________________
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-૧૦/ગાથા-૮-૯
૮૭
અર્થોમાં અત્યંત ઉપયોગ રાખીને યત્ન કરવાથી આલોચનાકાળમાં બોલાતા “ઉસ્સુત્તો ઉમ્મગો” વગેરે શબ્દોથી પોતાનાં પાપો ઉત્સૂત્રરૂપ છે, ઉન્માર્ગરૂપ છે ઇત્યાદિની ઉપસ્થિતિ થાય છે જેનાથી પાપો પ્રત્યે તીવ્ર જુગુપ્સારૂપ સંવેગ ઉલ્લસિત થાય છે. અને તે પ્રકારે જે મહાત્માઓ યત્ન કરે છે તેઓ પ્રતિક્રમણ કરીને શુદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે છે.
વળી, પ્રતિક્રમણ તે પ્રમાદનો અતિક્રમ છે=સંયમજીવનમાં પ્રમાદ ન ક૨વો તે પ્રતિક્રમણ છે. અથવા અનાભોગાદિથી પ્રમાદ થઈ ગયો હોય તો તે પ્રમાદથી પાછા ફરીને ફરી સંયમસ્થાનમાં સ્થિર થવારૂપ ક્રિયા છે. પૂર્વમાં જે દૃષ્ટાંત આપ્યું તેમાં રાજાએ જે રખવાલો ૨ાખેલ તે રાગાદિ ભાવો છે. આ દૃષ્ટાંતનો સંક્ષેપથી ઉપનય ગાથા-૮ અને ૯માં બતાવ્યો તેને કોઈ પ્રશસ્તરૂપે જોડે=કોઈ યથાર્થ રૂપે જોડે, તો પ્રતિક્રમણનો પારમાર્થિક બોધ થાય. અને જે સાધુ કે શ્રાવક તે યથાર્થ બોધ કરીને તે પ્રમાણે પ્રતિક્રમણ કરવા પ્રયત્ન કરે તો ‘સુયશ’ના સુગાલા થાય=સુયશનાં સુંદર ગાનો થાય; કેમ કે પ્રતિક્રમણ શબ્દનો યથાર્થ બોધ કરીને તે મહાત્મા યથાર્થ રીતે પ્રતિક્રમણની ક્રિયા કરવા યત્ન કરે છે જેથી સ્વશક્તિ અનુસાર સંયમની પ્રવૃત્તિને અનુકૂળ વ્યાપાર થાય તે રીતે તેનું પ્રતિક્રમણ બને છે. II૮-૯લા
