________________
પપ
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય/ઢાળ-કોંગાથા-૭, ૮-૯ તપાચારની શુદ્ધિ થાય છે. વળી, જે સાધુ કે શ્રાવક પોતાની શક્તિને ગોપવ્યા વિના અપ્રમત્તભાવથી સૂત્ર-અર્થ અને પરિણામમાં ઉદ્યમવાળા થાય છે તેઓ પ્રતિક્રમણની ક્રિયા દરમિયાન શક્તિ અનુસાર પોતાનું વીર્ય ફોરવે છે. તે રીતે વર્યાચારની શુદ્ધિ પણ થાય છે. માટે પ્રતિક્રમણમાં જ્ઞાનાચાર આદિના ત્રણ કાઉસ્સગ્ગથી રત્નત્રયીની અને પ્રસ્તુત ગાથામાં બતાવ્યું તે રીતે તપાચાર, વર્યાચારની શુદ્ધિ પણ થાય છે. આ રીતે પ્રતિક્રમણમાં પાંચે આચારની શુદ્ધિ થાય છે એમ પૂર્વની ગાથા સાથે સંબંધ છે.
અહીં કહ્યું કે સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકા સુંદરમનપૂર્વક પચ્ચકખાણ કરે છે તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે વિવેકસંપન્ન એવા સાધુ આદિ આત્માને અભોજન ભાવનાથી ભાવિત કરવાના પરિણામવાળા હોય છે તેથી પોતાની શક્તિ અનુસાર પચ્ચખાણ કરીને પણ આત્માને આહારસંજ્ઞાથી પર કરવા યત્ન થાય તે પ્રકારના સુંદરમનથી પચ્ચકખાણ કરે છે તેથી તપાચારની શુદ્ધિ થાય છે. શા
ગાથા :
પ્રતિક્રમણ પદથી ક્રિયા કર્વ કર્મ, જણાએ તિહાં પ્રતિક્રમણ ક્રિયામર્મ; પ્રતિક્રમણ કર્તા તે સાધ્વાદિ કહીએ, સુદષ્ટિ સુઉપયુક્ત યતમાન લહિએ. ૮ પ્રતિક્રખ્ય તે કર્મ-ક્રોધાદિ જાણો, ટલે તે તો સર્વ લેખે પ્રમાણો; મલે જો સુજનસંગ દટરંગ પ્રાણી,
ફલે તો સકલ કન્જ એ સુજસ વાણી. ૯ ગાથાર્થ -
“પ્રતિક્રમણ” પદથી ક્યિા=પ્રતિક્રમણની ક્રિયા, પ્રતિક્રમણની ક્રિયાનો કર્તા અને પ્રતિક્રમણની ક્રિયાનું કર્મ જણાય છે. તિહાંગપ્રતિક્રમણ પદથી ત્રણ વસ્તુ જણાય છે તેમાં, મર્મવાળી ક્રિયા પ્રતિક્રમણ છે અર્થાત્ મર્મને
