________________
૮૦
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાયઢાળ-૯ગાથા-૪-૫ ફક્ત વચ્ચેના બાવીશ તીર્થકરના સાધુઓ પ્રાજ્ઞ હોવાથી તેઓ સદા અપ્રમાદથી સંયમમાં યત્ન કરતા હતા. જે યત્ન ભૂતકાળના સર્વપાપની શુદ્ધિનો હેતુ છે અને પ્રથમ અને ચરમજીવના સાધુઓ પ્રાજ્ઞ નહીં હોવાથી સંયમમાં તે પ્રકારની અલના થવાની સંભાવના રહે છે. તેની શુદ્ધિ આ પ્રકારના પ્રતિક્રમણથી થઈ શકે છે અને કોઈ મહાત્માના સંયમમાં સ્કૂલના ન હોય તોપણ ભગવાનની આજ્ઞાના પાલનના પરિણામથી કરાતી પ્રતિક્રમણની ક્રિયાથી શુદ્ધિ થાય છે.
અતીત, વર્તમાન અને અનાગતને આશ્રયીને પ્રતિક્રમણનો અર્થ છે. તેમાં અનાગતનું પચ્ચખાણ કરાય છે તે પચ્ચખાણ ફલથી આત્માનું શ્રેષ્ઠ જ્ઞાન છે અર્થાત્ સંગ વગરના અસંગી એવા આત્માને પ્રગટ કરવાને અનુકૂળ જે મોહથી અનાકુળ એવો આત્માનો જ્ઞાનનો ઉપયોગ તે પચ્ચખાણનું ફલ છે. અહીં, શ્રેષ્ઠ એવું આત્મજ્ઞાન તે સાધ્ય છે અને પચ્ચખાણ લેવાની ક્રિયા તે સાધન છે. આ પ્રકારે સુંદર યશને કહેનાર ભગવતીસૂત્રનું વચન પ્રમાણ છે. II૪-પા
