે,
નય રચનાએ ગુરુને શિષ્ય હે મિત્ત ! હું જાણું૦ ૧૯ ગાથાર્થ ઃ
તે પ્રાસાદ=સંયમરૂપ પ્રાસાદ, જે સાધુએ સ્થિર કર્યો તે=જગતનો ઈશ એવો તે, ‘સુજશ’ને પામ્યો. અહીંયાં=પ્રસ્તુત ઢાળમાં, પૃચ્છક=ગાથા ૧થી ૫ સુધી કોઈક પૃચ્છક બતાવેલ છે અને ગાથા-૬થી ક્થક બતાવેલ છે તે એક જ છે=પૃચ્છક અને ક્થક એક જ છે=સજ્ઝાયકારે જ તે પ્રકારની પૃચ્છા કરી છે અને સજ્ઝાયકારે જ ગાથા-૬થી તેનો ઉત્તર આપ્યો છે. વળી, નય રચનાથી શિષ્ય પૃચ્છક છે અને ગુરુ કથક છે. ૧૯૪
ભાવાર્થ:
પ્રતિક્રમણનો બીજો પર્યાય ‘પ્રતિચરણ’ છે અને માત્ર વચન કે કાયાથી તે ‘પ્રતિચરણ’ થાય નહિ પરંતુ મન, વચન, કાયાથી પ્રતિચરણ થાય. માટે ગાથા-૮માં કહેલું કે શુભયોગથી મનને બાંધી શકાય છે અને તે રીતે મનને
