________________
૮૮
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાયઢિાળ-૧૧/ગાથા-૧, ૨થી ૪ ઢાળ અગિયારમી – પ્રતિક્રમણ શબ્દના બીજા “પ્રતિકરણ” પર્યાયનો અર્થ અને તેના પર દૃષ્ટાંત
(રાગ કાંઈ જાણું કબ ઘરે આવેલો? અથવા પ્રીત પૂરવ પામીયે-એ દેશી)
ગાથા :
કાંઈ જાણાં કિઉં બની આવેલો ? માહરા મોહનગારાશું સંગ હે મિત્ત !
માહરા પ્રાણ પિયારારા રંગ હો મિત્ત ! કાંઈ ૧ ગાથાર્થ :
હે મિત્ર ! કઈ રીતે જાણે કે કેમ બની આવેલો મારા મોહનગારા આત્મા સાથે સંગ થશે ? હે મિત્ર, મારા પ્રાણપ્યારા આત્મા સાથે રંગ થશે ? Ill ભાવાર્થ :
મન આત્માના સંગવાળું થાય તો આત્માનું હિત થાય અને બાહ્ય પદાર્થોના સંગવાળું થાય તો આત્માનું અહિત થાય. મન અનાદિકાળથી બાહ્ય પદાર્થોના સંગવાળું છે તે સંગથી મનને પાછું ફેરવીને આત્માના સંગવાળુ કરવા અર્થે કહે છે : હું કઈ રીતે જાણે કે કઈ રીતે બનીને આવેલું મારું મન મોહનગારા એવા મારા આત્માની સાથે સંગ કરશે અને પ્રાણપ્રિય આત્માના સમભાવની સાથે રંગવાળું થશે ? જેથી થયેલા પાપોથી “પ્રતિકરણ' કરીને મન ફરી આત્મભાવોમાં નિવેશ પામે ? ITI
ગાથા :
નદિય હોએ તો બાંધિએ, કાંઈ સમુદ્ર બાંધ્યો ન જાઈ હે મિત્ત! લઘુ નગ હોએ તો આરોહિએ, મેરુ આરોહ્યો ન જાઈ હે મિત્ત! કાંઈ ૨
