________________
૪૭
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-પ/ગાથા-૧૦-૧૧ ભાવાર્થ :
છ આવશ્યક પૂરા થયા પછી સામાયિક, ચઉવિસત્યો ઇત્યાદિ બોલી “ઇચ્છામો અણુસટિં”=“હું અનુશાસનને ઇચ્છું છું” એમ કહેવાય છે.
ગુરુની અનુજ્ઞાથી પોતે જ આવશ્યક પૂર્ણ કર્યા છે એમ પ્રગટ રીતે બોલાય છે તે પોતે કરેલી ગુરુની આજ્ઞાના પાલનના નિવેદનરૂપ છે. અને તે નિવેદન વંદનપૂર્વક કરવું જોઈએ તેથી છઠ્ઠા આવશ્યકની મુહપત્તિનું પડિલેહણ કર્યા પછી ગુરુવંદન કરાય છે અને તે વંદનપૂર્વક “છ” આવશ્યક પોતે પૂરાં કર્યાં તેનું ગુરુને નિવેદન કરાય છે. વળી, સાધુએ કે શ્રાવકે ગુરુના આદેશવગરના શરીરવાળા રહેવું જોઈએ નહીં તેથી ગુરુના અનાદેશ શરીરના નિર્વતન અર્થે હું અનુશાસનને ઇચ્છું છું એમ કહેવાય છે, જેનાથી ગુરુપરતંત્રનો પરિણામ સ્થિર થાય છે. અર્થથી ગંભીર એવી ત્રણ સ્તુતિ કહેગનમોડસ્તુ રૂપ ત્રણ સ્તુતિઓ કહે. હવે, કઈ રીતે અર્થથી ગંભીર એવી ત્રણ સ્તુતિ કહે તે બતાવે છે.
દેવસિક પ્રતિક્રમણમાં ગુરુ ત્રણ સ્તુતિમાંથી એક સ્તુતિ બોલે ત્યારપછી સાધુ અને શ્રાવક સાથે ઊંચા સ્વરથી સ્તુતિના અર્થમાં લીન થઈને સર્વ સ્તુતિઓ કહે અને પકુખી પ્રતિક્રમણમાં ગુરુ ત્રણ સ્તુતિઓ કહે. ત્યાર પછી સાધુ અને શ્રાવક, ગુરુ સાથે મળી ફરી ત્રણ સ્તુતિ કહે. પોતાનાં જ આવશ્યક સુંદર રીતે પૂર્ણ થયાં છે તેના હર્ષની અભિવ્યક્તિરૂપે આ ત્રણે સ્તુતિ છે. તેથી પ્રથમ સ્તુતિ ઉચ્ચ સ્વરથી બોલાય છે અને ઘણા અક્ષરમાનવાળી છે. તેના કરતાં બીજી સ્તુતિ વિશેષ અક્ષરમાનવાળી છે. અને વિશેષ ઉચ્ચ સ્વરે બોલાય છે. અને ત્રીજી સ્તુતિ બીજી કરતાં પણ અધિક અક્ષરમાનવાળી છે. અને અધિક ઉચ્ચસ્વરથી બોલાય છે; કેમ કે તે રીતે હર્ષની અભિવ્યક્તિ થાય છે. આ પ્રકારનો અર્થ “પંચવસ્તુક” ગ્રંથ અનુસાર છે. ૧૦-૧૧
